Bài giảng Co giật ở trẻ em

CO GIꢀT ꢁ TRꢂ EM

I. DꢃCH Tꢄ HꢅC:

Co giꢀt là rꢁi loꢂn thꢃn kinh thưꢄng gꢅp ꢆ trꢇ em vꢈi tꢃn suꢉt khoꢊng 4 – 6% trꢇ.

Tꢋ lꢌ thay ñꢍi:

• Trên thꢎ giꢈi : 2ꢏ5% trꢇ em

• Tꢂi Mꢐ và Châu Âu : 2ꢏ 5% sꢁt co giꢀt ꢆ lꢑa tuꢍi <5tuꢍi.

• Tꢂi BV Nhi ðꢒng 1: tꢋ lꢌ sꢁt co giꢀt ( 2002 – 2003) 7,01% trꢇ nhꢀp khoa cꢉp cꢑu.

• Tꢋ lꢌ co giꢀt cao nhꢉt ꢆ trꢇ nhꢓ <3 tuꢍi, tꢔ 6^thꢏ 5 tuꢍi, không có sꢕ khác biꢌt vꢖ giꢈi tính.

II. NGUYÊN NHÂN :

1. CO GIꢀT CÓ YꢁU Tꢂ KÍCH GꢃI:

A. CÓ SꢆT

ꢀ Nhiꢗm trùng hꢌ thꢃn kinh trung ương: viêm não, viêm màng não, áp xe não, sꢁt rét thꢘ

não.

ꢀ Co giꢀt: lꢙ, viêm dꢂ dày ruꢚt.

ꢀ Co giꢀt do sꢁt: sꢁt có thꢘ do nhiꢗm trùng hô hꢉp trên, viêm phꢍi, nhiꢗm trùng tiꢘu, viêm

tai giꢛa.

B. KHÔNG SꢆT

Nguyên nhân tꢇi hꢈ thꢉn kinh trung ương

ꢀ Chꢉn thương ñꢃu: xuꢉt huyꢎt não, chꢉn ñꢚng não…

ꢀ Xuꢉt huyꢎt não, màng não: thiꢎu vitamin K, rꢁi loꢂn ñông máu, vꢜ dꢝ dꢂng mꢂch máu não

ꢀ Thiꢎu oxy não

ꢀ U não

Nguyên nhân ngoài hꢈ thꢉn kinh trung ương

ꢀ Rꢁi loꢂn chuyꢘn hóa: hꢂ ñưꢄng huyꢎt, thiꢎu vitamin B1, B6

ꢀ Rꢁi loꢂn ñiꢌn giꢊi: tăng hay giꢊm Na⁺máu, hꢂ Ca⁺⁺máu, giꢊm Mg⁺⁺máu.

ꢀ Ngꢚc ñꢚc: phosphore hꢛu cơ, thuꢁc diꢌt chuꢚt, kháng histamine…

ꢀ Tăng HA

2. CO GIꢀT KHÔNG CÓ YꢁU Tꢂ KÍCH GꢃI:

Bꢌnh ñꢚng kinh

III. XÉT NGHIꢊM:

1. Xét nghiꢌm thưꢄng quy:

ꢀ Dextrostix, ñưꢄng huyꢎt, ion ñꢒ

ꢀ Công thꢑc máu, CRP, KSTSR, BUN, Creatinin, TPTNT

ꢀ Khí máu ñꢚng mꢂch.

2. Xét nghiꢌm ñꢝnh hưꢈng theo nguyên nhân:

ꢀ Chꢞc dò tꢟy sꢁng

ꢀ X quang ñꢃu, siêu âm xuyên thóp

ꢀ Cꢉy máu, cꢉy nưꢈc tiꢘu…tùy ñꢝnh hưꢈng nguyên nhân

ꢀ Hình ꢊnh hꢞc: X quang ñꢃu, siêu âm thóp, CTscan, MRI.

ꢀ ðiꢌn não ñꢒ.

IV. QUY TRÌNH CHĂM SÓC:

1. NHꢠN ðꢡNH

A. HꢢI VÀ GHI NHꢠN

a. Cơn co giꢋt

ꢁ Trưꢈc cơn giꢀt:

ꢀ Sꢁt

ꢀ Ói mꢣa, nhꢑc ñꢃu

ꢀ Tiêu chꢊy, tiêu ñàm máu

ꢀ Chꢉn thương ñꢃu.

ꢀ Cꢊm giác lo sꢤ, khó chꢝu vùng thưꢤng vꢝ.

ꢁ Trong cơn giꢀt:

ꢀ Da niêm: môi hꢒng nhꢂt, tím tái.

ꢀ Kiꢘu giꢀt: giꢀt cơ, co cꢑng.

ꢀ Có mꢉt ý thꢑc không, có nhꢀn biꢎt ngưꢄi chung quanh không?

ꢀ Xꢊy ra khi nào: thꢑc hay tꢥnh?

ꢀ Vꢝ trí giꢀt: cꢦc bꢚ, toàn thân?

ꢀ Thꢄi gian kéo dài bao lâu?

ꢁ Sau cơn giꢀt

ꢀ Trꢇ ngꢟ li bì, tꢥnh táo, nhꢑc ñꢃu không (trꢇ lꢈn)?.

ꢀ Tiêu tiꢘu không kiꢘm soát.

b. Tiꢌn sꢍ

ꢀ Bꢊn thân: sꢊn khoa, bꢌnh thꢃn kinh trưꢈc: bꢂi não, chꢀm phát triꢘn tâm

thꢃn vꢀn ñꢚng…

ꢀ Gia ñình: ñꢚng kinh, bꢌnh thꢃn kinh...

B.QUAN SÁT VÀ ðÁNH GIÁ

ꢁ

Trong cơn co giꢀt

▪ ðánh giá dꢉu hiꢌu sinh tꢒn: T, M, R, HA, SpO_2,nhꢝp tim.

▪ ðánh giá tri giác: tꢥnh, quꢉy khóc, lꢔ ñꢔ, hꢁt hoꢊng, lơ mơ, hôn mê.

▪ ðánh giá hô hꢉp: tím, ngưng thꢆ.

ꢁ Sau cơn giꢀt

▪ Tꢍng trꢂng: suy dinh dưꢜng, béo phì..

▪ Da: xanh xao, xuꢉt huyꢎt, bưꢈu máu…

▪ ðꢃu: chꢉn thương có rách da ñꢃu? thóp phꢒng ?

▪ Vꢀn ñꢚng: yꢎu liꢌt tay chân ?

2. CHĂM SÓC

Cꢉp cꢑu khꢧn trương, bình tĩnh gꢞi ñꢒng nghiꢌp hꢨ trꢤ.

Cꢉp cꢑu theo thꢑ tꢕ ABC

A. ðꢩM BꢩO THÔNG ðƯꢪNG HÔ HꢫP

ꢀ ðꢅt trꢇ nꢬm nghiêng, ngꢣa ñꢃu ñꢘ dꢭn lưu tư thꢎ ( nꢎu trꢇ nôn, chꢉt nôn dꢗ chꢊy ra )

ꢀ Cꢆi bꢓ khăn quꢉn cꢍ, nút áo.

ꢀ Hút ñàm nhꢈt .

ꢀ Thꢆ oxy qua Canula liꢖu theo lꢑa tuꢍi (theo y lꢌnh bác sĩ )

ꢀ Không ñꢘ bꢉt cꢑ vꢀt gì vào miꢌng trꢇ (kꢘ cꢊ cây ñè lưꢜi vì trong cơn giꢀt trꢇ có thꢘ cꢮn

gãy cây gây nguy hiꢘm cho trꢇ), có thꢘ ñꢅt tube Mayo

ꢀ Gꢮn Monitor theo dõi: SpO₂, nhꢝp tim, nhꢝp thꢆ khi trꢇ có cơn giꢀt kéo dài.

ꢀ Chuꢧn bꢝ bóng, mask, dꢦng cꢦ ñꢅt nꢚi khí quꢊn, ñꢅt sonde dꢂ dày. Hꢨ trꢤ Bác sĩ ñꢅt nꢚi

khí quꢊn khi trꢇ ngưng thꢆ.

B. THꢯC HIꢰN THUꢱC THEO Y LꢰNH BÁC SĨ

Có sꢁt cao: Dùng thuꢁc hꢂ sꢁt bꢬng ñưꢄng hꢀu môn.

Thuꢁc cꢮt cơn co giꢀt: ðưꢄng tĩnh mꢂch, ñưꢄng niêm mꢂc.

C. THEO DÕI SAU CƠN CO GIꢠT

ꢀ Lꢉy dꢉu hiꢌu sinh tꢒn.

ꢀ Nꢎu trꢇ còn sꢁt: Lau mát vꢈi nưꢈc ꢉm ( nhiꢌt ñꢚ nưꢈc < nhiꢌt ñꢚ cơ thꢘ 1ꢏ

2^oC) bꢬng cách dùng khăn ñꢮp mát liên tꢦc lên vùng có mꢂch máu lꢈn các

vꢝ trí: trán, nách, bꢲn thưꢄng xuyên thay khăn ñꢘ giꢊi nhiꢌt giúp trꢇ hꢂ sꢁt

nhanh hơn. Không dùng nưꢈc ñá, rưꢤu giꢉm ñꢘ lau. Lau mát khoꢊng 15ꢏ

30 phút theo dõi nhiꢌt ñꢚ thưꢄng xuyên, ngưng lau khi nhiꢌt ñꢚ cꢟa trꢇ <

38⁰C

V. GIÁO DꢎC SꢏC KHꢐE

1. TRONG KHI NꢳM VIꢰN

ꢀ Trꢉn an tâm lý cho thân nhân khi trꢇ lên cơn co giꢀt.

ꢀ Hưꢈng dꢭn thân nhân xꢣ trí ñúng cách: Khi trꢇ lên cơn co giꢀt trong cơn

không cꢁ gꢮng kiꢖm chꢎ cơn giꢀt, không vꢨ lưng khi trꢇ lên cơn giꢀt.

ꢀ Theo dõi sát khi trꢇ thꢆ sau khi dùng thuꢁc cꢮt cơn co giꢀt vì tác dꢦng phꢦ cꢟa

thuꢁc có thꢘ làm trꢇ ngưng thꢆ.

ꢀ Sau cơn co giꢀt cho trꢇ nꢬm nghꢥ ngơi cho ñꢎn khi tꢥnh hꢴn, không lay gꢞi hay

ñánh thꢑc trꢇ

ꢀ Không cho trꢇ ăn ngay sau cơn giꢀt.

ꢀ Dꢅn dò kꢐ lưꢜng, kiꢘm tra chꢅt chꢵ vꢖ viꢌc dùng thuꢁc ñiꢖu trꢝ co giꢀt

ꢀ Giꢊi ñáp nhꢛng thꢮc mꢮc vꢖ phꢃn chăm sóc bꢌnh.

ꢀ

Hưꢈng dꢭn thân nhân cho trꢇ uꢁng thuꢁc theo toa và tái khám ñúng hꢲn khi

trꢇ ra viꢌn.

2. KHI TRꢶ CÓ CƠN CO GIꢠT TꢷI NHÀ

Nhꢛng viꢌc thân nhân nên làm:

ꢀ ðꢅt trꢇ nꢬm xuꢁng nơi rꢚng rãi, an toàn, nꢎu có gꢁi ñꢅt gꢁi mꢓng dưꢈi ñꢃu và vai trꢇ,

tránh xa vꢀt sꢮc nhꢞn, nꢬm hơi nghiêng mꢚt bên nꢎu trꢇ ói hoꢅc có nhiꢖu ñàm nhꢈt ñꢘ dꢭn

lưu tránh trꢇ hít sꢅc

ꢀ Nꢈi lꢓng quꢃn áo hoꢅc khăn quàng cꢍ

ꢀ Ghi nhꢀn thꢄi gian co giꢀt

ꢀ Lau mát và nhét thuꢁc hꢂ sꢁt ñưꢄng hꢀu môn nꢎu trꢇ sꢁt

ꢀ ðưa trꢇ ñꢎn cơ sꢆ y tꢎ gꢃn nhꢉt nꢎu:

ꢏ Co giꢀt kéo dài >5 phút hoꢅc nhiꢖu cơn liên tꢦc

ꢏ Trꢇ không hꢒi phꢦc sau co giꢀt

ꢏ Trꢇ chꢉn thương khi giꢀt

Nhꢛng viꢌc thân nhân không nên làm:

ꢀ ðꢘ trꢇ nꢬm mꢚt mình, tꢀp trung ngưꢄi quá ñông xung quang trꢇ

ꢀ Di chuyꢘn hoꢅc ñꢅt trꢇ vào bꢒn tꢮm khi trꢇ ñang co giꢀt

ꢀ ðè trꢇ hoꢅc cꢁ gꢮng kiꢖm chꢎ cơn co giꢀt

ꢀ Cho bꢉt cꢑ vꢀt gì vào miꢌng hoꢅc cꢁ gꢮng nꢂy răng trꢇ

ꢀ Nꢅn chanh, ñꢍ xꢊ vào miꢌng trꢇ

ꢀ Sau cơn co giꢀt trꢇ có thꢘ buꢒn ngꢟ hoꢅc hoꢅc lú lꢭn, không cho trꢇ ăn uꢁng cho ñꢎn khi

trꢇ tꢥnh táo hꢴn.