Một số đặc điểm dịch tễ học lâm sàng của viêm gan cấp do cytomegalovirus tại Bệnh viện Nhi Trung ương 2015-2016
07ꢀ6ꢀ´&ꢀ´,0ꢀ'&+ꢀ7ꢀ+&ꢀ/w0ꢀ6r1*ꢀ
& $ꢀ9,0ꢀ*$1ꢀ&y3ꢀ'2ꢀ&<720(*$/29,586ꢀ
7v,ꢀ%1+ꢀ9,1ꢀ1+,ꢀ7581*ꢀ£©1*ꢀꢁꢂꢃꢄꢅꢀꢁꢂꢃꢆ
Nguyễn Văn Lâm1, Võ Mạnh Hùng2, Nguyễn Phương ảo1, Phạm Nhật An1
TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
Mục tiêu: Tìm hiểu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của viêm gan CMV tại Bệnh viện
Nhi Trung ương
Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu mô tả tiến cứu 42 bệnh nhân được chẩn đoán
viêm gan cấp do CMV điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương từ 1/10/2015 o 9/2016
Kết quả: 42 trẻ (chiếm 73%) viêm gan do CMV trong số viêm gan do virus nhập viện,
88% khởi phát bệnh dưới 1 tuổi, biểu hiện lâm sàng đa dạng vàng da vàng mắt (86%), gan to
(64%), lách to (24%), mẩn ngứa trên da (12%), cổ chướng (7%), đa phần bệnh nhân nghiên
cứu bị viêm gan CMV có tải lượng virus trong máu > 5000 copies/ml (92%)
Từ khóa: Viêm gan cấp, viêm gan CMV
Abstract
ETIOLOGY AND CLINICAL CHARACTERISTICS OF ACUTE
CYTOMEGALOVIRUS HEPATITIS IN CHILDREN
AT VIETNAM NATIONAL’S HOSPITAL
Aim: study of clinical and investigation characteristics of acute CMV hepatitis in children at
Vietnam National Children’s Hospital.
Subjects and Methods study: Prospective descriptive study on 42 patients were diagnosed
acute CMV hepatitis at Vietnam National Children’s Hospital from 10/2015 to 9/2016
Result: In 57 cases were identiYed acute viral hepatitis, the prevalence of CMV hepatitis is
73% (42 cases). Prominent clinical symptoms of patients with CMV hepatitis were jaundice,
yellow eyes (86%), hepatomegaly (64%), spleenomegaly (24%), itchy rash (12%), ascites (7%).
Most of cases had viral load in the blood over 5000 copies/ml (92%).
Keywords: acute hepatitis, CMV hepatitis
1 Bệnh viện Nhi Trung ương
2 Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Văn Lâm. Email: nguyenvanlam73@gmail.com
Ngày nhận bài: 8/9/2018; Ngày phản biện khoa học: 10/9/2018; Ngày duyệt bài: 20/9/2018
I 73
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU VÀ THỰC HÀNH NHI KHOA Số 5 (10-2018)
I
1*+,1ꢀ&¥8
*ꢀꢁqƜ5ꢁ7Ɗ/ꢁqƦ
được nghiên cứu đầy đủ. Vì vậy chúng tôi tiến
hành nghiên cứu này với mục tiêu: Mô tả đặc
điểm dịch tễ học lâm sàng của viêm gan cấp
trẻ em do Cytomegalovirus.
Viêm gan cấp tính là một bệnh khá phổ
biến ở người lớn cũng như trẻ em, mang tính
toàn cầu thu hút sự quan tâm nghiên cứu của
nhiều nhà khoa học, không chỉ bởi tỷ lệ mắc
bệnh cao mà còn do hậu quả nặng nề của
bệnh tới bệnh nhân nói riêng và tới sức khỏe
của cộng đồng nói chung.
**ꢀꢁ qƶ*ꢁ 5ƄLj/(ꢁ 7aꢁ 1)ƄƂ/(ꢁ 1)b1ꢁ /()*u/ꢁ
$ǎ6
2.1. Đối tượng nghiên cứu:
Tất cả những bệnh nhân được chẩn đoán
viêm gan cấp do virus CMV. ời gian nghiên
cứu: từ ngày 01-10-2015 đến hết 30-09-2016
tại Bệnh viện Nhi Trung ương.
2.2. Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm gan cấp:
ã Tiêu chuẩn lâm sàng: bệnh diễn biến
cấp tính (trong vòng 3 tháng) với một trong
các biểu hiện sau:
Có nhiều nguyên nhân gây viêm gan cấp
tính như do virus, vi khuẩn, độc chất, thuốc,
tự miễn, bệnh chuyển hóa,... Trẻ em bị viêm
gan cấp có nhiều nguy cơ biến chứng. Đối với
trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh có thể lây từ mẹ. Tuy
nhiên lứa tuổi này các triệu chứng đôi khi
không điển hình, nếu không được làmcác xét
nghiệm cần thiết thì sẽ bỏ sót hoặc chẩn đoán
nhầm với một bệnh lý khác, nhiều bệnh nhân
khi đến viện đã trong tình trạng nguy kịch đe
dọa tính mạng.
Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, viêm gan
cấp luôn đứng hàng thứ hai (sau viêm não)
trong số bệnh nhân nằm điều trị ở khoa truyền
nhiễm, trong đó có trường hợp tiến triển cấp
tính trở thành viêm gan tối cấp, bệnh cảnh có
thể đột ngột xấu đi nhanh chóng, trẻ dần đi
vào hôn mê rồi tử vong[1].
Tính phổ biến của viêm gan cấp và những
biến chứng nặng nề của nó đối với trẻ em
đòi hỏi phải phát hiện sớm, tiên lượng được
các yếu tố nguy cơ nặng của bệnh để từ đó
có hướng xử trí sớm và đúng đắn để hạn chế
biến chứng, tử vong. Các xét nghiệm cận
lâm sàng để chẩn đoán sớm bệnh là rất quan
trọng vì những biến đổi hóa sinh trong viêm
gan xuất hiện sớm trước khi có triệu chứng
vàng da và cũng vì triệu chứng lâm sàng ở trẻ
em nhiều khi không điển hình.
- Sốt, mệt mỏi, chán ăn.
- Triệu chứng tiêu hóa: đầy bụng, khó tiêu,
chướng hơi, đau tức hoặc cảm giác nặng ở
vùng gan.
- Da, củng mạc mắt vàng, nước tiểu sẫm
màu.
- Gan to.
ã Tiêu chuẩn cận lâm sàng: ALT, AST
trong máu tăng cao (ít nhất trên 3 lần giá trị
bình thường), có thể kèm theo các biểu hiện
tăng bilirubin máu, rối loạn chức năng đông
máu, …
2.3. Tiêu chuẩn xác định căn nguyên viêm
gan CMV:
- Xét nghiệm máu IgM anti-CMV (+) hoặc
PCR CMV (+)
- Kháng thể đặc hiệu IgM anti-CMV được
xác định bằng kỹ thuật ELISA
- Tải lượng CMV được xác định bằng kỹ
thuật PCR là kỹ thuật khuếch đại chuỗi RNA
của virut.
2.4. Phương pháp nghiên cứu:
- iết kế nghiên cứu: nghiên cứu tiến cứu
mô tả cắt ngang.
Hiện nay, viêm gan cấp thuộc nhóm virus
alphabet đã được nghiên cứu rất nhiều nhưng
một số các căn nguyên khác không thuộc
nhóm alphabet, đặc biệt viêm gan CMV chưa
74 I
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU VÀ THỰC HÀNH NHI KHOA Số 5 (10-2018)
I
07ꢀ6ꢀ´&ꢀ´,0ꢀ'&+ꢀ7ꢀ+&ꢀ/w0ꢀ6r1*ꢀ& $ꢀ9,0ꢀ*$1ꢀ&y3ꢀ'2ꢀ
&<720(*$/29,586ꢀ7v,ꢀ%1+ꢀ9,1ꢀ1+,ꢀ7581*ꢀ£©1*ꢀꢁꢂꢃꢄꢀꢅꢀꢁꢂꢃꢆ
- Cỡ mẫu: chọn mẫu thuận tiện (lựa chọn tháng đến < 16 tuổi được chẩn đoán viêm
tất cả bệnh nhân đủ tiêu chuẩn chẩn đoán đến
khám và điều trị trong thời gian một năm).
- Nội dung nghiên cứu: Lấy số liệu theo
mẫu bệnh án thống nhất.
gan cấp vào điều trị tại Bệnh viện Nhi
Trung ương, trong đó đã xác định được 57
bệnh nhân viêm gan cấp do virus và bệnh
nhân viêm gan do CMV có 42 ca chiếm
73%.
***ꢀꢁ,Ƥ5ꢁ26ƈꢁ/()*u/ꢁ$ǎ6
3.1. Phân bố viêm gan CMV theo nhóm
Trong thời gian từ tháng 10/2015 đến
tháng 9/2016 có 128 bệnh nhân từ > 1 tuổi, giới:
%LӇXꢀÿӗꢀꢁꢂꢀ3KkQꢀEӕꢀEӋQKꢀQKkQꢀWKHRꢀWXәL
Tỉ lệ Nam/ Nữ = 1,8/1
%LӇXꢀÿӗꢀꢃꢂꢀ&KҭQꢀÿRiQꢀNKLꢀYjRꢀYLӋQꢀFӫDꢀYLrPꢀJDQꢀ&09
%LӇXꢀÿӗꢀꢄꢂꢀĈһFꢀÿLӇPꢀOkPꢀVjQJꢀFӫDꢀEӋQKꢀQKkQꢀNKLꢀYjRꢀYLӋQ
I 75
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU VÀ THỰC HÀNH NHI KHOA Số 5 (10-2018)
I
1*+,1ꢀ&¥8
%ҧQJꢀꢁꢂꢀ1ӗQJꢀÿӝꢀELOOLUXELQꢀFӫDꢀEӋQKꢀQKkQꢀNKLꢀYjRꢀYLӋQ
%LOLUXELQꢀꢅPROꢆOꢇ
7RjQꢀSKҫQ
7UӵFꢀWLӃS
*LiQꢀWLӃS
170,53±119,60
91,29±71,11
78,05±53,23
%ҧQJꢀꢃꢂꢀ*LiꢀWUӏꢀWUXQJꢀEuQKꢀWURQJꢀ[pWꢀQJKLӋPꢀÿ{QJꢀPiXꢀFӫDꢀEӋQKꢀQKkQꢀNKLꢀYjRꢀYLӋQ
7UӏꢀVӕ
7ӹꢀOӋꢀ37ꢁꢂꢃ
Fibrinogen (g/l)
$377ꢀꢁJLk\ꢃ
76,68±23,08
2,85±1,36
39,02±25,78
%ҧQJꢀꢄꢂꢀ7ҧLꢀOѭӧQJꢀYLUXVꢀ&09
&09
ꢅQ ꢄꢈꢇ
%
<2000 copies/ml
2000 – 5000 copies/ml
>5000 copies/ml
>5000 copies/ml
2
1
5,2
2,6
35
35
92,2
92,2
ꢂꢀꢁ#a/ꢁ-6ƒ/ꢃ
có thể lên tới 100% [6]. Kết quả này tương đối
phù hợp với nghiên cứu của Hoàng Trọng Kim
và cộng sự năm 2003 [2].
4.1. Tỷ lệ viêm gan CMV:
Trong thời gian từ tháng 10/2015 đến tháng
9/2016 có 128 bệnh nhân được chẩn đoán viêm
gan cấp vào điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung
ương, trong đó đã xác định được 57 bệnh nhân
viêm gan cấp do virus (chiếm 45%). Trong số
bệnh nhân viêm gan virus bệnh nhân viêm
4.2. Một số đặc điểm dịch tễ học lâm sàng
của viêm gan CMV:
* Phân bố theo tuổi, giới:
Trong nghiên cứu của chúng tôi tuổi mắc
viêm gan CMV đặc biệt cao chủ yếu là lứa
gan CMV có 42 bệnh nhân (chiếm 73%). Điều tuổi > 1 tháng đến 12 tháng tuổi (37/42 bệnh
nhân, chiếm tỷ lệ 88%), tỷ lệ này phù hợp với
nghiên cứu của Hoàng Trọng Kim và cộng sự
năm 2003 [2].
eo tác giả Phạm Nhật An và cộng sự
năm 1998 [1] nghiên cứu 551 bệnh nhân bị
viêm gan cấp, trong đó lứa tuổi từ 2 tháng đến
này có thể do đặc điểm dịch tễ CMV lưu hành
rất rộng rãi trên toàn thế giới, đặc biệt là ở các
nước có nền kinh tế kém phát triển hoặc điều
kiện vệ sinh kém. Ở các nước phát triển, tuổi
trưởng thành có huyết thanh dương tính với
CMV khoảng 50%, trong khi các nước kém
phát triển tỷ lệ nhiễm CMV trong cộng đồng 12 tháng tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất (62,07%).
76 I
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU VÀ THỰC HÀNH NHI KHOA Số 5 (10-2018)
I
07ꢀ6ꢀ´&ꢀ´,0ꢀ'&+ꢀ7ꢀ+&ꢀ/w0ꢀ6r1*ꢀ& $ꢀ9,0ꢀ*$1ꢀ&y3ꢀ'2ꢀ
&<720(*$/29,586ꢀ7v,ꢀ%1+ꢀ9,1ꢀ1+,ꢀ7581*ꢀ£©1*ꢀꢁꢂꢃꢄꢀꢅꢀꢁꢂꢃꢆ
Nghiên cứu của Phạm ị Sửu và cộng sự cao hơn bệnh nhân đã giao tiếp được, còn tác
năm 1995 [3] cũng có kết quả lứa tuổi từ 2 giả Vujacich C và cộng sự tiến hành nghiên
tháng đến 12 tháng tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất.
Như vậy kết quả nghiên cứu của chúng tôi
tỷ lệ viêm gan CMV ở độ tuổi >1 tháng đến
< 12 tháng là hay gặp nhất và giảm dần theo
tuổi, tương tự với các nghiên cứu của các tác
giả trên.
cứu trên bệnh nhân trưởng thành. Điều đó
cho thấy tỷ lệ chán ăn, mệt mỏi, đau bụng
của nghiên cứu chúng tôi thấp, triệu chứng
lâm sàng khác với nghiên cứu của Hasan
TEZERvà cộng sự do thời điểm nghiên cứu
khác nhau, môi trường địa lý khác nhau, độ
tuổi khác nhau nên có sự chênh lệch này.
Khi vào viện, tỷ lệ bilirubin toàn phần
Nghiên cứu của tác giả Phạm Nhật An và
cộng sự năm 2003[1] trong số viêm gan virus tỷ
lệ nam chiếm 66,1% cao hơn nữ chiếm 33,9%. tăng khá cao (170 119 µmol/l). Tác giả
Tanju Basarir Ozkan and Resit Miistik et
al[6] nghiên cứu 12 bệnh nhân viêm gan ứ
mật nhiễm CMV nồng độ Bilirubin huyết
thanh toàn phần trung bình 78,2 54,4µmol/l,
Bilirubin trực tiếp: 66,3 42,5µmol/l khá
tương đồng với nghiên cứu của chúng tôi
Tác giả Tanju Basarir Ozkan and Resit
Miistik et al[6] khi nghiên cứu 12 bệnh nhân
viêm gan ứ mật do CMV thấy tải lượng của
virus từ 166-9240 copie/ml. Như vậy kết quả
nghiên cứu của chúng tôi tương tự với các tác
giả trên tải lượng virus trong nhóm nghiên cứu
rất cao, tải lượng >5000 copies/ml chiếm 92,2%.
Như vậy nghiên cứu của chúng tôi tương
đương với các kết quả nghiên cứu trên nhóm
căn nguyên viêm gan virus tỷ lệ mắc bệnh trẻ
trai cao hơn trẻ gái.
* Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng:
Các triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân
viêm gan CMV là hoàng đảm (86%), gan to
(64%), phân bạc màu (38%), sốt (40%). eo
tác giả Hasan TEZER và cộng sự (2016) [5]
nghiên cứu trên 49 bệnh nhân viêm gan
CMV có hoàng đảm (30,6%), gan to (42,8%),
chướng bụng (28,57%), lách to (20,4%), ỉa
lỏng (22,44%), nôn (10,2%). Như vậy các triệu
chứng thường gặp trên bệnh nhân viêm gan
CMV trong nghiên cứu của chúng tôi tương
đồng với một số nghiên cứu khác.
Như vậy triệu chứng lâm sàng của viêm
gan CMV chủ yếu hay gặp là vàng da, sốt,
mệt mỏi, chán ăn, nước tiểu sẫm màu, gan
lách to và phân bạc màu, … kết quả nghiên
cứu của chúng tôi tương ứng với nghiên cứu
của Phạm Nhật An [1], Vũ ị Hải Yến [4]
và Hasan TEZER [5] , Vujacich C và cộng sự
[8], các triệu chứng ít gặp như đau bụng, xuất
huyết, cổ trướng…
7ꢀꢁ,Ƥ5ꢁ-6ƒ/
- Tỷ lệ viêm gan cấp do CMV chiếm 73,7%
trong số viêm gan virus vào viện tại Bệnh
viện Nhi Trung ương
- Nam thường gặp nhiều hơn nữ 1,8/1
- Lứa tuổi bị viêm gan CMV hay gặp nhất
từ 1 tháng đến 12 tháng tuổi (chiếm 88%).
- Đặc điểm triệu chứng lâm sàng xuất hiện
khá đa dạng: Triệu chứng hay gặp nhất trong
nhóm viêm gan do CMV là vàng mắt vàng
da, gan to.
- Đặc điểm cận lâm sàng:
Trong nghiên cứu của chúng tôi triệu
chứng hoàng đảm là hay gặp nhất, các triệu
chứng mệt mỏi, đau bụng, đau cơ thì ít gặp
hơn các tác giả trên vì tác giả Vũ ị Hải Yến
+ Các biểu hiện suy chức năng gan, rối
loạn đông máu thường không nặng.
+ Tăng bilirubin toàn phần và trực tiếp,
nghiên cứu trên nhóm bệnh nhân có độ tuổi mức độ tăng khá cao (170 119 mmol/l)
I 77
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU VÀ THỰC HÀNH NHI KHOA Số 5 (10-2018)
I
1*+,1ꢀ&¥8
7¬,ꢀ/,ӊ8ꢀ7+$0ꢀ.+Ҧ2ꢉ
1. 3KҥPꢀ1KұWꢀ$QꢀYjꢀFӝQJꢀVӵꢀꢁꢄꢅꢅꢆꢃꢇꢀ“ĈһFꢀÿLӇPꢀOkPꢀVjQJꢇꢀFұQꢀOkPꢀVjQJꢇꢀGӏFKꢀWӉꢀKӑFꢀYjꢀ
GLӉQꢀELӃQꢀFӫDꢀYLrPꢀJDQꢀYLUXVꢀFҩSꢀӣꢀWUҿꢀHPꢀWURQJꢀꢈꢀQăPꢀꢄꢅꢅꢄꢉꢄꢅꢅꢈꢀWҥLꢀ%ӋQKꢀYLӋQꢀ1KLꢀ
7UXQJꢀѭѫQJ´ꢇꢀ1KLꢀNKRD. 7(1), tr. 9-12.
2. +RjQJꢀ7UӑQJꢀ.LPꢀYjꢀĈӛꢀ7Kӏꢀ1JӑFꢀ'LӋSꢀꢁꢊꢋꢋꢌꢃꢇꢀ“9LrPꢀJDQꢀVLrXꢀYLꢀFҩSꢀӣꢀWUҿꢀHP´ꢇꢀ7̩Sꢀ
FKtꢀ<ꢀK͕Fꢀ7KjQKꢀSK͙ꢀ+͛ꢀ&Ktꢀ0LQK. 7(1), tr. 193-195.
3. 3KҥPꢀ7Kӏꢀ6ӱXꢀYjꢀFӝQJꢀVӵꢀꢁꢄꢅꢅꢈꢃꢇꢀ“ĈһFꢀÿLӇPꢀOkPꢀVjQJꢀEӋQKꢀYLrPꢀJDQꢀYLUXVꢀ%ꢀӣꢀWUҿꢀ
em”, .ͽꢀ\͇XꢀF{QJꢀWUuQKꢀQJKLrPꢀFͱXꢀNKRDꢀK͕Fꢀ9L͏QꢀE̫RꢀY͏ꢀVͱFꢀNK͗HꢀWU̓ꢀHPꢀꢁꢂꢂꢁꢃꢁꢂꢂꢄ,
tr. 122-123.
4. 9NJꢀ7KLꢀ+ҧLꢀ<ӃQꢀꢁꢊꢋꢋꢌꢃꢇꢀ7uPꢀKL͋XꢀFăQꢀQJX\rQꢅꢀÿ̿FꢀÿL͋PꢀOkPꢀVjQJꢀYjꢀEL͇Qꢀÿ͝LꢀP͡WꢀV͙ꢀ
FK͑ꢀV͙ꢀKX\͇WꢀK͕FꢅꢀKyDꢀVLQKꢀWURQJꢀYLrPꢀJDQꢀYLUXVꢀF̭SꢀWU̓ꢀHPꢀW̩Lꢀ%͏QKꢀYL͏Qꢀ1KLꢀ7UXQJꢀ
˱˯QJꢇꢀĈҥLꢀKӑFꢀ<ꢀ+jꢀ1ӝLꢇꢀ/XұQꢀYăQꢀWӕWꢀQJKLӋSꢀWKҥFꢀVӻꢍ
5. Hasan Tezer,et. al (2008), “Cytomegalovirus hepatitis and ganciclovir treatment
in immunocompetent children”, 7KHꢀ 7XUNLVKꢀ MRXUQDOꢀ RIꢀ SHGLDWULFV. 50(3), pp.
228.
6. Tanju Basarir Ozkan, Resit Miistik et. al (2007), “Antiviral therapy in neonatal
cholestatic cytomegalovirrus hepatitis”, BMC Gastroenterology. 7(9), pp.1471-1475.
7. Robert T.Shooley Martin, S.Hirsch (2000), “&iFꢀEӋQKꢀQKLӉPꢀ(%9´ꢀYjꢀ³1KLӉPꢀYLꢀU~Wꢀ
FӵꢀEjR´ꢇꢀ&iFꢀQJX\rQꢀOêꢀQ͡LꢀNKRDꢀ+DUULVRQꢇꢀꢁWұSꢀꢊꢃꢇꢀꢁ6iFKꢀGӏFKꢃꢇꢀ1Kjꢀ[XҩWꢀEҧQꢀ<ꢀKӑFꢇꢀ
tr. 585-597.
8. Vujacich C, VidiellaG et. al (2006), “Cytomegalovirrus infection with hepatic
involvement in immunocompetent adults ”, Medicina. 66(3), pp.206-210.
78 I
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU VÀ THỰC HÀNH NHI KHOA Số 5 (10-2018)
I
6 trang
14/04/2022
4680
Bạn đang xem tài liệu "Một số đặc điểm dịch tễ học lâm sàng của viêm gan cấp do cytomegalovirus tại Bệnh viện Nhi Trung ương 2015-2016", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- mot_so_dac_diem_dich_te_hoc_lam_sang_cua_viem_gan_cap_do_cyt.pdf
