Bài thuyết trình Đặc điểm dịch tễ lâm sàng, cận lâm sàng và một số yếu tố liên quan đến viêm phổi nặng nhiễm Adenovirus tại Khoa điều trị tích cực Bệnh viện nhi Trung ương

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ

MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN VIÊM PHỔI NẶNG

NHIỄM ADENOVIRUS TẠI KHOA ĐIỀU TRỊ TÍCH CỰC

BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƯƠNG

Học viên : Nguyễn Thị Mai Thùy

Hướng dẫn khoa học: TS. Tạ Anh Tuấn

1

NỘI DUNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Đặt vấn đề

Tổng quan

Đối tượng & phương pháp NC

Kết quả và bàn luận

Kết luận

2

ĐẶT VẤN ĐỀ

• Adenovirus (ADV) là một trong những tá c nhâ n chí nh gâ y bệnh hô

hấp cấp tí nh ở trẻ em

• ADV nhẹ thường gâ y viêm long đường hô hấp, nặng gâ y nhiễm

trùng hô hấp dưới (viêm tiểu PQ, viêm phổi)

• ADV gâ y viêm phổi chủ yếu là týp 3 và 7, chiếm tỷ lệ 10% viêm phổi

cấp ở trẻ nhỏ.

• ADV gâ y cá c mức độ viêm phổi khá c nhau

• Viêm phổi do ADV vẫn chưa có thuốc điều trị, khó phâ n biệt với tá c

nhâ n khá c

• Viêm phổi do ADV có tỷ lệ tử vong cao 12,5%.

3

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1. Mô tả đặc điểm dịch tễ lâ m sàng, cận lâ m

sàng của viêm phổi nặng có nhiễm Adenovirus

tại khoa Điều trị tí ch cực, Bệnh viện Nhi Trung

ương.

2. Nhận xé t kết quả điều trị và một số yếu tố

liên quan tới viêm phổi nặng có nhiễm

Adenovirus.

4

TỔNG QUAN

ĐẶC ĐỂM CỦA ADENOVIRUS

• Có hơn 100 týp: 47 týp gâ y bệnh ở

người và 60 týp gâ y bệnh ở động vật

• ADV là virus có lõ i là ADN, ĐK 80 -

100 nm, vỏ capsid có 252 capxome.

• Cấu trúc hì nh khối đa diện với cá c

mặt là hì nh tam giá c đều, khô ng có vỏ

ngoài

• Vỏ capsid có cá c thành phần: hexon,

penton và fiber

5

ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VIÊM PHỔI DO ADENOVIRUS

➢ Triệu chứng đường hô hấp:

• Thời kỳ nung bệnh 6-8 ngày: sốt cao đột ngột 39⁰C, viêm long

đường hô hấp trên, viêm kết mạc, tiêu chảy

• Giai đoạn toàn phát: sốt cao kéo dài hơn so với VP do ng/nhân

khác, giống VK nhưng kém đáp ứng kháng sinh

+Suy hô hấp trội hơn biểu hiện nhiễm trùng

+ Nghe phổi ral rít, ral ngáy (tắc nghẽn đường thở)

• Bệnh nặng, dai dẳng, số ngày nằm viện kéo dài (28,6ng)

➢ Tr/c ngoài hô hấp: Viêm màng não, viêm gan, viêm cơ tim,

giảm BC hạt, đông máu nội mạc lan tỏa

6

BIẾN CHỨNG VÀ YẾU TỐ NGUY CƠ CỦA VIÊM PHỔI

DO ADENOVIRUS

➢ Biến chứng: giãn PQ, xơ hóa phổi mãn, viêm phổi kẽ

➢ Yếu tố nguy cơ biến chứng viêm phổi kẽ ⁽¹⁾

• Nằm hồi sức kéo dài

• Thở oxy, thở máy kéo dài

• Tăng CO₂trong má u

➢ Yếu tố nguy cơ tử vong ⁽²⁾

• Đồng nhiễm hoặc bội nhiễm VK, VR

• Tình trạng sốc, rối loạn đông máu, thở máy, suy dinh dưỡng, TBS, dị

dạng đường thở, thiếu máu dinh dưỡng, viêm phổi tái diễn

⁽¹⁾Castro (2006- Hoa Kỳ); Murtargh (2009- Argentina)

⁽²⁾Đào Minh Tuấn (2016); DU Fang (2013- Trung Quốc)

7

ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

• Bệnh nhâ n được chẩn đoán viêm phổi nặng

và rất nặng theo định nghĩa của WHO.

• Xé t nghiệm PCR Adenovirus (+) trong dịch

Tiêu chẩn

lựa chọn

đường hô hấp (DTH, dịch NKQ, dịch rửa PQ..)

• Bệnh nhâ n viêm phổi nặng và rất nặng mà có

xé t nghiệm ADV (-)

• Bệnh nhâ n khô ng mắc viêm phổi có ADV (+)

Tiêu chuẩn

loại trừ

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

➢ Thiết kế nghiên cứu

NC mô tả hồi cứu và mô tả tiến cứu có so sá nh đối chiếu.

➢ Phương phá p chọn mẫu

Chọn mẫu theo phương phá p thuận tiện, lấy tất cả cá c

BN đủ tiêu chuẩn tham gia NC, nhập khoa ĐTTC- BV

Nhi TW từ 11/2016 - 6/2018.

9

SƠ ĐỒ NGHIÊN CỨU

Bệnh nhâ n VPN và rất nặng

được chuyển vào khoa ĐTTC

Khá m lâ m sàng

Làm xé t nghiệm:

- Xq phổi

- XN huyết học

- XN PCR Adenovirus (+)

Nhóm tử vong

Nhóm ra viện

Nhóm bệnh nhân bị biến

chứng viêm phổi kẽ

Nhóm bệnh nhân khỏi

So sánh, kiểm định các yếu tố lâm sàng,

CLS giữa hai nhóm bệnh nhân sống và

bệnh nhân tử vong

So sánh, kiểm định các yếu tố lâm

sàng, CLS giữa hai nhóm có và không

có biến chứng viêm phổi kẽ

Xác định yếu tố nguy cơ biến chứng

viêm phổi kẽ ở bệnh nhân viêm phổi

nặng nhiễm Adenovirus

Xác định các yếu tố nguy cơ gây tử vong

ở bệnh nhân viêm phổi nặng nhiễm

Adenovirus

-Tuổi

-Giới

-Nguồn lây

-Tiền sử bệnh tật

-Mức độ viêm phổi

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

-Lâ m sàng: đặc điểm sốt, triệu

chứng cơ năng và thực thể, đặc

điểm toàn thân nặng, PRISM,

PELOD

• Đặc điểm chung của đối tượng

1

-Cận lâm sàng: CTM, ĐM,

SHM, P/F, MD, Xquang, đồng

• Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng^{nhiễm VSV}

2

3

4

- Biện pháp điều trị: thở oxy,

thở máy, HFO, LMLT, ECMO

-Sử dụng kháng sinh

- Kết quả điều trị: tỷ lệ sống,

• Nhận xét kết quả điều trị

• Một số yếu tố liên quan

tử vong, biến chứng, thời gian thở

oxy, thở máy, điều trị

- Liên quan giữa một số yếu tố

lâm sàng, CLS đến nguy cơ biến

chứng viêm phổi kẽ

- Liên quan sữa một số yếu tố với

nguy cơ tử vong

BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU

Đặc điểm dịch tễ

Lâ m sàng

Cận lâm sàng

• CTM: Hb <100g/l, TC <

100G/l, BC (tăng giảm theo

tuổi)

• Nhó m tuổi: 0-6, 6-

• Mức độ viêm

12, >12th

phổi: VPN và rất

nặng

• Giới: nam, nữ

• Nguồn lâ y: tại cơ

sở y tế, ngoài cơ sở

y tế

• ĐM: PT< 70%, Fib≤ 1 g/l

hoặc > 4g/l ; APTT > 37s

• Mức độ SHH: Độ

I, II, III

• SHM: Ure ≥ 7,5mmol/l,

Creatinin (tăng theo tuổi),

Albumin ≤ 35g/l, Protein ≤

55g/l, LDH> 450U/l, CRP >

10mg/l, Procalcitonin >

0,05ng/ml, Lactat > 2,5.

• XQ phổi: lan tỏa, đám

tập trung, ứ khí, TDMP

• Chỉ số tiêu thụ

• Tiền sử bệnh

oxy (P/F): Nhẹ,

vừa, nặng

tật: đang điều trị VP

trước

đó, BPM,

• Mức độ sốt: nhẹ,

TBS, SDD, bệnh TK.

vừa, cao

• Suy chức năng

cá c cơ quan:

• MD tế bào, MDDT

• Vi sinh

HH,TH, TK...

• Biến chứng VP

kẽ

XỬ LÝ SỐ LIỆU VÀ ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU

➢ Xử lý số liệu:

• Thu thập và xử lý số liệu theo phần mềm SPSS 16.0

➢ Đạo đức nghiên cứu:

• NC nhằm mục đích chẩn đoán, điều trị và tiên lượng gó p

phần cứu sống BN

• NC khô ng gâ y ra cá c nguy cơ cho đối tượng tham gia

NC và cộng đồng

• Có sự đồng ý của hội đồng bảo vệ đề cương và người

nhà của đối tượng NC

13

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN

• Đặc điểm chung của đối tượng NC

• Đặc điểm lâm sàng, CLS

• Nhận xét kết quả điều trị

• Một số yếu tố liên quan

1

2

3

4

ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG

Nhó m tuổi

0 – 6 thá ng

Số bệnh nhâ n

Tỷ lệ (%)

41,1

37

39

14

90

6 – 12 thá ng

> 12 thá ng

43,3

15,6

Tổng

100

Tuổi trung bình (thá ng)

9,8 ± 8,5 thá ng

(Dao động từ 35 ngày – 60 thá ng)

Nam / Nữ (83,3% / 16,7%) = 5/1

Shih-Peng (2013, Đài Loan): 2,97 tuổi (25 ngày-14 tuổi)

Lê Thanh Hải (2014, ICU – Nhi TW): trung vị 8th (4 – 16 th)

Đào Minh Tuấn (2016, Nhi Trung ương): 9,89 ± 8,9 thá ng, < 12th: 76,8%

M Zampoli (2017, Nam Phi): TB 12 thá ng (6 – 24 th)

Chen-Yin Lai (2013 - Đài Loan): Nam/nữ = 1,65

Đào Minh Tuấn (2016 – Nhi TW): Nam/nữ = 1,33

TIỀN SỬ BỆNH TẬT VÀ NGUỒN LÂY

Đặc điểm nguồn lây

43.30%

56.70%

Ngoài cơ sở y tế

Tại cơ sở y tế

*Đang điều trị viêm phổi: BN đang điều trị VP sau đó có các triệu

chứng của đợt nhiễm khuẩn mới.**Bệnh thần kinh: Bại não, động kinh;

*** Bệnh phổi mạn: Viêm phổi kéo dài mạn tính, loạn sản phổi

M Zampoli (2017 - Nam Phi): Lây ở BV 28,1%

Lây ở cộng đồng 71,8%

ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG

Số bệnh nhâ n

Tỷ lệ

(%)

(N = 90)

Đặc điểm của dốt

Nhẹ (T⁰< 38⁰C)

2

2,2

Vừa (38⁰C ≤ T⁰< 39⁰C)

Cao (T⁰≥ 39⁰C)

Sốt < 7 ngày

37

51

36

41,1

56,7

30,0

Sốt ≥ 7 ngày

54

60,0

Thời gian sốt trung bì nh

(ngày dài nhất – ngắn nhất)

8,3 ± 4,4

(2 – 21 ngày)

Đặc điểm của sốt

Shih-Peng Cheng (2013 – Đài Loan): BN sốt 96%, TB 7 ngày

Chen-Yin Lai (2013 – Đài Loan): sốt ≥ 40⁰C chiếm 50%, sốt trên 1 tuần 69%

Đào Minh Tuấn (2016 – Nhi TW): 98,2% BN sốt

M Zampoli (2017 – Nam Phi): sốt > 38⁰C là 76,8%

TRIỆU CHỨNG CƠ NĂNG

Triệu chứng cơ năng

Số bệnh nhâ n

Tỷ lệ

(N = 90)

(%)

Viêm long đường hô hấp trên

Triệu chứng tiêu hóa (ỉa chảy, nôn...)

Viêm kết mạc

74

36

15

8

82,2

40,0

16,7

8,9

Phá t ban trên da

Đào Minh Tuấn (2010 – Nhi TW): ho, khò khè (100%, 100%), RLTH 33%, tr/c da và mắt (6,25%, 2,08%)

Shih-Perng Cheng (2013 – Đài Loan): ho 99%, chảy nước mũi 82%, khó thở 42%, tr/c tiêu hóa 80%

M Zampoli (2017 – Nam Phi): sốt phát ban 2,4%; viêm kết mạc 16,5%, tiêu chảy 15%.

ĐẶC ĐIỂM TOÀN THÂN NẶNG

Dấu hiệu lâm sàng nặng

Số bệnh nhân

Tỷ lệ

(N = 90)

(%)

Suy hô hấp độ III

71

47

71

47

31

78,9

52,2

78,9

52,2

34,4

Gan to

SIRS

Sốc nhiễm khuẩn

Suy đa tạng (≥ 2 tạng suy)

ĐẶC ĐIỂM HUYẾT HỌC

Đặc điểm huyết học

Số bệnh nhâ n Tỷ lệ %

Tăng số lượng bạch cầu theo tuổi

29

32,2

Huyết sắc tố < 100g/l

65

72,2

Tiểu cầu < 100 G/l

6

6,7

Đông máu rối loạn

48/70

19/48

47/48

11/48

68,6

39,6

97,9

22,9

Prothrombin < 70%

Đặc điểm rối loạn

APTT ké o dài > 37s

đông máu

Fib > 4g/l hoặc ≤ 1g/l

Đào Minh Tuấn (2016-Nhi TW): tương tự

Shih- Perng Cheng (2013- Đài Loan): tương tự

Bài thuyết trình Đặc điểm dịch tễ lâm sàng, cận lâm sàng và một số yếu tố liên quan đến viêm phổi nặng nhiễm Adenovirus tại Khoa điều trị tích cực Bệnh viện nhi Trung ương - Nguyễn Thị Mai Thùy