Quản trị tài chính trường đại học công lập trong điều kiện tự chủ: Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam
KINH NGHIEÄM NÖÔÙC NGOAØI
QUAÛN TRÒ TAØI CHÍNH TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC COÂNG LAÄP
TRONG ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ CHUÛ:
KINH NGHIEÄM qUOÁC TEÁ
VAØ BAØI HOÏC CHO VIEÄT NAM
NGUYỄN THị MAI LAN*
ghiên cứu về quản trị tài chính ở các trường đại học công lập trong điều kiện tự chủ ở các
nước trên thế giới tập trung chủ yếu vào kinh nghiệm tạo nguồn thu; kinh nghiệm quản lý
các khoản chi; công cụ, phương pháp lập kế hoạch ngân sách và kiểm soát ngân sách; Từ
N
đó, rút ra những bài học kinh nghiệm có thể vận dụng vào điều kiện thực tiễn của nước
ta nhằm phát huy thế mạnh, đấy nhanh tiến trình tự chủ, tự chịu trách nhiệm và tăng tính hiệu quả trong
quản trị tài chính đối với các trường đại học công lập trong giai đoạn hiện nay.
Từ khóa: Quản trị tài chính, quản lý tài chính, tự chủ, ngân sách và kiểm soát ngân sách.
Financial management of public universities with self-reliance condition: International experiences
and lessons for Vietnam
Researches on financial management in public universities in the context of self-reliance in countries
around the world focus mainly on income generation experience; experience in managing expenditures;
tools and methods of budget planning and budget control; From that, learned lessons that can be applied to
the practical conditions of our country in order to bring into full play its strengths, to speed up the process
of autonomy and self-responsibility and increase the efficiency in financial management by the universities
in the current period.
key words: Financial management, financial management, self-reliance, budgeting and budget
control.
1. Đặt vấn đề
về tài chính và phải tích cực thay đổi để thích ứng
với sức ép này. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu
thế chung này, nhất là trong bối cảnh nguồn ngân
sách cho giáo dục đại học còn hạn hẹp.
Tự chủ đại học (ĐH) có ba nội dung chủ yếu
là: Tự chủ công tác tổ chức - điều hành, tự chủ
hoạt động và tự chủ tài chính (Estermann, T. và
Nokkala, T., 2009). Trong đó, tự chủ tài chính đóng
vai trò nền tảng để thực hiện hiệu quả và bền vững
các nội dung tự chủ về công tác tổ chức - điều hành
và tự chủ hoạt động. Vì vậy, đổi mới công tác quản
lý tài chính được coi là chìa khóa đảm bảo quá
trình tự chủ và tự chịu trách nhiệm của các trường
đại học công lập (ĐHCL) (Phan Đăng Sơn, 2014).
ật vậy, các trường đại học trên thế giới, đặc biệt
là các trường ĐHCL, ngày càng chịu nhiều sức ép
Nghiên cứu về quản trị tài chính trong các
trường ĐHCL ở các nước trên thế giới, từ đó rút
ra các bài học kinh nghiệm có thể vận dụng vào
điều kiện thực tiễn của nước ta là một hướng đi
đúng đắn và cấp thiết nhằm phát huy thế mạnh,
đấy nhanh tiến trình tự chủ, tự chịu trách nhiệm
và hiệu quả trong quản trị tài chính đối với của các
trường ĐHCL nước ta. Kinh nghiệm quốc tế về
vấn đề này tập trung vào các vấn đề tạo nguồn thu
*Đại học Công nghiệp Hà Nội
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
Số 127 - tháng 5/2018 51
KINH NGHIEÄM NÖÔÙC NGOAØI
và kiểm soát hiệu quả chi, các công cụ quản lý tài
chính hiệu quả...
giáo dục cho các nhóm sinh viên chưa được phục
vụ. Học phí đã trở thành nguồn thu nhập chính
cho nhiều trường đại học nghiên cứu công ở Mỹ.
2. kinh nghiệm về tạo nguồn thu
Ở Vương quốc Anh, học phí tại các trường
ĐH của Anh được xây dựng không những phản
ánh được chi phí cần thiết để đạt được chất lượng
đào tạo chuẩn mực, đáp ứng các tiêu chuẩn chất
lượng nghiêm ngặt của các cơ quan quản lý và kiểm
định chất lượng các trường ĐH mà còn phản ánh
cả các chi phí liên quan của sinh viên được thụ
hưởng trong quá trình học tập cũng như giá trị,
uy tín của bằng cấp nhận được. Mức học phí tại
các trường đại học của Vương quốc Anh thường
được xây dựng trên cơ sở ngành đào tạo và đặc
thù của khối ngành đào tạo. Đồng thời, ở một số
trường mức học phí còn được xác định chung cho
một khối ngành dựa trên đặc thù của phương pháp
đào tạo với từng khối ngành đó. Nghĩa là, học phí
được xác định riêng cho ba khối: khối ngành học
không có phòng thí nghiệm, có phòng thí nghiệm
và khối ngành về khám và điều trị bệnh. Học phí
của ngành cần có phòng thí nghiệm hoặc phòng
thực hành thường cao hơn so với khối ngành đào
tạo không cần phòng thí nghiệm. Học phí của khối
ngành liên quan đến khám và điều trị bệnh thường
cao nhất. Ví dụ, tại ĐH Bristol, năm 2016 mức học
phí áp dụng cho sinh viên quốc tế theo học khối
Joanna và Aleksandra (2011) đã chứng minh
rằng, những trường Đại học nào thu hút được nhiều
nguồn lực tài chính từ bên ngoài thì có hiệu quả hoạt
động tốt hơn nhiều so với các trường chỉ dựa vào
ngân sách của Nhà nước. Kinh nghiệm từ một số
nước cho thấy, việc tăng thu của những trường hợp
thành công xoay quanh vào những vấn đề sau:
- Tăng nguồn thu từ học phí
Nghiên cứu của Arthur M. Hauptman (2006)
cho thấy để có thêm nhiều tiền thì việc tăng học phí
là phương án tốt nhất để đáp ứng nhu cầu tài chính
của các trường. eo Kaplan R.S (2000), quản lý
tài chính trong các trường ĐHCL phải theo kiểu
doanh nghiệp, có sự kiểm soát của đối tượng thụ
hưởng. Ngân sách của các trường ĐH dần được
xem là “ngân sách tự chủ” do người học đóng góp.
Nghiên cứu của Viện Khoa học và Nghệ thuật
của Mỹ (2016) cho biết, trong bối cảnh cắt giảm
ngân sách tiểu bang, các trường đại học nghiên cứu
ở Mỹ đã tập trung mạnh hơn vào việc hợp tác với
các cơ quan Chính phủ và doanh nghiệp, đa dạng
hóa nguồn thu nhập và mở rộng các chương trình
52 Số 127 - tháng 5/2018 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
ngành không có phòng thí nghiệm là 10.800 GBP/
năm; 13.900 GBP/năm đối với ngành học cần có
phòng thí nghiệm và mức 25.100 GBP/năm đối với
ngành khám và điều trị bệnh. (Bush T. (2004)).
quyền địa phương. eo Bryan Cheung (2008), các
trường ĐH có thể tạo được các nguồn thu lớn từ
các hợp đồng bên ngoài. Nguồn thu này được kiểm
soát như mô hình công ty để xác định chi phí đơn
vị và lợi nhuận.
Để giúp cho sinh viên có thể nộp được học
phí, một số nước cũng đã áp dụng những chính
sách, phương án đạt được kết quả. Chẳng hạn, theo
Wasan Kanchanamukda (2014), Chính phủ ái
Lan thành lập Quỹ do Bộ Tài chính quản lý để cung
cấp vốn vay cho sinh viên nghèo. Sinh viên sau khi
tốt nghiệp phải trả nợ khi có thu nhập đạt 10.000
– 16.000 baht/tháng tùy theo ngành nghề, khi thất
nghiệp có thể đề nghị hoãn trả nợ. Cục thuế có
trách nhiệm theo dõi quản lý nợ của SV.
Nghiên cứu của Học viện Khoa học và Nghệ
thuật Hoa Kỳ (2016) cho biết, các trường ĐHCL
ngày càng trở nên mang tính kinh doanh hơn, mở
ra cánh cửa để hợp tác với các doanh nghiệp lớn
và nhỏ. Các trường giúp sinh viên và giảng viên
khởi sự kinh doanh bằng cách cải thiện các chính
sách về sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ.
Một số trường đang xây dựng “Bộ phận thúc đẩy
kinh doanh” hoặc các “công viên nghiên cứu” mới.
Các “công viên” này khuyến khích hợp tác với các
doanh nghiệp địa phương và các tập đoàn và tạo
cơ hội tuyệt vời để thực tập, nghiên cứu và việc
làm cho sinh viên tốt nghiệp. Trại Centennial của
Đại học Bang Bắc Carolina - bao gồm một ngàn
mẫu Anh nằm gần khuôn viên trường chính - đã
sử dụng những chiến lược này, khuyến khích các
nhà nghiên cứu trường đại học hợp tác với các đối
tác của công ty, Chính phủ, và cơ quan về các chủ
đề cùng quan tâm. Các mối quan hệ đối tác kinh
doanh này thường tạo ra nguồn tiền chảy ngược
trở lại trường đại học, đồng thời tăng cơ hội cho
sinh viên và giảng viên áp dụng nghiên cứu trong
môi trường thực tế.
Các trường ĐH tự chủ ở Hàn Quốc cũng thu
học phí cao hơn và Bộ Giáo dục và KHCN Hàn
Quốc đã đưa ra chương trình vay vốn để hỗ trợ
sinh viên có khó khăn về tài chính; sinh viên trả
khoản vay sau khi tốt nghiệp và tìm được việc
làm {3}.
Nguồn thu từ học phí có thể tăng thêm từ các
chương trình đào tạo liên kết với doanh nghiệp. Ví
dụ như ở Pháp, sinh viên chính quy tập trung nếu
tìm được doanh nghiệp tài trợ thì học theo hình
thức vừa học vừa làm (3 ngày ở trường, 2 ngày ở
doanh nghiệp). Các chương trình đào tạo ngắn
hạn, nâng cao chuyên môn cũng là nguồn thu đáng
kể của nhiều trường.
- u từ hoạt động nghiên cứu khoa học
(NCKH) và u từ hoạt động hợp tác quốc tế cũng
là 1 trong 2 nguồn thu lớn nhất của các trường ĐH
ở Nhật Bản (Mizuta, Kensuke (2008)) và Singapore.
Để có nguồn thu này đòi hỏi các trường phải ưu
tiên phân bổ nguồn kinh phí cho hoạt động NCKH
và hoạt động hợp tác. Các trường ở Singapore có
văn phòng chuyển giao công nghệ từ những năm
1990 để thúc đẩy hợp tác giữa trường với các doanh
nghiệp trong nghiên cứu, chuyển giao (R&D) và
thương mại hóa các kết quả nghiên cứu nhằm tăng
thu nhập cho trường {2}.
- Tăng nguồn thu từ các sản phẩm, dịch vụ, đầu tư
Xu hướng các trường cung cấp sản phẩm, dịch
vụ thông qua các hợp đồng với Chính phủ, chính
quyền địa phương, doanh nghiệp, các tổ chức quốc
tế v.v. . để tăng nguồn thu là điều rất cần được đẩy
mạnh. Việc kết hợp với thị trường không chỉ tăng
nguồn thu mà còn tăng chất lượng giảng dạy và
nghiên cứu của trường.
Ở Anh, nhiều trường có nguồn thu từ các hợp
đồng, dự án nghiên cứu là một nguồn thu chính
(các dự án, hợp đồng có được phải để lại một tỷ lệ
% doanh thu nhất định cho trường). Không những
thế, hiệu quả của nguồn thu này là một trong
những chỉ tiêu quan trọng để định lượng và đánh
giá tài trợ từ ngân sách của Chính phủ hay chính
- Trích lập quỹ đào tạo
Để khuyến khích việc học tập liên tục, Chính
phủ một số nước còn có chính sách trích lập quỹ
đào tạo từ quỹ lương của người lao động và người
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
Số 127 - tháng 5/2018 53
KINH NGHIEÄM NÖÔÙC NGOAØI
sử dụng lao động. Hàng năm, người sử dụng lao
động khuyến khích người lao động tham gia các
khóa đào tạo như là một phúc lợi, vì nếu không sử
dụng sẽ không được hoàn trả từ chính phủ. Chính
vì vậy, nhiều trường chủ động liên hệ với doanh
nghiệp, tổ chức bên ngoài để thiết kế các chương
trình đào tạo phù hợp, để tiếp cận nguồn quỹ này
tạo thêm nguồn thu cho trường. Một số trường với
lợi thế nhất định, đã xây dựng được một mạng lưới
các cựu sinh viên và nhà hảo tâm. Đóng góp của
mạng lưới này không chỉ ở những giá trị hữu hình
như khoản tiền đóng góp, mà còn có những giá trị
vô hình lớn hơn như uy tín, sự kết nối, sự ủng hộ.
lượng nhằm tối ưu hóa nguồn lực của đơn vị...
Nghiên cứu của Học viện Khoa học và Nghệ
thuật Mỹ (2016) cho biết, trong vài năm qua, nhiều
trường ĐHCL đã cắt giảm giảng viên, loại bỏ hoặc
sắp xếp lại các khóa học, đóng cửa các cơ sở đào tạo
vệ tinh, đóng cửa các phòng máy vi tính và giảm
các dịch vụ thư viện; giảm thiểu chi phí quản lý.
Đồng thời, các trường cũng đã đưa ra kế hoạch tiết
kiệm chi phí tích cực bao gồm giảm các lớp hành
chính, tạo ra các cuộc họp chung giữa các khoa với
các bộ phận khác trong trường để chia sẻ các thông
tin và dịch vụ, và bắt tay vào các hợp tác toàn hệ
thống. Ví dụ, Hệ thống Đại học Maryland đã đưa
ra Sáng kiến Hiệu suất và Hiệu quả (efficiency &
effectiveness, E&E) mang lại 356 triệu đô la tiền tiết
kiệm trong suốt mười năm đầu. Trường Đại học
ở California, Berkeley đã khởi động Chương trình
hoạt động xuất sắc ba năm trước và thông qua các
chương trình liên quan đến mua sắm tiết kiệm, tiêu
chuẩn hóa nó được cung cấp và giấy phép phần
mềm rộng khắp trường, và cơ cấu tổ chức hợp lý -
đã đạt được tổng cộng hơn $ 63 triệu tiền tiết kiệm
tích lũy cho đến nay.
3. kinh nghiệm về quản lý các khoản chi
Các cơ sở giáo dục đại học trên thế giới trong
điều kiện tự chủ có những giải pháp khác nhau để
tối ưu hóa các khoản chi. Một số trường thực hiện
việc giảm bớt giảng viên cơ hữu, tăng giảng viên
thỉnh giảng, tối ưu hóa số lượng sinh viên trong
một lớp, cũng như tiết kiệm tối đa các chi phí liên
quan đến cơ sở vật chất, tài liệu học tập (ví dụ như
sử dụng thư viện điện tử). Việc phân bổ các khoản
chi được tính toán dựa trên các đánh giá định
54 Số 127 - tháng 5/2018 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
Ngoài chi phí cắt giảm, các trường ĐHCL này
cũng đang đa dạng hoá các chiến lược đầu tư của
họ và phát triển các hệ thống tốt hơn để quản lý
các quỹ mà họ có. Nhiều tổ chức đang tạo ra các
mô hình tài chính toàn diện và chi tiết, dự báo các
kết quả tài chính trong ngắn, trung và dài hạn để
thực hiện kế hoạch dài hạn chiến lược. Mô hình
hóa doanh thu trong tương lai cho phép các trường
đại học thiết lập mục tiêu và mục tiêu thực tế. Các
trường đại học cũng đang thiết lập các thước đo về
hiệu suất với mục đích tăng trách nhiệm thể chế,
đồng thời phản ánh sự biến đổi về thể chế.
đủ (Full economic costs) gồm cả các hình thức khấu
hao đặc biệt, chi phí sử dụng vốn và rủi ro. Tự chủ
là một trong những điều kiện làm cơ sở cho việc
thực hiện phương pháp tính chi phí đầy đủ. Các
trường đại học có quyền tự chủ lớn, đặc biệt là tự
chủ về pháp lý và tài chính, có nhiều cơ hội cho việc
ra quyết định hơn và hiểu được nhu cầu cần có các
công cụ thích hợp như phương pháp tính chi phí
đầy đủ để quản lý tốt. iếu tự chủ có thể là một trở
ngại cho việc thực hiện các hệ thống tính chi phí.
4. Công cụ quản lý tài chính
4.1. Lập kế hoạch ngân sách
Ở Singapore, các trường ĐHCL rất chú trọng
đầu tư cho đội ngũ nhân lực quản lý bởi đó là nhân
tố có tính quyết định đến sự phát triển nhanh và
bền vững, đặc biệt coi trọng và phát huy năng lực
đầu tàu của “Người lãnh đạo quản lý giáo dục”. Họ
sẵn sàng trả chi phí cao để đầu tư vào yếu tố này.
Theo Erasmus và Visser (2000), Merchants và
stede (2003) ngân sách và kiểm soát ngân sách là
một công cụ quản lý nhằm tăng cường quản lý
tài chính ở các cơ quan, các trường đại học. Kế
hoạch ngân sách nói lên sự ước tính về chi phí và
doanh thu trong tương lai cửa tổ chức đó (Drury
(2006)). Blocher và cộng sự (2002) lập luận rằng
ngân sách giúp phân bổ các nguồn lực, điều phối
các hoạt động và cung cấp phương tiện để đo
lường hiệu năng.
eo Hiệp hội Đại học Châu Âu (EUA), 2008,
quá trình hướng đến sự bền vững về tài chính đòi
hỏi phải xác định chi phí đầy đủ (full costing) cho
tất cả các hoạt động của các trường đại học. “Chi
phí đầy đủ” là khả năng xác định và tính toán tất cả
các chi phí trực tiếp và gián tiếp của các hoạt động
trong một trường đại học. Chi phí đầy đủ chính là
công cụ thích hợp để thừa nhận chi phí của các cơ
sở giáo dục ĐH. Lợi ích nội bộ là giúp nhà trường
hiểu rõ hơn về những nội hàm tài chính của các
quyết định đầu tư và có được các thông tin cập nhật
và nhất quán cho những quyết định trong quản lý.
Lợi ích bên ngoài là tạo ra cơ sở đáng tin cậy để
đàm phán tài trợ với các đối tác nhà nước và tư
nhân, và làm khả năng thu hồi chi phí cao hơn và
phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn.
Gregory (2005) đã đưa ra các đặc điểm của một
ngân sách tốt là: Có sự tham gia; Tính toàn diện;
Đảm bảo tiêu chuẩn; Tính linh hoạt; Phản hồi;
Phân tích chi phí và doanh thu.
Adams và cộng sự (2003), đã xác định có năm
phương pháp lập kế hoạch ngân sách khác nhau; đó
là: lập ngân sách dựa trên hoạt động ABB (tương tự
lập chi phí dựa vào hoạt động ABC; quản lý dựa
vào hoạt động ABM); dựa vào zero ZBB; dựa vào
giá trị VBB; dựa vào kế hoạch lợi nhuận; dựa vào
ngân sách biến động và dự báo.
Một trong những phương pháp lập dự toán
ngân sách được áp dụng trên thế giới hiện nay là
phương pháp dự toán ngân sách dựa vào kết quả
hoạt động, Performance-Based Budgeting – PBB.
PBB có thể được coi là liên kết của việc phân bổ
ngân sách cho các mục tiêu trong lúc ước tính hiệu
suất và/hoặc hiệu quả.
Cũng theo EUA, tính Chi phí dựa vào Hoạt
động (Activity Based Costing - ABC), một kỹ thuật
thường được sử dụng để thiết lập các hệ thống tính
phí đầy đủ trong Giáo dục Đại học, đã ảnh hưởng
về mặt định nghĩa nhưng chưa đạt được sự hiểu
biết và sử dụng chung trong các cơ sở giáo dục
đại học ở châu Âu như đã đạt được trong lĩnh vực
kinh doanh. Ở Anh áp dụng phương pháp tính chi
phí minh bạch, Transparent Approach to Costing
(TRAC), là một hình thức tính chi phí kinh tế đầy
PBB khác với cách tiếp cận truyền thống vì nó
tập trung vào kết quả chi tiêu chứ không phải là
số tiền bỏ ra, tập trung vào tiền mua cái gì hơn là
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
Số 127 - tháng 5/2018 55
KINH NGHIEÄM NÖÔÙC NGOAØI
số lượng tiền sẵn có. PBB có thể được tóm tắt như
là đặc trưng bởi bốn yếu tố (i). Các mục tiêu để
phân bổ tài chính cho bất kỳ dòng kinh phí nào.
(ii). Hiệu suất sử dụng ngân sách trong quá khứ
được sử dụng để so sánh giữa kết quả mong đợi và
thực tế; (iii). Các điều chỉnh được thực hiện tại thời
điểm này hoặc trong ngân sách trong tương lai sẽ
thu hẹp sự khác biệt giữa dự kiến và thực tế. (iv).
Tiến hành đánh giá chương trình theo thời gian.
- Kiểm soát thử nghiệm và kiểm soát lỗi được sử
dụng khi không biết được tác động của can thiệp
nhưng tất cả các điều kiện khác đều được đáp ứng.
- Kiểm soát trực quan được sử dụng khi một
hoạt động không lặp đi lặp lại và những ảnh hưởng
của các can thiệp không được biết đến.
- Kiểm soát chính trị được áp dụng khi không
đáp ứng điều kiện nào. Kiểm soát chính trị sử dụng
cấu trúc quyền lực, quy tắc và nghi thức thao túng
các nguồn lực khan hiếm và quá trình đàm phán.
Trong các trường đại học trên thế giới hiện nay
việc áp dụng PBB là chưa thường xuyên, nhưng
những cải tiến được thực hiện như Hệ thống Ngân
sách dựa trên khuyến khích (Incentives Based
Budgeting System, IBBS) đã được thử nghiệm
như là một phần của kế hoạch và thực tiễn ngân
sách trong điều kiện tăng cường tổ chức “linh
hoạt, khả năng thích ứng và hiệu quả khi điều
kiện tài chính khó khăn “(Dundar và Lewis, 1999,
Yudof, 2002). IBBS quy định chi phí và thu nhập
cho các đơn vị trực thuộc trường để cho phép các
khoa hoặc trường cao đẳng được hưởng lợi từ
hiệu quả quản lý của họ (Hearn, Lewis, Kallsen
và Holdsworth, 2006).
eo quan điểm của Wilhelmi (1998) về mối
quan hệ giữa hệ thống kiểm soát ngân sách và quản
lý các quỹ công cần được tổ chức tốt và nhấn mạnh
trong hệ thống kiểm soát nội bộ của tổ chức. Kiểm
soát ngân sách và quản lý giám sát là tâm điểm của
việc quản lý tài chính thận trọng của mọi tổ chức.
Các phương pháp đo lường được lựa chọn cần đáp
ứng các yêu cầu: Dễ hiểu; có liên quan; tin cậy.
eo Kaplan R.S. (2000), để việc giám sát sử
dụng nguồn lực tài chính của các đối tượng hưởng
lợi có hiệu quả, tác giả cho rằng các trường ĐH
phải phát triển hệ thống thông tin minh bạch trong
việc tổng hợp và xác định chi phí trong hoạt động
thường xuyên và hoạt động đầu tư phát triển. Tác
giả tin rằng các trường ĐH hoạt động hiệu quả hơn
nếu họ sử dụng các công cụ kinh tế này. Ngoài ra,
tác giả cũng khẳng định việc quản lý chi phí trong
trường ĐH cần một hệ thống kế toán minh bạch,
có kỷ luật chặt chẽ và phải được thể hiện bằng dòng
tiền, trong đó đặc biệt phải cho thấy dòng chảy của
vốn mà trường nhận được từ Nhà nước và các
nguồn khác, đồng thời kết quả quản lý tài chính
phải được thể hiện bằng những thay đổi trong giá
trị tài sản ròng theo thời gian mặc dù những chi
phí thường thấp không phải là đối tượng quan tâm
đặc biệt. Tóm lại, theo tác giả để đảm bảo được việc
kiểm soát tài chính trong các trường ĐHCL thì yêu
cầu hệ thống kế toán của một trường ĐH phải có
ba loại thông tin kinh tế: báo cáo dòng tiền, bảng
cân đối và một thuyết minh thay đổi giá trị tài sản.
Hệ thống này là công cụ cơ bản được sử dụng bởi
các kiểm toán viên và các nhà chức trách để kiểm
tra tính minh bạch trong phân bổ và sử dụng các
nguồn lực tài chính.
4.2. Kiểm soát ngân sách
eo quan điểm của Hilton (2011), kiểm soát
ngân sách nhằm cung cấp cơ sở chính thức để giám
sát tiến trình của cả cơ quan và các đơn vị, bộ phận
hướng tới việc đạt được các mục tiêu trong dự toán.
Việc kiểm soát ngân sách định trước kế hoạch hoặc
tiêu chuẩn đầu ra và thu nhập ước tính được so
sánh với kết quả thực tế và các hành động khắc
phục cần thiết.
Việc thiết kế hệ thống kiểm soát ngân sách phụ
thuộc vào 4 yếu tố: (1) mục tiêu rõ ràng; (2) đầu ra
được đo lường; (3) các tác động của các hoạt động
đã được biết; (4) các hoạt động được lặp đi lặp lại.
Từ đó có 6 kiểu kiểm soát tương ứng với các tình
huống khác nhau:
- Kiểm soát thường quy có thể được sử dụng khi
tồn tại cả bốn điều kiện nêu trên.
- Kiểm soát của chuyên gia khi hoạt động không
lặp lại nhưng tất cả các điều kiện khác đều được
đáp ứng.
56 Số 127 - tháng 5/2018 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
6. Phạm Chí anh (2011), Đổi mới chính sách
tài chính đối với khu vực sự nghiệp công ở
Việt Nam, Luận án Tiến sỹ Kinh tế, Trường
Đại học Kinh tế Quốc dân;
7. Trịnh Xuân ắng (2015), Tự chủ đại học nhìn
từ góc độ tự chủ tài chính ở các trường công
5. kết luận
Từ việc nghiên cứu kinh nghiệm quản trị tài chính
nội bộ các trường đại học công lập trên thế giới, một
số bài học kinh nghiệm được rút ra như sau:
ứ nhất, đa dạng hóa nguồn thu;
8. Adams, C., Neely, A. and Bourne, M., (2003),
“Better budgeting or beyond budgeting?”,
Measuring Business Excellence, vol. 7 issue
3, pp. 22-28;
9. Adu-Gyamfi, O. (2008), Public Sector
Financial Management. Accounting and
Auditing in Ghana. Pages 139-161;
10. American Academy of Arts & Sciences (2016).
Public Research Universities: Understanding the
Financial Model. e Lincoln Project: Excellence
and Access in Public Higher Education. All rights
reserved, ISBN: 0-87724-107-4;
ứ hai, lập kế hoạch phân bổ và kiểm soát hiệu
quả nguồn lực;
ứ ba, xác định chi phí đầy đủ cho đào tạo
đại học;
ứ tư, xác định mức thu học phí phù hợp;
ứ năm, đổi mới quản lý tài chính nội bộ theo
hướng quản trị, chuyển sang tư duy quản trị theo
kiểu “Đại học - Doanh nghiệp”.
11. Amoako-Gyampah K., Acquaah M. (2008),
“Manufacturing strategy, competitive strategy
and firm performance: An empirical study in a
developing economy environment”, Production
Economics, vol. 3, Issue 2 pp. 575-592;
12. Anohene, Julia (2011). “Budgeting and
budgetary control as management tools for
enhancing financial management in local
authorities, Afigya Kwabre district Assembly
as a casestudy”. Nkrumah University of
Science and Technology, Ghana;
Những kinh nghiệm về quản trị tài chính đối
với các trường đại học công lập trên thế giới như
trên là những thông tin hữu ích trong quá trình
quản trị tài chính đối với các ĐHCL ở nước ta.
Những bài học kinh nghiệm được rút ra cần xem
xét để có thể áp dụng phù hợp với điều kiện thực
tiễn ở nước ta đang thực hiện đổi mới chất lượng
giáo dục đại học trong tiến trình hội nhập quốc tế.
13. Arthur M.Hauptman (2006), “Higher
TÀI LIỆU THAM KHẢO
education finance: Trends anh Issues”,
1. Vũ Trường Giang (2011), “Tài chính cho giáo
dục đại học ở một số nước trên thế giới và
khuyến nghị đối với Việt Nam”. Trang web:
thuc-viet-nam/2011/12794/Tai-chinh-cho-
giao-duc-dai-hoc-o-mot-so-nuoc-tren.aspx;
2. Nguyễn Trọng Hoài (2012), Tự chủ đại học
kinh nghiệm thế giới - bối cảnh trong nước và
gợi ý chính sách cho các trường đại học công
lập khối kinh tế Việt Nam, Hội thảo khoa
học quốc tế đổi mới mô hình quản trị của các
trường đại học khối kinh tế tại Việt Nam;
3. Đặng Văn Huấn (2011), “Giao ĐH quyền
tự chủ: Kinh nghiệm từ Hàn Quốc” http://
vietnamnet.vn/vn/giao-duc/giao-dai-hoc-
quyen-tu-chu-kinh-nghiem-tu-Han-Quoc;
4. Mai Trọng Nhuận (2005), Tuổi trẻ Online,
“Đổi mới giáo dục đại học ở Singapore”,
doi-moi-giao-duc-dai-hoc-o-singapore/
109078.html;
International
Handbook
of
Higher
Education, Spring, pp. 83-106;
14. Blocher, E.J. Chen, K.H (2002), Cost
management, A strategic emphasis, 2nd
Edition,NewYork:McGrawHillInternational;
15. Blumetritt T. (2006), Public sector Financial
management, London: Chapman and Hall;
16. Bogt, H. J. (2004). Changes in the financial
management of housing corporations
in the Netherlands: case research in two
housing corporations. (D24 ed.) Groningen:
University, SOM research school;
17. Burke, J. C. (2002). Funding Public
Colleges and Universities for Performance:
Popularity, Problems, and Prospects. NY:
State University of New York Press;
18. Burke, J. C., & Minassians, H. (2003),
Performance reporting: “Real” accountability
or accountability “lite” - Seventh annual
survey: Albany, NY: State University of New
York, Rockefeller Institute of Government,
Higher Education Program;
5. Phan Đăng Sơn (2014), Một số giải pháp
tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm
trong các trường đại học ở Việt Nam, http://
isos.gov.vn/ongtinchitiet/;
19. Bush T. (2004), eories of Educational Leadership
and Management, London: Sage Publications;
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
Số 127 - tháng 5/2018 57
7 trang
19/04/2022
1180
Bạn đang xem tài liệu "Quản trị tài chính trường đại học công lập trong điều kiện tự chủ: Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- quan_tri_tai_chinh_truong_dai_hoc_cong_lap_trong_dieu_kien_t.pdf
