Sử dụng thông tin không gian địa lý trong kiểm toán ứng phó với thảm họa, thiên tai
TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN
SÖÛ DUïNG THOâNG TIN KHOâNG GIAN
ÑÒA LYÙ TRONG KIEÅM TOAÙN ÖÙNG pHOÙ
VÔÙI THAÛM HOïA, THIEâN TAI
S. HOÀNG THị KHáNH CHI*
iểm toán ứng phó với thảm hoạ, thiên tai đang còn là một khái niệm mới đối với KTNN
Việt Nam. Việc ứng dụng thông tin không gian địa lý trong kiểm toán ứng phó với thảm hoạ
thiên nhiên lại càng xa lạ. Các nước trong khu vực (đặc biệt là Indonesia) đã vận dụng rất
K
tốt sự tiến bộ của khoa học, công nghệ trong hoạt động kiểm toán. Trong đó, sử dụng thông
tin không gian địa lý trong kiểm toán quản lý thảm họa, thiên tai và các khoản tài trợ liên quan tới thảm
họa thiên tai là một trong những vận dụng rất hữu ích cho hoạt động kiểm toán.
Bài viết đưa ra một số khái niệm mới về thông tin không gian địa lý, trên cơ sở đó vận dụng thông tin
không gian địa lý trong các cuộc kiểm toán nói chung cũng như vận dụng vào các cuộc kiểm toán ứng phó,
khắc phục hậu quả, thiên tai.
Từ khóa: ông tin không gian địa lý, ứng phó thảm họa thiên tai, kiểm toán.
Using geospatial information in auditing to respond to natural disasters
Disaster preparedness and disaster response is still a new concept for the State Audit Office of Vietnam.
e deeper the application of geospatial information in natural disaster response audits seems even newer.
Countries in the region (especially Indonesia) have made good use of the progress of science and technology
in auditing. In particular, the use of geospatial information in disaster management audits, natural disasters
and disasters related grants is one of the most useful uses for auditing.
e paper offers a number of new concepts for geospatial information, based on the use of geospatial
information in general audits as well as in response audit for consequences, natural disasters.
keywords : Geospatial information, disaster response.
ực tế cho thấy thảm hoạ, thiên tai là hiện
tượng không thể tránh khỏi do tác động của thiên
nhiên và rất khó lường trước được hậu quả của nó.
Việc ứng phó với thảm hoạ, thiên tai thường xảy ra
nhanh chóng và đôi khi thiếu sự quản lý, giám sát
từ các cơ quan quản lý nhà nước. Do hậu quả từ
thảm hoạ, thiên tai thường lớn nên việc khắc phục
các vấn đề xảy ra vì thế mà tiêu tốn nhiều tiền từ
NSNN, thậm chí các nguồn tài trợ cho công việc
này cũng nhiều. Chính vì vậy KTNN cũng cần đặt
ra những thách thức mới trong kiểm toán liên quan
đến việc ứng phó, khắc phục thảm hoạ, thiên tai.
1. Vận dụng thông tin không gian địa lý và hệ
thống thông tin không gian địa lý (GIS)
1.1. ông tin không gian địa lý
ông tin không gian địa lý là thông tin về một
vị trí cụ thể trên trái đất, ví dụ như ở một thành
phố: tên thành phố, số lượng người sống ở đó, tình
hình khu công nghiệp, đặc điểm của vùng lân cận
*Kiểm toán nhà nước Chuyên ngành VI
40 Số 122 - tháng 12/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
(cát, sỏi, đất đai, độ nghiêng…). ông tin không
gian địa lý có thể được thu thập và có giá trị trong
sách, báo, internet, bản đồ, số liệu thống kê, từ thiết
bị phát hiện từ xa, từ thông tin thu thập có sẵn như
Google Maps, Bring Maps, OpenStreet Maps và
đặc biệt là từ hệ thống định vị toàn cầu (GPS).
liệu rằng các biện pháp đó có được thực thi và đạt
được kết quả mong muốn không. ông tin không
gian địa lý có thể được sử dụng cho việc đánh giá
các vấn đề xã hội, cho mục đích sửa đổi, phát hiện,
cho sự minh bạch và trách nhiệm liên quan. Sử
dụng thông tin không gian địa lý góp phần hỗ trợ
các tổ chức công tổ chức, thực hiện các biện pháp
phản ứng kịp thời với những vấn đề xảy ra cho xã
hội như ô nhiễm môi trường… ông tin không
gian địa lý được sử dụng ở tất cả các hoạt động, các
giai đoạn của việc quản lý thảm họa, thiên tai như:
đánh giá rủi ro thảm họa thiên tai; thiết lập các
biện pháp giảm rủi ro thảm họa, thiên tai; dự báo,
cảnh báo; đánh giá sự phá hoại và nhu cầu; thực
hiện các hoạt động cứu trợ, phục hồi, xây dựng lại
các vùng ảnh hưởng.
Phần mềm hệ thống thông tin địa lý (GIS) được
sử dụng để lưu trữ, duy trì, hình ảnh hóa, phân
tích các dữ liệu địa lý. Phần mềm này có thể hỗ
trợ trong việc ra quyết định khi cần mở rộng hoặc
xem xét các thông tin. Ví dụ, một công ty muốn xây
dựng trụ sở mới, họ cần biết sự phân bổ về khách
hàng của họ (nơi nào khách hàng sinh sống), cơ
sở hạ tầng tại đó (có thể tiếp cận khách hàng như
thế nào, cung cấp hàng hóa ra sao), giá trị của đất
đai (ảnh hưởng tới giá cả hàng hóa), sử dụng đất
ra sao (loại đất, cát, các hoạt động mà được phép
xây dựng…)
2. Sử dụng thông tin không gian địa lý trong
hoạt động kiểm toán nói chung
2.1. Trong phân tích rủi ro
1.2. Vận dụng thông tin không gian địa lý
Quy trình kiểm toán bắt đầu với phân tích rủi
ro để xác định đâu là nơi kiểm toán có thể mang lại
nhiều giá trị nhất. Sử dụng thông tin không gian
địa lý và định vị toàn cầu (GPS) có thể hỗ trợ kiểm
toán viên trong việc đánh giá, phân tích rủi ro.
ông tin không gian địa lý đóng vai trò rất
quan trọng trong các giai đoạn khác nhau của chu
trình hoạch định chính sách trong các tổ chức công
như: xác định các vấn đề trong tổ chức công, thiết
lập các mục tiêu chính sách, đưa ra các biện pháp,
thực thi biện pháp, và cuối cùng kiểm soát, đánh giá
Ví dụ, ở nhiều nước, vấn đề ô nhiễm môi
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 122 - tháng 12/2017 41
TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN
trường, đô thị hóa, phá rừng đang trở thành
những áp lực cho xã hội. Để ngăn chặn tình trạng
rừng biến mất, Chính phủ phải đưa ra các biện
pháp như hạn chế các hoạt động kinh tế ở những
vùng đặc biệt bằng việc phát hành và kiểm soát
các quyền thâm nhập, hay hạn chế thâm nhập
nhằm bảo vệ vùng đó. Những biện pháp này được
thực hiện dựa trên thông tin thu thập tại những
vùng có rừng bị ảnh hưởng. Bằng việc kết nối các
thông tin với các dữ liệu chính quyền về quản lý
rừng có thể chỉ ra những vùng rủi ro mà kiểm
toán có thể phải xem xét.
2.4. Trong hình ảnh và chia sẻ thông tin
Hình ảnh hóa các kết quả kiểm toán giống như
hình ảnh các thông tin không gian địa lý trên bản
đồ mang đến thông điệp rõ ràng cho người tiếp
nhận thông tin hơn là bằng văn bản. Ví dụ sử dụng
các dấu hiệu, màu sắc trên bản đồ có ảnh hưởng
mạnh mẽ trong việc làm thế nào người sử dụng có
thể hiểu biết và thu nhận thông tin: ví dụ khi sử
dụng màu đỏ thì người sử dụng có thể hiểu là nghĩa
tiêu cực và vì vậy có thể thúc đẩy việc tìm kiếm vào
các vùng tiêu cực, có vấn đề đó. Kiểm toán viên
phải nhận thức được điều này và cần phải biết làm
thế nào đưa ra những phát hiện và kết luận kiểm
toán trong bản đồ mà không ảnh hưởng đến tính
độc lập, khách quan của họ.
2.2. Trong thiết kế kiểm toán
Khi đã xác định được vùng rủi ro, thông tin
không gian địa lý có thể hỗ trợ trong việc thiết
kế công việc kiểm toán như: mục tiêu kiểm toán,
trọng tâm, và phạm vi kiểm toán.
Ví dụ, trường hợp cụ thể ứng dụng thông tin
không gian địa lý trong kiểm toán quản lý rừng
Ví dụ SAI Indonesia đã tiến hành cuộc kiểm
toán về quản lý rừng trong đó có sử dụng thông
tin không gian địa lý. SAI Indonesia muốn biết là
liệu các hoạt động phá rừng bất hợp pháp có xảy
ra trong các công viên quốc gia, các khu vực bảo
tồn động vật hoang dã và các khu rừng được bảo vệ
không. Để trả lời câu hỏi này, họ đã thu thập thông
tin như sau:
Trước tiên, sử dụng thông tin không gian địa
lý giúp cho KTV trong việc kiểm soát sự phức tạp
của vấn đề mà ở đó rủi ro vừa được đánh giá. Ví
dụ, một khu rừng có thể là rộng lớn, và đôi khi khó
có thể tiếp cận. Như vậy, KTV không thể sử dụng
các phương pháp truyền thống khi thực hiện kiểm
toán trong vùng này. Tương tự như vậy đối với
việc kiểm toán tài trợ cho những vùng thảm họa
lớn như thảm họa sóng thần ở ấn Độ Dương năm
2004, thông tin không gian địa lý có thể cung cấp
một cái nhìn nhanh chóng về số lượng nhà trong
và ngoài dự án được tài trợ. Rất dễ dàng và nhanh
chóng để xác định nhà nào là trong dự án tài trợ từ
việc hình ảnh hóa trên một bản đồ hơn là từ một
cái bảng với những con số.
- Xác định vùng rừng (một phần của rừng được
bảo vệ và các phần có ý nghĩa cho sản xuất)
- Điều kiện của khu rừng
- Các vùng, miền xung quanh khu rừng đó
- Các hoạt động sản xuất (cho những công ty
phải có giấy phép hoạt động mới được phép trồng,
khai thác rừng).
2.3. Trong thu thập và phân tích các phát hiện
kiểm toán
Những thông tin này đảm bảo cho KTV xác định
liệu là hoạt động trồng và khai thác rừng có tuân
theo giấy phép không. Trong suốt quá trình lập kế
hoạch, SAI Indonesia đã sử dụng công cụ định vị
toàn cầu để lựa chọn những vùng được kiểm toán:
vùng nào thường xuyên xảy ra cháy rừng, vùng nào
có mức độ phá rừng lớn nhất để kiểm toán.
Việc thiết kế kiểm toán xác định loại dữ liệu nào
cần thu thập từ những nguồn nào. KTV có thể sử
dụng các thiết bị định vị toàn cầu, vệ tinh dựa trên
bản đồ để kết nối dữ liệu thuộc lĩnh vực kiểm toán
với vị trí địa lý của họ, nó không chỉ phân tích vùng
dữ liệu sau đó mà ngay lập tức các sự phối hợp khác
được đưa lên phần mềm định vị toàn cầu và được
kết nối với các bản đồ. Các vùng dữ liệu được vẽ
trực tiếp hoặc bằng hình ảnh.
SAI Indonesia đã sử dụng các nguồn thông tin
khác nhau cho việc đánh giá sự khác nhau như:
dữ liệu quản lý của Bộ quản lý rừng, các hình ảnh
42 Số 122 - tháng 12/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
vệ tinh của Viện nghiên cứu
quốc gia về không gian và vũ
trụ và các nguồn thông tin mở
từ Google. Dựa trên những
phân tích này, KTV có thể xác
định liệu hoạt động phá rừng
đã được thực hiện lúc nào và
để lựa chọn những vùng cho
thấy các công ty được phép
khai thác rừng có tuân thủ các
quy định của pháp luật.
SAI Indonesia đã xác định
được bao nhiêu hecta rừng bị
cụ như máy điện thoại, máy tính bảng có chức
năng định vị nhằm ghi lại, chụp lại các bức ảnh.
phá trong vùng dựa vào những hình ảnh vệ tinh từ
Chính phủ và các nguồn dữ liệu mở. Nhóm kiểm
toán viên đã đến khảo sát tại những vùng đã lựa
chọn để đánh giá liệu các vùng lựa chọn có thực sự
bị phá như trên hình ảnh vệ tinh không. KTV có
thể đánh giá hoạt động bất hợp pháp của việc phá
rừng trước đó trong suốt quá trình thực địa của họ
tới những vùng được lựa chọn. Với cách này, KTV
có thể dựng lại những quan sát của mình trên bản
đồ và kết nối với những dữ liệu liên quan.
u thập những thông tin từ việc giám sát, theo dõi
Tùy thuộc vào phạm vi kiểm toán và những câu
hỏi đặt ra cần phải trả lời, hoạt động giám sát phải
được thu thập và ghi lại. Ví dụ trong nghiên cứu về
các dự án nhà ở ở Aceh sau thảm họa, họ không
những ghi lại những vị trí của các ngôi nhà mới
mà còn ghi lại những thông tin khác như: các ngôi
nhà này đã xây dựng xong chưa, chúng có được sử
dụng không, có nước uống không, nước thải như
thế nào…
3. Sử dụng thông tin không gian địa lý trong
kiểm toán ứng phó với thảm họa, thiên tai
Phân tích những thông tin từ việc giám sát,
theo dõi
3.1. Giám sát, theo dõi hoạt động phản ứng với
thảm hoạ, thiên tai
Khi các quan sát đã được ghi lại, KTV có thể
đưa vào hệ thống thông tin không gian địa lý và
mô tả chúng trên bản đồ với các vùng dữ liệu khác
nhau như: mật độ dân số, cơ sở hạ tầng, hình ảnh
vệ tinh, các vùng bị ảnh hưởng bởi thảm họa, thiên
tai… KTV sử dụng hệ thống thông tin không gian
địa lý để đo bề mặt một vùng hoặc định vị các vùng
xây dựng mới, từ đó phân tích, đánh giá chúng để
đưa ra định hướng cụ thể.
Không giống như các cuộc kiểm toán thông
thường, kiểm toán ứng phó với thảm hoạ, thiên tai
có thể được thực hiện ngay sau khi thảm hoạ xảy
ra và bắt đầu với các hoạt động ứng phó với thảm
hoạ. Kiểm toán ứng phó với thảm họa thiên tai
trước hết (có thể) là đưa các KTV tới những vùng
bị thảm họa để quan sát các hoạt động cứu trợ, cứu
tế. KTV có thể sử dụng thông tin không gian địa lý
cùng với thông tin chính thức từ các cơ quan chức
năng, có thẩm quyền để phân tích và lựa chọn vùng
thiệt hại nào đang xảy ra, vùng dân cư nào đang
bị ảnh hưởng. Sự đánh giá này có thể hỗ trợ KTV
trong việc lựa chọn các vùng có mức độ ưu tiên cao
để gửi các KTV tới quan sát.
3.2. Kiểm toán khắc phục thảm họa, thiên tai
Trước khi lựa chọn các hoạt động cụ thể (khôi
phục, sửa chữa, xây dựng lại) để kiểm toán, KTV
phải có được những thông tin về những thiệt hại,
nhu cầu và nguồn lực cần thiết cho việc phục hồi.
ường thì KTV có thể sử dụng phần mềm đánh
giá, nếu không có phần mềm KTV có thể tự thu
thập và phân tích thông tin.
Trước khi KTV đến quan sát vị trí các vùng sau
thảm họa thiên tai thì họ nên chuẩn bị mang theo
các thiết bị dụng cụ định vị toàn cầu hoặc các công
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 122 - tháng 12/2017 43
TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN
Khi hoạt động khắc phục thảm họa thiên tai
được tiến hành, KTV nên đánh giá liệu rằng các
bước có thực hiện theo đúng kế hoạch đã xây dựng;
các nguồn chi tiêu cho việc khắc phục có được sử
dụng đúng nguồn quỹ không, có tuân thủ theo các
quy tắc, nguyên tắc đã ban hành, và liệu rằng có
tách biệt được nguồn đầu vào, đầu ra hay không.
Khi thông tin về hoạt động khôi phục được thu
thập, bao gồm cả các thông tin về địa điểm, vị trí,
nó có thể hỗ trợ KTV trong việc lựa chọn các vùng
nơi rủi ro có thể xảy ra các lỗi vi phạm, bòn rút
nguồn quỹ hoặc nơi nào thực hiện có hiệu quả,
hiệu lực nhất để từ đó đưa ra những vấn đề cần
quan tâm trong quá trình kiểm toán.
- Các nguồn lực tài trợ có được cam kết tài trợ
cho việc khắc phục thảm hoạ, thiên tai không.
- Các nguồn tài trợ có được sử dụng theo mục
đích trước và có tuân theo các quy tắc, nguyên tắc
đã được xây dựng không.
- Các nguồn tài trợ có được sử dụng hiệu quả,
hiệu lực không…
ông tin không gian địa lý có thể hỗ trợ KTV
bằng việc cung cấp những hình ảnh về vị trí xảy ra,
mức độ phá hủy, nhu cầu cần tài trợ, và các biện
pháp thực hiện để giải quyết các nhu cầu của vùng
bị ảnh hưởng. Tính hiệu lực, hiệu quả của nguồn
tài trợ phụ thuộc lớn vào hoàn cảnh không gian địa
lý, ví dụ như cơ sở hạ tầng, tác động của thảm họa,
thiên tai, đặc tính về đất, vùng địa lý…
KTV có thể mô tả quá trình khắc phục trên bản
đồ, sử dụng thông tin về các hoạt động khắc phục
đó để chỉ ra những phần thiếu sót trong vùng bị
thiệt hại để từ đó đề ra biện pháp khắc phục. Qua
đó cũng chỉ ra được sự phân bổ địa lý về các vùng
xảy ra thảm họa, thiên tai.
ông tin không gian địa lý vì thế nên được sử
dụng trong các khâu lập kế hoạch, phối hợp, kiểm
soát nguồn tài trợ liên quan đến thảm họa thiên tai
nhằm ngăn chặn sự lãng phí, trùng lắp, cạnh tranh
bất lợi giữa các tổ chức tài trợ, các vi phạm như bòn
rút tiền quỹ và nguồn lực tài trợ.
KTV không nên chỉ dựa vào các thông tin được
cung cấp bởi các đơn vị công trực tiếp quản lý thảm
họa, thiên tai, họ nên kết hợp sử dụng các thông tin
rộng rãi từ các nguồn khác nhau thậm chí cần trực
tiếp đi vào các vùng xảy ra thảm họa để quan sát.
kết luận
Kiểm toán ứng phó, khắc phục thảm hoạ, thiên
tai tuy còn tương đối mới với KTNN Việt Nam, đặc
biệt là việc vận dụng thông tin không gian địa lý vào
kiểm toán cũng còn nhiều thách thức do hạn chế về
phương tiện kỹ thuật, về nhân lực thực hiện nhưng
rõ ràng nếu biết vận dụng khoa học kỹ thuật, công
nghệ thông tin trong hoạt động kiểm toán thì nó sẽ
hỗ trợ rất nhiều cho công việc kiểm toán xét trên
mọi khía cạnh về tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả
trong hoạt động kiểm toán. Hy vọng bài viết sẽ gợi
mở ra các định hướng, chủ đề kiểm toán liên quan
đến môi trường, đến việc khắc phục các hậu quả từ
thảm hoạ thiên tai do thiên nhiên gây ra.
3.3. Tập hợp các kết quả kiểm toán
Hệ thống thông tin không gian địa lý không chỉ
giúp KTV phân tích các dữ liệu quan sát mà còn
giúp KTV trong việc kết nối các kết quả kiểm toán.
Các hình ảnh hóa trong hệ thống thông tin đó sẽ
hỗ trợ KTV đưa ra kết luận và đề xuất trong quá
trình kiểm toán. Ví dụ sau khi kết nối lại thông tin,
KTV đưa ra kết luận rằng các nhà cửa xây dựng sau
thảm họa là không được xây dựng đúng vị trí.
3.4. Vận dụng thông tin không gian địa lý trong
kiểm toán việc ứng phó và khắc phục thảm họa,
thiên tai (sử dụng các nguồn lực tài trợ)
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Trong trường hợp kiểm tra việc sử dụng các
nguồn lực tài trợ, KTV trước hết phải trả lời được
các câu hỏi:
Chuẩn mực kiểm toán 5540 (Issai 5540 - Use
of Geospatial information in Auditing Disaster
Management and Disaster – related Aid).
44 Số 122 - tháng 12/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
5 trang
19/04/2022
1260
Bạn đang xem tài liệu "Sử dụng thông tin không gian địa lý trong kiểm toán ứng phó với thảm họa, thiên tai", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- su_dung_thong_tin_khong_gian_dia_ly_trong_kiem_toan_ung_pho.pdf
