Giá trị oxit nitric khí thở ra trong chẩn đoán và theo dõi điều trị hen phế quản ở trẻ em
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
GIÁ TRỊ OXIT NITRIC KHÍ THỞ RA TRONG CHẨN ĐOÁN VÀ
THEO DÕI ĐIỀU TRỊ HEN PHẾ QUẢN Ở TRẺ EM
Nguyễn Thị Diệu Thúy¹, , Nguyễn Hữu Lĩnh², Nguyễn Thị Bình¹
¹Trường Đại học Y Hà nội,
²Bệnh viện Nông nghiệp
Mục tiêu của nghiên cứu nhằm nhận xét giá trị của FeNO trong chẩn đoán và theo dõi điều trị hen phế quản
ở trẻ em. Đây là nghiên cứu tiến cứu, theo dõi dọc trong 6 tháng trên trẻ từ 6 - 15 tuổi được chẩn đoán xác định
hen phế quản lần đầu. Mỗi trẻ được mời tham gia nghiên cứu3 thời điểm (lần đầu, lần 2 sau lần đầu 3 tháng và
lần 3 sau lần đầu 6 tháng). Mỗi lần thăm khám trẻ được hỏi bệnh, khám lâm sàng, đo chức năng hô hấp và nồng
độ FeNO. Kết quả cho thấy có 50 hen phế quản và 30trẻ khỏe mạnh đủ tiêu chuẩn tham gia nghiên cứu. Nồng
độ FeNO của trẻ hen phế quản cao hơn trẻ khỏe mạnh (23,43ppb so với 8,75ppn, p < 0,05).. Nồng độ FeNO
giảm có ý nghĩa thống kê sau 3 tháng và 6 tháng điều trị dự phòng (23,43ppb so với 14,5ppb và 14,63ppb, p <
0,05). FeNO phản ánh tình trạng kiểm soát hen theo thời gian. Kết luận: Đo NO đường thở là một phương pháp
không xâm nhập giúp đánh giá trình trạng viêm đường thở cũng như theo dõi điều trị hen phế quản ở trẻ em.
Từ khóa: Hen phế quản, Nồng độ FeNO, trẻ em
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Hen phế quản là một bệnh lý đa dạng đặc
trưng bởi viêm đường thở mạn tính. hen phế
quản được biểu hiện bởi tiền sử có các triệu
chứng hô hấp như khò khè, khó thở, nặng ngực
và ho, các triệu chứng này thay đổi theo thời
gian và cường độ, cùng với sự giới hạn luồng
khí thở ra dao động.1
tăng cao trong khí thở ra ở bệnh nhân hen phế
quản mặc dù không có bất thường về chức
năng hô hấp. Đo FeNO giúp chẩn đoán hen
phế quản với độ nhậy 80 - 90%, độ đặc hiệu >
90%, giá trị chẩn đoán của FeNO tốt nhất khi
kết hợp thêm với thăm dò chức năng hô hấp và
test kích thích phế quản. 3
Trong hệ thống hô hấp, khí Oxit nitrics (NO)
điều hòa trương lực mạch máu và trương lực
phế quản, phối hợp các tế bào biểu mô lông
rung và hoạt động như một chất dẫn truyền
thần kinh đối với tế bào thần kinh giao cảm và
phó giao cảm trong thành phế quản.2 Phân tử
NO này có thể được phát hiện trong khí thở ra
(Fractional exhaled Nitric Oxide - FeNO) và nó
thay đổi tùy theo tình trạng sức khỏe và bệnh
tật.
Ngày nay, đo FeNO giúp theo dõi điều trị
hen đã tạo ra một bước tiến mới trong việc
chăm sóc toàn diện bệnh nhân hen và được
đưa vào các khuyến cáo. Ở trẻ em, nồng độ
FeNO bình thường dưới 20 ppb, người lớn
bình thường dưới 25 ppb.4 Lợi ích quan trọng
nhất của đo FeNO là giúp bác sĩ theo dõi khách
quan hiệu quả của việc điều trị bằng thuốc
chống viêm. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh
sự giảm nồng độ FeNO ở bệnh nhân hen sau
điều trị dự phòng bằng thuốc chống viêm, đáp
ứng này xảy ra rất nhanh và phụ thuộc vào liều
điều trị. Nồng độ FeNO giảm một cách có ý
nghĩa có thể xảy ra sau 48 giờ đến 1 tuần khi
điều trị bằngcorticosteoid dạng hít (ICS) hoặc
đường toàn thân, đáp ứng này xảy ra nhanh
Các nghiên cứu chỉ ra rằng nồng độ FeNO
Tác giả liên hệ: Nguyễn Thị Diệu Thúy,
Trường Đại học Y Hà Nội
Email: nguyendieuthuyhmu@gmail.com
Ngày nhận: 05/04/2020
Ngày được chấp nhận: 28/07/2020
TCNCYH 131 (7) - 2020
187
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
và tỷ lệ nghịch với liều thuốc sử dụng. Dựa vào
nồng độ FeNO có thể điều chỉnh liều ICS dự
phòng đã được chứng minh trong nghiên cứu
của Jartti và cộng sự. 5
tiền sử ho khò khè, viêm mũi dị ứng
hoặc các bệnh lý dị ứng khác; không
mắc các bệnh lý toàn thân.
2. Phương pháp
Thuốc kháng leucotriene (montelukast)
có tác dụng làm giảm nồng độ FeNO ở bệnh
nhân hen. Nghiên cứu của Montuschi và cộng
sự cho thấy, montelukast làm giảm nồng độ
FeNO> 60% sau 4 tuần điều trị. 6 Hiệu quả của
montelukast làm giảm FeNO xảy ra trước khi
có biểu hiện về cải thiện lâm sàng và chức năng
hô hấp. 7
Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu tiến cứu, theo dõi dọc một loạt
ca bệnh
Cỡ mẫu nghiên cứu
Nhóm hen phế quản: Chọn mẫu thuận
tiệntất cả các bệnh nhân đến khám tại phòng
khám khoa Miễn dịch - Dị ứng - Khớp có đủ tiêu
chuẩn đều được mời tham gia nghiên cứu
Nhóm tham chiếu: 30 trẻ là người nhà của
các cán bộ Bệnh viện Nhi Trung ương và các
trẻ khỏe mạnh đến kiểm tra sức khỏe đủ tiêu
chuẩn tham gia nghiên cứu.
Như vậy, đo nồng độ FeNO là phương pháp
giúp đánh giá mức độ viêm tại đường thở, đáp
ứng điều trị với thuốc chống viêm trong hen phế
quản.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
3. Xử lý số liệu
Nhóm hen phế quản:Các bệnh nhân đủ tiêu
chuẩn được lựa chọn vào nghiên cứu sẽ được
đánh giá 3 lần, lần 1 là thời điểm thăm khám đầu
tiên, lần 2 sau lần 1 là 3 tháng và lần 3 sau lần 2
là 3 tháng.
1. Đối tượng
Nghiên cứu được tiến hành tại khoa Miễn
dịch - Dị ứng - Khớp Bệnh viện Nhi Trung ương
ừ tháng 7 năm 2018 đến tháng 6 năm 2019.
Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân hen phế quản
Mỗi lần thăm khám trẻ đều được đo chức
năng hô hấp, đonồng độ FeNO
•
Bệnh nhân được chẩn đoán xác định
hen phế quản theo GINA 2018. 1
Trẻ được điều trị theo phác đồ dự phòng hen
phế quản ở trẻ em trên 5 tuổitheo GINA 20181
Nhóm tham chiếu: trẻ tham gia nghiên cứu 1
lần, trẻ được đo chức năng hô hấp và đo nồng
độ FeNO.
•
Bệnh nhân từ 6 - 15 tuổi được chẩn
đoán hen phế quản lần đầu.
•
•
Bệnh nhân không trong cơn hen cấp
Bệnh nhân được tiến hành nghiên cứu
với sự đồng ý và giám sát của cha mẹ
hoặc người trực tiếp chăm sóc trẻ.
Do ở Việt nam chưa có nghiên cứu về nồng
độ FeNO ở trẻ khỏe mạnh nên chúng tôi chọn
nhóm tham chiếu cùng lứa tuổi để so sánh với
nồng độ FeNO ở trẻ hen phế quản.
Tiêu chuẩn loại trừ
•
Bệnh nhân không thể làm đúng các
hướng dẫn khi tham gia đo chức năng
hô hấp hoặc đo FeNO.
3. Xử lý số liệu
•
Bệnh nhân hen phế quản có kèm theo
bệnh lý khác như: bệnh tim bẩm sinh,
bệnh lý gan mật, thận tiết niệu, thần
kinh, bệnh nhân đang có cơn hen cấp…
Thông tin thu được từ bệnh án nghiên cứu
sẽ được xử lý bằng phần mềm SPPP 20.0, với
p < 0,05 là sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.
4. Đạo đức nghiên cứu
Tiêu chuẩn lựa chọn nhóm tham chiếu
Nghiên cứu không làm ảnh hưởng đến quy
trình điều trị thông thường của bệnh nhân.
•
Trẻ khỏe mạnh từ 6 - 15 tuổi không có
188
TCNCYH 131 (7) - 2020
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
Nghiên cứu được thông qua Hội đồng Đạo đức trong Nghiên cứu Y sinh học của Bệnh viện Nhi
Trung ương số 2006/BVNTW - VNCSKTE.
III. KẾT QUẢ
Trong thời gian từ tháng 7/2018 đến tháng 6/2019 có 50 trẻ hen phế quản và 30 trẻ khỏe mạnh
đủ tiêu chuẩn được mời tham gia nghiên cứu
Biểu đồ 1. Nồng độ FeNO của các bệnh nhân trong nghiên cứu
Nồng độ FeNO ở nhóm tham chiếu là 8,45 ppb thấp hơn so với nhómhen phế quản là 23,43 ppb,
sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê với p < 0,0001.
Bảng 1. Đặc điểm của nhóm trẻ hen phế quản và nhóm trẻ tham chiếu
Nhóm trẻ HPQ
(n = 50)
Nhóm tham chiếu
(n = 30)
Đặc điểm
p
Tuổi
9,7 ± 1,9
10,0 ± 2,1
0,46
Giới
Nam
38 (76%)
12 (24%)
18 (60%)
12 (40%)
Nữ
Chiều cao (cm)
Cân nặng (kg)
FEV1(%)
FEV1/FVC
135,3 ± 12,1
32,7 ± 11,1
77,9 ± 11,3
77,9 ± 11,3
132,9 ± 9,0
31,4 ± 5,8
98,3 ± 11,3
98,3 ± 11,3
0,37
0,52
< 0,0001
< 0,0001
TCNCYH 131 (7) - 2020
189
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
Nhóm trẻ khỏe mạnh và nhóm trẻ HPQ tương đồng về tuổi, giới, chiều cao, cân nặng. Tuy nhiên
nhóm trẻ HPQ có FEV1 và FEV1/FVC thấp hơn có ý nghĩ thống kê so với nhóm trẻ khỏe mạnh.
Bảng 2. Mối tương quan giữa FeNO với chức năng hô hấp ở lần khám thứ 2 và thứ 3
Các chỉ số
Lần
FEV1
FEV1/FVC
r
p
r
p
FeNO lần 2
FeNO lần 3
0,092
0,169
0,525
0,241
0,169
0,172
0,239
0,233
Không có mối tương quan giữa FeNO và các chỉ số FEV1, FEV1/FVC ở các lần khám thứ hai
và thứ ba.
Bảng 3. Giá trị FeNO ở trẻ em HPQ theo thời gian điều trị dự phòng
Lần 1
Median
Lần 2
Median
Lần 3
Median
Lần đo
(tứ phân vị)
23,43
(tứ phân vị)
14,50
(tứ phân vị)
14,63
Nồng độ FeNO
(13,04 – 35,12)
(8,48 – 33,12)
(2,13 – 89,18)
p
p12 = 0,045; p23 = 0,054; p13 < 0,001
Nồng độ FeNO giảm sau khi điều trị thuốc dự phòng, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p <
0,05.
120%
100%
80%
60%
40%
20%
0%
28%
38%
58%
Không kiểm soát
Kiểm soát
72%
62%
42%
Lần 1
Lần 2
Lần 3
Biểu đồ 2. Mức độ kiểm soát hen theo FeNO
Nồng độ FeNO < 20ppb được coi là hen được kiểm soát. Tỷ lệ kiểm soát hen theo FeNO tăng
dần qua các lần khám. Từ 42% được kiểm soát ở lần khám đầu tiên, tăng lên 62% ở lần khám thứ
hai và 72% ở lần khám thứ ba.
190
TCNCYH 131 (7) - 2020
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
IV. BÀN LUẬN
FeNO là kỹ thuật không xâm nhập nhằm
đánh giá tình trạng viêm tại đường thở. Tuy
nhiên kỹ thuật này đòi hỏi phải tuân thủ và phối
hợp theo quy trình nên thường chỉ thực hiện
được ở trẻ lớn, có khả năng phối hợp được. Đo
FeNO được sử dụng để chẩn đoán và theo dõi
bệnh nhân hen, dù hiện tại triệu chứng lâm sàng
đã được kiểm soát, nhưng có bằng chứng sinh
học về tình trạng viêm đường thở dai dẳng. Giá
trị FeNO cao đồng nghĩa với sự tồn tại và trạng
thái hoạt hóa của các tế bào viêm (bạch cầu ái
toan, dưỡng bào, lympho T), các cytokine gây
viêm tại đường thở. 8
So sánh giữa hai nhóm trẻ hen phế quản và
trẻ khỏe mạnh cho thấy hai nhóm tương đồng
về chỉ số nhân trắc. Tuy nhiên chức năng hô
hấp của trẻ hen phế quản thấp hơn trẻ khỏe
mạnh. Đo chức năng hô hấp là một công cụ
rất hữu ích trong chẩn đoán hen ở lứa tuổi học
đường và trẻ lớn. Hướng dẫn chẩn đoán hen
của GINA 2018 cũng đưa ra tiêu chuẩn chẩn
đoán hen ở trẻ trên 5 tuổi và người lớn, với
FEV1% < 80% giá trị dự đoán, tỷ số FEV1/FVC
giảm.1
Mối tương quan giữa FeNO và chức năng
hô hấp
Nghiên cứu của Berkman và các cộng sự
chỉ ra nồng độ FeNO tăng cao trong khí thở ra
của bệnh nhân hen mặc dù bệnh nhân không
có bất thường về chức năng hô hấp, đo FeNO
giúp phát hiện và chẩn đoán hen với độ nhậy
80 - 90%, độ đặc hiệu > 90%, giá trị chẩn
đoán của FeNO tốt nhất khi kết hợp thêm với
thăm dò chức năng hô hấp và nghiệm pháp
gây tăng phản ứng phế quản.3
Nồng độ FeNO và các chỉ số chức năng hô
hấp có vai trò quan trọng trong chẩn đoán và
điều trị hen phế quản. Kết quả nghiên cứu tại
miền Bắc Trung Quốc trên 300 trẻ khỏe mạnh,
tuổi từ 6 - 14 tuổi cho thấy không có mối tương
quan giữa nồng độ FeNO với FEV1 % dự đoán,
tỷ số FEV1 /FVC và lưu lượng đỉnh (PEF).9
Sachs - Olsen và cộng sự chỉ ra không có mối
liên quan giữa FeNO với FEV1 % dự đoán.10
Kết quả nghiên cứu cũng có thể giải thích do
nồng độ FeNO phản ánh tình trạng viêm đường
thở có độ nhạy cao hơn nên biến đổi sớm hơn
biến đổi chức năng hô hấp. Trong nghiên cứu
này, chúng tôi không tìm thấy mối tương quan
giữa nồng độ FeNO với các giá trị của chức
năng hô hấp (FEV1%, FEV1/FVC).
Trong nghiên cứu của chúng tôi nồng độ
FeNO của các bệnh nhân được chẩn đoán hen
ban đầu là là 23,43 ppb, cao hơn so với mức
FeNO là 8,45 ppb ở nhóm không mắc hen (p <
0,0001).
4
Theo hướng dẫn của Hội Lồng ngực Mỹ
nếu mức FeNO thấp hơn 20 ppb ở trẻ em ít có
khả năng có tình trạng viêm đường thở tăng
bạch cầu ái toan và đáp ứng với điều trị bằng
corticosteroid. Nếu nồng độ FeNO lớn hơn 35
ppb ở trẻ em rất có thể có viêm đường thở tăng
bạch cầu ái toan và đáp ứng với điều trị bằng
corticosteroid. Đối với mức FeNO từ 20 – 35
ppb ở trẻ em nên được đánh giá một cách cẩn
thận, kết hợp với các triệu chứng lâm sàng.
Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã chấp nhận
20 ppb là điểm cut - off của FeNO mặc dù giá trị
này còn phụ thuộc vào tuổi của trẻ.
Vai trò của nồng độ FeNO trong kiểm
soát hen phế quản
So với các kỹ thuật thăm dò chức năng hô
hấp cổ điển như đo lưu lượng đỉnh, phế dung
kí, kỹ thuật đo FeNO cho phép đánh giá trực tiếp
mức độ viêm của đường dẫn khí liên quan đến
tăng bạch cầu ái toan – yếu tố sinh bệnh học quan
trọng của bệnh hen, trong khi các phương pháp
thăm dò khác chỉ đánh giá được những thay đổi
về khả năng thông khí, là hệ quả của hiện tượng
viêm. 11
TCNCYH 131 (7) - 2020
191
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
FeNO được biết đến với vai trò theo dõi,
đánh giá mức độ kiểm soát hen. Theo khuyến
cáo việc chỉnh liều corticosteroid dự phòng dựa
vào mức độ kiểm soát hen trong đó thang điểm
đánh giá chính là mức độ ổn định của bệnh, từ
Lời cảm ơn
Nhóm nghiên cứu xin chân thành cám ơn
các bác sỹ, điều dưỡng và gia đình các bệnh
nhân hen phế quản tại khoa Miễn dịch, Dị ứng,
Khớp Bệnh viện Nhi Trung ương đã giúp đỡ
trong quá trình thực hiện đề tài này.
3
đó đánh giá hiệu quả của điều trị dự phòng.
Sự thay đổi nồng độ FeNO có tương quan với
mức độ kiểm soát hen khi chỉ số này giảm từ
40% trở lên so với chỉ số ban đầu tương đương
với hen đang được kiểm soát tốt.12 Tuy nhiên,
cải thiện kiểm soát hen thể hiện rõ ràng hơn khi
nồng độ FeNO ban đầu ở mức cao (> 30ppb).12
Ngược lại, mất kiểm soát hen có liên quan
có ý nghĩa với sự tăng ≥30% giá trị FeNO giữa
hai lần đo trên bệnh nhân hen không kèm viêm
mũi dị ứng và gia tăng tối thiểu 40% với bệnh
nhân hen kèm viêm mũi dị ứng. 13
TÀI LIỆU THAM K.HẢO
1. Global Initiative for Asthma. Global
Strategy for Asthma Management and
Prevention. 2018.
2. Gaston B, Drazen JM., Loscalzo J, et al.
The biology of nitrogen oxides in the airways.
Am J Respir Crit Care Med. 1994; 149 (2),538
- 51.
3. Berkman N, Avital A, Breuer R. et al.
Exhaled nitric oxide in the diagnosis of asthma:
comparison with bronchial provocation tests.
Thorax. 2005; 60(5),383 - 388.
Trong nghiên cứu của chúng tôi, nồng
độFeNOở lần đầu tiên (chưa điều trị dự phòng)
cao hơn một cách có ý nghĩa so với lần thứ 2 và
lần thứ 3 (đã điều trị dự phòng), tương ứng với
việc điều trị dự phòng làm cải thiện tình trạng
viêm tại đường thở và giảm nồng độ FeNO.
Đã có nhiều nghiên cứu đánh giá mối liên
quan giữa FeNO với mức kiểm soát hen.
Nghiên cứu của Soto - Ramos trên 161 trẻ hen
phế quản tại Mexico cho thấy FeNO < 20 ppb
4.Dweik RA, Boggs PB, Erzurum SC, et
al. An official ATS clinical practice guideline:
interpretation of exhaled nitric oxide levels
(FENO) for clinical applications. Am J Respir
Crit Care Med.2011; 184(5),602 - 15.
5.JarttiT,Wendelin-SaarenhoviM,Heinonen
I, et al. Childhood asthma management guided
by repeated FeNO measurements: a meta
- analysis. Paediatric Respiratory Reviews.
2012; 13(3),178 - 183.
14
liên quan đến hen kiểm soát tốt hơn. Trong
nghiên cứu của Kosticas trên 274 trẻ mắc hen
phế quản cho thấy FeNO >30 ppb tiên đoán
hen không kiểm soát. 15 Nghiên cứu của chúng
tôi cũng chỉ ra tình trạng kiểm soát hen tăng
dần theo thời gian điều trị dự phòng.
6. Montuschi P, Mondino C, Koch P, et al.
Effects of montelukast treatment and withdrawal
on fractional exhaled nitric oxide and lung
function in children with asthma. Chest. 2007;
132(6),1876 - 81.
V. KẾT LUẬN
7. Berkman N, Avital A, Bardach E, et al. The
effect of montelukast on bronchial provocation
tests and exhaled nitric oxide levels in asthmatic
patients. Isr Med Assoc J. 2003; 5(11),778 - 81.
8. Malmberg L, Pelkonen A, Haahtela T, et
ĐoFeNO đường thở là một phương pháp
không xâm nhập giúpchẩn đoán trình trạng
viêm đường thở cũng nhưtheo dõi điều trị hen
phế quản ở trẻ em.
192
TCNCYH 131 (7) - 2020
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC
al. Exhaled nitric oxide rather than lung function
distinguishes preschool children with probable
asthma. Thorax.2003; 58(6),494 - 499.
9. Zhang H, Shu L, Cai X, et al. Gender
and age affectthe levels of exhaled nitric oxide
in healthy children. Exp Ther Med. 2013;5(4)
1174 - 1178.
Muylem A. Exhaled nitric oxide and asthma
control: a longitudinal study in unselected
patients. Eur Respir J. 2008; 31(3),539 - 46.
13. Perez - de - Llano LA, Carballada F,
Castro AO, et al. Exhaled nitric oxide predicts
control in patients with difficult - to - treat
asthma. Eur Respir J 2010; 35(6),1221 - 7.
14. Soto - Ramos M, Gochicoa - Rangel L,
Hinojos - Gallardo LC, et al. Multidimensional
evaluation of asthma control. Clinical
applications in treatment decision making.
Neumol Cir Torax. 2013;72(1) 52 - 61.
10. Sachs - Olsen C, Lodrup Carlsen KC,
Mowinckel P, et al. Diagnostic value of exhaled
nitric oxide in childhood asthma and allergy.
Pediatr Allergy Immunol. 2010; 21(1),e213 - 21.
11. Baraldi E, de Jongste JC. et al.
Measurement of exhaled nitric oxide in children,
2001. European Respiratory Journal, 2002;
20(1),223 - 237.
15. Kostikas k, Papaioannou AI, Tanou K, et
al. Exhaled NO and exhaled breath condensate
pH in the evaluation of asthma control.
Respiratory Medicine. 2011; 105(4) 526 - 532.
12. Michils A, Baldassarre S.and Van
Summary
VALUES OF EXHALED NITRIC OXIDE FOR DIAGNOSIS
AND TREATMENT OF CHILDREN WITH ASTHMA
The objective of this study was to evaluate the value of FeNO for the diagnosis and treatment
of children with asthma. This was a prospective, longitudial study for 6 months of children aged
between 6-15 years old who were diagnosed the first time with asthma. Each child was invited
to participate in 3 visits (initial visit, 2nd visit after 3 months and 3rd visit after 6 months). At
each visit, patient completed the asthmatic questionnaires, clinical examinations and pulmonary
function tests were performed and FeNO level was measured. 50 asthmatic children and
30 healthy children were eligible to participate in this study. The concentrations of FeNO of
children with asthma was higher than that of heathy children (23.43ppb compared to 8.75ppn,
p < 0.05). FeNO concentrations decreased significantly after 3 months and 6 months of using
prophylaxis (23.43ppb compared to 14.5ppb and 14.63ppb, respectively; p < 0.05). FeNO level
reflected the asthma control over time. Conclusion: FeNO measurement is a non-invasive
method to assess airway inflammation and the effectiveness of treatment in children with asthma.
Keywords: Asthma, FeNO, children
TCNCYH 131 (7) - 2020
193
7 trang
14/04/2022
3540
Bạn đang xem tài liệu "Giá trị oxit nitric khí thở ra trong chẩn đoán và theo dõi điều trị hen phế quản ở trẻ em", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- gia_tri_oxit_nitric_khi_tho_ra_trong_chan_doan_va_theo_doi_d.pdf
