Kỷ yếu Các đề tài nghiên cứu khoa học của hệ truyền thông giáo dục sức khỏe năm 2012
BỘ Y TẾ
TRUNG TÂM TRUYỀN THÔNG GIÁO DỤC SỨC KHỎE TRUNG ƯƠNG
KỶ YẾU
CÁC ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
CỦA HỆ TRUYỀN THÔNG GIÁO DỤC SỨC KHỎE
NĂM 2012
Hà Nội, 2013
1
BAN BIÊN SOẠN
CHỦ BIÊN
TTƯT.BSCKI. Đặng Quốc Việt
Giám đốc Trung tâm Truyền thông GDSK Trung ương
BIÊN TẬP
TS.Nguyễn Thị Kim Liên - Phó Giám đốc Trung tâm Truyền thông GDSK Trung ương
ThS.BS. Trịnh Ngọc Quang - Phó Giám đốc Trung tâm Truyền thông GDSK Trung ương
ThS. BS. Lý Thu Hiền - Phó trưởng phòng Khoa học và Đào tạo
CN. Phùng Thị Thảo - Cán bộ phòng Khoa học và Đào tạo
CN. Nguyễn Thị Lý - Cán bộ phòng Khoa học và Đào tạo
2
MỤC LỤC
4. Nghiên cứu đề xuất các hình thức cảnh báo tác hại của thuốc lá trên bao bì sản
phẩm .........................................................................................................39
5. Khảo sát kiến thức, thái độ và hành vi của cán bộ truyền thông tỉnh Đồng Tháp
6. Thực trạng và giải pháp phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em tại xã Hồng Lộc
huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh .......................................................................50
7. Đánh giá hiệu quả can thiệp cải thiện các dịch vụ chăm sóc và điều trị HIV tại
nhà cho người sống chung với HIV/AIDS tại huyện Kiến Thụy và quận Dương
Kinh, thành phố Hải Phòng .........................................................................57
8. Đánh giá thực trạng và tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng hoạt
9. Nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao công tác truyền thông
10. Khảo sát vai trò của tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể các cấp trong công
11. Nghiên cứu kiến thức, thái độ, hành vi phòng chống tác hại của thuốc lá trong
học sinh, sinh viên các trường cao đẳng và trung học chuyên nghiệp tại thành
phố Tuy Hòa năm 2011...............................................................................87
13. Khảo sát thực trạng kiến thức, thực hành trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe của
14. Khảo sát kiến thức, thái độ, thực hành về truyền thông giáo dục sức khỏe của
15. Xây dựng mô hình điểm phòng truyền thông giáo dục sức khỏe tại trạm y tế xã
3
16. Thực trạng chăm sóc thai sản và các yếu tố liên quan trong phụ nữ đến khám
và sinh đẻ tại khoa phụ sản bệnh viện đa khoa huyện Thới Bình năm 2010-
2011 .......................................................................................................123
4
KHẢO SÁT KIẾN THỨC VỀ CHĂM SÓC SỨC KHỎE THIẾT YẾU TẠI
GIA ĐÌNH VÀ CỘNG ĐỒNG CỦA NGƯỜI DÂN BÀ RỊA – VŨNG TÀU,
NĂM 2012
BSCKI. Nguyễn Văn Lên, Nguyễn Thị Thanh An, Cao Thị Phương Thủy
Trung tâm Truyền thông GDSK Bà Rịa – Vũng Tàu
Tóm tắt nghiên cứu
Với mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định tỷ lệ người dân tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu có
kiến thức đúng về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng, nghiên cứu
mô tả cắt ngang triển khai từ tháng 10-11/2012 đối với chủ hộ gia đình có trẻ dưới 5
tuổi trên 82 đơn vị hành chính cấp xã thuộc tỉnh Bà Rịa–Vũng Tàu. Kết quả nghiên cứu
cho thấy, tỷ lệ người dân tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu năm 2012 có kiến thức đúng về chăm
sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng là 65,0%. Có mối liên quan giữa kiến
thức về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng với nghề nghiệp làm
công nhân, nhóm nghề nghiệp khác với nhóm CBCNV nhà nước. Tỷ lệ người dân có
kiến thức đúng ở nhóm nghề nghiệp CBCNV nhà nước cao hơn 2 nhóm công nhân và
nhóm nghề nghiệp khác. Nguồn cung cấp thông tin về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại
gia đình và cộng đồng mà người dân được tiếp nhận từ đài truyền hình là 82,2%; cán bộ
y tế, cơ sở y tế là 82,1%; đài phát thanh là 77,4%; báo là 66%; qua tranh ảnh tuyên
truyền (tờ rơi, áp phích,…) là 64,0%; nghe từ người thân bạn bè là 50,1%.
1. Đặt vấn đề
Chăm sóc sức khỏe cho mọi người dân là nhiệm vụ rất nặng nề của ngành y tế. Để
người dân chủ động tự bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cho mình và gia đình là vấn đề then
chốt trong công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu. Muốn vậy, trước hết phải tuyên truyền
phổ biến nâng cao kiến thức về chăm sóc sức khỏe thiết yếu cho mọi người dân.
Mặt khác, từ năm 2005 đến nay, Bộ Y tế đều ban hành chương trình hành động
TT-GDSK theo kế hoạch 5 năm, trong đó có yêu cầu đánh giá các chỉ số đầu kỳ và cuối
kỳ để so sánh hiệu quả hoạt động của chương trình.
Để có bộ chỉ số nền về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng của
người dân Bà Rịa-Vũng Tàu theo chương trình hành động TT-GDSK giai đoạn 2012-
2015 tại tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, đồng thời để có số liệu làm căn cứ thẩm định
xã/phường đạt chuẩn quốc gia về y tế xã theo chuẩn mới. Hơn nữa, hiện cũng chưa có
điều tra tương tự nào được tiến hành tại Bà Rịa-Vũng Tàu; do đó tiến hành Khảo sát
kiến thức chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng của người dân Bà
Rịa-Vũng Tàu là rất cần thiết để từ đó có những can thiệp phù hợp trong những năm
tiếp theo.
2. Mục tiêu nghiên cứu
5
1. Xác định tỉ lệ người dân tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu có kiến thức đúng về chăm sóc
sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng.
2. Xác định tỉ lệ các nguồn cung cấp thông tin về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại
gia đình và cộng đồng mà người dân được tiếp nhận.
3. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Chủ hộ gia đình (vợ hoặc chồng) đang sinh sống trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.
3.2. Phương pháp nghiên cứu
3.2.1.Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang.
3.2.2.Thời gian và địa điểm
- Thời gian: 10 – 11/2012
- Địa điểm: tỉnh Bà Rịa–Vũng Tàu.
3.2.3.Chọn mẫu
- Các chủ hộ gia đình (vợ hoặc chồng) trong trong danh sách có trẻ dưới 5 tuổi của
chương trình suy dinh dưỡng đang sinh sống trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu
trong thời gian nghiên cứu.
- Cỡ mẫu: N= 900 hộ dân.
- Kỹ thuật chọn mẫu:
Bước 1
Sử dụng phương pháp chọn mẫu 30 cụm từ danh sách 82 xã/phường của tỉnh Bà
Rịa – Vũng Tàu.
Bước 2
Trong mỗi cụm đã được xác định, chọn ngẫu nhiên 3 tổ.
Bước 3
Trong mỗi tổ của các xã/phường chọn 10 hộ điều tra, mỗi hộ phỏng vấn 1 đối
tượng là vợ hoặc chồng.
Chọn hộ gia đình: Dựa vào danh sách trẻ em dưới 5 tuổi ở xã/phường, chọn một
con số bất kỳ tương ứng với số thứ tự một trẻ trong danh sách, chọn hộ gia đình có trẻ
3.2.5. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu
-
Nhập liệu bằng phần mềm Epidata và phân tích số liệu bằng phần mềm R
-
Gián tiếp qua bộ câu hỏi tự điền.
4. Kết quả nghiên cứu
4.1. Đặc tính của đối tượng nghiên cứu
Trong 900 đối tượng tham gia nghiên cứu, nữ giới chiếm 81,8%, nam giới chiếm
18,2%. Đa số đối tượng tham gia trong nghiên cứu là dân tộc Kinh, chiếm tỷ lệ 97,5%.
6
Các nhóm nghề cán bộ nhà nước, công nhân, nông dân, buôn bán chiếm các tỷ lệ tương
đương là 15,6%, 16%, 15% và 20%.
15%
CBCNVnhà nước
34%
16%
Công nhân
làm nông nghiệp
Buôn bán
Khác
15%
20%
Biểu đồ 1. Nghề nghiệp của đối tượng nghiên cứu
40
35
30
25
20
15
10
5
35,7
33
Tiểu học
Trung học cơ sở
Phổ thông trung học
Trung cấp
16,8
9,8
4,7
Đại học và sau đại học
0
Tiểu học Trung học Phổ thông Trung cấp Đại học và
cơ sở trung học sau đại học
Biểu đồ 2. Trình độ học vấn của đối tượng nghiên cứu
Đối tượng có trình độ học vấn trung học cơ sở chiếm tỷ lệ cao nhất 35,7%, tiếp đó
là trình độ học vấn trung học cơ sở với 33,0%. Có tới 16,8% có trình độ học vấn thấp ở
mức tiểu học.
4.2. Kiến thức về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng
- Kiến thức về bệnh tay chân miệng: Tỷ lệ đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về
phòng bệnh tay chân miệng đạt 90,9%.
Bảng 1: Kiến thức về cách phòng bệnh tay chân miệng
Cách phòng bệnh tay chân miệng
Tần số (n=900) Tỷ lệ (%)
Rửa tay, vật dụng đồ chơi thường xuyên với xà bông
Cho trẻ ăn chín, uống chín
885
767
829
98,3
85,2
92,1
Đến cơ sở y tế khi trẻ có sốt và các nốt bóng nước ở lòng
bàn tay, bàn chân, mông, gối
Không cho trẻ đến lớp khi nghi ngờ bị bệnh
733
81,4
Số người trả lời phòng bệnh bằng cách rửa tay, vật dụng đồ chơi thường xuyên với
xà bông là cao nhất 98,3%.
- Kiến thức về bệnh sốt xuất huyết: Người dân có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh sốt
xuất huyết là 82,3%.
7
120
100
80
60
40
20
0
97.3
88.1
80.1
7,4
Sốt cao đột ngột Xuất hiện các nốt Có thể chảy máu
Không biết
chấm dưới da
mũi hoặc chảy
máu chân răng
Biểu đồ 3. Kiến thức về dấu hiệu của bệnh sốt xuất huyết
Số đối tượng nêu được các chấm nốt xuất huyết dưới da là dấu hiệu nhận biết sốt
xuất huyết chiếm tỷ lệ cao với 97,3%. Còn 7,4% chưa biết dấu hiệu của bệnh.
100 96.7
93.3
93
92.8
92.1
95
90
85
80
75
83.3
Súc rửa,
đậy kín
Thả cá
Dọn phế
thải
Diệt lăng
quẳng
Diệt muỗi Ngủ mùng,
bằng hóa mặc áo dài
chất, nhang
tay
Biểu đồ 4. Kiến thức về cách phòng bệnh chống bệnh sốt xuất huyết
Người dân trả lời súc rửa thường xuyên, đậy kín nắp đồ vật chứa nước để phòng
chống sốt xuất huyết chiếm tỷ lệ cao nhất 96,7%.
- Kiến thức về bệnh cúm A/H5N1: Tỷ lệ đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về
bệnh cúm A/H5N1 là 87,4%.
100
94,1
91,9
95
90
85
80
75
70
88,7
80,2
Rửa tay thường Ăn chín uống sôi Không ăn thịt gia Sử dụng thịt gia
xuyên cầmbị bệnh cầmđã kiểmdịch
Biểu đồ 5. Kiến thức về biện pháp phòng chống bệnh cúm A/H5N1
Số có câu trả lời không ăn thịt gia cầm bệnh và sử dụng thịt gia cầm đã kiểm dịch
đạt tỷ lệ cao tới 94,1% và 91,9%.
- Kiến thức về bệnh cúm A/H1N1: Tỷ lệ người dân có kiến thức thiết yếu đúng về
bệnh cúm A/H1N1 chiếm 73,4%.
8
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
91,4
88,9
75,4
62,4
Rửa tay thường
xuyên với xà bông,
nước sát khuẩn
Súc miệng bằng các Đeo khẩu trang nơi Thông thoáng nơi ở,
dung dịch sát khuẩn đông người nơi sinh hoạt
.
Biểu đồ 6. Kiến thức về biện pháp phòng bệnh cúm gia cầm
Số đối tượng có câu trả lời đeo khẩu trang nơi đông người để phòng bệnh cúm là
cao nhất với 91,4%.
- Kiến thức về bệnh sốt rét: Tỷ lệ đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh sốt
rét chiếm 63,8%.
- Kiến thức về bệnh tiêu chảy: Tỷ lệ đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh
tiêu chảy thấp, chỉ đạt 45,4%.
120
95,6
100
80
60
40
20
0
90,3
74,7
73,7
70,4
64
62,4
Đi ngoài
nhiều lần
Phân
nhiều
nước
Nôn liên Khát nước Ăn hoặc
tục uống kém
Sốt
Phân có
máu
Biểu đồ 7. Kiến thức về triệu chứng bệnh tiêu chảy nặng ở trẻ
Có 95,6% đối tượng trả lời triệu chứng nặng của tiêu chảy phải đưa ngay đến cơ sở
y tế là đi ngoài nhiều lần, 98% trả lời ăn chín uống sôi để phòng bệnh tiêu chảy.
-
Kiến thức về bệnh lao phổi: Có 74,2% đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về
bệnh lao phổi.
Bảng 2: Kiến thức về triệu chứng thường gặp của bệnh lao phổi
Các triệu chứng
Ho khạc kéo dài trên 2 tuần
Gầy sút, kém ăn, mệt mỏi
Tần số (n=900)
Tỷ lệ (%)
94,3
849
818
90,9
9
Sốt nhẹ về chiều
760
553
739
84,4
61,4
82,1
Ra mồ hôi đêm
Đau tức ngực, có khi khó thở
- Kiến thức về bệnh phong: Tỷ lệ đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh
phong chiếm 68,7%.
100
80,7
80
71,6
70,4
80
60
40
20
0
9,1
Da màu trắng
hơi hồng
Da tổn thương Cấu véo không Không cảm giác
không ngứa đau nóng lạnh
Không biết
Biểu đồ 8. Nhận biết dấu hiệu của bệnh phong
Số đối tượng nêu được các dấu hiệu của bệnh phong đạt tỷ lệ thấp nhất là 70,4%, cao
nhất là 80,7%. Vẫn có 9,1% người dân trả lời không biết về kiến thức trên.
- Kiến thức về HIV/AIDS
Bảng 3: Kiến thức về con đường không lây truyền HIV/AIDS
Con đường không lây truyền HIV/AIDS
Các giao tiếp thông thường: bắt tay, ôm hôn nhẹ…
Ho, hắt hơi, nước bọt, nước mắt, mồ hôi
Cùng làm việc, cùng học, ở cùng nhà, ngồi cùng...
Dùng chung nhà vệ sinh, bể bơi công cộng...
Muỗi, các côn trùng đốt không làm lây nhiễm HIV
Tất cả đều đúng
Tần số (n=900)
Tỷ lệ (%)
87,2
68,6
84,0
75,0
60,3
8,4
785
617
758
675
543
76
Không biết
36
4,0
Vẫn còn 4% đối tượng tham gia nghiên cứu không biết về những đường không lây
nhiễm HIV/AIDS.
- Kiến thức về bệnh đái tháo đường: Tỷ lệ đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về
bệnh đái tháo đường chiếm tỷ lệ 40,3%.
10
91,7
49,3
6,2
Đường máu Đường trong Không biết
tăng nước tiểu
Biểu đồ 9. Kiến thức về dấu hiệu mắc bệnh đái tháo đường
Có 91,7% đối tượng trả lời đái tháo đường là đường máu tăng cao hơn bình
thường; còn 6,2% đối tượng không biết về bệnh đái tháo đường.
- Kiến thức về tăng huyết áp: Tỷ lệ đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh
tăng huyết áp chiếm 56,4%.
92,4
91,3
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
67,6
34,8
3,7
Nhức đầu Nóng bừng Hay hồi ộp, Nhiều khi
Không biết
mặt
lo âu, cáu
không có
gắt
biểu hiện gì
Biểu đồ 10. Kiến thức về biểu hiện của tăng huyết áp
Vẫn có 3,7% đối tượng không biết về biểu hiện của tăng huyết áp và 3,3% không
biết về các yếu tố nguy cơ gây bệnh tăng huyết áp.
- Kiến thức về bệnh trầm cảm: 65,1% đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về bệnh
trầm cảm
Bảng 4: Kiến thức về dấu hiệu của bệnh trầm cảm
Tần số
(n=900)
729
Tỷ lệ
(%)
81,0
82,0
64,3
68,2
7,8
Biểu hiện của bệnh trầm cảm
Mất quan tâm và thích thú, khí sắc trầm
Rối loạn giấc ngủ, giảm khả năng tập trung và chú ý
Mất định hướng không gian, thời gian
Có ý tưởng hay hành vi tự sát hoặc tự huỷ hoại
Không biết
738
579
614
70
11
- Kiến thức về bệnh tâm thần phân liệt: Tỷ lệ đối tượng được phỏng vấn có kiến thức
thiết yếu đúng về bệnh tâm thần phân liệt chiếm 52,4%.
Bảng 5: Kiến thức về bệnh tâm thần phân liệt
Bệnh tâm thần phân liệt
Tần số
(n=900)
626
Tỷ lệ (%)
Một bệnh loạn thần nặng
69,6
77,1
Bệnh chịu tác động mạnh của môi trường tâm lý gia đình,
xã hội không thuận lợi
694
Bệnh do bệnh lý của não gây ra
Bệnh do ma quỷ gây ra
701
101
75
77,9
11,2
8,3
Không biết
- Kiến thức về tiêm chủng: 75% đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng về tiêm chủng.
Bảng 6: Kiến thức về các loại vắc xin tiêm chủng cho trẻ dưới 1 tuổi
Các loại vắc xin tiêm chủng cho
Tần số (n=900)
Tỷ lệ %
trẻ dưới 1 tuổi hiện nay
Lao
821
869
844
803
804
804
760
614
91,2
96,6
93,8
89,2
89,3
89,3
84,4
68,2
Sởi
Bại liệt
Bạch Hầu
Ho gà
Uốn ván
Viêm gan B
Viêm màng não mủ do Hib
- Kiến thức về phục hồi chức năng: Có 75,1% đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng
về chương trình Phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng. Còn 9,1% đối tượng trả lời
không biết về những kiến thức trên.
- Kiến thức về sữa mẹ:Tỷ lệ người dân được phỏng vấn có kiến thức thiết yếu đúng về
nguồn sữa mẹ chiếm 71,6%.
93,4
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
85,9
84,6
81,8
81,2
3,3
Gắn bó tình Mẹ co hồi tử Mẹ chậm có
Phòng ung
Ít tốn kém
Không biết
cảm mẹ con cung nhanh
thư cho mẹ
Biểu đồ 11. Kiến thứckivnềh tlrợởilạíich của nuôi con bằng sữa mẹ
12
Vẫn có 3,8% người dân trả lời không biết về lợi ích của nguồn sữa mẹ và 3,3
người dân không biết về lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ.
- Kiến thức về chăm sóc trẻ tại nhà:Số đối tượng có kiến thức đúng về chăm sóc trẻ
tại nhà chiếm 56,6%. Còn 3,7% người dân trả lời không biết về nguyên tắc cho trẻ
ăn bổ sung và 3,2% người dân trả lời không biết về chăm sóc tại nhà khi trẻ bị ho,
sốt.
- Kiến thức về tác hại của thuốc lá: 80,7% đối tượng có kiến thức đúng về tác hại của
thuốc lá
120
96,7
90
100
80
60
40
20
0
79,8
70,7
1,4
Gây ung thư
phổi
Gây nhồi máu
cơ tim và các
bệnh tim mạch
Gây bệnh phổi Gây bệnh răng
mạn tính và lợi
Không biết
Biểu đồ 12. Kiến thức về tác hại của thuốc lá
Có tới 96,7% đối tượng nói được hút thuốc lá gây ung thư phổi. Vẫn có 1,4% trả
lời không biết về tác hại của thuốc lá.
- Kiến thức về nguồn nước sạch:
Bảng 7: Kiến thức về nguồn nước sạch
Nguồn nước sạch
Bể chứa nước mưa
Giếng khơi
Tần số (n=900)
Tỷ lệ (%)
26,9
242
249
70
27,7
Nước máng lần
Giếng khoan
7,8
530
826
24
58,9
Nhà máy nước
Không biết
91,8
2,7
Còn 2,7% đối tượng phỏng vấn không biết nguồn nước nào là nguồn nước sạch.
- Kiến thức về vệ sinh an toàn thực phẩm trong chế biến thức ăn:Tỷ lệ đối tượng
được phỏng vấn có kiến thức thiết yếu đúng về vệ sinh an toàn thực phẩm trong chế
biến thức ăn chiếm 76,4%, 2,1% đối tượng không biết về nơi chế biến thực phẩm
đảm bảo vệ sinh và 1,7% đối tượng không biết về dụng cụ chứa rác hợp vệ sinh.
- Kiến thức về sức khỏe sinh sản: Đối tượng có kiến thức thiết yếu đúng của người
dân về sức khỏe sinh sản là 36,7%.
13
100
80
60
40
20
0
82,8
19,8
18,3
10,1
1
Tùy tình trạng
sức khỏe
2 năm
3-5 năm
Trên 5 năm
Không biết
Biểu đồ 13. Kiến thức về khoảng cách giữa các lần sinh con
- Kiến thức về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng:Trong 900 đối
tượng tham gia nghiên cứu, đối tượng có kiến thức chung đúng về chăm sóc sức
khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng chiếm tỉ lệ 65,0%.
4.3. Kênh truyền thông người dân nhận thông tin
Bảng 8: Kênh truyền thông người dân nhận thông tin
Kênh thông tin
Tần số (n=900)
Tỷ lệ (%)
82,1
Do cán bộ y tế tuyên truyền; cơ sở y tế
Báo in
739
594
697
740
451
576
66,0
Đài phát thanh
77,4
Đài truyền hình
82,2
Nghe từ người thân bạn bè
Qua tranh ảnh truyên truyền (tờ rơi, áp phích)
50,1
64,0
Người dân được cung cấp kiến thức từ nguồn thông tin đài truyền hình và từ cán
bộ y tế tuyên truyền, cơ sở y tế chiếm tỷ lệ cao, tương ứng là 82,2% và 82,1%, nguồn
thông tin từ đài truyền thanh chiếm tỷ lệ 77,4%, những nguồn thông tin còn lại chiếm tỷ
lệ thấp hơn.
5. Bàn luận
5.1.Đặc tính của mẫu nghiên cứu
Đối tượng tham gia nghiên cứu đa số là nữ giới (81,8%) vì nghiên cứu ưu tiên
phỏng vấn các bà mẹ, thường là người chịu trách nhiệm chính trong việc chăm sóc sức
khỏe cho trẻ và các thành viên trong gia đình.
Đối tượng tham gia phỏng vấn đa số là các bà mẹ có con < 5 tuổi (chọn đối tượng dựa
theo danh sách trẻ em <5 tuổi của chương trình suy dinh dưỡng) vì điều kiện con còn
nhỏ nên các bà mẹ thường ở nhà chăm sóc con cái và nội trợ.
Mặt bằng trình độ học vấn của các đối tượng điều tra chủ yếu là trung học cơ sở,
trung học phổ thông phản ánh khách quan vì hiện nay các bà mẹ trẻ thường tối thiểu
cũng học hết trung học cơ sở.
14
5.2. Kiến thức về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng
Bà Rịa – Vũng Tàu hiện đang xếp thứ 3 về số ca mắc bệnh tay chân miệng trong
khu vực phía Nam, trong đó có 3 ca tử vong. Theo nhận định, trong các tháng cuối năm,
tình hình bệnh tay chân miệng vẫn diễn biến phức tạp, nhất là ở nhóm trẻ gia đình tại
cộng đồng. Trước tình hình đó thời gian vừa qua các sở, ngành, đoàn thể và chính
quyền địa phương phối hợp chặt chẽ với ngành y tế triển khai công tác phòng
chống bệnh, tăng cường công tác truyền thông để người dân thay đổi hành vi, chủ động
tham gia phòng, chống bệnh tay chân miệng, vì thế hiểu biết của người dân về phòng
chống bệnh tay chân miệng đã tăng cao (90,9%).
Hiện nay toàn tỉnh đã ghi nhận gần 1.300 ca sốt xuất huyết trong đó có 1 trường
hợp tử vong (tại Xuyên Mộc). Thành phố Vũng Tàu có số ca mắc cao nhất, với gần 620
ca. Xử lý kịp thời và ngăn chặn có hiệu quả đường lây truyền bệnh; thường xuyên diệt
bọ gậy, lăng quăng tại cộng đồng thông qua hoạt động của mạng lưới cộng tác viên;
phát huy tối đa các phương tiện truyền thông đại chúng cùng tham gia... Nhờ đó nâng
cao được nhận thức của người dân về phòng chống sốt xuất huyết (82,3%).
Theo báo cáo của Bộ Y tế, hiện dịch cúm trên gia cầm xảy ra tại nhiều địa phương
bệnh đang tiếp tục diễn biến phức tạp và nguy cơ lan sang người là rất lớn. Trước thực
tế đó tỉnh đã triển khai tăng cường công tác truyền thông trực tiếp tại cộng đồng trong
việc phòng, chống dịch cúm A/H5N1 và đã mang lại hiệu quả, nâng cao được kiến thức
của cộng đồng (87,4%).
Đến nay dịch sốt rét trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã được đẩy lùi, tỷ lệ mắc
thấp nên sự quan tâm của người dân về bệnh cũng giảm xuống, vì thế hiểu biết của
người dân về bệnh sốt rét qua điều tra cũng không cao (63,8%).
5.3.Nguồn cung cấp thông tin qua phương tiện truyền thông
Thời gian qua, công tác thông tin tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức và ý
thức của cộng đồng trong phòng chống bệnh tật luôn chiếm vị trí quan trọng. Nhiều
năm qua, đội ngũ cán bộ y tế đã phối hợp với các ngành, đoàn thể của địa phương đẩy
mạnh công tác tuyên truyền nâng cao ý thức phòng, chống bệnh tật cho nhân dân, cùng
với sự phát triển của các phương tiện thông tin đại chúng thì đài truyền hình, đài phát
thanh đã trở thành kênh thông tin hiệu quả để truyền tải kiến thức đến với người dân.
6. Kết luận
-
Tỉ lệ người dân tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu (năm 2012) có kiến thức đúng về chăm sóc
sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng chiếm 65,0%.
-
Nguồn cung cấp thông tin về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng
đồng mà người dân được tiếp nhận từ đài truyền hình là 82,2%; từ cán bộ y tế, cơ
sở y tế là 82,1%; từ đài phát thanh là 77,4%; từ báo in là 66,0%; qua tranh ảnh
truyên truyền (tờ rơi, áp –phích,…) là 64,0%; nghe từ người thân bạn bè là 50,1%.
7. Kiến nghị
15
-
Hiện nay tình hình các bệnh nguy hiểm, mới nổi và tái nổi diễn biến phức tạp, khó
lường; các bệnh mạn tính không lây cũng ngày một chiếm tỷ lệ cao, cần tăng
cường và duy trì thường xuyên các hoạt động truyền thông. Kết quả tỷ lệ người
dân có kiến thức đúng về bệnh tay chân miệng, sốt xuất huyết đạt cao vì thời gian
qua công tác truyền thông làm rất quyết liệt. Kết quả tỷ lệ người dân có kiến thức
đúng về bệnh sốt rét thấp vì thời gian qua công tác truyền thông có phần lơ là do
dịch sốt rét đã được đẩy lùi và hiện khá ổn.
-
-
Kênh truyền thông trực tiếp qua nhân viên y tế, qua đài phát thanh truyền hình là
rất hiệu quả, vì vậy trong thời gian tới cần chú trọng ưu tiên, đẩy mạnh các kênh
truyền thông này. Bên cạnh đó cần nâng cao hơn nữa hiệu quả các phương tiện
truyền thông khác để hỗ trợ nhằm mang lại hiệu quả tốt nhất cho công tác truyền
thông giáo dục sức khỏe cộng đồng.
Chuẩn quốc gia về y tế xã giai đoạn 2011-2020 với các tiêu chí đòi hỏi, kiến thức
của người dân về chăm sóc sức khỏe thiết yếu tại gia đình và cộng đồng vừa rộng
vừa cao hơn chuẩn của giai đoạn trước. Kết quả của điều tra này đưa ra tỷ lệ kiến
thức chung đúng không cao (65,0%) là phù hợp. Mặt khác, theo chương trình hành
động TT-GDSK đến năm 2015 cũng yêu cầu căn cứ vào điều tra đầu kỳ để có mục
tiêu phấn đấu cho các năm tiếp theo, vì vậy, đề nghị Sở Y tế điều chỉnh chỉ tiêu
này hàng năm cho phù hợp.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
2.
3.
Bộ Y Tế - Cục Y tế Dự phòng và Môi trường (2010), Hỏi đáp phòng chống bệnh
cúm A (H1N1), NXB Hà Nội.
Bộ Y Tế - Cục Y tế Dự phòng và Môi trường (2008), Hướng dẫn kiểm tra vệ sinh
nước sạch, nước uống và nhà tiêu hộ gia đình, NXB Hà Nội.
Bộ Y Tế - Dự án tăng cường giám sát và phòng chống đại dịch cúm ở người
(2008), Tài liệu tập huấn phát hiện, báo cáo kịp thời các ca bệnh H5N1 ở người
và kiểm soát sự lây lan, NXB Hà Nội.
4.
5.
6.
Dự án tăng cường CSSKBĐ - Bộ Y tế (2000), Thực hành truyền thông giáo dục
sức khỏe về chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em tại cộng đồng, NXB Y học.
Hội khoa học kỹ thuật an toàn thực phẩm Việt Nam (2010), Hỏi đáp về an toàn vệ
sinh thực phẩm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, NXB Y học.
Ngành tâm thần học Việt Nam (2003), Chăm sóc sức khỏe tâm thần tại cộng đồng
cho các bệnh loạn thần nặng mãn tính, NXB Hà Nội.
7.
8.
9.
Nguyễn Văn Út (2005), Bài giảng bệnh học da liễu, NXB Y Học.
Phạm Long Trung (1999), Bệnh học Lao phổi tập II, NXB Đà Nẵng.
Trường Đại học Y khoa Thái Bình – Bộ môn Nội (2006), Bệnh học nội Khoa tập
I, NXB Y học.
16
NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ, THỰC HÀNH
PHÒNG BỆNH CÚM A/H5N1 CỦA NGƯỜI DÂN XÃ HÀ VỊ,
HUYỆN BẠCH THÔNG, TỈNH BẮC KẠN, NĂM 2012
BSCK II. Tạc Văn Nam
Trung tâm Truyền thông GDSK Bắc Kạn
Tóm tắt nghiên cứu
Nghiên cứu được tiến hành trên 400 chủ hộ gia đình tại xã Hà Vị, huyện Bạch
thông với mục tiêu đánh giá thực trạng kiến thức, thái độ và thực hành của người dân
trong dự phòng bệnh cúm A/H5N1 tại tỉnh Bắc Kạn và xác định một số yếu tố ảnh
hưởng đến những hành vi này. Kết quả nghiên cứu cho thấy: 80% người được hỏi biết
nguồn lây cúm A/H5N1 là từ gia cầm, 71% biết cúm A/H5N1 là do vi rút gây ra, 75% biết
biểu hiện của bệnh. Thái độ của của người dân về bệnh cúm A/H5N1: 73% đồng ý cúm
A/H5N1 là bệnh rất nguy hiểm; 70% cho rằng cần thiết phải phòng bệnh cúm A/H5N1,
88% đồng ý khi bị bệnh cúm A/H5N1 cần đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất. Thực hành
của của người dân về bệnh cúm A/H5N1: 78% thực hiện vệ sinh nguồn nước sạch sẽ,
72% thường xuyên tẩy uế chuồng trại gia cầm. Nghiên cứu cũng tìm ra mối liên quan
giữa kiến thức và thái độ với thực hành phòng chống cúm A/H5N1.
1. Đặt vấn đề
Cúm là một căn bệnh truyền nhiễm cấp tính và có thể bùng phát thành đại dịch
gây nguy hiểm cho loài người trên toàn cầu. Bệnh cúm A/H5N1 xuất hiện lần đầu tiên ở
Hồng Kông vào năm 1997. Việt Nam là nước có tỷ lệ nhiễm cúm A/H5N1 cao ở gia
cầm và cũng có số trường hợp lây truyền từ gia cầm sang người cao so với các quốc gia
khác trên thế giới (tính đến tháng 9 năm 2012 đã có 123 ca mắc trong đó tử vong 61
người), chỉ xếp thứ hai sau Indonesia. Hiện nay dịch bệnh cúm A/H5N1 vẫn đang là
mối nguy hiểm có thể làm nhiều người mắc, ảnh hưởng tới sức khỏe, tính mạng của
nhân dân đồng thời ảnh hưởng tới kinh tế, xã hội và cả chính trị quốc gia nói chung và
của từng địa phương nói riêng.
Với tỉnh Bắc Kạn, tháng 3 năm 2010, tại xã Như Cố, huyện Chợ Mới đã xảy ra
một vụ dịch cúm A/H5N1 cả trên gia cầm và trên người dẫn đến hiện tượng nhiều người
bị lây nhiễm cúm A/H5N1 từ gia cầm, trong đó có 02 ca dương tính với virus cúm
A/H5N1, một ca phải chuyển tuyến tới bệnh viện Nhiệt đới Quốc gia điều trị. Trong
tháng 10 năm 2011, có một trường hợp tử vong là một bệnh nhân nam tại xã Cường
Lợi, huyện Na Rì cũng có yếu tố dịch tễ liên quan tới việc tiếp xúc trực tiếp với gia cầm
ốm, chết và xét nghiệm bệnh phẩm cho dương tính với virus cúm A/H5N1. Trên địa bàn
tỉnh hàng năm vẫn xuất hiện gia cầm, thủy cầm chết hàng loạt, ngành thú y đã xét
nghiệm mẫu bệnh phẩm và có dương tính với virus cúm A, đây là nguồn bệnh nguy
hiểm có nguy cơ cao lây sang người.
18
Một trong nhiều nguyên nhân làm lây nhiễm cúm từ gia cầm sang người còn phổ
biến là do người dân thiếu kiến thức về bệnh, chưa có thái độ tích cực đối với sự nguy
hiểm của bệnh, còn lơ là chủ quan với dịch bệnh. Hành vi phòng chống bệnh chưa được
chú trọng. Các trường hợp mắc bệnh cúm A/H5N1 thường là do tiếp xúc trực tiếp hoặc
ăn thịt gia cầm chết, bị bệnh.
Tình hình thực hiện vệ sinh môi trường ở các xã miền núi, vùng cao của tỉnh Bắc
Kạn chịu ảnh hưởng bởi điều kiện kinh tế, văn hoá, xã hội. Do phong tục tập quán chăn
nuôi nhỏ lẻ làm ảnh hưởng đến việc khai báo khi có dịch và tiêu hủy gia súc gia cầm. Đây
là những yếu tố gây gia tăng lây lan bệnh cúm A/H5N1 từ gia cầm sang người.
Cho đến thời điểm hiện tại trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn vẫn chưa có một nghiên cứu
đánh giá về kiến thức, thái độ và thực hành của người dân về phòng chống bệnh cúm
A/H5N1, nên chúng tôi chọn xã Hà Vị, huyện Bạch Thông là địa điểm để tiến hành
nghiên cứu. Câu hỏi đặt ra ở đây là: Thực trạng kiến thức, thái độ, thực hành phòng
chống bệnh cúm A/H5N1 của người dân xã Hà Vị, huyện Bạch Thông ra sao? Yếu tố
nào làm ảnh hưởng tới hành vi này? Chúng tôi tiến hành đề tài “Nghiên cứu thực
trạng kiến thức, thái độ, thực hành phòng bệnh cúm A/H5N1 của người dân xã Hà
Vị, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn, năm 2012”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
1. Mô tả thực trạng kiến thức, thái độ, thực hành về phòng bệnh cúm A/H5N1 của
người dân xã Hà Vị, huyện Bạch Thông.
2. Xác định một số yếu tố liên quan, ảnh hưởng đến kiến thức, thái độ và thực
hành của người dân trong phòng chống bệnh cúm A/H5N1.
3. Phương pháp nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu: Chủ hộ trong các hộ gia đình (từ 18 tuổi trở lên).
-
Tiêu chuẩn lựa chọn: Hộ gia đình có nuôi gia cầm, thủy cầm, đang sinh sống ổn
định tại địa phương, đồng ý tự nguyện tham gia vào nghiên cứu.
-
Tiêu chuẩn loại trừ: Hộ không có đủ điều kiện trên, chủ hộ không có khả năng
khai thác thông tin điều tra, không đồng ý tham gia nghiên cứu.
3.2. Phương pháp nghiên cứu:
-
-
Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang
Cỡ mẫu: Cỡ mẫu tính theo công thức:
pq
d 2
n Z12 / 2
.
Z: là chỉ số giới hạn của khoảng tin cậy 95% là 1,96
p: = 0,5 (Tính giá trị cao nhất)
q = 1 – p = 0,5
d = sai số tối đa 5% = 0,05
19
Thay vào công thức tính được n= 384, làm tròn là n=400. Như vậy số đối tượng
cần điều tra làn 400 chủ hộ.
Phương pháp chọn mẫu: Lập danh sách các hộ dân đáp ứng các tiêu chí lựa chọn
sau đó bốc thăm ngẫu nhiên chọn 400 chủ hộ.
3.3. Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 5/2012 đến tháng 10/2012.
3.4. Địa điểm nghiên cứu: xã Hà Vị, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn.
3.5. Xử lý số liệu: Số liệu nhập vào máy và xử lý bằng phần mềm vi tính EPI-INFO 6.04.
4. Kết quả nghiên cứu
4.1. Kiến thức, thái độ và thực hành của người dân về bệnh cúm A/H5N1
4.1.1. Kiến thức của người dân về bệnh cúm A/H5N1.
-
-
-
-
Tỷ lệ người dân biết nguồn lây cúm A/H5N1 từ gia cầm là 80%
Tỷ lệ người dân biết bệnh cúm A/H5N1 lây qua đường hô hấp chiếm 79%
Tỷ lệ người dân biết biểu hiện bệnh cúm A/H5N1là 75%
Tỷ lệ người dân biết bệnh cúm A/H5N1 do vi rút gây ra là71%
4.1.2. Thái độ về bệnh cúm A/H5N1
-
-
-
Tỷ lệ người dân đồng ý cúm A/H5N1 là bệnh rất nguy hiểm đạt 73 %
Tỷ lệ người dân cho là cần thiết phải phòng bệnh cúm A/H5N1 chiếm 70%
Tỷ lệ người dân đồng ý khi bị bệnh cúm A/H5N1 cần đưa ngay đến cơ sở y tế
gần nhất chiếm 88%
4.1.3. Thực hành phòng bệnh cúm A/H5N1
-
-
-
Tỷ lệ thực hiện giữ nguồn nước sạch là 78%
Tỷ lệ thường xuyên tẩy uế chuồng trại gia cầm 72%
Tỷ lệ đeo khẩu trang và các phương tiện bảo hộ khi tiếp xúc với gia cầm ốm, chết
và rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng là như nhau 68%
-
Tỷ lệ người dân cho rằng phải thực hiện triệt để yêu cầu của cán bộ thú y cũng
như y tế về phòng chống bệnh cúm gia cầm chỉ đạt 58%
-
Tỷ lệ cho rằng cần tiêm vắc xin phòng bệnh cúm cho gia cầm rất thấp với 32%
4.1.4. Đánh giá kiến thức, thái đ ộ, thực hành của người dân về phòng, chống cúm A/H5N1
70
58
60
52
48
Tốt
50
40
30
20
10
0
36
Trung bình
Chưa tốt
26
23
22
19
16
Kiến thức
Thái độ
Thực hành
Biều đồ 1. Kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống cúm A/H5N1
20
Tải về để xem bản đầy đủ
139 trang
14/04/2022
4520
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Kỷ yếu Các đề tài nghiên cứu khoa học của hệ truyền thông giáo dục sức khỏe năm 2012", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- ky_yeu_cac_de_tai_nghien_cuu_khoa_hoc_cua_he_truyen_thong_gi.pdf
