Nghiên cứu xây dựng bản đồ phân bố rừng theo nguy cơ cháy tại tỉnh Đắk Lắk
Quản lý Tài nguyên rừng & Môi trường
NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG BẢN ĐỒ PHÂN BỐ RỪNG
THEO NGUY CƠ CHÁY TẠI TỈNH ĐẮK LẮK
Trần Lê Kiều Oanh1, Lê Sỹ Doanh2,
Lã Nguyên Khang3, Mai Ngọc Sơn4, Nguyễn Thanh Trà5
1,2,3Trường Đại học Lâm nghiệp
4,5Chi cục Kiểm lâm Đắk Lắk
TÓM TẮT
Đắk Lắk là một trong những tỉnh có diện tích rừng và đất lâm nghiệp chiếm tỷ lệ lớn so với tổng diện tích tự
nhiên. Đắk Lắk cũng là một trong những tỉnh có nguy cơ cháy rừng ở cấp cực kỳ nguy hiểm. Trên địa bàn tỉnh
có khoảng 300.000 ha rừng trọng điểm dễ cháy, tập trung chủ yếu ở địa bàn huyện Buôn Đôn, Ea Súp, Lắk, Ea
H’leo… Kết quả nghiên cứu cho thấy cho thấy, tổng diện tích rừng có nguy cơ cháy cao (rất nguy hiểm) trên
địa bàn tỉnh Đắk Lắk là 211.012,5 ha; tổng diện tích rừng có nguy cơ cháy trung bình (nguy hiểm) là 146.182,1 ha
và tổng diện tích rừng có nguy cơ cháy thấp (Ít nguy hiểm) là 248.735,8 ha. Như vậy, xét trên quy mô toàn tỉnh
tổng diện tích rừng có nguy cơ cháy ở mức rất nguy hiểm và nguy hiểm của tỉnh Đắk Lắk chiếm khoảng 60%.
Từ khóa: Cháy rừng, Đắk Lắk, nguy cơ cháy rừng, trạng thái rừng.
trong phòng chống xói mòn đất, điều tiết
nguồn nước và hạn chế thiên tai. Rừng và đất
lâm nghiệp có vị trí quan trọng trong quá trình
phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Rừng là tài nguyên vô cùng quý báu và có
giá trị to lớn nhiều mặt đối với nền kinh tế của
đất nước. Việc quản lý bảo vệ và phát triển vốn
rừng là trách nhiệm và nghĩa vụ của các cấp,
các ngành và của toàn xã hội.
Đắk Lắk cũng là một trong những tỉnh có
nguy cơ cháy rừng ở cấp cực kỳ nguy hiểm.
Trên địa bàn tỉnh có khoảng 300.000 ha rừng
trọng điểm dễ cháy, tập trung chủ yếu ở địa
bàn huyện Buôn Đôn, Ea Súp, Lắk, Ea
H’leo… Theo Cục Thống kê, 6 tháng đầu năm
2015 diện tích rừng bị cháy ở Đắk Lắk là 176
ha. Vụ cháy rừng tại huyện Lắk vào tháng 4 -
2015 khiến 2 người dân thiệt mạng và thiêu rụi
20 ha rừng. Mùa khô 2014-2015 toàn tỉnh xảy
ra 5 vụ cháy rừng, tăng cả về số vụ, quy mô và
mức độ thiệt hại so với cùng kỳ năm 2013-
2014. Đã có nghiên cứu trước đó về việc phân
loại rừng theo nguy cơ cháy tại tỉnh Đắk Lắk.
Tuy nhiên chưa có nghiên cứu nào sử dụng kết
quả kiểm kê rừng vào việc xây dựng bản đồ
phân vùng theo nguy cơ cháy tại tỉnh Đắk Lắk.
II. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ PHƯƠNG
PHÁP NGHIÊN CỨU
Những năm gần đây rừng tự nhiên nước ta
nói chung, rừng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk nói
riêng, không những bị suy giảm về số lượng
mà chất lượng cũng bị giảm sút do việc chặt
phá rừng làm nương rẫy, khai thác rừng bừa
bãi không theo quy hoạch, nạn cháy rừng
thường xuyên xảy ra đã dẫn đến tình trạng diện
tích rừng bị thu hẹp, tình trạng hạn hán, lũ lụt
thường xuyên xảy ra ảnh hưởng rất lớn đến
diện tích rừng.
Sau khi chia tách tỉnh, diện tích đất có rừng
của Đắk Lắk là 608.886,2 ha, trong đó rừng tự
nhiên là 594.488,9 ha, rừng trồng là 14.397,3
ha. Rừng Đắk Lắk được phân bố đều khắp ở
các huyện trong tỉnh, đặc biệt là hành lang biên
giới của tỉnh giáp Campuchia. Rừng Đắk
Lắk phong phú và đa dạng, thường có kết cấu
3 tầng: cây gỗ, có tác dụng phòng hộ cao; có
nhiều loại cây đặc sản vừa có giá trị kinh tế,
vừa có giá trị khoa học; phân bố trong điều
kiện lập địa thuận lợi, nên rừng tái sinh có mật
độ khá lớn. Do đó rừng có vai trò quan trọng
2.1. Đối tượng nghiên cứu
- Những đặc điểm liên quan đến nguy cơ
cháy của các trạng thái rừng có phân bố trên
địa bàn tỉnh Đắk Lắk.
82
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 6-2016
Quản lý Tài nguyên rừng & Môi trường
trồng thông 3 ô, rừng trồng bạch đàn 2 ô và
rừng trồng keo 2 ô).
2.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Nghiên cứu được thực
hiện trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.
- Độ ẩm vật liệu cháy được xác định thông
qua thu thập các mẫu vật liệu cháy dưới tán các
rừng tại thời điểm 13 giờ trong những ngày có
thời tiết điển hình (7 ngày liên tiếp không
mưa). Cac mẫu độ ẩm được bảo quản trong túi
nilon 2 lớp và đưa về phân tích tại Phòng Phân
tích môi trường – Trường Đại học Lâm nghiệp.
- Phương pháp phân loại rừng theo nguy cơ
cháy: Sử dụng phân tích đa tiêu chuẩn. Các
tiêu chí được sử dụng để phân tích và xếp hạng
các loại rừng theo nguy cơ cháy bao gồm: khối
lượng thảm khô, độ ẩm thảm khô dưới rừng lức
13 giờ và khối lượng thảm tươi, cây bụi dưới các
trạng thái rừng. Sử dụng phương pháp chỉ số
hiệu quả canh tác ECT (Nijikam, 1982) để xếp
hạng các trạng thái rừng theo nguy cơ cháy.
- Xây dựng bản đồ phân bố các trạng thái
rừng theo nguy cơ cháy: Bản đồ được xây dựng
trên cơ sở bản đồ hiện trạng rừng cập nhật năm
2015 và cấp nguy cơ cháy của các trạng thái
rừng với sự hỗ trợ của phần mềm Mapinfo.
III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
- Về thời gian: Năm 2014-2015.
2.3. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu đặc điểm phân
bố các trạng thái rừng: Sử dụng phần mềm
Mapinfo để chồng xếp các lớp bản đồ: Hiện
trạng rừng, bản đồ địa hình, bản đồ hành chính
từ đó phân tích thống kê đặc điểm phân bố của
các trạng thái rừng theo đơn vị hành chính.
- Phương pháp điều tra xác định đặc điểm
hiện trạng rừng: Điều tra đặc điểm hiện trạng
rừng được thực hiện trên 54 ô tiêu chuẩn
(OTC) (1.000m2/ô) phân bố đều trên các trạng
thái rừng bao gồm: 10 OTC rừng lá rộng
thường xanh, 10 OTC rừng lá rộng rụng lá, 10
OTC rừng lá rộng nửa rụng lá, 4 OTC rừng lá
kim, 2 OTC rừng lá rộng lá kim, 4 OTC rừng
tre nứa, 4 OTC rừng hỗn giao gỗ - tre nứa, 6
OTC rừng trồng, 2 OTC đất trống có cây gỗ tái
sinh và 2 OTC đất trống cây bụi;
- Phương pháp xác định khối lượng vật liệu
cháy khô, tươi: Khối lượng vật liệu cháy từng
loại được điều tra bằng cách cân vật liệu tươi,
khô riêng rẽ trên 25 ô dạng bản có diện tích
1m2. Trong đó 9 trạng thái rừng tự nhiên và 2
trạng thái đất chưa có rừng mỗi trạng thái 2 ô,
riêng trạng thái rừng trồng điều tra 7 ô (rừng
3.1. Nghiên cứu đặc điểm phân bố của các
trạng thái rừng tỉnh Đắk Lắk
Đặc điểm phân bố của các trạng thái rừng
tại Đắk Lắk trên địa bàn các huyện, thị xã được
thống kê qua bảng sau.
Bảng 1. Phân bố rừng trên địa bàn các huyện, thị của tỉnh Đắk Lắk
TT
1
Huyện
Diện tích rừng (ha)
Buôn Hồ
43,7
2
3
Krông Búk
Cư Kuin
262,7
796,7
4
5
6
7
Buôn Ma Thuột
Krông Pắc
Krông A Na
Cư M'gar
1,133,8
2.540,6
4.134,8
8.014,6
8
9
Krông Năng
Ea Kar
8.401,1
32.622,5
44.805,3
70.868,8
71.504,8
84.166,6
90.674,4
107.469,3
527.439,8
10 Ea H'leo
11 Krông Bông
12 M'Đrắk
13 Lăk
14 Ea Súp
15 Buôn Đôn
Tổng (ha)
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 6-2016
83
Quản lý Tài nguyên rừng & Môi trường
Số liệu thống kê cho thấy, phần lớn diện
tích rừng hiện nay của tỉnh Đắk Lắk hiện nay
tập trung trên địa bàn 7 huyện chính: Buôn
Đôn với 107.469,3 ha; Ea Súp với 90.674,4 ha;
Lăk với 84.166,6 ha; M’Đrăk với 71.504,8 ha;
Krông Bông với 70.868,8 ha; Ea H'leo với
44.805,3 ha; Ea Kar với 32.622,5 ha.
dân và chính quyền địa phương cho thấy kiểu
rừng lá rộng thường xanh hầu như không xảy
ra cháy, nguy cơ cháy kiểu rừng này thấp. Còn
các kiểu rừng có nguy cơ cháy cao và thường
xuyên xảy ra cháy là: rừng nửa rụng lá, rừng
rụng lá, rừng hỗn giao tre nứa, rừng trồng. Số
liệu thống kê phân bố của các trạng thái rừng
có nguy cơ cháy cao được thể hiện qua bảng 2.
Theo số liệu thống kê của Chi cục Kiểm
lâm tỉnh Đắk Lăk và kết quả tham vấn người
Bảng 2. Phân bố các kiểu rừng có nguy cơ cháy cao
trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk
Rừng hỗn Rừng hỗn
Rừng
nửa rụng
lá
Rừng
Rừng tre
nứa
Rừng
Rừng
TT
Phân loại
Buôn Đôn
giao gỗ - giao tre
tre nứa nứa – gỗ
trồng Tổng (ha)
khác
rụng lá trồng gỗ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
45,1
1,7
0,8
94,3 99.314,5
270,5
43,7
69,2
-
99.796,1
43,7
Buôn Hồ
Buôn Ma Thuột
Cư Kuin
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
2,8
-
-
426,3
110,6
359,2
428,0
444,0
1,8
857,0
-
-
-
554,6
Cư M'gar
Ea H'leo
-
64,1 6.855,1
7.280,1
25.815,7
3.149,0
80.089,1
1.968,4
4.063,0
217.4
2,2
-
0,4 2.588,2 17.355,9
3.011,0 2.858,1
Ea Kar
147,4
143,1
320,4
2,700,8
-
6,7
0,3
8,3
49,3
-
11,8
56,5
35,3
405,1
-
76,9
121,4
2.641,3
2.123,1
143,5
491,4
Ea Súp
690,8 76.583.9
Krông A Na
-
-
205,0 1.399,4
10 Krông Bông
11 Krông Búk
12 Krông Năng
13 Krông Pắc
14 Lăk
-
-
636,9
215,1
270,9
-
-
-
2,2
0,4
-
-
-
2.308,2
1.683,0
4.738,2
6.558,3
44,5
148,9
-
2.353,1
1.873,6
14.509,9
7.822,4
-
-
41,8
4.322,6
281,5
-
-
52,5
-
5.327,8
970,3
9.657,4
65,5
7,6
139,4
3,3
-
15 M'Đrắk
4,8
Tổng (ha)
5.155,7 3.517,7 200.288,2 25.330,3 6.304,4
Nguồn: Thống kê từ Chi cục Kiểm lâm Đăk Lăk, 2015
Hai huyện có diện tích rừng có nguy cơ
cháy cao tập trung nhiều nhất là Buôn Đôn và
Ea Súp, đây cũng là hai vùng trọng điểm cháy
rừng của tỉnh Đắk Lắk trong nhiều năm qua,
bên cạnh những nguyên nhân về đặc điểm cấu
trúc vật liệu cháy của các trạng thái rừng ở hai
khu vực này thì đặc điểm dân sinh kinh tế, tập
quán canh tác và điều kiện khí hậu tự nhiên
thường xuyên khô hạn kéo dài cũng góp phần
quan trọng làm cho nguy cơ cháy rừng tại hai
khu vực này là cao hơn hẳn so với các huyện,
thị khác trên địa bàn tỉnh.
Súp có 77.274,7 ha như vậy tổng hai huyện
chiếm 86.69% tổng diện tích rừng khộp của cả
tỉnh Đắk Lắk.
Phân tích số liệu về hiện trạng rừng của tỉnh
Đắk Lắk cho thấy, tổng diện tích đất có rừng
và đã trồng rừng của tỉnh là 527.439,8 ha tập
trung phần lớn trên địa bàn 7 huyện Buôn Đôn
với 107.469,3 ha; Ea Súp với 90.674,4 ha; Lăk
với 84.166,6 ha; M’Đrăk với 71.504,8 ha;
Krông Bông với 70.868,8 ha; Ea H'leo với
44.805,3 ha; Ea Kar với 32.622,5 ha. Trong đó,
tổng diện tích rừng nửa rụng lá và rụng lá của
huyện Buôn Đôn là 99.408,7 ha; huyện Ea Súp
có 77.274,7 ha như vậy tổng hai huyện chiếm
Tổng diện tích rừng nửa rụng lá và rụng lá
của huyện Buôn Đôn là 99.408,7 ha; huyện Ea
84
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 6-2016
Quản lý Tài nguyên rừng & Môi trường
86,69% tổng diện tích rừng khộp (rừng có
nguy cơ cháy cao) của cả tỉnh Đắk Lắk. Tổng
diện tích rừng trồng và đất đã trồng rừng của
cả tỉnh Đắk Lắk là 52.360,5 ha.
cháy của các trạng thái rừng đề tài đã thiết lập
54 ô tiêu chuẩn (OTC) điển hình ở những trạng
thái rừng có diện tích lớn tại các vùng trọng
điểm cháy rừng (Ea Súp, M’Đrăk, Ea H’leo,
Buôn Đôn, Krông Bông), thu thập các thông
tin về cấu trúc rừng và khối lượng, độ ẩm vật
liệu cháy dưới tán rừng vào thời điểm 13 giờ.
3.2.1. Đặc điểm cấu trúc hình thái tầng cây
cao và lớp cây bụi thảm tươi dưới rừng
Kết quả điều tra đặc điểm cấu trúc tầng cây
cao và lớp cây bụi thảm tươi được tổng hợp ở
bảng 3.
3.2. Nghiên cứu đặc điểm liên quan đến
nguy cơ cháy của các trạng thái rừng tỉnh
Đắk Lắk
Đặc điểm liên quan đến nguy cơ cháy của
các trạng thái rừng được hiểu là những đặc
điểm chi phối hoàn cảnh tiểu khí hậu rừng,
khối lượng và phân bố vật liệu cháy dưới rừng.
Để xác định đặc điểm liên quan đến nguy cơ
Bảng 3. Đặc điểm cấu trúc các trạng thái rừng chính tỉnh Đắk Lắk
Cây bụi
thảm tươi
Tầng cây cao
Tên trạng thái rừng và đất không có rừng
TT
(LDLR)
Hvn D1.3
Ngo Hvntn D1.3tn
Ntn
TC Htb CP
(m) (cm) (cây/ha) (m)
(cm) (cây/ha) (%) (m) (%)
1. Rừng tự nhiên lá rộng thường xanh
1 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRTX giàu
2 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRTX TB
3 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRTX nghèo
4 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRTX nghèo kiệt
5 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRTX phục hồi
Rừng lá rộng thường xanh
15 35,5
13 28,4
11 24,5
440
515
390
295
415
411
0,74 1,1 51
0,69 1,2 62
0,5 1,7 66
0,37 1,8 71
0,42 1,5 68
0,54 1,4 63.6
9
15,6
9.5 12,8
12 23,4
2. Rừng lá rộng rụng lá
6 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRRL giàu
7 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRRL TB
8 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRRL nghèo
9 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRRL nghèo kiệt
10 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRRL phục hồi
Rừng lá rộng rụng lá
14 25,8
13 21,4
560
640
0,61 0,8 57
0,39 0,7 34
0,24 0,9 27
0,24 0,6 60
0,11 0,4 53
0,32 0,7 46.2
8.4
6.6
9,5
9,8
1460
640
6.2 10,6
9.6 15,4
580
776
3. Rừng lá rộng nửa rụng lá
11 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRNRL giàu
12 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRNRL TB
13 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRNRL nghèo
14 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRNRL nghèo kiệt
15 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRNRL phục hồi
Rừng lá rộng nửa rụng lá
14 30,5
13 27,3
8.4 10,9
8.6 13,2
490
440
0,64 1,2 45
0,57
1
57
1180
650
0,52 0,8 65
0,32 1,3 52
0,37 1,6 60
0,48 1,2 55,8
9.1
9,2
800
11 18.2
712
4. Rừng lá kim
16 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LK giàu
17 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LK TB
Rừng lá kim
20 34.4
16 23.6
326
436
381
0,65 1.4 67
0,6 1,7 60
0,63 1,6 63,5
18
29
5. Rừng lá rộng lá kim
18 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRLK giàu
19 Rừng gỗ tự nhiên núi đất LRLK TB
17 28.5
16 19.5
430
515
0,71 0.9 53
0,62 1,1 61
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 6-2016
85
Quản lý Tài nguyên rừng & Môi trường
Cây bụi
thảm tươi
Tầng cây cao
Tên trạng thái rừng và đất không có rừng
(LDLR)
TT
Hvn D1.3
Ngo Hvntn D1.3tn
Ntn
TC Htb CP
(m) (cm) (cây/ha) (m)
(cm) (cây/ha) (%) (m) (%)
0,67 57
Rừng lá rộng lá kim
16
24 472.5
1
7. Rừng tre nứa
20 Rừng nứa tự nhiên núi đất
Rừng tre nứa
11.9
11,9
6.1 11250 0,72 1,1 51
6,1 11250 0,72 1,1 51
8, Rừng hỗn giao gỗ và tre nứa
21 Rừng hỗn giao G-TN tự nhiên núi đất
22 Rừng hỗn giao TN-G tự nhiên núi đất
Rừng hỗn giao gỗ và tre nứa
9, Rừng trồng
13 24,4
11 18,9
372
193
9,3
11,3
10,3
5,5
6,4
6580 0,66 1,2 55
9230 0,71 0,7 41
7905 0,69 1,0 48
12 21,7 282,5
5,95
23 Rừng Keo
11 10,9
14 12
1950
1435
842
0,77 0,8 30
0,61 0,7 29,5
0,68 0,5 37
0,69 0,7 32,2
24 Rừng Bạch đàn
25 Rừng Thông
14 21,5
13 14,8
Rừng trồng
1409
10, Có cây gỗ tái sinh
26 Đất có cây gỗ tái sinh núi đất
Đất có cây gỗ tái sinh núi đất
11, Đất trống cây bụi
27 Đất trống núi đất
3,3
3,3
4,8
4,8
540
540
1,6 68
1,6 68
3,3
3,3
4,6
4,6
556
556
0,7 79
0,7 79
Đất trống cây bụi
Phân tích số liệu về đặc điểm cấu trúc các
trạng thái rừng cho phép đi đến một số nhận
xét sau.
Trong khi ở các trạng thái rừng khác thường có
độ tàn che dao động trong khoảng từ 0,5 đến
xấp xỉ 0,8. Đây là một trong những yếu tố làm
tăng lượng bức xạ và mức độ khô hạn dưới các
trạng thái rừng rụng lá, nửa rụng lá.
+ Kích thước cây rừng ở trạng thái rừng lá
kim và lá rộng lá kim là lớn nhất với đường
kính bình quân đạt 29 cm và 24 cm, chiều cao
bình quân đạt 18 m và 16 m; tiếp theo là trạng
thái rừng tự nhiên lá rộng thường xanh với
đường kính bình quân đạt 23,4 cm và chiều cao
bình quân đạt xấp xỉ 12 m. Trạng thái rừng
rụng lá và nửa rụng lá, đường kính bình quân
chỉ đạt 15,4 cm và 18,2 cm, chiều cao bình
quân chỉ đạt 9,6 m và 11 m. Trạng thái rừng
trồng là trạng thái có đường kính và chiều
cao trung bình nhỏ nhất lần lượt đạt 14,8 cm
và 13 m.
+ Tỷ lệ che phủ của cây bụi thảm tươi ở
rừng trồng là ít nhất, trung bình chỉ đạt 32,2%.
Các trạng thái rừng khác đều có tỷ lệ che phủ
của thảm tươi cây bụi lớn hơn, xấp xỉ từ 40%
trở lên. Độ che phủ của cây bụi thảm tươi cao
nhất ở trạng thái rừng tự nhiên lá rộng thường
xanh, đạt 63,3%, cùng với độ tàn che cao là hai
nhân tố góp phần làm cho độ ẩm vật liệu cháy
dưới rừng đạt 15,0% cao nhất trong các trạng
thái rừng nghiên cứu. Tỷ lệ che phủ của cây
bụi thảm tươi ở rừng trồng thấp có liên quan
đến tình trạng phát dọn trong quá trình chăm
sóc và độ tàn che cao của rừng trồng.
+ Độ tàn che của rừng rụng lá, nửa rụng lá
thấp nhất có giá trị lần lượt là 0,32 và 0,48.
86
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 6-2016
Quản lý Tài nguyên rừng & Môi trường
Rừng thường xanh
Rừng rụng lá
Rừng trồng
Rừng nửa rụng lá
Một số trạng thái rừng chính tỉnh Đắk Lắk
đa số các trạng thái rừng đều dưới 4 tấn/ha, chỉ
các trạng thái rừng lá rộng thường xanh là có
lượng thảm tươi tương đối lớn khoảng 8
tấn/ha. Lượng thảm tươi ở các trạng thái rừng
rụng lá và nửa rụng lá chỉ khoảng 1,5 tấn/ha.
Điều này có liên quan đến tình trạng khô hạn
và độ tàn che cao của rừng. Tuy nhiên, độ ẩm
vật liệu của thảm tươi dưới các loại rừng khác
nhau rõ rệt. Trong khi ở rừng thường xanh,
rừng tre nứa và rừng bán thường xanh độ ẩm
lớp thảm tươi luôn vượt quá 150 đến 200%, thì
ở rừng khộp độ ẩm thảm tươi luôn thấp hơn
50%. Phần lớn chúng là các loại hoà thảo đang
ở trạng thái bị khô héo, dễ dàng bắt lửa và gây
cháy như vật liệu khô.
3.2.2. Đặc điểm của vật liệu cháy liên
quan đến nguy cơ cháy dưới các trạng
thái rừng nghiên cứu
- Lượng thảm khô dưới rừng lá kim, rừng
tre nứa, hỗn giao gỗ và tre nứa, rừng là rộng lá
kim và rừng lá rộng thường xanh có khối
lượng lớn nhất, đạt trung bình khoảng 10
tấn/ha. Lượng thảm khô nhiều nhất là dưới các
trạng thái rừng là kim đạt khoảng 12 tấn/ha,
đặc điểm này có liên quan đến lượng tinh dầu
trong lớp thảm khô làm cho tốc độ phân hủy
vật liệu cháy dưới các trạng thái rừng này
chậm hơn hẳn so với các trạng thái rừng khác.
- Lượng thảm tươi dưới rừng không lớn, ở
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 6-2016
87
Quản lý Tài nguyên rừng & Môi trường
- Thảm khô phân bố tương đối đều trên mặt
đất, ở các trạng thái rừng tỷ lệ che phủ của
thảm khô đều khoảng 80%. Đây là điều kiện để
duy trì sự lan tràn của lửa khi xảy ra cháy rừng.
- Độ ẩm vật liệu cháy dưới rừng dao động
lớn. Dưới rừng thường xanh, rừng hỗn giao gỗ
và rừng là rộng lá kim độ ẩm vật liệu cháy xấp
xỉ 13 –15% trong mùa cháy. Độ ẩm vật liệu
cháy dưới rừng rụng lá và nửa rụng lá đạt giá
trị thấp nhất chúng xỉ xấp xỉ 8 – 9%. Điều này
có liên quan đến tình trạng khô nóng do ở
những địa hình thấp và độ tàn che thấp của các
trạng thái rừng này.
3.3. Nghiên cứu phân loại các trạng thái
rừng theo nguy cơ cháy trên địa bàn tỉnh
Đắk Lắk
Phân tích nguy cơ cháy đối với các trạng
thái rừng ở trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, nghiên
cứu đã căn cứ đồng thời vào khối lượng thảm
khô, khối lượng thảm tươi và độ ẩm của thảm
khô để phân loại các trạng thái rừng khác nhau
theo nguy cơ cháy. Đây là ba yếu tố quyết định
nhất đến khả năng bén lửa và hình thành đám
cháy khởi đầu, hay nói cách khác, chúng là 3
yếu tố quyết định nhất đến nguy cơ cháy rừng.
Kết quả thống kê đặc điểm của khối lượng
thảm khô, thảm tươi và độ ẩm vật liệu cho các
trạng thái rừng được trình bày ở bảng 4.
Bảng 4. Đặc điểm của khối lượng thảm khô, thảm tươi và độ ẩm vật liệu cháy của các trạng thái rừng
tỉnh Đắk Lắk
Khối lượng VLC (kg/ha)
Mtk (kg/ha) W13 (%) Mtt (kg/ha)
Tên trạng thái rừng và đất không có rừng
(LDLR)
TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Rừng tự nhiên lá rộng thường xanh
Rừng lá rộng rụng lá
Rừng lá rộng nửa rụng lá
Rừng lá kim
Rừng lá rộng lá kim
Rừng tre nứa
Rừng hỗn giao gỗ và tre nứa
Rừng trồng
Đất có cây gỗ tái sinh núi đất
9.040
9.274
9.742
12.040
9.410
10.350
9.620
8.500
5.500
3.950
15,0
8,5
9,2
11.9
13.0
12,7
13,1
11,3
13,1
12,9
7.820
1.479
1.552
1.140
2.241
3.250
2.922
1.966
3.100
1.940
10 Đất trống cây bụi
Căn cứ vào số liệu ở bảng 4 tác giả xác định
chỉ số fij và chỉ số Ect ứng với từng yếu tố và
từng trạng thái rừng theo công thức trình bày ở
phần phương pháp xử lý số liệu, kết quả trình
bày ở bảng 5.
Bảng 5. Chỉ số fij và chỉ số Ect cho từng yếu tố và từng trạng thái rừng
Fij
Fw
0,00
Tên trạng thái rừng và đất không có
TT
ECT
0,75
rừng (LDLR)
Ftk
0,75
Ftt
0,00
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Rừng tự nhiên lá rộng thường xanh
Đất có cây gỗ tái sinh núi đất
Đất trống cây bụi
Rừng hỗn giao gỗ và tre nứa
Rừng tre nứa
Rừng lá rộng lá kim
Rừng trồng
Rừng lá rộng nửa rụng lá
Rừng lá rộng rụng lá
0,46
0,33
0,80
0,86
0,78
0,71
0,81
0,77
1,00
0,12
0,14
0,13
0,15
0,13
0,25
0,39
0,43
0,21
0,60
0,75
0,63
0,58
0,71
0,75
0,80
0,81
0,85
1,18
1,22
1,55
1,60
1,63
1,70
2,00
2,01
2,06
10 Rừng lá kim
88
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 6-2016
Quản lý Tài nguyên rừng & Môi trường
Phân tích số liệu ở bảng trên và tham khảo ý
kiến của các chuyên gia đề tài đã căn cứ vào
phạm vi biến động của chỉ số Ect để phân chia
các trạng thái rừng thành 3 cấp theo mức nguy
hiểm với lửa như bảng 6.
Bảng 6. Phân cấp nguy cơ cháy cho các trạng thái rừng tỉnh Đắk Lắk
Cấp nguy
cơ cháy
I
Tên cấp nguy
cơ cháy
Giá trị của chỉ số
Ect
Tên trạng thái rừng và đất không
có rừng (LDLR)
TT
1
Ít nguy hiểm
0 <= Ect < 1
Rừng tự nhiên lá rộng thường xanh
Đất có cây gỗ tái sinh núi đất
Đất trống cây bụi
Rừng hỗn giao gỗ và tre nứa
Rừng tre nứa
2
3
II
Nguy hiểm
1 <= Ect < 2
Ect => 2
Rừng lá rộng lá kim
Rừng trồng
Rừng lá rộng nửa rụng lá
Rừng lá rộng rụng lá
Rừng lá kim
III
Rất nguy hiểm
cho toàn tỉnh Đắk Lắk và các huyên trên địa
bàn tỉnh với mục tiêu góp phần nâng cao hiệu
quả của công tác phòng cháy chữa cháy rừng
toàn tỉnh.
3.4. Xây dựng bản đồ phân bố rừng theo
nguy cơ cháy tỉnh Đắk Lắk
Với kết quả phân loại các trạng thái rừng
theo nguy cơ cháy ở bảng 7, tiến hành xây
dựng bản đồ phân bố rừng theo nguy cơ cháy
Bảng 7. Phân bố rừng theo nguy cơ cháy trên địa bàn các huyện tỉnh Đắk Lắk
Diện tích rừng theo nguy cơ cháy (ha)
TT
Huyện
Tổng cộng (ha)
Cấp I
7.143,6
Cấp II
2.893,1
Cấp III
99.408.2
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Buôn Đôn
109.444,9
45,5
Buôn Hồ
Buôn Ma Thuột
Cư Kuin
0
272,6
45.5
1.265,5
1.341,6
2.062,6
21.929,4
11.748,9
26.038,5
5.169,4
11.167,1
794,9
0
2,8
1.541,0
1.341,8
9.452,4
54.000,6
40.566,8
110.799,5
7.177,3
77.356,4
797,5
0,3
0
Cư M'gar
Ea H'leo
470,7
6.919,1
19.943,7
198,3
77.275,9
0
1.127,5
28.619,6
7.485,1
2.007,9
64.035,4
0,3
Ea Kar
Ea Súp
Krông A Na
10 Krông Bông
11 Krông Búk
12 Krông Năng
13 Krông Pắc
14 Lăk
2.153,9
2,2
5.740,5
3,6
5.640,4
3.897,2
24.953,1
27.234,9
146.182,1
0
11.380,9
3.900,8
93.914,9
84.210,1
605.930,3
0
63.853,4
56.975,2
248.735,8
5.108,4
0
15 M'Đrắk
Toàn tỉnh
211.012,5
Số liệu cho thấy, tổng diện tích rừng có
nguy cơ cháy cao (rất nguy hiểm) trên địa bàn
tỉnh Đắk Lắk là 211.012,5 ha; tổng diện tích
rừng có nguy cơ cháy trung bình (nguy hiểm)
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 6-2016
89
Quản lý Tài nguyên rừng & Môi trường
là 146.182,1 ha và tổng diện tích rừng có nguy
cơ cháy thấp (Ít nguy hiểm) là 248.735,8 ha.
Như vậy, xét trên quy mô toàn tỉnh tổng diện
tích rừng có nguy cơ cháy ở mức rất nguy
hiểm và nguy hiểm của tỉnh Đắk Lắk chiếm
khoảng 60%.
Bản đồ phân bố rừng theo nguy cơ cháy tỉnh Đắk Lắk
IV. KẾT LUẬN
trở lên. Độ che phủ của cây bụi thảm tươi cao
nhất ở trạng thái rừng tự nhiên lá rộng thường
xanh, đạt 63,3%, cùng với độ tàn che cao là hai
nhân tố góp phần làm cho độ ẩm vật liệu cháy
dưới rừng đạt 15,0% cao nhất trong các trạng
thái rừng nghiên cứu. Tỷ lệ che phủ của cây
bụi thảm tươi ở rừng trồng thấp có liên quan
đến tình trạng phát dọn trong quá trình chăm
sóc và độ tàn che cao của rừng trồng.
- Phần lớn diện tích rừng của tỉnh Đắk Lắk
tập trung trên địa bàn 7 huyện chính: Buôn
Đôn; Ea Súp; Lăk; M’Đrăk; Krông Bông; Ea
H'leo; Ea Kar.
- Độ tàn che của rừng rụng lá, nửa rụng lá
thấp nhất. Trong khi ở các trạng thái rừng khác
thường có độ tàn che dao động trong khoảng từ
0,5 đến xấp xỉ 0,8. Đây là một trong những yếu
tố làm tăng lượng bức xạ và mức độ khô hạn
dưới các trạng thái rừng rụng lá, nửa rụng lá.
- Tỷ lệ che phủ của cây bụi thảm tươi ở
rừng trồng là ít nhất, trung bình chỉ đạt 32,2%.
Các trạng thái rừng khác đều có tỷ lệ che phủ
của thảm tươi cây bụi lớn hơn, xấp xỉ từ 40%
- Lượng thảm khô dưới rừng lá kim, rừng
tre nứa, hỗn giao gỗ và tre nứa, rừng là rộng lá
kim và rừng lá rộng thường xanh có khối
lượng lớn nhất. Lượng thảm khô nhiều nhất là
dưới các trạng thái rừng lá kim.
90
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 6-2016
Quản lý Tài nguyên rừng & Môi trường
- Lượng thảm tươi dưới rừng không lớn, ở
đa số các trạng thái rừng đều dưới 4 tấn/ha, chỉ
các trạng thái rừng lá rộng thường xanh là có
lượng thảm tươi tương đối lớn khoảng 8
tấn/ha. Lượng thảm tươi ở các trạng thái rừng
rụng lá và nửa rụng lá chỉ khoảng 1,5 tấn/ha.
- Tổng diện tích rừng có nguy cơ cháy cao
(rất nguy hiểm) trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk là
211.012,5 ha; tổng diện tích rừng có nguy cơ
cháy trung bình (nguy hiểm) là 146.182,1 ha
và tổng diện tích rừng có nguy cơ cháy thấp (Ít
nguy hiểm) là 248.735,8 ha. Như vậy, xét trên
quy mô toàn tỉnh tổng diện tích rừng có nguy
cơ cháy ở mức rất nguy hiểm và nguy hiểm
của tỉnh Đắk Lắk chiếm khoảng 60% phần lớn
các diện tích này tập trung trên địa bàn các
huyện Buôn Đôn, Ea Súp, M’Đrăk, Ea H’Leo
và Ea Kar.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Báo cáo kinh tế xã hội năm 2014 của UBND tỉnh
Đăk Lắk.
2. Công ty lâm nghiệp Lăk (2009). Phương án
phòng cháy chữa cháy rừng. Đắk Lắk.
3
. Chi cục Kiểm lâm Đắk Lắk (2009). Thống kê số
liệu cháy rừng.
STUDY ON MAPPING FOR THE FOREST DISTRIBUTION
Tran Le Kieu Oanh1, Le Sy Doanh2, La Nguyen Khang3,
Mai Ngoc Son4, Nguyen Thanh Tra5
1,2,3Vietnam National University of Forestry
4,5Dak Lak Forest Protection Department
SUMMARY
Dak Lak is one of the provinces with an area of forests and forest land accounting for a large propotion in
comparison with the total natural area. Dak Lak is also a province with the risk of forest fire in the extremely
dangerous level. The province has about 300,000ha of forest combustible key, concentrated mainly in the
districts of Buon Don, Ea Sup, Lak, Ea H’leo... The results showed that the total of forest area in high fire risk
(very dangerous) in Dak Lak province is 211,012.5ha, total of forest area in average fire risk (dangerous) is
146,182.1ha and total of forest area in low fire risk (less dangerous) is 248,735.8ha. Thus, all over the province,
the total of forest area in very dangerous and dangerous in Dak Lak province accounts for about 60%.
Keywords: Dak Lak, fire risk, forest fire, forest status.
Người phản biện
Ngày nhận bài
: GS.TS. Võ Đại Hải
: 08/11/2016
Ngày phản biện
Ngày quyết định đăng
: 15/11/2016
: 28/11/2016
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 6-2016
91
10 trang
20/04/2022
10960
Bạn đang xem tài liệu "Nghiên cứu xây dựng bản đồ phân bố rừng theo nguy cơ cháy tại tỉnh Đắk Lắk", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- nghien_cuu_xay_dung_ban_do_phan_bo_rung_theo_nguy_co_chay_ta.pdf
