Bài giảng Kế toán ngân hàng - Chương 2: Kế toán nghiệp vụ huy động vốn

17/04/2020

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI

KHOA KẾ TOÁN-TÀI CHÍNH

KẾ TOÁN

NGÂN HÀNG

Giảng viên:

ThS. Lương Huỳnh Anh Thư

CHƯƠNG 2: KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ HUY ĐỘNG VỐN

1

17/04/2020

MỤC TIÊU CHƯƠNG 2

Hiểu được quy trình

Hiểu được nguyên tắc và

chuẩn mực kế toán liên

quan.

nghiệp vụ kế toán chủ

yếu liên quan đến huy

động vốn tại Ngân hàng

Ứng dụng các phương pháp kế toán liên

quan quy trình nghiệp vụ kế toán huy động

vốn tại Ngân hàng

NỘI DUNG

Khái quát về các nghiệp vụ huy động

vốn.

Nguyên tắc kế toán và trình bày báo cáo

về tiền gửi và phát hành giấy tờ có giá

(GTCG).

Phương pháp kế toán về tiền gửi và phát

hành giấy tờ có giá.

2

17/04/2020

KHÁI QUÁT VỀ CÁC NGHIỆP VỤ HUY ĐỘNG VỐN

1

Huy động vốn tại Ngân hàng.

Giấy tờ có giá (GTCG) do Ngân hàng phát hành.

2

Vay tổ chức tín dụng khác (TCTD) và Ngân hàng

nhà nước (NHNN).

3

HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG

Nguồn vốn của Ngân hàng bao gồm:

Nguồn vốn chủ sở hữu;

Nguồn vốn huy động thông qua:

1.Nhận tiền gửi;

2.Phát hành giấy tờ có giá (GTCG);

3.Đi vay từ Ngân hàng nhà nước (NHNN) và Tổ chức tín

dụng (TCTD) khác.

3

17/04/2020

HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG

Trong những nguồn vốn trên thì nguồn vốn huy động từ:

Phát hành giấy tờ có giá

Tiền gửi

(GTCG)

là nguồn tài trợ chủ yếu cho hoạt động kinh doanh

của Ngân hàng

TIỀN GỬI CỦA KHÁCH HÀNG

Theo luật của TCTD thì nhận tiền gửi là hoạt động nhận tiền của:

Tổ chức

Cá nhân

4

17/04/2020

HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG

Tiền gửi của khách hàng

dưới hình thức như:



Tiền gửi không kỳ hạn;

Tiền gửi có kỳ hạn;

Tiền gửi tiết kiệm;

Phát hành chứng chỉ tiền gửi (CCTG);

Kỳ phiếu;

Tín phiếu;

Và các hình thức khác ..

HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG

Tiền gửi của khách hàng

Thực tế các Ngân hàng có thể đưa ra nhiều hình thức,

nhưng nhận tiền gửi theo nguyên tắc có hoàn trả đủ tiền

gốc và lãi cho người gửi tiền theo thỏa thuận.

5

17/04/2020

HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG

Thực tế các ngân hàng có thể đưa ra nhiều hình

thức

2.Tiền gửi có kỳ hạn.

1.Tiền gửi

không

kỳ hạn.

Tiền gửi của

khách hàng.

3.Tiền gửi tiết kiệm

của khách hàng.

TIỀN GỬI KHÔNG KỲ HẠN

Mục đích chủ yếu của việc gửi tiền vào tiền gửi không kỳ hạn.

3

1

2

.

Thực hiện các

Bảo đảm an

toàn về tài sản.

Tiêu dùng.

khoản chi trả trong hoạt

động sản xuất kinh

doanh.

Mục đích hưởng lãi tiền gửi không kỳ hạn chỉ là thứ yếu.

6

17/04/2020

TIỀN GỬI KHÔNG KỲ HẠN

Đối với loại tiền gửi không kỳ hạn, Ngân hàng có thể:

Trả lãi với lãi suất thấp nhất

hoặc có thể không trả lãi

TIỀN GỬI KHÔNG KỲ HẠN

Tiền lãi được tính theo phương pháp

tích số cho 1 chu kỳ; thông thường là

tháng.

Vì tính chất của loại số dư này là biến động

thường xuyên do khách hàng có quyền gửi tiền

vào và rút tiền bất kỳ lúc nào.

7

17/04/2020

TIỀN GỬI KHÔNG KỲ HẠN

Công thức tính lãi

ꢀ

ꢁꢂꢃ

Di : Số dư thực tế ngày thứ i.

Nj: Số ngày tương ứng với số dư ngày thứ i.

TIỀN GỬI KHÔNG KỲ HẠN

Tiền lãi sau khi được tính Ngân hàng sẽ chuyển vào tài khoản tiền gửi

không kỳ hạn cho khách hàng.

Để bù đắp chi phí hầu hết các Ngân hàng đều thu phí dịch vụ trên

tài khoản tiền gửi.

8

17/04/2020

TIỀN GỬI CÓ KỲ HẠN

Khi khách hàng gửi 1

khoản tiền có kỳ hạn

chỉ có thể rút ra khi

đến kỳ hạn thỏa thuận.

Tiền gửi có kỳ hạn là

những khoản tiền gửi

có kỳ đáo hạn cố định

cho 1 số tiền nhất định

nào đó.

Việc phát hành cho 1 sổ

tiền gửi có kỳ hạn mới cũng

giống như việc phát hành

chứng chỉ tiền gửi (CCTG

chỉ phát hành tập trung).

TIỀN GỬI CÓ KỲ HẠN

Để bù đắp chi phí các Ngân hàng qui định số dư tối thiểu.

Tiền gửi có kỳ hạn có thể mở bất kỳ lúc nào.

Tiền gửi có kỳ hạn được trả lãi, chỉ hưởng lãi khi rút vốn

đúng hạn.

Lãi suất được ấn định tùy thuộc vào thời hạn gửi

và được thay đổi theo thời kì.

Do cạnh tranh nên nhiều Ngân hàng có chính sách

trả lãi trước hạn.

9

17/04/2020

TIỀN GỬI CÓ KỲ HẠN

Công thức tính lãi

TIỀN GỬI TIẾT KIỆM

Tiền gửi tiết kiệm không kỳ

hạn

Tiền gửi

tiết kiệm

Tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn

10

17/04/2020

TIỀN GỬI TIẾT KIỆM KHÔNG KỲ HẠN

Là một loại sản phẩm mà Ngân hàng cung cứng giúp

khách hàng tích lũy dần những khoản nhỏ để đáp ứng một

khoản chi tiền cho tương lai mà vẫn được hưởng lãi.

Khi mở tài khoản loại này khách hàng có thể gửi tiền hoặc

rút tiền.

Do giao dịch không thường xuyên nên chủ yếu là gửi tiền và

rút tiền nên lãi suất thấp.

Lãi suất thấp, công thức áp dụng như tiền gửi không kỳ hạn.

TIỀN GỬI TIẾT KIỆM KHÔNG KỲ HẠN

Khi khách hàng gửi tiền gửi tiết kiệm

không kỳ hạn, Ngân hàng cấp một sổ tiền

gửi.

Sổ tiền gửi này sẽ phản ảnh các giao

dịch: gửi tiền, rút tiền, số dư hiện có, tiền

lãi.

11

17/04/2020

TIỀN GỬI TIẾT KIỆM CÓ KỲ HẠN

 Ngoài ra, thường đi

kèm mục đích như tiết

kiệm để mua nhà, tiết

kiệm có thưởng…

Tiền gửi tiết kiệm có

kỳ hạn giống như tiền

gửi có kỳ hạn: lãi suất,

cách trả lãi.

Sổ tiết kiệm này sẽ

phản ảnh các giao

dịch: gửi tiền, rút tiền,

số dư hiện có, tiền lãi.

GIẤY TỜ CÓ GIÁ DO NGÂN HÀNG PHÁT HÀNH

Khái niệm

Theo Luật TCTD

Chứng chỉ tiền gửi;

Kỳ phiếu;

Tín phiếu;

• Giấy tờ có giá (GTCG) là chứng

nhận của Ngân hành phát hành

để huy động vốn.

Trái phiếu để huy động trong

• Trong đó, xác nhận nghĩa vụ trả

nợ một khoản tiền trong một thời

hạn nhất định điều kiện trả lãi và

các điều khoản cam kết khác

giữa Ngân hàng và người mua.

nước và nước ngoài.

12

17/04/2020

GIẤY TỜ CÓ GIÁ DO NGÂN HÀNG PHÁT HÀNH

Theo thời hạn:

 Giấy tờ có giá (GTCG) ngắn hạn,

 Giấy tờ có giá (GTCG) dài hạn.

Phân loại

Theo phương thức trả lãi:

 GTCG lãi trước,

 GTCG trả lãi một lần khi đến hạn

thanh toán,

 GTCG trả lãi định kỳ.

GIẤY TỜ CÓ GIÁ (GTCG) DO NGÂN HÀNG PHÁT HÀNH

Giấy tờ có giá ngắn hạn là giấy tờ có giá có

thời hạn dưới 12 tháng như:

- Kỳ phiếu,

- Chứng chỉ tiền gửi ngắn hạn,

- Và các giấy tờ có giá ngắn hạn khác.

Phân loại

GTCG theo

Giấy tờ có giá dài hạn là giấy tờ có

giá có thời hạn từ 12 tháng trở lên như:

- Trái phiếu,

thời hạn

- Chứng chỉ tiền gửi dài hạn,

- Và các giấy tờ có giá dài hạn khác.

13

17/04/2020

GIẤY TỜ CÓ GIÁ DO NGÂN HÀNG PHÁT HÀNH

Giấy tờ có giá (GTCG) trả lãi trước là:

-

GTCG Ngân hàng trả lãi ngay khi phát hành,

Phân loại

GTCG

-

Khi đáo hạn khách hàng nhận tiền bằng mệnh giá.

theo

phương

thức trả lãi

Giấy tờ có giá (GTCG) trả lãi một lần khi

đến hạn thanh toán là GTCG chỉ thanh

toán lãi 1 lần khi đáo hạn cùng mệnh giá.

Giấy tờ có giá trả lãi định kỳ là GTCG mà Ngân hàng phát

hành căn cứ vào phiếu trả lãi theo định kỳ (tháng, quý, năm).

CÁC TRƯỜNG HỢP PHÁT HÀNH GTCG

Có các trường hợp phát hành GTCG sau:

3

1

2

.

Phát hành

GTCG

ngang giá.

Phát hành

GTCG phụ

trội.

Phát hành

GTCG chiết

khấu.

14

17/04/2020

CÁC TRƯỜNG HỢP PHÁT HÀNH GTCG

 Trường hợp 1:

Phát hành GTCG ngang giá (phát hành

bằng mệnh giá) là phát hành GTCG

đúng bằng mệnh giá.

CÁC TRƯỜNG HỢP PHÁT HÀNH GTCG

 Trường hợp 2:

Phát hành GTCG có chiết khấu (phát hành nhỏ hơn

mệnh giá) là phát hành GTCG với giá nhỏ hơn mệnh

giá.

Phần chênh lệch giữa giá phát hành nhỏ hơn mệnh giá

gọi là chiết khấu GTCG.

15

17/04/2020

CÁC TRƯỜNG HỢP PHÁT HÀNH GTCG

 Trường hợp 3:

Phát hành GTCG có phụ trội (Giá phát

hành lớn hơn mệnh giá) là phát hành

GTCG với giá lớn hơn mệnh giá.

Phần chênh lệch giữa giá phát hành lớn

hơn mệnh giá gọi là phụ trội GTCG.

VAY TỔ CHỨC TÍN DỤNG KHÁC VÀ NGÂN HÀNG

NHÀ NƯỚC

Ngoài các hình thức nói trên thì khi cần thiết các

Ngân hàng còn huy động vốn bằng cách đi vay tổ

chức tín dụng (TCTD) khác và Ngân hàng nhà

nước (NHNN).

Các TCTD có thể vay lẫn nhau và vay từ TCTD

nước ngoài.

TCTD được vay ngắn hạn từ NHNN dưới hình thức

tái cấp vốn theo qui định.

16

17/04/2020

NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN VÀ TRÌNH BÀY TRÊN BCTC

2.1 Điều kiện tiền tệ

Thứ hai

Thứ nhất

Trình bày trên

BCTC.

Nguyên tắc và

qui định kế toán.

NGUYÊN TẮC VÀ QUI ĐỊNH KẾ TOÁN

3

4

1

2

Kế toán phát

hành GTCG

phù hợp với

chuẩn mực kế

toán.

Bất

kiêm

nhiệm.

Lãi tiền

gửi.

Số phát

sinh liên

quan đến

tiền gửi.

17

17/04/2020

1^N.3^GV^Ua^Yi^Êt^Nrò^TẮc^Của^VÀth^Qa^Un^Ih^Đt^Ịo^Ná^Hn^Kq^Ếu^Tố^Oc^Át^Nế:

Nhân viên mở tài khoản mới cho khách

hàng không kiêm nhiệm là người ghi chép

vào sổ tài khoản chi trả tiền, nhận tiền…

Nguyên

g

tắc

Mục đích là để tránh sự lạm dụng

có thể xảy ra.

1

NGUYÊN TẮC VÀ QUI ĐỊNH KẾ TOÁN

Chi phí trả lãi phải được hạch toán tuân thủ nguyên

tắc phù hợp và nguyên tắc trên cơ sở dồn tích.

4

Nguyên

Tắc

Phải tính toán tiền lãi thực trả cho chính xác.

3

2

Trong trường hợp trả lãi trước cần quan tâm đến

thời hạn trích trước và theo dõi thời hạn rút tiền.

2

Lãi tiền gửi cần được chi trả theo thực tế

phát sinh.

1

Trong trường hợp trả lãi khi đáo hạn và kỳ trả lãi bao gồm nhiều kỳ thì

định kỳ Ngân hàng phải tính trả lãi phải trả từng kỳ, ghi nhận vào chi phí.

18

17/04/2020

^{NGUYÊN TẮC}D^Vi^Àag^Qr^Ua^Im^{ĐỊNH KẾ TOÁN}

Nguyên

Tất cả các số

Ngân hàng đưa ra

các quyết định

xử lý tùy theo

tình huống riêng biệt

sao cho phù hợp.

tắc

3

phát sinh liên quan

đến tài khoản tiền gửi

bị khách hàng từ chối

cần được xử lý như các

số phát sinh ngoại lệ.

^{NGUYÊN TẮC}D^Vi^Àag^Qr^Ua^Im^{ĐỊNH KẾ TOÁN}

Nguyên tắc 3:

 Ví dụ: một khoản khách hàng từ chối thanh

toán do nghi ngờ Ngân hàng tính sai phí, hoặc thanh

toán sai một tờ Séc…

 Kế toán viên cần phải kiểm tra lại nguyên nhân

dẫn đến việc “từ chối “ và xử lý nghiệp vụ theo

nguyên nhân gây ra sai sót.

19

17/04/2020

NGUYÊN TẮC VÀ QUI ĐỊNH KẾ TOÁN

Nguyên tắc 4:

Phân bổ từng khoản chiết khấu và phụ trội

khi xác định chi phí đi vay tính vào chi phí

kinh doanh hay vốn hóa theo từng thời kỳ.

Phải theo dõi chiết khấu

và phụ trội cho từng loại

GTCG.

Phát hành GTCG

phù hợp với chuẩn

mực kế toán 16.

NGUYÊN TẮC VÀ QUI ĐỊNH KẾ TOÁN

Nguyên tắc 4:

3

1

2

Phân bổ chiết khấu

.

Chiết khấu GTCG

hay phụ trội GTCG

Phụ trội GTCG được

phân bổ dần để giảm

trừ chi phí đi vay từng

kỳ trong suốt thời hạn

của GTCG.

được phân bổ dần để

tính vào chi phí đi vay

từng thời kỳ trong suốt

thời hạn của GTCG.

Có thể sử dụng

phương pháp lãi suất

thực tế hay phương

pháp đường thẳng.

20

Bài giảng Kế toán ngân hàng - Chương 2: Kế toán nghiệp vụ huy động vốn - Lương Huỳnh Anh Thư