Nhu cầu đào tạo về biến đổi khí hậu và sức khỏe ở các trường Đại học y khoa tại Việt Nam

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

NHU CẦU ĐÀO TẠO VỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ SỨC KHỎE Ở

CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y KHOA TẠI VIỆT NAM

Trần Như Thảo¹, Lê Huỳnh Thị Cẩm Hồng¹, Lô Thị Ngọc Nữ¹, Lê Thị Diễm Trinh¹,

Đỗ Thị Hoài Thương¹, Nguyễn Quang Bảo¹, Phùng Trí Dũng²và Trần Ngọc Đăng^1,

¹Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh

²Đại học Griffith, Úc

Thực hiện nghiên cứu bàn giấy (Desk Study) và nghiên cứu định tính cho thấy sinh viên y đa khoa và y

học dự phòng đang được đào tạo 1 - 2 tiết về biến đổi khí hậu và sức khỏe. Việc đào tạo về biến đổi khí hậu là

rất cần thiết, giúp bác sĩ đa khoa điều trị và tư vấn bệnh nhân, giúp bác sĩ y học dự phòng dự đoán xu hướng

bệnh, lập kế hoạch truyền thông, ứng phó khẩn cấp với biến đổi khí hậu. Sinh viên mong muốn được lồng

ghép về biến đổi khí hậu vào đào tạo trong năm 2 - 3 cho y đa khoa và năm 4 - 5 cho y học dự phòng. Với

thời lượng 4 - 5 tiết và khuyến khích áp dụng các phương pháp thuyết trình, báo cáo, thảo luận. Nên đào tạo

những nội dung có tính ứng dụng như các vấn đề sức khỏe do biến đổi khí hậu, cách xử lý, lập kế hoạch truyền

thông, ứng phó với biến đổi khí hậu. Cần có nhiều nghiên cứu hơn nhằm đánh giá hiệu quả đào tạo về biến

đổi khí hậu cho sinh viên y khoa, đề xuất chương trình đào tạo thích hợp cho sinh viên y khoa và giảng viên.

Từ khóa: Biến đổi khí hậu, Giảng dạy, Nghiên cứu tại bàn, Nghiên cứu định tính, Việt Nam, Sinh viên

y khoa.

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Biến đổi khí hậu là sự thay đổi về nhiệt độ,

độ ẩm, lượng mưa theo tháng, theo mùa hoặc

theo năm. Biến đổi khí hậu làm tăng các bệnh

do thời tiết cực đoan, bệnh truyền nhiễm do

vector, bệnh đường tiêu hóa, sự tái sinh của

các loài vi khuẩn cổ đại.^{1, 2}Những người mắc

các bệnh mãn tính dễ bị tổn thương hơn trong

các đợt nắng nóng nên nhu cầu chăm sóc y tế

cũng tăng lên.²Tại Việt Nam, các nghiên cứu về

biến đổi khí hậu chủ yếu là đánh giá tác động

và đánh giá kiến thức. Tính đến thời điểm hiện

tại, chưa có nghiên cứu đánh giá tổng quan

chương trình đào tạo về biến đổi khí hậu, tìm

hiểu hiệu quả đào tạo cũng như nhu cầu đào

tạo về biến đổi khí hậu và sức khỏe của sinh

viên y khoa toàn quốc.

Nhân viên y tế là người trực tiếp chăm sóc,

điều trị các vấn đề sức khỏe, dự phòng các tác

động sức khoẻ, tuyên truyền giúp người dân

tăng cường khả năng ứng phó, giảm nhẹ và

thích nghi với biến đổi khí hậu. Do đó việc đào

tạo các kiến thức chuyên môn và kỹ năng xử lý

các vấn đề sức khỏe do biến đổi khí hậu cho

sinh viên y khoa – những nhân viên y tế tương

lai là rất cần thiết.^3-6Hiện nay, nhiều nước phát

triển đã đào tạo biến đổi khí hậu và sức khỏe

cho sinh viên y khoa. Việt Nam đang xây dựng

tài liệu đào tạo ngắn hạn cho cán bộ y tế từ

trung ương đến địa phương nhưng chưa có

hướng dẫn cụ thể trong đào tạo về biến đổi khí

hậu và sức khỏe cho sinh viên y khoa.⁷

Nghiên cứu được thực hiện với mục tiêu

khảo sát thăm dò về việc đào tạo biến đổi khí

hậu và nhu cầu được đào tạo về biến đổi khí

hậu của sinh viên y khoa và y học dự phòng tại

các trường đại học y khoa tại Việt Nam. Nghiên

cứu sẽ đánh giá tổng quan và hiệu quả của

Tác giả liên hệ: Trần Ngọc Đăng

Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh

Email: ngocdangytcc@gmail.com

Ngày nhận: 19/05/2021

Ngày được chấp nhận: 18/06/2021

TCNCYH 142 (6) - 2021

133

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

chương trình đào tạo về biến đổi khí hậu cho

sinh viên y khoa. Tổng hợp ý kiến cho việc đào

tạo về biến đổi khí hậu và sức khỏe phù hợp

với nhu cầu của sinh viên, khả năng đáp ứng

của giảng viên và sự ủng hộ của chính sách.

Nghiên cứu sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho

các nghiên cứu sau này trong lĩnh vực giáo dục

về biến đổi khí hậu. Kết quả nghiên cứu cũng là

bằng chứng khoa học để các trường đại học y

khoa có kế hoạch giáo dục, đào tạo về biến đổi

khí hậu và sức khỏe thích hợp.

5 và 16 sinh viên năm 6. Có 18 sinh viên được

mời tham gia phỏng vấn sâu và 18 sinh viên

được mời tham gia thảo luận nhóm, mỗi nhóm

gồm sinh viên y đa khoa và y học dự phòng. Đối

tượng liên quan gồm 08 giảng viên có giảng

dạy về sức khỏe môi trường ở các Trường Đại

học Y khoa được chọn và 01 cán bộ làm chính

sách về biến đổi khí hậu.

2. Phương pháp

Nghiên cứu tại bàn (Desk Study) kết hợp với

nghiên cứu định tính.

II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Chương trình đào tạo về biến đổi khí hậu

được tổng hợp vào bảng kiểm bởi 02 điều tra

viên độc lập, sau đó thống nhất kết quả vào

bảng kiểm cuối cùng. Nghiên cứu thử đã được

thực hiện để chỉnh sửa bảng kiểm mạch lạc và

phù hợp hơn với điều kiện đào tạo về biến đổi

khí hậu tại Việt Nam. Dữ liệu được phân tích

bằng phần mềm STATA với những thống kê

mô tả tổng quan nội dung lý thuyết và kỹ năng

được đào tạo về biến đổi khí hậu.

1. Đối tượng

Nghiên cứu tại bàn (desk study) được thực

hiện dựa trên những số liệu thứ cấp thu thập

được bao gồm: Kế hoạch đào tạo, chương trình

giảng dạy và mục tiêu giảng dạy từng môn học

của bộ môn sức khỏe môi trường cho sinh viên

y đa khoa và y học dự phòng từ năm 1 đến năm

6 trong năm học 2018 – 2019 của 11 trường đại

học y khoa tại Việt Nam. Các trường đại học y

khoa được lựa chọn đảm bảo đại diện cho các

vùng sinh thái của Việt Nam, danh sách cụ thể

của 11 trường bao gồm: Đại học Y Dược Hải

Phòng, Khoa Y Dược – Đại học Tây Nguyên,

Đại Học Y Dược Huế, Đại học Y Dược Thành

phố Hồ Chí Minh, Đại học Y Dược Cần Thơ,

Trường Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch,

Khoa Y – Đại học Quốc gia Hồ Chí Minh, Khoa

Y – Trường Đại học Tân Tạo, Khoa Y – Trường

Đại học Nguyễn Tất Thành; Khoa Y Dược –

Trường Đại học Trà Vinh, Khoa Y – Trường Đại

học Võ Trường Toản.

Phỏng vấn thử được thực hiện trên 01 sinh

viên và 01 giảng viên dạy về sức khỏe môi

trường tại Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí

Minh để chỉnh sửa hướng dẫn phỏng vấn cho

mạch lạc và phù hợp với mục tiêu nghiên cứu.

Dữ liệu từ các cuộc phỏng vấn sâu và thảo luận

nhóm được nghiên cứu viên chính trực tiếp nghe

lại và giải băng theo đúng nguyên văn của đối

tượng tham gia nghiên cứu. Tô màu các biến

trong tập tin văn bản theo từng mục tiêu nghiên

cứu sau đó phân tích và ghi nhận những quan

điểm tương đồng cũng như trái chiều. Kết quả

nghiên cứu được tổng hợp, trình bày, báo cáo

bằng phần mềm Microsoft Word 2016, Microsoft

Excel 2016 và phần mềm Nvivo 10.

Nghiên cứu định tính được thực hiện tại Đại

học Y Hà Nội, Đại học Y Dược Hải Phòng, Đại

Học Y Dược Huế, Khoa Y Dược – Đại học Tây

Nguyên, Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí

Minh và Đại học Y Dược Cần Thơ. Đối tượng

đích là 14 sinh viên y đa khoa và 22 sinh viên

y học dự phòng, trong đó có 20 sinh viên năm

3. Đạo đức nghiên cứu

Đề cương nghiên cứu đã được chấp thuận

về mặt y đức trong nghiên cứu từ Hội đồng Đạo

đức trong nghiên cứu y sinh học số 105/ĐHYD-

HĐĐĐ kí ngày 20/03/2019.

134

TCNCYH 142 (6) - 2021

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

lý như là hen phế quản, viêm mũi, viêm họng

III. KẾT QUẢ

quá trời.

1. Tổng quan chương trình đào tạo về biến

đổi khí hậu cho sinh viên y khoa

(Thảo luận nhóm y đa khoa năm 5)

Theo nghiên cứu, sinh viên y khoa chỉ được

học những kiến thức chung chung về biến đổi

khí hậu, tuy nhiên những kiến thức đó chưa

thể ứng dụng những kiến thức để nghiên cứu,

truyền thông – giáo dục sức khỏe cho người

thân, bạn bè và cộng đồng.

Hiện nay, các trường đại học y khoa tại Việt

Nam chưa có môn học riêng về biến đổi khí

hậu. Tuy nhiên, 30% sinh viên y đa khoa và

80% sinh viên y học dự phòng có bài giảng về

biến đổi khí hậu và sức khỏe. Bên cạnh đó có

đến 60% sinh viên y đa khoa và 100% sinh viên

y học dự phòng được lồng ghép các kiến thức

và kỹ năng xử lý các vấn đề sức khỏe do biến

đổi khí hậu trong chương trình đào tạo. Trung

bình sinh viên y đa khoa được dạy 1 tiết về biến

đổi khí hậu và sinh viên y học dự phòng được

dạy 2 tiết về biến đổi khí hậu. Cả hai nhóm sinh

viên đều được dạy hầu hết các lý thuyết về biến

đổi khí hậu và sức khỏe, tuy nhiên việc thực

hành kỹ năng xử lý các vấn đề sức khỏe ở sinh

viên y đa khoa vẫn còn bị hạn chế so với sinh

viên y học dự phòng.

“Mình cũng chưa sẵn sàng tại vì kiến thức

học trên giảng đường, những chương trình học

chưa đề cập sâu đến giải quyết vấn đề biến

đổi khí hậu mà chỉ được học những kiến thức

chung chung về môi trường.”

(Phỏng vấn sâu, sinh viên nam, y học dự

phòng năm 6)

3. Sự cần thiết và hiệu quả của việc đào tạo

về biến đổi khí hậu

Việc đào tạo về biến đổi khí hậu cho sinh

viên y khoa giúp sinh viên y đa khoa có phác

đồ điều trị và tư vấn điều trị hiệu quả nhất cho

bệnh nhân. Bác sĩ y học dự phòng có thể dự

báo xu hướng bệnh, dịch liên quan đến biến

đổi khí hậu, tư vấn, truyền thông – giáo dục sức

khỏe về các tác động của biến đổi khí hậu, cung

cấp các biện pháp dự phòng, biện pháp xử lý

cấp cứu cơ bản cho người dân. Do đó việc đào

tạo về biến đổi khí hậu cho sinh viên y học dự

phòng là rất cần thiết. Đồng thời, các đối tượng

đánh giá cần thiết cho sinh viên y đa khoa.

2. Tác động sức khỏe của biến đổi khí hậu

Hiện nay, biến đổi khí hậu là một vấn đề toàn

cầu, những vấn đề sức khỏe như say nắng, sốc

nhiệt, các bệnh truyền nhiễm và các vấn đề về

da như sạm da, đen da, ung thư da được nhiều

đối tượng nghĩ đến khi được hỏi về tác động

sức khỏe của biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó các

bệnh lý hô hấp thông thường như cảm cúm,

cảm lạnh, viêm họng, viêm mũi, hen phế quản

cũng được nghĩ đến.

“Khi mà nhiệt độ quá cao thì những người

mà người ta không có chịu được nóng người ta

đi ngoài đường người ta dễ bị say nắng hoặc

là sốc nhiệt …Trong những lúc ngập lụt nhiều

quá … cũng gây ra những cái bệnh về truyền

nhiễm.”

“Mình nghĩ việc đào tạo biến đổi khí hậu cho

sinh viên y là rất cần thiết, bởi vì đây không

những là 1 vấn đề mà có ảnh hưởng đến mang

tầm quốc gia mà còn… mà còn nó có ảnh

hưởng đến mang tầm quốc tế, khu vực …”

(Phỏng vấn sâu, sinh viên nữ, y đa khoa

năm 5)

(Phỏng vấn sâu, sinh viên nam, y học dự

phòng năm 6)

“…Thật ra môn này [biến đổi khí hậu] không

phải là mình có nên làm hay không mà là sớm

hay muộn thì cũng phải cần làm thôi, bởi vì

“Khí hậu ban ngày thì nóng lắm, ban đêm thì

lạnh quá ảnh hưởng đến nhiều … một số bệnh

TCNCYH 142 (6) - 2021

135

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

theo em đây là vấn đề mà nó không bao giờ

dừng lại mà nó chỉ càng ngày càng nặng nề

hơn, càng ngày nó càng tăng lên thôi mà khi mà

nó như vậy thì rõ ràng là nó phải đưa vào rồi.”

“Hiện nay đối tượng [giảng viên] thì theo

mình vẫn là bộ môn sức khỏe môi trường

là chính, ngoài ra phải lồng ghép thêm một số

thầy cô trong lâm sàng về cái phần bệnh để

giảng thì nó thuyết phục hơn phần của mình,

nhất là những người làm lâm sàng.”

(Thảo luận nhóm, sinh viên y đa khoa năm 5)

“… Thực ra cái biến đổi khí hậu này là các

bạn có thể hiểu sâu xa nó là hệ quả của một

loạt những vấn đề trước mà các bạn có thể

nghiên cứu, cho nên [đào tạo về biến đổi khí

hậu] đối với những bạn làm trong chuyên ngành

y học dự phòng, y tế công cộng là cần thiết, rất

cần thiết.”

(Phỏng vấn sâu, giảng viên nữ)

Sinh viên y khoa trong nghiên cứu mong

muốn được lồng ghép biến đổi khí hậu vào

chương trình đào tạo hiện tại ở môn sức khỏe

môi trường và các môn truyền nhiễm, tim mạch,

nhi, ... Bên cạnh đó sinh viên mong muốn được

đào bởi người có chuyên môn về biến đổi khí

hậu và được cập nhật kiến thức mới trên thế

giới. Những nội dung về khái niệm, cơ chế tác

động của biến đổi khí hậu được cho rằng sinh

viên có thể tự tìm kiếm. Sinh viên đề xuất đào

tạo các bệnh, cách xử lý, cấp cứu, nguyên nhân

bệnh để dự đoán xu hướng bệnh, lập kế hoạch

dự phòng, tuyên truyền và điều trị thích hợp.

(Phỏng vấn sâu, giảng viên nam)

“… Y đa khoa thì nó [biến đổi khí hậu] sẽ

ảnh hưởng đến vấn đề bệnh tật, vấn đề về sức

khỏe của con người thì chắc chắn y đa khoa

phải biết cái đó … Bác sĩ y học dự phòng phải

nắm để tư vấn cho người dân ở trong cộng

đồng họ biết được những cái thay đổi như vậy

thì đầu tiên là họ sẽ có biện pháp dự phòng …

chủ động hơn ...”

“[Đào tạo về biến đổi khí hậu] Thứ nhất là

khái niệm về biến đổi khí hậu và những cái ảnh

hưởng của biến đổi khí hậu đến sức khỏe, cái

thứ hai là họ phải biết công tác y tế là nó liên

quan đến ứng phó, giảm thiểu những cái liên

quan đến biến đổi khí hậu như thế nào trong

ngành y tế … Công tác hàng ngày của một

người thầy thuốc liên quan đến biến đổi khí hậu

từ công tác lập kế hoạch, đến công tác ứng

phó, truyền thông …”

(Phỏng vấn sâu, giảng viên nữ)

4. Nhu cầu được đào tạo về biến đổi khí hậu

Hầu hết sinh viên y khoa và giảng viên đều

có mong muốn được đào tạo về biến đổi khí

hậu tác động đến sức khỏe. Bởi vì biến đổi khí

hậu ngày càng trở thành chủ đề quen thuộc,

gần gũi với người dân và tác động sức khỏe

của nó ngày càng nghiêm trọng. Giảng viên

cũng có nhu cầu có những buổi hội thảo, tập

huấn về biến đổi khí hậu để có dịp trao đổi, thảo

luận, học hỏi nhiều hơn về biến đổi khí hậu.

Các ý kiến cho rằng giảng viên sức khỏe môi

trường và các giảng viên về lâm sàng cần có

kiến thức chuẩn và cập nhật để giảng dạy cho

sinh viên.

(Phỏng vấn sâu, cán bộ chính sách)

“Về biến đổi khí hậu, mình muốn biết về biến

đổi khí hậu nó như thế nào, nó ảnh hưởng tới

sức khỏe của mình như thế nào, các cái cơ

chế rồi cái … sinh lý bệnh nó tác động. Rồi

cách phòng ngừa đó như thế nào, cách phòng

ngừa ra sao và nếu bị bệnh rồi thì cách nào

điều trị tốt nhất …”

“Muốn sinh viên học [biến đổi khí hậu] được

thì đầu tiên người thầy phải biết đến vấn đề

đó ... cần có những cái hội thảo.”

(Phỏng vấn sâu, sinh viên nam, y đa khoa

năm 5)

(Phỏng vấn sâu, giảng viên nữ)

136

TCNCYH 142 (6) - 2021

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

Theo các đối tượng năm 2, năm 3 là thời

gian phù hợp nhất để đào tạo biến đổi khí hậu

cho sinh viên y khoa. Các nội dung về biến đổi

khí hậu và sức khỏe nên được đào tạo trong 2

tiết cho sinh viên y đa khoa và 4 tiết đối với y

học dự phòng. Các phương pháp tích cực như

trình bày, thảo luận, làm việc nhóm, bài tập,…

được đề xuất nhằm tăng hiệu quả đào tạo.

hơn và những người người ta đi học người ta

cũng chủ yếu quan tâm đến công tác khám

chữa bệnh …”

(Phỏng vấn sâu, cán bộ chính sách)

“… Khi đưa ra chương trình giảng dạy ấy thì

bên các cơ quan y quản lý họ cũng quan tâm

đến điều trị mà trong chương trình của trường

cũng có đề cập, quan tâm đến kĩ năng trong

lâm sàng nhiều hơn so với bên y học dự phòng

…”

(Phỏng vấn sâu, giảng viên nữ)

“Cái rào cản lớn nhất bây giờ chính là thời

gian … bây giờ rất nhiều môn học không liên

quan đến chuyên môn lắm, nhưng mà chúng ta

lại tăng lên.”

(Phỏng vấn sâu, giảng viên nam)

“Tụi em học thật sự rất nhiều, lâm sàng, đi

bệnh viện rồi nội – ngoại – sản – nhi …”

Hình 1. Đề xuất đào tạo về biến đổi khí hậu

cho sinh viên y khoa

(Thảo luận nhóm, sinh viên y đa khoa, năm 5)

IV. BÀN LUẬN

Mặc dù đào tạo về biến đổi khí hậu sẽ đem

lại kiến thức và hiệu quả tích cực cho công việc

tương lai của sinh viên y khoa. Tuy nhiên các

cán bộ chính sách, giảng viên và sinh viên y

khoa cũng đã nhận thấy một số rào cản ảnh

hưởng đến quá trình đào tạo. Những rào cản

như nhận thức về tác động biến đổi khí hậu đối

với sức khỏe của người làm quản lý chưa cao,

chưa có các chính sách, quy định rõ ràng trong

việc đào tạo biến đổi khí hậu và sức khỏe. Hiện

tại, sinh viên y khoa chủ yếu về điều trị, thời

gian học dày đặc, nặng nề, thời lượng học môn

về sức khỏe môi trường còn hạn chế và chưa

có tài liệu chuẩn về biến đổi khí hậu tác động

đến sức khỏe.

Hiện nay sinh viên y khoa tại các trường đại

học y khoa tại Việt Nam đã được đào tạo về

biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, việc tập trung vào

giảng dạy điều trị cho sinh viên cũng như chưa

có hướng dẫn đào tạo tại các trường đại học

là một rào cản. Do đó sinh viên y đa khoa chỉ

được học 1 tiết về biến đổi khí hậu và 2 tiết đối

với sinh viên y học dự phòng. Ngoài ra sinh viên

chỉ được học lý thuyết và thực hành vẫn còn bị

hạn chế nên sinh viên chưa thật sự sẵn sàng

ứng phó với các vấn đề sức khỏe ngày càng

phức tạp do tác động của biến đổi khí hậu.

Theo kết quả nghiên cứu, việc đào tạo về

biến đổi khí hậu sẽ giúp ích cho các bác sĩ

tương lai trong công tác điều trị, tư vấn và công

tác trong dự phòng, giảm nhẹ tác động của biến

đổi khí hậu đến các vấn đề sức khỏe. Một số

nghiên cứu ở Úc cũng cho thấy bệnh nhân và

cộng đồng luôn tin tưởng bác sĩ và nhân viên

“… Hầu như trong các trường đại học thì

chưa có những cái bài nào về giảng dạy về

biến đổi khí hậu … Thứ hai tôi nghĩ là tại vì

cái cách giáo dục trong hệ thống y tế của mình

là thiên về điều trị và khám chữa bệnh nhiều

TCNCYH 142 (6) - 2021

137

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

y tế hơn, nên nhân viên y tế cần có kiến thức

chuẩn và kỹ năng lập kế hoạch, truyền thông,

xử lý các vấn đề sức khỏe do biến đổi khí hậu.^8,

phó, giảm nhẹ vấn đề sức khỏe do biến đổi khí

hậu; Những chính sách của Đảng, Nhà Nước

và ngành y tế về ứng phó với biến đổi khí hậu;

Công tác lập kế hoạch ứng phó với biến đổi

khí hậu, truyền thông – giáo dục sức khỏe. Bên

cạnh những kiến thức lý thuyết về biến đổi khí

hậu sinh viên cũng muốn được học cách xử lý

cấp cứu các tác động sức khỏe. Nhiều nghiên

cứu về giảng dạy biến đổi khí hậu cho sinh viên

y khoa trên thế giới cũng gợi ý đào tạo những

nội dung tương tự cho sinh viên y khoa.^{4-6, 14, 15}

Nghiên cứu ở Úc chỉ ra rằng bác sĩ đa khoa cần

có kiến thức chuyên môn lâm sàng và cận lâm

sàng về các bệnh liên quan đến biến đổi khí

hậu. Bác sĩ y học dự phòng cần có kiến thức

và kỹ năng nâng cao sức khỏe cho người dân,

lập kế hoạch ứng phó và giúp người dân thích

ứng với biến đổi khí hậu.^{4, 5}Theo các nghiên

cứu tại Việt Nam, các cán bộ y tế cũng đề xuất

được đào tạo hoặc tập huấn những nội dung

tương tự. Tuy nhiên cán bộ y tế làm công tác

dự phòng cần được đào tạo thêm các nội dung

như “ứng dụng dịch tễ học trong biến đổi khí

hậu và sức khỏe con người” và “sử dụng GIS

và các công cụ bản đồ để đánh giá tác động

biến đổi khí hậu tới sức khỏe con người” để

ứng dụng trong quá trình thực hiện các công

tác chuyên môn.

9

Do đó việc đào tạo về biến đổi khí hậu cho

sinh viên y học dự phòng là rất cần thiết. Đồng

thời các đối tượng đánh giá cần thiết cho sinh

viên y đa khoa. Các nghiên cứu khác trên thế

giới cũng cho rằng việc giáo dục y khoa bậc đại

học, đào tạo liên tục cho nhân viên y tế là rất

cần thiết.^{4-6, 10-12}

Tính đến thời điểm hiện tại, sinh viên y khoa

chủ yếu tiếp cận các nguồn thông tin về biến

đổi khí hậu qua báo, đài, truyền hình, mạng

trực tuyến và các phương tiện truyền thông

đại chúng.¹³Do đó hầu hết sinh viên y khoa và

giảng viên tham gia phỏng vấn đều có mong

muốn được đào tạo hoặc có những buổi hội

thảo, tập huấn về biến đổi khí hậu tác động

đến sức khỏe. Nghiên cứu này đã khắc phục

được những hạn chế của các nghiên cứu định

lượng trước đây khi giải thích được sinh viên

mong muốn áp dụng những kiến thức biến đổi

khí hậu vào thực tế để bảo vệ môi trường và

sức khỏe. Việc có kiến thức giúp sinh viên chủ

động phòng ngừa các vấn đề sức khỏe liên

quan đến biến đổi khí hậu cho bản thân, gia

đình và cộng đồng. Ngoài ra, các giảng viên

sức khỏe môi trường, giảng viên lâm sàng về

các bệnh lý tim mạch, bệnh lý hô hấp, bệnh

truyền nhiễm, … cũng cần được cập nhật thêm

kiến thức về biến đổi khí hậu để có thể truyền

tải những kiến thức mới và có tính ứng dụng

cao cho sinh viên y khoa.

Với những phương pháp giảng dạy tích

cực như thảo luận nhóm, thuyết trình, tham

quan thực tế, tìm hiểu mô hình bệnh tật thay

đổi do biến đổi khí hậu được hầu hết sinh viên

và giảng viên mong muốn tổ chức giảng dạy.

Nhiều nghiên cứu định lượng tại Việt Nam

cũng cho kết quả tương tự, các cán bộ y tế

dự phòng mong muốn được đào tạo bằng các

phương pháp tích cực như thảo luận nhóm,

bài tập tình huống, truyền thông tương tác:

đoạn phim ngắn, phim ảnh và lồng ghép tham

quan mô hình của khi được hỏi về phương

pháp dạy và học trong các đợt tập huấn về

biến đổi khí hậu.¹⁶

Nghiên cứu ghi nhận một số đề xuất nội dung

đào tạo về biến đổi khí hậu cho sinh viên y khoa

gồm: Các ảnh hưởng của biến đổi khí hậu lên

sức khỏe con người; Cách tiếp cận, phân tích

và giải quyết vấn đề; Dịch tễ học về bệnh, cơ

chế gây bệnh do biến đổi khí hậu để dự đoán

xu hướng bệnh, dự phòng, chuẩn bị về y tế và

điều trị thích hợp. Sinh viên y khoa cũng cần

biết những công tác y tế liên quan đến việc ứng

138

TCNCYH 142 (6) - 2021

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

Trước tình hình biến đổi khí hậu tác động

đến sức khỏe cộng đồng ngày càng nghiêm

trọng. Nhân viên y tế là những người trực tiếp

chăm sóc, xử lý, cấp cứu, dự phòng các vấn

đề sức khỏe liên quan đến biến đổi khí hậu. Do

đó các đối tượng được phỏng vấn cho rằng tất

cả sinh viên các khối ngành sức khỏe đều nên

được đào tạo về biến đổi khí hậu. Kết quả cũng

phù hợp với quan điểm của UNESCO, giáo dục

phải chuẩn bị cho tất cả sinh viên, các bộ phận

xã hội và trang bị cho mọi người nền tảng kiến

thức và năng lực để ứng phó với biến đổi khí

hậu.¹⁷Kết quả phỏng vấn Gabriela Weigel sinh

viên trường y khoa California San Francisco

“Vai trò của bác sĩ là hiểu biết sự thay đổi khí

hậu ảnh hưởng đến bệnh nhân, bác sĩ nên tư

vấn cho bệnh nhân các biện pháp phòng ngừa

và giảm thiểu những rủi ro này”.¹⁵

hiệu quả. Do đó việc đào tạo về biến đổi khí

hậu cho sinh viên y khoa và tổ chức các buổi

hội thảo, tập huấn về biến đổi khí hậu cho giảng

viên là rất cần thiết. Cần có nhiều nghiên cứu

đánh giá hiệu quả chương trình đào tạo hiện tại

và tìm hiểu nhu đào tạo về biến đổi khí hậu để

có những bằng chứng xây dựng chương trình

cụ thể cho sinh viên y khoa.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Dung P, Cordia C, Shannon R, Huong

NLT, Cuong DM, Cunrui H. Heatwave and

risk of hospitalization:

A

multi-province

study in Vietnam. Environmental Pollution.

2017;220:597-607.

2. Li M, Gu S, Bi P, Yang J, Liu Q. Heat waves

and morbidity: current knowledge and further

direction-a comprehensive literature review.

International journal of environmental research

and public health. 2015;12(5):5256-83.

Hiện nay áp lực học tập đối với sinh viên y

khoa là rất lớn, bên cạnh vấn đề biến đổi khí

hậu thì những vấn đề khác cũng có tác động

đến sức khỏe và cũng cần được đào tạo. Do đó

biến đổi khí hậu được đề xuất lồng ghép đào

tạo trong quá trình học của sinh viên. Kết quả

này cũng phù hợp khi Desk Study cho kết quả

các trường đại học y khoa tại Việt Nam chưa

có môn riêng về biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó

rào cản trong hệ thống giáo dục y khoa chủ yếu

chuyên sâu về mảng điều trị và người đi học

cũng muốn được học khám chữa bệnh nhiều

hơn. Điều này chỉ đúng với đối tượng bác sĩ y

đa khoa vì các sinh viên y học dự phòng mong

muốn được giảm bớt các kiến thức về lâm sàng

để học thêm nhiều kiến thức về dự phòng và

các kỹ năng truyền thông cộng đồng. Ngoài ra

Việt Nam chưa có các chính sách, quy định, và

tài liệu chuẩn về biến đổi khí hậu tác động đến

sức khỏe giảng dạy cho sinh viên y khoa.⁷

3. Bộ Tài nguyên và Môi trường. Chương

trình mục tiêu quốc gia Ứng phó với Biến đổi

khí hậu (Triển khai thực hiện Nghị quyết số

60/2007/NQ-CP ngày 03 tháng 12 năm 2007

của Chính phủ). Hà Nội 2008. 65 p.

4. Bell E. Climate change: is Australian rural

and remote medical education and training ready

for the age of consequences. 10th National

Rural Health Conference. 2009:pp1-11.

5. Bell EJ. Climate change: what competencies

and which medical education and training

approaches? BMC Med Educ. 2010;10:31.

6. Maxwell J, Blashki G. Teaching About

Climate Change in Medical Education: An

Opportunity. Journal of public health research.

2016;5(673):14-20.

7. Bộ Y tế. Biến đổi khí hậu và sức khỏe

tại Việt Nam: Thực trạng và chính sách. Thành

phố Hồ Chí Minh; 2019. Report No.: 7 Báo cáo

Hội thảo và Tập huấn về biến đổi khí hậu, ô

nhiễm không khí ảnh hưởng đến sức khỏe.

V. KẾT LUẬN

Hiện tại sinh viên y khoa đã được đào tạo

về biến đổi khí hậu, tuy nhiên chưa đạt nhiều

TCNCYH 142 (6) - 2021

139

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

8. Madden DL, McLean M, Horton GL.

Preparing medical graduates for the health

effects of climate change: an Australasian

collaboration. Med J Aust. 2018;208(7):291-2.

study. BMC Public Health. 2014;14:587.

13. Mai Thị Cẩm Vân, Trần Ngọc Đăng,

Phan Trọng Lân. Nhận thức và khả năng đáp

ứng với tác động của biến đổi khí hậu đến sức

khỏe của người dân xã Duy Tân, huyện Duy

Xuyên, tỉnh Quảng Nam, năm 2017. Tạp chí Y

Học TP Hồ Chí Minh. 2018;22(1):203 - 10.

9. Kreslake JM, Sarfaty M, Roser-Renouf C,

Leiserowitz AA, Maibach EW. The Critical Roles

of Health Professionals in Climate Change

Prevention and Preparedness. Am J Public

Health. 2018;108(S2):S68-S9.

14. Walpole SC, Vyas A, Maxwell J, Canny

BJ, Woollard R, Wellbery C, et al. Building

an environmentally accountable medical

curriculum through international collaboration.

Med Teach. 2017;39(10):1040-50.

10. Bộ Y tế. Kế hoạch hành động ứng phó

với biến đổi khí hậu của ngành y tế giai đoạn

2019-2030 và tầm nhìn đến năm 2050 (Ban

hành kèm theo quyết định 7562/QĐ-BYT ngày

24/12/2018 của Bộ trường Bộ Y tế). Hà Nội

2018. 15 p.

15. Fleischer D. UCSF Medical School

Inquiry Course Explores Link Between Climate

Change and Health University of California

San Francisco2017 [Available from: https://

sustainability.ucsf.edu/1.659.

11. Sarfaty M, Mitchell M, Bloodhart B,

Maibach EW. A survey of African American

physicians on the health effects of climate

change. Int J Environ Res Public Health.

2014;11(12):12473-85.

16. Nguyễn Huy Nga, Lê Thị Thanh Xuân, Tô

Thi Liên. Báo cáo Đánh giá nhu cầu đào tạo về

biến đổi khí hậu và sức khỏe. Hà Nội 2018. 28 p.

12. Nigatu AS, Asamoah BO, Kloos H.

Knowledge and perceptions about the health

impact of climate change among health

sciences students in Ethiopia: a cross-sectional

17.PaasL.ActionforClimateEmpowerment:

Guidelines for accelerating solutions through

education, training and public awareness:

UNESCO Publishing; 2016.

140

TCNCYH 142 (6) - 2021

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

Summary

EDUCATION NEEDS ON CLIMATE CHANGE AND HEALTH OF

STUDENTS AT MEDICAL UNIVERSITIES IN VIETNAM

Desk research method and qualitative research were carried out to evaluate the education needs

on climate change and its impact on health of medical students in Vietnam. The result indicated that

students in general medicine and preventive medicine are receiving 1-2 lessons in climate change

and health. Training on climate change was essential for general practitioners to treat and advise

patients, for preventive medicine doctors to predict disease trends, plan communication, and respond

to emergencies due to climate change impacts. Students wished to integrate climate change topic

into their training program during the 2nd and 3rd year for general medicine and 4th and 5th year for

preventive medicine. The expected duration of training was 4–5 periods and the expected methods

of delivering the training was active participating, including presentation, report and discussion

sessions. It was advisable to train applicable topics such as health issues due to climate change, how

to handle, plan communication, and respond to climate change. Future quantitative study is needed

to evaluate the effectiveness of climate change training for medical students, and to recommend

appropriate training programs for medical students and faculty.

Keywords: Climate change, Teaching, Desk Study, Qualitative Study, Vietnam, Medical students.

TCNCYH 142 (6) - 2021

141