Bài thuyết trình Đặc điểm lâm sàng, sinh học và đột biến gen trên bệnh nhi suy giảm miễn dịch tiên phát do thiếu hụt kháng thể

HỘI NGHỊ KHOA HỌC NHI KHOA NĂM 2020

ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, SINH HỌC VÀ ĐỘT BIẾN GEN TRÊN

BỆNH NHI SUY GIẢM MIỄN DỊCH TIÊN PHÁT DO THIẾU

HỤT KHÁNG THỂ

ThS.BS.Phan Nguyễn Liên Anh

Bệnh viện Nhi Đồng 1

1

Bệnh viện Nhi Đồng 1

341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM

nhidong.org.vn

NỘI DUNG

Đặt vấn đề

1

5

Mục tiêu nghiên cứu

Phương phá p nghiên cứu

Kết quả & bàn luận

2

3

4

Kết luận & kiến nghị

2

Bệnh viện Nhi Đồng 1

341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM

028) 39271119

nhidong.org.vn

NỘI DUNG

1

Đặt vấn đề

Mục tiêu nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu

Kết quả & bàn luận

2

3

4

5 Kết luận & kiến nghị

Bệnh viện Nhi Đồng 1

341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM

028) 39271119

nhidong.org.vn

3

ĐẶT VẤN ĐỀ

❑ Suy giảm miễn dịch tiên phá t (SGMDTP) là nhó m rối loạn gâ y tăng nhạy cảm

với tá c nhâ n khô ng thường gặp và nhiễm trùng tá i phá t, ké o dài dẫn đến tử

vong và di chứng.

❑ Bệnh cảnh nhiễm trùng, bệnh tự miễn và bệnh á c tí nh cũng là đặc điểm

thường gặp trong nhó m này.

❑ Xuất độ thường gặp thay đổi tuỳ quần thể dâ n số từ 1/500 đến 1/500.000 với

nhiều phâ n nhó m và đặc điểm khá c nhau.

❑ SGMDTP do thiếu hụt khá ng thể là rối loạn thường gặp nhất trong nhó m bệnh

SGMDTP với nhiều kiểu gen tương ứng kiểu hì nh lâ m sàng chồng lắp nhau.

❑ Đặc điểm đột biến có tương quan với kiểu hì nh và độ nặng của lâ m sàng

❑ Tại Việt Nam chưa có bá o cá o đầy đủ về đặc điểm kiểu hì nh và kiểu gen của

từng phâ n nhó m nhỏ trong suy giảm miễn dịch do thiếu hụt khá ng thể

→ Tiến hành nghiên cứu “ĐẶC ĐIỂM LÂ M SÀNG, SINH HỌC VÀ ĐỘT BIẾN

GEN TRÊN BỆNH NHI SUY GIẢM MIỄN DỊCH TIÊN PHÁ T DO THIẾU HỤT

KHÁ NG THỂ”

4

Bệnh viện Nhi Đồng 1

341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM

028) 39271119

nhidong.org.vn

NỘI DUNG

1

Đặt vấn đề

2

Mục tiêu nghiên cứu

Phương phá p nghiên cứu

Kết quả & bàn luận

3

4

5 Kết luận & kiến nghị

5

Bệnh viện Nhi Đồng 1

341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM

028) 39271119

nhidong.org.vn

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

TꢀNG QUÁT

Mꢀ tả đặc điểm lꢁm sꢂng, sinh hꢃc vꢂ đột biến gen tren̂ bệnh nhi SGMDTP

do thiếu hụt kháng thể

CHUYÊN BIỆT

1/ Khảo sát đặc điểm lꢁm sꢂng, sinh hꢃc của bệnh nhꢁn SGMDTP do thiếu

hụt kháng thể

2/ Mꢀ tả kiểu đột biến gen trong từng nhꢄm bẹn̂ h nhân SGMDTP do thiếu hụt

kháng thể

6

Bệnh viện Nhi Đồng 1

341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM

028) 39271119

nhidong.org.vn

NỘI DUNG

1

Đặt vấn đề

Mục tiêu nghiên cứu

Phương phá p nghiên cứu

Kết quả & bàn luận

2

3

4

5

Kết luận & kiến nghị

7

Bệnh viện Nhi Đồng 1

341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM

028) 39271119

nhidong.org.vn

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Thiết kế nghiên cứu

Nghiên cứu hꢂng loạt ca với mꢅi đối tưꢆng nghiên cứu sꢇ cꢄ mꢃ

bao gồm các thꢀng tin vê bẹnh nhꢁn

Thời gian và địa điểm nghiên cứu

̂t hꢀ̀ sơ nghiên cứu

̀

̂

Nghiên cứu tiến hꢂnh tại bệnh viện Nhi đồng 1 TPHCM từ 1/2013 đến 6/2020

Đối tượng nghiên cứu

Dꢁn số mục tiêu: bệnh nhi đưꢆc chẩn đoán SGMDTP do thiếu hụt kháng thể đang

theo dõi vꢂ điều trị tại BV NĐ1 TPHCM.

Dꢁn số nghiên cứu: bệnh nhi đã đưꢆc chẩn đoán xác định SGMDTP do thiếu hụt

kháng thể bằng xét nghiệm gen đang theo dõi vꢂ điều trị tại BV NĐ1 TPHCM.

Tiêu chí chọn mẫu

Gồm tất cả bệnh nhi đã chẩn đoán xác định SGMDTP do thiếu hụt kháng thể từ

1/2013 – 6/202 tại BV NĐ1 . Bệnh nhꢁn cꢄ đầy đủ thꢀng tin về lꢁm sꢂng, tiền căn,

các kết quả cận lꢁm sꢂng liên quan, kết quả phꢁn tích đột biến gen, điều trị vꢂ kết

quả điều trị. Bệnh nhꢁn đưꢆc cha/mẹ/ người giám hộ đồng ý tham gia nghiên cứu.

Tiêu chuẩn loại trừ

Khi khꢀng đủ tất cả tiêu chí chꢃn mẫu

Biến số chính

Pha

nam 2017 của Lie

theo kiểu gene – kiểu hꢈnh.

̂

h SGMDTP do thiếu hụt kháng thể dựa tre

̂n bảng phân loại

̆

̂

́

của hꢃi Miễn dịch hꢃc (IUIS), gồm cꢄ 9 nhꢄm chia

̂

8

Bệnh viện Nhi Đồng 1

341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM

028) 39271119

nhidong.org.vn

NỘI DUNG

1

Đặt vấn đề

Mục tiêu nghiên cứu

Phương phá p nghiên cứu

Kết quả & bàn luận

2

3

4

5

Kết luận & kiến nghị

9

Bệnh viện Nhi Đồng 1

341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM

028) 39271119

nhidong.org.vn

KẾT QUẢ & BÀN LUẬN

ĐẶC ĐIỂM LÂ M SÀNG CỦA BỆNH NHÂ N SGMDTP DO THIẾU HỤT KHÁ NG THỂ

XLP

6%

CVID

16%

XLA

57%

HIGM

21%

XLA

HIGM

CVID

XLP

Tỷ lệ các nhóm SGMDTP do thiếu hụt kháng thể

(n = 19)

Bệnh viện Nhi Đồng 1

341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM (028) 39271119 nhidong.org.vn

10

ĐẶC ĐIỂM LÂ M SÀNG CỦA BỆNH NHÂ N SGMDTP DO THIẾU HỤT KHÁ NG THỂ

Triệu chứng khởi phát

Bệnh

nhân

Tuổi khởi Tuổi chẩn Tiền căn

phát (tuổi)đoán(tuổi) gia đình

Nhóm Giới

Nhiễm trùng Viêm Suy dinh Tiêu Loét Viêm Nhiễm Nhiễm trùngNhiễm trùng

phổi xoang tai giữa dưỡng chảy miệngkhớp trùng da

huyết

hệ TKTW

1

2

3

4

5

6

7

8

XLA Nam

14,2

3,8

1,6

1,3

1,5

0,5

1

15

3,9

1,7

3,3

1,6

2,9

6,5

14,7

-

+

-

+

-

+

-

+

-

+

-

+

-

+

-

+

-

+

-

+

-

+

-

+

-

1,7

-

9

XLA Nam

4

3

5

-

+

-

+

-

+

-

+

-

+

-

10 XLA Nam

11 XLA Nam

12 CVID Nữ

13 CVID Nam

14 CVID Nam

15 HIGM Nam

16

17

18

4,9

4

+

-

2,8

2

-

7,7

1,2

14

-

+

-

0,2

11

0,4

-

+

-

+

-

+

-

+

-

0,5

3

-

+

-

+

-

+

-

+

-

+

-

+

-

Nam

0,1

HIGM

0,9

0,3

1

10,8

+

2,9

2,7

-

+

-

+

-

+

-

+

-

HIGM

19 XLP Nam

+

11

ĐẶC ĐIỂM CẬN LÂM SÀNG CỦA BỆNH NHÂN SGMDTP DO

THIẾU HỤT KHÁNG THỂ

Bệnh

nhân

Giảm

Hemoglobin

Giảm

Tiểu cầu

Nhóm

Giảm neutrophil

IgG (mg/dl)

IgA (mg/dl)

IgM (mg/dl)

Lympho B < 1

1

2

3

4

5

6

XLA

-

+

-

+

-

+

-

+

-

↓

-

+

-

+

-

+

7

8

9

10

11

XLA

-

+

-

+

-

+

↓

+

12

13

14

15

CVID

HIGM

-

↓

BT

↑

+

-

+

-

16

17

HIGM

+

-

↓

BT

↑

-

+

18

19

HIGM

XLP

+

-

↓

↑

↓

-

12

ĐẶC ĐIỂM ĐỘT BIẾN GEN TRÊN BỆNH NHÂN

SGMDTP DO THIẾU HỤT KHÁNG THỂ

Bệnh

nhân

Gen đột

biến

Kiểu di

truyền

Đồng hợp/dị

hợp

Codon thay Đột biến

Nhóm

Exon/intron

Domain

Đột biến

đổi

mới

1

2

XLA

BTK

Liên kết X

Dị hợp

Exon 10

Exon 15

SH2

TK

862C>T

R288W

-

1350_1631del282 N451fsX566

92_768del

+

3

4

XLA

BTK

Liên kết X

Dị hợp

Exon 2-8

Exon 12

PH, TH, SH3

SH2

+

-

1027C>T

Q343X

PH, TH, SH3,

SH2, TK

5

XLA

BTK

Liên kết X

Dị hợp

Exon 6- 13

393-1124 del

+

6

7

XLA

BTK

Liên kết X

AD

Dị hợp

Exon 8

Exon 17

Exon 16

Exon 18

Exon 15

Exon 19

Exon 21

SH3

TK

763C>T

R255X

A582D

-

1745C>A

8

1608-1609 ins A V537fs*3

+

-

9

1898G>T

1489C>T

1921 C>T

2557C>T

C633F

Q497X

R641C

R853X

10

11

12

-

CVID NFKB2

-

Dị hợp tử

kép

Dị hợp tử

kép

Intron 2

Intron 12

Exon 15

Exon 8

IVS2 – 68 G>A

1118-55 delAAA

1933C >T

13

14

AD

AR

+

DUF4704

LAMG

R465X

R317X

CVID LRBA

949C > T

15

16

17

HIGM CD40L Liên kết X

Dị hợp

Intron 1

Exon 5

TM

TNFH

IVS1+2 T>A

C654A

+

-

C218X

433_435del

Y146del

+

18

19

HIGM NFKBIA

AD

Dị hợp

Intron 1

Exon 1

IVS1-62G>A

A1 G

+

XLP SH2DIA Liên kết X

M1V

13

KẾT QUẢ PHÂN TÍCH ĐỘT BIẾN GEN

P12 – P13- CVID – LRBA (novel mutation) and

NFKB2 gene (de novo)

P12

P13

P1 – P11 – XLA – BTK gene

P8 (frameshift)

P10 (missense)

P5 (frameshift)

P3 (intron 5)

P6(nonsense) P4(nonsense)

P7 (missense)

P9 (missense)

P1 (missense)

P2 (missense)

P11 (missense)

P14 (nonsense) – compound heterozygous LRBA gene

P10 – P12- HIGM – CD40LG (novel mutation) and NFKBIA gene

P16 (missense)

P15 (missense)

P17 (nonframeshift)

P19 – XLP – SH2D1A gene (missense)

P18 (missense)

NFKBIA

KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ VÀ BIẾN CHỨNG TRÊN BỆNH NHÂN

SGMDTP DO THIẾU HỤT KHÁNG THỂ

XHGTC: xuất huyết giảm tiểu cầu; APS: hội chứng antiphospholipid

15

P14

Suy giảm miễn dịch biến thiên phổ biến (CVID)

(LRBA) xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch

16

Bệnh viện Nhi Đồng 1 341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM (028)3927119

nhidong.org.vn

P18

Hội chứng tăng IgM (NEMO boy)

Loạn sản ngoại bì, giảm tiết mồ

hôi, chậm phát triển, răng hình

nón

17

Bệnh viện Nhi Đồng 1 341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM (028)3927119

nhidong.org.vn

P17

Hội chứng tăng IgM (CD40L) biến chứng Crohn,

hội chứng khá ng phospholipid nguy kịch

18

Bệnh viện Nhi Đồng 1 341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM (028)3927119

nhidong.org.vn

NỘI DUNG

1

Đặt vấn đề

Mục tiêu nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu

Kết quả & bꢂn luận

2

3

4

Kết luận & kiến nghị

5

19

Bệnh viện Nhi Đồng 1

341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM

(028) 39271119

nhidong.org.vn

KẾT LUẬN & KIẾN NGHỊ

❑SGMDTP do thiếu hụt khá ng thể là nhó m thường gặp nhất trong SGMDTP

nhưng gồm nhiều nhó m kiểu hì nh đa dạng và tiên lưꢆng khá c nhau.

❑Trong đꢄ, nhó m CVID và HIGM dễ có biến chứng tự miễn

❑Chẩn đoán phâ n tử giúp xá c định, phâ n nhó m và tiên lưꢆng chí nh xá c.

❑Nghiên cứu của chúng tô i lần đầu tại Việt Nam bá o cá o đặc điểm của

nhó m SGMDTP do thiếu hụt khá ng thể đã chẩn đoán xá c định bằng gen

gó p phần hoàn chỉnh dữ liệu đặc điểm kiểu gen và mối liên quan kiểu gen

– kiểu hì nh trên nhó m này.

Bệnh viện Nhi Đồng 1

341 Sư Vạn Hạnh, P10, Q10, TPHCM

(028) 39271119 nhidong.org.vn

20

Bài thuyết trình Đặc điểm lâm sàng, sinh học và đột biến gen trên bệnh nhi suy giảm miễn dịch tiên phát do thiếu hụt kháng thể - Phan Nguyễn Liên Anh