Thực trạng công tác tổ chức kiểm toán chuyên đề của kiểm toán nhà nước thời gian qua
PHAÙT TRIEÅN PHÖÔNG THÖÙC kIEÅm ToAÙN CHuyEâN ñEà CuûA kIEÅm ToAÙN NHAø NÖÔÙC
THÖÏC TRAÏNG COÂNG TAÙC TOÅ CHÖÙC KIEÅM TOAÙN
CHUYEÂN ÑEÀ CUÛA KIEÅM TOAÙN NHAØ NÖÔÙC
THÔØI GIAN QUA
TRƯƠNG HẢI YẾN*
rong thời gian qua, kiểm toán chuyên đề đang là phương thức kiểm toán được Kiểm toán
nhà nước chú trọng phát triển bởi những hiệu quả mà nó mang lại. Qua quá trình kiểm
toán, đã có nhiều kết quả đáng ghi nhận cũng như những mặt hạn chế cần khắc phục. Bài
T
viết trình bày một số kết quả chủ yếu cũng như hạn chế của công tác kiểm toán chuyên đề
thời gian qua và đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng kiểm toán chuyên đề thời gian tới.
Từ khóa: kiểm toán chuyên đề
Current status of conducting thematic audits of SAV
In recent years, thematic auditing is a vital method of auditing developed by SAV by the effects it brings.
rough the process of auditing, there are many remarkable results as well as limitations to overcome. e
article presents some key findings as well as the limitations of the audit work over the past time and proposes
some solutions to improve the audit quality in the coming time.
Keywords: ematic audit
Quá trình tổ chức thực hiện kiểm toán chuyên
đề thời gian qua của KTNN đã đạt được một số kết
quả chủ yếu như sau:
trình MTQG về xây dựng nông thôn mới...
(2) Quá trình tổ chức thực hiện kiểm toán
chuyên đề đã xây dựng được đề cương đối với một
số chuyên đề có phạm vi rộng, sử dụng nguồn lực
toàn Ngành để thực hiện như đề cương chuyên đề:
Chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền
vững đối với các huyện nghèo theo Nghị quyết
30a/2008/NQ-CP và Chính sách hỗ trợ hộ nghèo
về nhà ở theo Quyết định 167/2008/QĐ-TTg; Công
tác phát hành, quản lý và sử dụng vốn TPCP; Công
tác quản lý nợ công; Việc quản lý, sử dụng đất dự án
khu đô thị tại các địa phương; Công tác quản lý và
sử dụng công chức, viên chức, lao động hợp đồng
và quỹ lương; Công tác đầu tư, mua sắm, quản lý,
sử dụng thuốc, vật tư y tế, trang thiết bị y tế tại một
số địa phương, bộ, ngành; Công tác quản lý nhà
nước về tài nguyên, khoáng sản; Việc thực hiện Đề
án Tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, trọng tâm là
tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước; Chương
trình MTQG về xây dựng nông thôn mới... Việc tổ
chức thực hiện kiểm toán trên cơ sở đề cương ban
hành đã tạo điều kiện thuận lợi cho các Đoàn kiểm
toán, là yếu tố quan trọng mang lại thành công cho
cuộc kiểm toán.
(1) Về tổ chức lựa chọn chuyên đề để kiểm toán:
Kiểm toán chuyên đề do KTNN thực hiện đã lựa
chọn được một số nội dung, hoạt động, chương
trình phù hợp với yêu cầu quản lý, tình hình kinh tế
xã hội trong từng thời kỳ, phù hợp với đặc thù của
từng địa phương, bộ, ngành được lựa chọn kiểm
toán, liên quan đến những vấn đề dư luận xã hội
quan tâm, theo yêu cầu giám sát của chính quyền
địa phương và của Quốc hội. Đây là một trong
những yếu tố quan trọng đem lại thành công của
một số cuộc kiểm toán. Các chuyên đề đã tổ chức
kiểm toán thành công điển hình đó là: Công tác
phát hành, quản lý và sử dụng vốn TPCP; công tác
quản lý nợ công; Việc quản lý, sử dụng đất dự án
khu đô thị tại các địa phương; công tác quản lý và
sử dụng công chức, viên chức, lao động hợp đồng
và quỹ lương; Công tác đầu tư, mua sắm, quản lý,
sử dụng thuốc, vật tư y tế, trang thiết bị y tế tại một
số địa phương, bộ, ngành; công tác quản lý nhà
nước về tài nguyên, khoáng sản; Việc thực hiện Đề
án Tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, trọng tâm là
tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước; Chương
*KTNN chuyên ngành Ia
12 Số 133 - tháng 11/2018 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
(3) Việc xây dựng KHKT đã được các đơn vị
triển khai cơ bản bám sát đề cương các chuyên
đề đã được Tổng KTNN ban hành và ý kiến chỉ
đạo của Lãnh đạo KTNN đối với mỗi chuyên đề:
Hầu hết các KHKT đã thu thập được thông tin
về chuyên đề thực hiện kiểm toán (độc lập hoặc
chuyên đề lồng ghép) cũng như các thông tin theo
yêu cầu của mẫu biểu KHKT theo Đề cương đã
được phê duyệt; đánh giá được hệ thống kiểm soát
nội bộ và tình hình thanh tra, kiểm tra tại các đơn
vị được kiểm toán; xác định trọng tâm và rủi ro
kiểm toán phù hợp với thông tin đã thu thập, từ đó
xác định phạm vi, giới hạn và bố trí nhân sự, thời
gian thực hiện KHKT.
đưa các chính sách xã hội của Nhà nước vào cuộc
sống làm giảm mục tiêu, ý nghĩa, hiệu lực, hiệu quả
của chính sách, giảm lợi ích đem lại cho người dân,
làm giảm niềm tin của nhân dân vào Nhà nước.
Kết quả kiểm toán chuyên đề về các chương trình,
dự án cũng cho thấy: (i) Có quá nhiều chương
trình trùng mục tiêu cùng thực hiện trên cùng một
địa bàn; cơ chế lồng ghép các nguồn vốn của các
chương trình MTQG còn nhiều bất cập, các địa
phương chưa chủ động bố trí vốn thực hiện lồng
ghép dẫn tới đầu tư dàn trải, phân tán, khó quản
lý điều hành tập trung thống nhất; (ii) Hệ thống
văn bản, chính sách hướng dẫn thiếu đồng bộ, nội
dung, tiêu chí lạc hậu, chưa bám sát thực tế; (iii)
Công tác chỉ đạo điều hành, phối hợp thực hiện đối
với một số chương trình còn hạn chế; (iv) Công tác
kiểm tra, giám sát chưa được thực hiện nghiêm túc,
hiệu quả; kết quả thực hiện các mục tiêu của một
số chương trình còn thấp... Trên cơ sở kết quả kiểm
toán, KTNN đã có kiến nghị đối với ủ tướng
Chính phủ, các bộ, ngành có liên quan khắc phục
hạn chế, bất cập nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng
nguồn vốn của các chương trình MTQG.
(4) Qua kiểm toán chuyên đề, KTNN đã phát
hiện, kiến nghị xử lý tài chính với tổng số tiền
hàng chục ngàn tỷ đồng; kiến nghị hủy bỏ, sửa
đổi, bổ sung, thay thế nhiều văn bản sai quy định
hoặc không phù hợp thực tế; chỉ ra những yếu
kém, hạn chế của hệ thống quản lý, hướng khắc
phục nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả sử dụng
tài chính công, tài sản công, trong đó một số kết
quả điển hình như:
- Kiểm toán Chuyên đề Việc quản lý, sử dụng
đất dự án khu đô thị tại các địa phương, KTNN
đã có kiến nghị với ủ tướng Chính phủ để giải
quyết các vướng mắc, bất cập trong lĩnh vực đất
- Qua kiểm toán đã phát hiện nhiều trường hợp
giao dự toán chi đối với một số lĩnh vực không hợp
lý với nhu cầu thực tiễn của từng địa phương gây
lãng phí, giảm hiệu quả sử dụng ngân sách; chậm
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 133 - tháng 11/2018 13
PHAÙT TRIEÅN PHÖÔNG THÖÙC kIEÅm ToAÙN CHuyEâN ñEà CuûA kIEÅm ToAÙN NHAø NÖÔÙC
đai; thuế GTGT chuyển nhượng bất động sản; quy
hoạch đất ở không hình thành đơn vị ở. Đồng thời,
kiến nghị các bộ, ngành nghiên cứu để hướng dẫn
áp dụng một phương pháp xác định giá đất tối ưu
nhất nhằm tránh mỗi địa phương, đơn vị áp dụng
tùy tiện các phương pháp khác nhau gây thất thu
ngân sách, khó khăn trong công tác quản lý; sửa
đổi và bổ sung một số quy định tại ông tư số
36/2014/TT-BTNMT, ông tư 76/2014/TT-BTC,
ông tư số 219/2013/TT BTC; bãi bỏ Văn bản
số 2409/BXD-KTXD ngày 27/10/2016 gửi UBND
ành phố Hà Nội... nhằm đảm bảo quy định của
Nhà nước ngày một hướng dẫn đầy đủ hơn các hoạt
động phát sinh trong thực tiễn quản lý, sử dụng đất
tại các địa phương, tránh thất thu NSNN; kiến nghị
các địa phương chấn chỉnh, khắc phục sai sót, hạn
chế phát hiện qua kiểm toán trong việc quản lý, sử
dụng đất dự án đô thị nhằm nâng cao hiệu quả sử
dụng tài chính công, tài sản công...
Quốc hội, HĐND các cấp sử dụng trong hoạt động
giám sát và ra quyết định.
Ngoài những kết quả đã đạt được như trên,
kiểm toán chuyên đề của KTNN trong những năm
qua còn một số hạn chế chủ yếu như sau:
(1) Về lựa chọn chuyên đề kiểm toán
(i) Bên cạnh một số chuyên đề lựa chọn đúng,
thành công thì vẫn còn tình trạng một số nội dung,
hoạt động, chương trình được lựa chọn làm chuyên
đề kiểm toán chưa phải là các lĩnh vực, chương
trình, dự án, các vấn đề được các cơ quan dân cử
giám sát và xã hội quan tâm. Nhiều chuyên đề được
lựa chọn kiểm toán có kết quả kiểm toán còn nghèo
nàn; một số cuộc kiểm toán chuyên đề lựa chọn
chưa phải là các vấn đề thiết thực, nổi cộm được
các cấp quản lý và dư luận quan tâm nên chưa đi
sâu, giải đáp các vấn đề bức xúc trong dư luận xã
hội, những hiện tượng tiêu cực xẩy ra trong quản
lý, sử dụng ngân sách, tiền và tài sản nhà nước; (ii)
Một số chuyên đề, vấn đề lựa chọn kiểm toán còn
ở diện hẹp, chỉ ảnh hưởng trong một địa phương,
bộ ngành được kiểm toán mà chưa liên quan, ảnh
hưởng đến nhiều đơn vị, bộ, ngành, địa phương
trên toàn quốc nên tầm ảnh hưởng chưa rộng, chưa
tác động nhiều đến kinh tế - xã hội của đất nước.
- Qua kiểm toán công tác quản lý và sử dụng
công chức, viên chức, lao động hợp đồng tại các
bộ, ngành, địa phương cho thấy còn nhiều sai sót,
hạn chế; việc thực hiện tinh giản biên chế đối với
cơ quan, đơn vị theo quy định hiện nay còn bất
cập..., KTNN đã kiến nghị Chính phủ sửa đổi bất
cập của Kế hoạch thực hiện tinh giản biên chế
đối với cơ quan, đơn vị ban hành kèm theo Quyết
định số 2218/QĐ-TTg ngày 10/12/2015, Nghị
định số 24/2014/NĐ-CP ngày 04/4/2014, Nghị
định số 68/2000/NĐ-CP ngày 17/11/2000; kiến
nghị các bộ, ngành sửa đổi ông tư liên tịch số
08/2007/TTLT-BYT-BNV của Bộ Y tế và Bộ Nội
vụ... nhằm giải quyết những vấn đề bất cập, vướng
mắc trong quản lý, sử dụng biên chế tại các địa
phương, bộ, ngành.
Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng trên là do
hầu hết các đơn vị trong ngành còn bị động trong
việc lựa chọn nội dung, hoạt động, chương trình
để thực hiện kiểm toán chuyên đề trong kế hoạch
kiểm toán hàng năm của đơn vị mình. Nhiều
trường hợp các đơn vị lựa chỉ chọn khi có ý kiến
chỉ đạo của Lãnh đạo KTNN. Do việc lựa chọn còn
bị động, trong thời gian ngắn dẫn đến thiếu thông
tin về các vấn đề, chuyên đề kiểm toán nên gây khó
khăn cho việc xây dựng đề cương, KHKT cũng như
việc xác định phạm vi, tên chuyên đề được kiểm
toán; nhiều chuyên đề đã xác định trong KHKT
năm nhưng khi triển khai xây dựng KHKT phải
điều chỉnh phạm vi, tên của chuyên đề kiểm toán.
Qua kết quả kiểm toán chuyên đề, KTNN cũng
đã kiến nghị kiểm điểm, xử lý trách nhiệm tập thể,
cá nhân có sai phạm trong quản lý, sử dụng tài
chính công, tài sản công góp phần phòng, chống
tham nhũng, thực hành tiết kiệm chống lãng phí.
ông qua kết quả kiểm toán, KTNN đã cung cấp
cho Quốc hội, Chính phủ, cơ quan tư pháp, chính
quyền địa phương các cấp, cũng như từng đơn vị
được kiểm toán những thông tin hữu ích, kịp thời,
có độ tin cậy và tính thuyết phục cao để sử dụng
trong quá trình thực hiện chức năng nhiệm vụ
của mình, là nguồn thông tin quan trọng giúp cho
(2) Về xây dựng đề cương kiểm toán chuyên đề
Qua thực tiễn xây dựng và triển khai áp dụng
một số đề cương kiểm toán chuyên đề cho thấy còn
một số hạn chế như: (i) Đề cương xây dựng còn
dàn trải, ôm đồm nhiều trọng tâm, nội dung kiểm
toán không cần thiết, không phù hợp với thực tế
tổ chức về nhân sự, thời gian của các Đoàn kiểm
14 Số 133 - tháng 11/2018 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
toán hiện nay. Do vậy, thực tế các Đoàn kiểm toán
không thực hiện được đầy đủ các nội dung kiểm
toán đã xây dựng trong đề cương. (ii) Một số trọng
tâm, nội dung, phạm vi xác định trong một số đề
cương không phù với thông tin thu thập, không
phù hợp với các quy định pháp luật, phân cấp quản
lý của vấn đề, nội dung, hoạt động, chương trình
được lựa chọn kiểm toán chuyên đề nên quá trình
thực hiện còn vướng mắc, phải điều chỉnh. (iii)
Mặc dù, khối lượng công việc thực hiện khá nhiều
nhưng một số đề cương không hướng dẫn cụ thể
phạm vi kiểm toán, cách thức tổ chức thực hiện,
đối với một số trọng tâm, nội dung kiểm toán khó
dẫn đến quá trình thực hiện các đơn vị còn lúng
túng và thực hiện chưa thống nhất. (iv) Ngoài ra,
một số đề cương có hồ sơ mẫu biểu còn phức tạp,
số lượng nhiều, chưa tập trung vào một số vấn đề
cần thiết của cuộc kiểm toán, gây khó khăn cho
công tác khảo sát lập kế hoạch kiểm toán mà hiệu
quả lại không cao.
cùng thực hiện thì ưu điểm là sẽ tạo được tính chủ
động cho các đơn vị chủ trì cuộc kiểm toán, nguồn
lực thực hiện sẽ được tập trung nhiều hơn trong
toàn ngành, thuận lợi trong quản lý KTV, quản lý
kết quả kiểm toán... Nhưng sẽ có tình trạng kết quả
kiểm toán mang tính đơn lẻ từ phát hiện của từng
Đoàn kiểm toán mà không được chia sẻ để nhân
rộng ở tất cả các đoàn dẫn đến mẫu chọn kiểm toán
và ý kiến kiểm toán chưa đủ đại diện cho các vùng
miền, khu vực; kết quả kiểm toán còn xử lý chưa
thống nhất giữa các Đoàn, Tổ kiểm toán. Đối với
cuộc kiểm toán chuyên đề độc lập do một đơn vị
trong ngành chủ trì, các đơn vị khác cử nhân sự
tham gia phối hợp thì ưu điểm là tạo tính thống
nhất cao hơn, các phát hiện kiểm toán của các tổ
kiểm toán được nhân rộng trong toàn đoàn, liên
kết được các vấn đề trong một cuộc kiểm toán...
Nhưng không thuận lợi trong trong quản lý KTV,
quản lý kết quả kiểm toán, đơn vị chủ trì không
chủ động trong bố trí số lượng, chất lượng nhân sự
tham gia Đoàn kiểm toán.
Nguyên nhân chủ yếu do thời gian xây dựng đề
cương ngắn, đơn vị chủ trì xây dựng đề cương cũng
như các KTV được phân công trực tiếp xây dựng
đề cương chưa có đủ thời gian để nghiên cứu đầy
đủ quy định pháp luật, phân cấp quản lý, tình hình
tổ chức thực hiện tại các địa phương, bộ, ngành,
doanh nghiệp đối với vấn đề, nội dung, hoạt động,
chương trình được lựa chọn kiểm toán chuyên đề.
Ngoài ra, nhiều đơn vị trong Ngành chưa nêu cao
tinh thần trách nhiệm trong việc tham gia ý kiến
đối với đề cương kiểm toán các chuyên đề; thời
gian để tham gia ý kiến không nhiều, do đó các
đơn vị không có điều kiện nghiên cứu kỹ đề đề
cương nên không có nhiều ý kiến tham gia hoàn
thiện đề cương. Bên cạnh đó, chuyên đề được lựa
chọn kiểm toán trong năm thường là vấn đề, nội
dung, hoạt động chưa có trong thực tiễn kiểm toán
của KTNN nên các đơn vị chưa có kinh nghiệm
dẫn đến đề cương xây dựng, ban hành còn chưa
sát, chưa phù hợp quy định pháp luật và thực tế
triển khai thực hiện.
Việc lựa chọn các chủ đề, vấn đề phù hợp về
loại hình (nội dung lồng ghép hay chuyên đề lồng
ghép), tính chất (đơn giản hay phức tạp), phạm
vi (rộng hay hẹp liên quan đến một hay nhiều địa
phương, bộ ngành) để thực hiện kiểm toán lồng
ghép trong kiểm toán báo cáo quyết toán ngân
sách địa phương, bộ ngành, BCTC doanh nghiệp
cũng là yếu tố quan trọng tạo nên thành công của
cuộc kiểm toán. ực tế trong thời gian qua, một
số chuyên đề đã lựa chọn phương thức tổ chức
thực hiện chưa đảm bảo tối ưu dẫn đến quá trình
thực hiện còn nhiều vướng mắc, bất cập làm giảm
hiệu quả của cuộc kiểm toán; một số vấn đề, chủ
đề có phạm vi kiểm toán rộng, tính chất phức tạp
nhưng tổ chức kiểm toán lồng ghép trong cuộc
kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách của các
địa phương, bộ, ngành dẫn đến việc bố trí nhân
lực (thời gian và nhân sự) không tương xứng với
yêu cầu của chuyên đề kiểm toán nên kết quả kiểm
toán đạt được chưa cao.
(3) Lựa chọn cách thức tổ chức thực hiện kiểm
toán chuyên đề
(4) Về xây dựng, tổ chức thực hiện KHKT của
các Đoàn kiểm toán
Với mỗi cách thức tổ chức thực hiện kiểm toán
chuyên đề sẽ có những ưu điểm, hạn chế nhất định.
Chẳng hạn, đối với một số cuộc kiểm toán chuyên
đề thực hiện độc lập do nhiều đơn vị trong ngành
- Nhiều KHKT chưa thu thập được đầy đủ các
thông tin về chuyên đề kiểm toán phục vụ cho việc
đánh giá, xác định trọng yếu, rủi ro kiểm toán; thu
thập thông tin về phân cấp quản lý, tình hình thực
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 133 - tháng 11/2018 15
PHAÙT TRIEÅN PHÖÔNG THÖÙC kIEÅm ToAÙN CHuyEâN ñEà CuûA kIEÅm ToAÙN NHAø NÖÔÙC
hiện của các vấn đề, hoạt động, chương trình được
lựa chọn kiểm toán chuyên đề chưa chính xác dẫn
đến việc xác định trọng tâm, nội dung kiểm toán
chưa phù hợp làm ảnh hưởng đến kết quả của cuộc
kiểm toán.
nội dung của cuộc kiểm toán; lựa chọn đơn vị, đầu
mối kiểm toán nhưng không có đủ thông tin làm
cơ sở lựa chọn; tiêu chí lựa chọn các đơn vị được
kiểm toán không rõ ràng, cụ thể.
- Phạm vi kiểm toán của một vài KHKT còn
chồng chéo với các KTNN khu vực và chuyên
ngành; xác định thiếu các đơn vị kiểm toán tổng
hợp đối với các chuyên đề lồng ghép; phạm vi kiểm
toán lồng ghép chưa phù hợp với nhân sự hiện có
hoặc đặc thù của địa phương được kiểm toán, còn
dàn trải theo đề cương chung; xác định phạm vi,
đối tượng kiểm toán chưa phù hợp với thời gian,
nhân sự dẫn đến quá trình thực hiện phải điều
chỉnh, bổ sung.
- Một số KHKT xác định trọng tâm kiểm toán
còn chung chung hoặc đưa toàn bộ trọng tâm theo
đề cương đã ban hành mà chưa căn cứ từ thông tin
và số liệu qua khảo sát để xác định trọng tâm dẫn
đến xác định chưa đầy đủ trọng tâm hoặc xác định
trọng tâm, trọng yếu kiểm toán không phù hợp với
thông tin thu thập; chưa xác định trọng yếu, trọng
tâm kiểm toán tại mỗi đơn vị được kiểm toán.
- Xác định thiếu nội dung kiểm toán tương ứng
với các trọng tâm kiểm toán đã xác định; xác định
nội dung kiểm toán chưa phù hợp với thông tin
thu thập hoặc xác định nội dung kiểm toán nhưng
không có thông tin liên quan; chưa xác định nội
dung kiểm toán cụ thể cho mỗi đơn vị, đầu mối
được kiểm toán. Một số nội dung kiểm toán xác
định còn chung chung nên chưa giúp cho các Tổ
kiểm toán, các KTV, nhất là KTV mới vào nghề
định hướng, triển khai trong quá trình thực hiện
kiểm toán.
- Việc bố trí thời gian, nhân sự của một số Đoàn
kiểm toán chưa ưu tiên cho kiểm toán các chuyên
đề, nội dung lồng ghép, nhất là việc kiểm toán tổng
hợp các chuyên đề lồng ghép; bố trí nhân sự chưa
căn cứ trên cơ sở trọng yếu, trọng tâm đã xác định,
xác định trọng tâm kiểm toán nhưng không bố trí
nhân sự, thời gian để thực hiện; nhiều Đoàn kiểm
toán chưa tập trung cho việc kiểm toán tổng hợp
nên kết quả kiểm toán chưa có nhiều phát hiện,
đánh giá, nhận định mang tầm vĩ mô về cơ chế
quản lý, điều hành đối với chuyên đề, vấn đề được
kiểm toán. Bên cạnh đó, các phương pháp kiểm
toán còn đơn giản, hiệu quả chưa cao...
- Việc lựa chọn đầu mối, đơn vị kiểm toán chủ
yếu trên cơ sở nhân sự hiện có của Đoàn kiểm toán
mà không trên cơ sở yêu cầu, mục tiêu, trọng yếu,
16 Số 133 - tháng 11/2018 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
Nguyên nhân chủ yếu của hạn chế trong việc
xây dựng, tổ chức thực hiện KHKT gồm: (i) Việc
xây dựng KHKT của một số Đoàn kiểm toán còn
mang tính hình thức, chưa thật sự coi KHKT là
tiền đề quan trọng không thể thiếu của cuộc kiểm
toán. Một vài Lãnh đạo Đoàn kiểm toán, lãnh đạo
KTNN khu vực, chuyên ngành chưa quan tâm, coi
trọng đúng mức đối với công tác xây dựng KHKT
nên dẫn đến thiếu sự chỉ đạo, điều hành; còn thiếu
kiên quyết trong chỉ đạo hoàn thiện, chỉnh sửa
KHKT. (ii) Chưa dành thời gian thỏa đáng cho việc
khảo sát, thu thập thông tin và lập KHKT. (iii) Chất
lượng đội ngũ cán bộ, KTV lập KHKT còn hạn chế,
thiếu kỹ năng phân tích, tổng hợp đánh giá các
thông tin thu thập; chưa tập trung nghiên cứu kỹ
các thông tin thu thập được để phân tích, đánh giá
xác định trọng yếu, trong tâm, nội dung, phạm vi
kiểm toán làm cơ sở bố trí nhân sự, thời gian phù
hợp, còn lệ thuộc nhiều vào đề cương kiểm toán,
thiếu sáng tạo trong điều kiện thực tế của cuộc
kiểm toán; chất lượng nhân sự thực hiện kiểm toán
còn hạn chế, chưa được bồi dưỡng, đào tạo kỹ càng
về chuyên đề sẽ thực hiện kiểm toán. (iv) Chưa có
sự liên hệ chặt chẽ với các KTNN trong ngành khi
lựa chọn các đầu mối kiểm toán để tránh chồng
chéo; các đơn vị cùng thực hiện kiểm toán chuyên
đề chưa phối hợp tốt trong cung cấp thông tin, chia
sẻ kinh nghiệm, trao đổi kết quả kiểm toán liên
quan đến chuyên đề chọn kiểm toán.
việc xử lý chưa thống nhất, kết quả kiểm toán vụn,
không phong phú... dẫn đến BCKT chưa đáp ứng
đầy đủ mong đợi của các cơ quan quản lý và của
người dân.
Mở rộng đối tượng cụ thể của hoạt động KTNN
sang kiểm toán chuyên đề là yêu cầu khách quan, tạo
nên sự phát triển mới trong hoạt động của KTNN
để phát huy ngày càng đầy đủ vai trò của KTNN
đối với sự phát triển kinh tế xã hội nói chung và đối
với việc đổi mới và nâng cao chất lượng quyết định,
giám sát NSNN của các cơ quan dân cử nói riêng.
KTNN chuyên ngành Ia đề xuất một số giải pháp
nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của kiểm toán
chuyên đề trong thời gian tới như sau:
ứ nhất, Về lựa chọn vấn đề, nội dung, hoạt
động, chương trình để kiểm toán chuyên đề: Việc
lựa chọn vấn đề, chủ đề để tổ chức kiểm toán
chuyên đề là công việc quan trọng nhất, có thể
quyết định đến thành công hay thất bại của cuộc
kiểm toán. Những vấn đề, chủ đề cần được quan
tâm lựa chọn để tiến hành trong kiểm toán việc
quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công gồm:
(i) Những vấn đề quan trọng được Quốc hội,
Chính phủ, người dân quan tâm và cần gắn chặt
với tình hình chung về phát triển kinh tế - xã hội
của đất nước; (ii) Những vấn đề, lĩnh vực nổi cộm,
có nhiều ý kiến, cần giải đáp từ công luận; (iii)
Những vấn đề được lựa chọn theo khả năng thực
hiện, từ nhỏ đến lớn, từ nông tới sâu và từ đơn
giản tới phức tạp.
Việc tổ chức thực hiện kiểm toán chuyên đề
còn một số bất cập, hạn chế như đã nêu trên dẫn
đến một số cuộc kiểm toán chưa đi sâu đánh giá
cơ chế quản lý, điều hành; tính kinh tế, hiệu quả
và hiệu lực trong việc sử dụng nguồn lực của các
đơn vị được kiểm toán đối với chuyên đề, nội dung
kiểm toán, chưa giải đáp thích đáng được các vấn
đề bức xúc về những hiện tượng tiêu cực xảy ra
mà mới chỉ thiên về phát hiện các sai sót và xử lý
tài chính tăng thu, giảm chi NSNN; một số chuyên
đề tổ chức thành cuộc kiểm toán độc lập nhưng
chỉ do một hoặc một số ít đơn vị trong ngành thực
hiện nên mẫu chọn không đủ lớn, không đủ đại
diện cho các vùng miền dẫn đến kết quả, kiến nghị
kiểm toán trong phạm vi hẹp, chưa toàn diện, giá
trị chưa cao. Bên cạnh đó, việc tổng hợp kết quả
kiểm toán chuyên đề do nhiều đơn vị trong ngành
cùng thực hiện cũng gặp nhiều khó khăn do còn có
Để lựa chọn được các vấn đề, chủ đề thiết thực,
trước hết cần chuyển từ thế bị động sang thế chủ
động trong xây dựng KHKT hàng năm của KTNN.
eo đó, cần dành thời gian, nhân lực thỏa đáng
và có lộ trình hợp lý để tổ chức thu thập, nắm bắt
thông tin thông qua thông tin đại chúng, thông
tin trong nội ngành, nghiên cứu, định hướng, xác
định các vấn đề, chủ đề đáp ứng các yêu cầu nêu
trên trong quản lý, điều hành vĩ mô của nền kinh tế
cũng như hoạt động quản lý của các đơn vị là đối
tượng kiểm toán để xây dựng trước KHKT hàng
năm cho riêng loại hình kiểm toán chuyên đề; từ
đó bố trí thời gian hợp lý cho việc xây dựng đề
cương kiểm toán cũng như thu thập thông tin xây
dựng KHKT, đào tạo KTV thực hiện kiểm toán các
chuyên đề này.
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 133 - tháng 11/2018 17
PHAÙT TRIEÅN PHÖÔNG THÖÙC kIEÅm ToAÙN CHuyEâN ñEà CuûA kIEÅm ToAÙN NHAø NÖÔÙC
ứ hai, Nâng cao chất lượng xây dựng đề
triển khai kiểm toán để phân tích, đánh giá những
cương kiểm toán chuyên đề:
ưu điểm, hạn chế của các phương thức này, từ đó
lựa chọn phương án kiểm toán tối ưu nhất, có hiệu
quả cao nhất.
- Bố trí nhân sự, thời gian phù hợp cho công tác
xây dựng đề cương kiểm toán chuyên đề; tổ chức
thu thập thông tin về phân cấp quản lý, tình hình
tổ chức thực hiện tại các địa phương, bộ, ngành,
doanh nghiệp đối với vấn đề, nội dung, hoạt động,
chương trình được lựa chọn kiểm toán chuyên đề;
nghiên cứu, tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về quy
định pháp luật có liên quan đến chủ đề, vấn đề sẽ
thực hiện kiểm toán chuyên đề cho KTV trực tiếp
tham gia xây dựng đề cương.
ứ tư, Nâng cao chất lượng công tác xây dựng
KHKT của các Đoàn kiểm toán với các biện pháp
chủ yếu đó là:
- Nâng cao ý thức trách nhiệm của các cấp,
các đơn vị trong xây dựng KHKT của Đoàn kiểm
toán; dành thời gian thỏa đáng cho công tác xây
dựng KHKT, trong đó tăng thời gian cho công tác
khảo sát, thu thập thông tin; dành thời gian hợp
lý cho phân tích, đánh giá xác định trọng yếu, rủi
ro kiểm toán; xác định mục tiêu, nội dung, phạm
vi kiểm toán; tập trung nhiều hơn cho việc kiểm
toán tổng hợp.
- Nâng cao hơn nữa trách nhiệm của các đơn vị
trong việc xây dựng và tham gia ý kiến hoàn thiện
đề cương; bố trí thời gian hợp lý để các đơn vị có
điều kiện nghiên cứu kỹ, tổ chức trao đổi, thảo luận
cho ý kiến về việc hoàn thiện đề cương kiểm toán.
Việc xây dựng đề cương cần gắn với thực tiễn hoạt
động kiểm toán, hạn chế để xảy ra những bất cập,
vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện kiểm;
xác định trọng tâm, nội dung kiểm toán phù hợp
với nhân sự, thời gian hiện có của các đơn vị sẽ
thực hiện kiểm toán nhưng vẫn đảm bảo mục tiêu,
yêu cầu của cuộc kiểm toán, tránh dàn trải, hạn chế
các vấn đề không thiết thực hoặc ít liên quan đến
chủ đề, vấn đề chọn kiểm toán; rà soát để đơn giản
nhất có thể hồ sơ, mẫu biểu của KHKT và BCKT
nhằm hướng đến đề cương có tính khả thi cao
nhất, hiệu quả kiểm toán cao nhất.
- Bố trí, chọn lọc những KTV có đủ năng
lực để tạo lập một đội ngũ KTV chuyên nghiệp
trong công tác xây dựng KHKT tại các KTNN
khu vực, KTNN chuyên ngành thực hiện kiểm
toán chuyên đề.
- Tăng cường phối hợp trong công tác xây dựng
kế hoạch kiểm toán giữa các đơn vị trong ngành,
nâng cao chất lượng công tác thẩm định, xét duyệt
KHKT nhằm tránh sự trùng lắp trong việc lựa chọn
đầu mối kiểm toán.
ứ năm, Có cách thức, nội dung đào tạo đội
ngũ KTV chuyên sâu, am hiểu các lĩnh vực kinh tế
xã hội và am hiểu quản lý kinh tế, tài chính vĩ mô,
từ đó có thể tiếp cận chính sách một cách am tường
nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng kiểm toán
nhằm thực hiện tốt định hướng vừa đa dạng vừa
chuyên sâu trong hoạt động kiểm toán chuyên đề.
ứ ba, Cần lựa chọn cách thức tổ chức kiểm
toán chuyên đề phù hợp: Đây cũng là một trong
những yếu tố tạo nên thành công của các cuộc
kiểm toán chuyên đề. Để xác định các vấn đề, chủ
đề để kiểm toán chuyên đề theo hình thức lồng
ghép trong các cuộc kiểm toán quyết toán ngân
sách địa phương, bộ, ngành, kiểm toán BCTC của
doanh nghiệp hay thành lập một cuộc kiểm toán
chuyên đề độc lập; thực hiện cuộc kiểm toán theo
hình thức giao cho một đơn vị chủ trì, các đơn vị
khác trong Ngành cử nhân sự tham gia phối hợp
hay các KTNN chuyên ngành, khu vực cùng tổ
chức thực hiện kiểm toán chuyên đề đó trên địa
bàn quản lý của mình để đạt kết quả tốt nhất thì
trước hết cần phải nghiên cứu kỹ các thông tin liên
quan đến chuyên đề, phạm vi, tính chất, yêu cầu
của cuộc kiểm toán cũng như nguồn nhân lực hiện
có, các tình huống có thể xảy ra trong thực tiễn
ứ sáu, Nghiên cứu để vận dụng hiệu quả
công tác phân tích rủi ro, xác định trọng yếu kiểm
toán trong hoạt động xây dựng KHKT nói chung
và kiểm toán chuyên đề nói riêng. Vận dụng các
phương pháp kiểm toán đa dạng, phù hợp với thực
tế kiểm toán của các cuộc kiểm toán nhằm nâng
cao hiệu quả hoạt động kiểm toán.
ứ bảy, iết lập hệ thống thông tin điện tử với
đầy đủ dữ liệu cần thiết về các đơn vị được kiểm
toán, phục vụ cho việc xây dựng KHKT chuyên đề
hàng năm và KHKT của Đoàn kiểm toán; thường
xuyên thu thập và cập nhật, bổ sung.
18 Số 133 - tháng 11/2018 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
7 trang
19/04/2022
1180
Bạn đang xem tài liệu "Thực trạng công tác tổ chức kiểm toán chuyên đề của kiểm toán nhà nước thời gian qua", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- thuc_trang_cong_tac_to_chuc_kiem_toan_chuyen_de_cua_kiem_toa.pdf
