Xây dựng bộ mẫu thực vật rừng

XÂY DỰNG BỘ MẪU THỰC VẬT RỪNG

Lê Minh Đăng²³, Lê Thị Thanh Thủy²⁴, Nguyễn Đức Thành²⁵.

TÓM TẮT

Bộ mẫu đƣợc sƣu tầm từ các khu rừng tự nhiên của tỉnh Quảng Bình tập trung tại

Vƣờn Quốc Gia Phong Nha – Kẻ Bàng và Lâm trƣờng Trƣờng Sơn. Kết quả đề tài đã xây

dựng đƣợc bộ mẫu thực vật thân gỗ gồm 30 loài với trên 150 mẫu lá, hoa, gỗ của các loài

gỗ rừng tự nhiên của tỉnh Quảng Bình. Sản phẩm của đề tài đã đƣợc đƣa vào giảng dạy

trong các môđun đào tạo ngành Quản lý tài nguyên rừng và Lâm sinh tại Trƣờng Cao

đẳng Kỹ thuật Công Nông nghiệp Quảng Bình.

Từ khóa: Bộ mẫu, Trường Sơn ,Phong Nha – Kẻ Bàng .

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Tổ Nông Lâm hiện nay đang đào tạo 02 chuyên ngành là Quản lý tài nguyên rừng

và Lâm Sinh. Quá trình đào tạo luôn đòi hỏi các học sinh, sinh viên sau khi ra trƣờng

phải nắm vững các kiến thức về thực vật rừng đặc biệt là kỹ năng nhận biết các loài thực

vật thân gỗ. Với yêu cầu giảng dạy theo hƣớng tích hợp, gắn lý thuyết với thực hành nhƣ

hiện nay thì việc đầu tƣ trang thiết bị cũng nhƣ dụng cụ mẫu vật cho phòng học tích hợp

càng trở nên quan trọng. Chính vì vậy mà chúng tôi đã nảy ra ý tƣởng là xây dựng một bộ

mẫu các loài thực vật thân gỗ có đầy đủ các mẫu vật về lá, hoa, quả, hạt...Qua bộ mẫu

này học sinh và giáo viên có thể trực tiếp, tiếp xúc và nhận biết các loài ngay tại lớp học

mà không cần phải đi thực địa. Ngoài ra việc xây dựng đƣợc bộ mẫu này cũng là cơ sở

khoa học quan trọng liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu thực vật rừng.

2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu

Đề tài tiến hành thu thập mẫu tại 02 khu vực đó là Vƣờn Quốc Gia Phong Nha –

Kẻ Bàng và Lâm trƣờng Trƣờng Sơn.

Thời gian thực hiện đề tài là 8 tháng, từ tháng 7 năm 2018 đến tháng 02 năm 2019

Trong đó:

- Thời gian thực hiện đề tài là: 07 tháng

- Thời gian thực hiện đánh giá, nghiệm thu; chỉnh sửa, hoàn thiện, đăng ký lƣu giữ

kết quả đề tài và quyết toán là: 01 tháng.

2.2. Đối tượng nghiên cứu

- Mẫu lá, hoa của các loài thực vật thân gỗ tại Vƣờn Quốc Gia Phong Nha – Kẻ

Bàng và Lâm trƣờng Trƣờng Sơn.

- Mẫu gỗ của các loài thực vật thân gỗ tại tỉnh Quảng Bình.

2.3. Phương pháp nghiên cứu

2.3.1. Cơ sở khoa học của đề tài

Đề tài ứng dụng khả năng hút ẩm của Silica gel để làm khô mẫu thực vật.

²³Giảng viên khoa Nông – Lâm - Ngƣ, Trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công – Nông nghiệp Quảng Bình

²⁴Trƣởng bộ môn Nông Lâm, Trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công – Nông nghiệp Quảng Bình

²⁵Trƣởng khoa Nông – Lâm – Ngƣ, Trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công – Nông nghiệp Quảng Bình

52

Silica gel hay gel axit silixic, công thức hóa học đơn giản của nó là SiO₂.nH₂O (n<2),.

Trong đời sống hàng ngày silica gel đóng vai trò hút ẩm để giữ các sản phẩm không bị

hơi ẩm làm hỏng. Silica gel hút ẩm nhờ hiện tƣợng mao dẫn ở hàng triệu khoang rỗng li

ti của nó, hơi nƣớc bị hút vào và bám vào chỗ rỗng bên trong các hạt. Một lƣợng silica

gel cỡ một thìa cà phê có diện tích tiếp xúc cỡ một sân bóng đá. Silica gel có thể hút một

lƣợng hơi nƣớc bằng 40% trọng lƣợng của nó và có thể làm độ ẩm tƣơng đối trong hộp

kín giảm xuống đến 40%.

Đề tài ứng dụng khả năng diệt nấm mốc của Lƣu huỳnh để xử lý mẫu. Lƣu huỳ nh là

nguyên tố hóa họ c trong b ả ng tu ần hoàn có ký hiệ u S và s ố nguyên tử 16. N ó là một phi

kimphổ biến, không mùi, không vị, nhiều hóa trị. Lƣu huỳnh, trong dạng gốc của nó là

chất rắn kết tinh màu vàng chanh Nó cháy với ngọn lửa màu xanh lam và tỏa ra điôxít

lƣu huỳ nh, với mùi ngột ngạt dị thƣờng. Hơi lƣu huỳnh có khả năng tiêu diệt nấm mốc và

đã đƣợc sử dụng từ rất lâu trong bảo quản thuốc đông y.

2.3.2. Quy trình xử lý mẫu thực vật

TT Nội dung

Yêu cầu kỹ thuật

Hóa chất và

vật liệu

Sản phẩm

Ghi chú

Thu

mẫu

hái Mẫu đặc trƣng cho loài và Xô có nắp Mẫu thô

không bị dị tật, bảo quản đựng nƣớc

1

2

3

lá tƣơi và tránh khô héo.

sạch, kìm cắt

cành

Cắt mẫu Loại bỏ lá già, lá sâu, rửa Cồn 90 độ, Mẫu đƣợc

và xử lý sạch bụi bẩn bằng nƣớc NaCl, nƣớc tạo hình

bằng cồn sạch pha NaCl và ngâm sạch, hộp hoạc

90 độ vào cồn trong 10 -15 giây chậu nhựa

Phơi khô Để mẫu khô nƣớc tự

Mẫu khô bề Phơi từ 3-4

mặt và giữ giờ

nguyên hình

mẫu

nhiên

tự nhiên ở nơi thoáng mát,

tránh ánh nắng mặt trời,

dùng quạt lá ráo nƣớc

nhanh hơn

dạng

Ép

tạo Cho mẫu vào giữa tờ giấy Giấy A , Kẹp Mẫu đƣợc Ép

mẫu

4

0

hình cho A và dùng kẹp mẫu thực

mẫu

ép phẳng và trong

3

mẫu thực vật,

vật kẹp lại, cố định bằng dây cao su

0

trên

mỗi ngày

phía đều có

cả 2 bề mặt

lá

dây buộc, đặt kẹp ở trên

mặt phẳng và dùng các

vật nặng để đè lên.. Mỗi 1

kẹp có thể ép cùng lúc 5-

10 mẫu.

Làm khô Sắp các mẫu vào thùng Thùng

mẫu hoàn xốp sau đó rải gel hút ẩm, Gel

xốp, Mẫu

khô Thời gian

5

6

silica, kiệt và giữ từ 15 -20

đƣợc hình ngày

dạng

toàn

đóng nắp và dán kính Băng keo

thùng bằng băng keo. Chú

ý cứ cách 1 mẫu lại rải

một lớp gel silica

Chống

Xông hơi lƣu huỳnh cho Thùng catton, Mẫu

giữ Chọn nơi

mốc cho mẫu trong 15 phút, mẫu bột lƣu huỳnh, đƣợc hình thoáng khí

mẫu đƣợc bỏ trong thùng kín đèn cồn, khay dạng và màu để xông

53

để bảo đảm hơi lƣu huỳnh nhôm, rá nhựa sắc

tiếp xúc đƣợc hết các mẫu

hơi

Hoàn thiện Cố định mẫu lên giấy bìa Khung

và trƣng trắng, bọc mẫu bằng nhựa tấm nhựa PE thiện

ảnh, Mẫu hoàn Cắt tỉa lại

mẫu để

7

bày mẫu

PE, định danh cho mẫu và mỏng,

cho mẫu vào khung định danh

nhãn

đảm bảo

tính thẩm

mỹ

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Tổng hợp số lượng mẫu thực vật

TT Tên loài

Tên khoa học

Mẫu thực vật

Số

Địa

lƣợng điểm

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Lim xanh

Bách xanh đá

Gõ lau

Sanh

Táu nƣớc

Huỷnh

Huê

Quao xanh

Lim xẹt

Erythrofloeum fordii

Calocedrus rupentris

Sindora tonkinensis

Ficus benjamina

Vatica subglabra

Tarrietia javanica

Dalbegia tonkinensis

Stereospermum annamense

Peltophorum pterocarpum

Magnolia hypolampra

Castanea sativa

Cinnamomum camphora

Knema conferta

Manglieta glauca

Lá Hoa Gỗ

4

5

6

4

6

5

4

5

4

6

4

6

4

PNKB

LTTS

PNKB

LTTS

PNKB

LTTS

PNKB

LTTS

PNKB

LTTS

X

10 Giổi

11 Dẻ thơm

12 Long não

13 Máu chó

14 Vàng tâm

15 Mít nài

16 Thông tre

17 Chua khét

18 Lát hoa

19 Bời lời xanh

20 Xoan

X

Artocarpus asperulus

Podocarpus neriìolius

Dysoxylum cyrtobotryum

Chukrasia tabularis

Litsea cubeba

Melia azedarach

21 Quế

Cinnamomum cassia

Amesiodendrom chinensis

Cratoxylum maingayi

Bifchofia javanica

Madhuca pasquieri

Canarium album

Litsea glutinosa

Diospyros mun

Nageia fleuryi

Gironniera subaequalis

22 Trƣờng mật

23 Thành ngạnh

24 Nhội

25 Sến mật

26 Trám trắng

27 Bời lời nhớt

28 Mun sọc

29 Kim giao

30 Ngát

54

3.1. Các hình ảnh của đề tài

55

56

4. KẾT LUẬN

- Đề tài đã xây dựng đƣợc một bộ mẫu khá phong phú về thành phần và số lƣợng các

loài, sản phẩm của đề tài đã đƣợc đƣa vào phục vụ giảng dạy tại nhà trƣờng.

- Đề tài vẫn còn có thể tiếp tục nghiên cứu mở rộng để làm phong phú thêm bộ mẫu thực

vật rƣng hiện tại.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Lê Mộng Chân, Lê Thị Huyên (2000), “Thực vật rừng” NXB Nông nghiệp, Hà

Nội.

2. Đỗ Xuân Cẩm (2010), “Hình thái phân loại học thực vật”, Giáo trình Đại học

Nông lâm Huế.

57