Đặc điểm thạch học và sự phân bố của trùng lỗ trong đá vôi Permian phía Nam lô 106, bể sông Hồng

THĂM DÒ - KHAI THÁC DẦU KHÍ

TẠP CHÍ DẦU KHÍ

Số 3 - 2020, trang 22 - 31

ISSN-0866-854X

ĐẶC ĐIỂM THẠCH HỌC VÀ SỰ PHÂN BỐ CỦA TRÙNG LỖ TRONG ĐÁ VÔI

PERMIAN PHÍA NAM LÔ 106, BỂ SÔNG HỒNG

Mai Hoàng Đảm, Vũ Thị Tuyền

Viện Dầu khí Việt Nam

Email: dammh@vpi.pvn.vn

Tóm tắt

Bài báo giới thiệu kết quả nghiên cứu chi tiết về địa tầng của một số giếng khoan qua móng đá vôi bởi các tổ hợp hóa thạch trùng

lỗ bám đáy (benthic foraminifera) và đặc điểm thạch học. Kết quả nghiên cứu cho thấy các thành tạo đá vôi chủ yếu là packstone,

wackestone, mudstone chứa phong phú hóa thạch trùng lỗ đặc trưng cho thời kỳ Permian (Wuchiapingian - Changhsingian). Thành phần

thạch học của đá chưa bị biến đổi nhiều nên các hóa thạch được bảo tồn khá tốt, trong đó các khung hóa thạch bị thay thế bởi xi măng

calcite và dolomite. Lỗ rỗng được thành tạo chủ yếu bởi sự nén ép của các khối đá móng tạo nên dạng khe nứt. Các khe nứt chủ yếu được

lấp đầy bởi các khoáng vật calcite, dolomite và silic do ảnh hưởng của các hoạt động magma và quá trình thủy nhiệt.

Từ khóa: Hóa thạch trùng lỗ, móng đá vôi, địa tầng, đá vôi packstone, đá vôi wackestone, đá vôi mudstone.

1. Giới thiệu chung

cấu tạo Hàm Rồng, Hạ Long và Phả Lại. Một số nghiên cứu

chi tiết về địa tầng do Viện Dầu khí Việt Nam (VPI) thực

hiện nhằm cung cấp các thông tin chi tiết về địa tầng và

liên kết địa tầng của các giếng khoan với các khu vực lân

cận giúp định hướng công tác tìm kiếm, thăm dò, khai

thác đạt hiệu quả hơn. Trong bài báo này, tác giả chỉ đề

cập đến các nghiên cứu về địa tầng và thạch học móng đá

vôi của 3 giếng khoan SH1, SH2 và SH3 thuộc phía Nam Lô

106 được thành tạo vào cuối Paleozoic (PZ).

Bể trầm tích Sông Hồng được lấp đầy bởi các trầm tích

Đệ Tam, có cấu trúc địa chất rất phức tạp với nhiều đới

phân dị khác nhau và thành phần đá móng đa dạng gồm:

đá biến chất kết tinh gneiss, đá nội sinh, trầm tích mảnh

vụn và các thành tạo đá vôi. Trong đó, móng đá vôi trước

Cenozoic được tìm thấy khá phổ biến ở khu vực phía Bắc

của bể Sông Hồng thuộc các cụm cấu tạo: Hàm Rồng, Yên

Tử, Phả Lại, Đồ Sơn. Các thành tạo móng đá vôi bắt đầu

trở thành đối tượng quan trọng khi phát hiện sản phẩm

hydrocarbon chứa trong móng ở khu vực Lô 102 - 106.

Tuy nhiên, việc nghiên cứu về địa tầng ở khu vực này

còn nhiều hạn chế bởi số lượng mẫu (giếng khoan) chưa

nhiều.

Khu vực nghiên cứu có hoạt động kiến tạo rất phức

tạp nằm ở rìa phía Nam của mảng Nam Trung Hoa, gần đới

khâu Sông Mã là ranh giới giữa mảng Nam Trung Hoa và

Indochina [1]. Đới khâu Sông Mã xảy ra vào cuối Paleozoic

do quá trình khép kín của 2 mảng trên và là nơi giao nhau

của các đới và phụ đới kiến tạo chính [2] (Hình 1).

Một số dự án nghiên cứu tổng thể về kiến tạo, thạch

học, địa tầng đã được Tổng công ty Thăm dò Khai thác

Dầu khí (PVEP) thực hiện bởi các tuyến khảo sát thực địa

vùng Hải Phòng, Hải Dương, Hạ Long, Cát Bà để liên hệ

đối sánh với các thành tạo bên dưới bể Sông Hồng. Kết

quả nghiên cứu cho thấy giữa chúng có mối quan hệ về

nguồn gốc với nhau, các khối móng đá vôi chủ yếu được

thành tạo trong thời kỳ Devonian - Carboniferous thuộc

các hệ tầng: Tràng Kênh, Phố Hàn và Bắc Sơn ở các cụm

Với mục tiêu nghiên cứu chi tiết địa tầng trong các

thành tạo đá vôi, tác giả sử dụng tổ hợp hóa thạch trùng

lỗ bám đáy (benthic foraminifera) để mô tả nhận dạng

trực tiếp hình dạng, sự sắp xếp các phòng phôi để xác

định tên giống và loài. Đối với mẫu đá vôi nguyên khối

(mẫu lõi, mẫu sườn) thực hiện gia công lát mỏng và phân

tích dưới kính hiển vi phân cực. Đối với mẫu vụn sẽ tiến

hành đúc các mảnh vụn sau khi được chọn thành khối

trước khi mài lát mỏng. Cùng với việc nghiên cứu địa

tầng là nghiên cứu đặc điểm thạch học của các thành

tạo đá vôi chứa hóa thạch về thành phần, cấu trúc, giai

đoạn thành tạo đá và ảnh hưởng của kiến tạo để đánh

Ngày nhận bài: 20/2/2020. Ngày phản biện đánh giá và sửa chữa: 20/2 - 13/3/2020.

Ngày bài báo được duyệt đăng: 13/3/2020.

DẦU KHÍ - SỐ 3/2020

22

PETROVIETNAM

giá khả năng chứa của đá. Nghiên cứu được thực hiện trên 103 mẫu (5m/

mẫu) phân tích hóa thạch trùng lỗ và 30 mẫu (20 - 30m/mẫu) phân tích

các chỉ tiêu thạch học.

hóa thạch cung được lấp đầy bởi calcite

kết tinh hạt thô và cấu trúc sinh vật vẫn

được bảo tồn tốt. Đá bị nứt nẻ phần nào

được lấp đầy bởi khoáng calcite không

chứa sắt có màu hồng và calcite chứa sắt

có màu tím nhạt.

2. Đặc điểm thạch học đá vôi

Trong khoảng độ sâu nghiên cứu, đá vôi có thành phần chính là

khoáng calcite không chứa sắt, có màu hồng, đôi chỗ có sự hiện diện

của calcite chứa sắt, có màu tím do nhuộm màu và dolomite không chứa

sắt. Mảnh vụn sinh vật như trùng lỗ bám đáy (benthic foraminifera),

echinoderm, coral, tảo (algae), bryozoa, brachiopod hiện diện trong đá.

Do các hoạt động kiến tạo, nén ép và quá trình tạo đá tạo ra các nứt nẻ

và kiến trúc dạng đường khâu (stylolite: đường nứt ngoằn ngoèo được

tạo ra do sự hòa tan khoáng vật), bị lấp đầy bởi khoáng calcite chứa sắt,

dolomite.

Đá vôi wackestone chứa hàm lượng

thấp hơn các mảnh vụn sinh vật như

foraminifera, ostracods, tảo và các mảnh

sinh vật khác chiếm khoảng 10% trong

tổng hàm lượng đá. Các mảnh vụn sinh

vật trôi nổi trên nền bùn vôi có kiến trúc

vi hạt, đôi chỗ bùn vôi calcite bị biến đổi

thành dolomite và bị thay thế bởi silicite.

Khung sinh vật và phòng phôi bị thay thế,

lấp đầy hoàn toàn bởi calcite. Đá bị nứt nẻ,

có kiến trúc dạng đường khâu và trám bởi

khoáng calcite không chứa sắt.

Các khoáng vật kết tinh sau quá trình lắng đọng trầm tích silicite

(chalcedony) trám vào các nứt nẻ của đá, giống như các đai mạch xâm

nhập vào đá vôi và lấp đầy các khe nứt. Các lỗ rỗng của đá được tạo ra

do sự hòa tan (vuggy pores) và nứt nẻ (fractured pores) đôi chỗ còn được

bảo tồn. Trên cơ sở phân loại của Dunham (1962), đá vôi trong khu vực

nghiên cứu được phân loại là: packstone, wackestone và mudstone. Ở khu

vực cấu tạo SH2, SH3 đặc trưng bởi tướng đá vôi wackestone, bùn vôi

(mudstone) và khu vực cấu tạo SH1 là đá vôi packstone, wackestone bị

dolomite hóa và tái kết tinh mạnh.

Mudstone có thành phần phổ biến là

bùn vôi, có kiến trúc vi hạt và một lượng

nhỏ bùn vôi kết tinh thành khoáng calcite

có kích thước microspar và micrite (<

4µm). Mảnh vụn sinh vật như foraminifera,

ostracods và những mảnh vỡ sinh vật

không xác định, chiếm dưới 10% tổng

hàm lượng đá. Các mảnh vụn sinh vật nằm

trôi nổi trên nền bùn vôi, đôi chỗ bùn vôi

calcite bị biến đổi thành dolomite và bị

thay thế bởi silicite.

Đá vôi packstone chứa hàm lượng tương đối các mảnh vụn sinh vật

như: foraminifera, tảo, echinoderm, coral, bryozoa, brachiopod và các

mảnh hóa thạch khác chiếm hàm lượng trên 10% trong tổng thành

phần của đá. Các mảnh vụn sinh vật và mảnh hóa thạch tiếp xúc nhau

và được gắn kết bởi bùn vôi và bùn vôi kết tinh thành microspar calcite

(4 - 10µm), pseudospar calcite (10 - 50µm) và đôi khi chúng bị dolomite

hóa. Khung sinh vật bị thay thế hoàn toàn bởi calcite, phòng phôi của

Đá dolomite được thành tạo từ đá vôi

packstone, wackestone bị dolomite hóa

trong quá trình biến đổi sau trầm tích.

Kiến trúc của đá dạng nửa tự hình (planar-

subhedral). Đá dolomite phân bố xen kẹp

trong đá vôi packstone và wackestone.

Mảnh vụn sinh vật trong đá chủ yếu bị

dolomite hóa.

Kết quả phân tích hình ảnh dưới kính

hiển vi điện tử quét (SEM) thể hiện hình

dạng tinh thể của các khoáng calcite vi hạt

(Ca), kích thước micro < 4µm và khoáng

dolomite (Do) có dạng hình thoi tự hình

với kích thước > 50µm (Hình 3e và f). Cùng

với kết quả phân tích nhiễu xạ tia X (XRD)

cho toàn bộ đá thấy rằng đá vôi phổ biến

là khoáng vật carbonate, trong đó thành

phần calcite chiếm hàm lượng phổ biến,

Hình 1. Sơ đồ phân chia các đới và phụ đới kiến tạo phía Bắc bể Sông Hồng [2]

DẦU KHÍ - SỐ 3/2020

23

THĂM DÒ - KHAI THÁC DẦU KHÍ

Hình 2. Ảnh chụp lát mỏng thạch học trong giếng khoan SH3. (a) 2.330 - 2.333m, (b) 2.375 - 2.378m và (c) 2.516 - 2.519m. Thành phần chính của đá là calcite vi tinh không chứa sắt

(Mi-Ca) có màu hồng xen lẫn lượng nhỏ vật chất hữu cơ (Org), đôi chỗ bị thay thế bởi dolomite (mũi tên trắng) và silicite. Đá chứa mảnh vụn sinh vật foraminifera (Fo), odstracod (Os) và

mảnh vỡ sinh vật (Bio). Đá bị nén ép tạo nứt nẻ (mũi tên màu xanh) và được lấp đầy bởi khoáng calcite hạt thô hơn (Ca).

Hình 3. Ảnh chụp lát mỏng thạch học và SEM trong giếng khoan SH1. (a) 3.989m, (b) 3.920m, (c) 3.950m, (d) 3.791m, (e) 3.783,5m, (f) 3.766m. Thành phần chính của đá là khoáng

calcite không chứa sắt (Ca) có màu hồng, đôi chỗ bị thay thế bởi dolomite (Do). Mảnh vụn sinh vật foraminifera (Fo), echinoderm (Ech), tảo (Alg) và mảnh vỡ sinh vật (Bio). Đá bị nén ép

tạo nứt nẻ (mũi tên) và kiến trúc dạng đường khâu (Styl), được lấp nhét bởi sét (Cl), calcite chứa sắt (Fe-Ca) và đai mạch silica (dyke). Dolomite dạng nửa tự hình (Do) thay thế vào calcite vi

hạt, sau đó dolomite thô hạt hơn tự hình hơn kết tinh sau.

ít hơn là dolomite và hiếm siderite. Các khoáng vật như

thạch anh, feldspar chiếm hàm lượng nhỏ (Hình 4).

Dolomite hóa: Khoáng calcite vi hạt bị thay thế một

phần bởi khoáng dolomite có kích thước mịn - thô và đôi

khi lấp vào những nứt nẻ. Dolomite hạt thô, tự hình hơn

được thành tạo sau, trong giai đoạn chôn vùi.

Kết quả nghiên cứu thạch học cho thấy đá vôi trong

khu vực này trải qua quá trình biến đổi sau trầm tích như

sự kết tinh của bùn vôi thành khoáng calcite, sự dolomite

hóa. Quá trình nén ép, hòa tan tạo những nứt nẻ và kiến

trúc dạng đường khâu, đôi chỗ nứt nẻ bị lấp đầy bởi

khoáng calcite, dolomite và silicite.

Nứt nẻ và kiến trúc dạng đường khâu: Do hoạt động

kiến tạo hình thành nứt nẻ và kiến trúc dạng đường khâu

và được lấp đầy bởi calcite, dolomite.

Nhìn chung, hệ thống lỗ rỗng quan sát được chủ yếu

là lỗ rỗng nứt nẻ (fractured pores), lỗ rỗng hòa tan (vuggy

và mouldic pores) và lỗ rỗng giữa các tinh thể dolomite

(intergranular pores). Do ảnh hưởng của quá trình thủy

nhiệt các khe nứt, đứt gãy bị lấp nhét bởi vật liệu silica giống

như các đai mạch và các kết hạch xâm nhập vào đá vôi và

lấp đầy các khe nứt làm hạn chế khả năng chứa của đá.

Sự kết tinh của bùn vôi thành khoáng calcite: Thành

phần bùn vôi của đá vôi kết tinh thành những khoáng

calcite có kích thước từ micrite đến pseudospar. Bùn

vôi bên trong mảnh vụn sinh vật kết tinh thành khoáng

calcite vi hạt và khoáng calcite hạt thô bao quanh mảnh

vụn sinh vật tạo thành kiến trúc khảm.

DẦU KHÍ - SỐ 3/2020

24

PETROVIETNAM

Hình 4. Biểu đồ phân tích XRD cho toàn bộ đá tại độ sâu 4.015m trong giếng khoan SH1

Hình 5. Sự phân bố hóa thạch trùng lỗ (LBF) trong giếng khoan SH1 đặc trưng cho tuổi Permian

Kết quả phân tích thạch học và sự hiện diện của các

dấu vết hóa thạch, đặc biệt là các tổ hợp giống loài của

foraminifera cho thấy đá bùn vôi (mudstone) và đá vôi

wackestone có thành phần bùn vôi, chứa ít mảnh vụn sinh

vật phổ biến lắng đọng trong môi trường biển có năng

lượng thấp, nước tương đối yên tĩnh. Đá vôi packstone

chứa mảnh vụn sinh vật và mảnh vụn đá vôi nhiều hơn,

chúng được lắng đọng trong môi trường biển có năng

lượng thay đổi từ thấp đến cao và ngược lại.

3. Đặc điểm phân bố trùng lỗ trong đá vôi tuổi Permian

Các thành tạo móng đá vôi trong khoảng độ sâu

nghiên cứu chứa phong phú hóa thạch trùng lỗ bám đáy

kích thước lớn (larger benthic foraminifera - LBF). Các

DẦU KHÍ - SỐ 3/2020

25

THĂM DÒ - KHAI THÁC DẦU KHÍ

khung hóa thạch chủ yếu bị thay thế bởi xi măng calcite

và dolomite, bên trong các phòng cung bị dolomite hóa

nhưng vẫn bảo tồn nguyên vẹn cấu trúc của hóa thạch.

ngăn uốn nếp mạnh và tường vỏ keriotheca rất rõ mà tiêu

biểu là họ Schwagerinidae (Hình 6). Bộ Fusulinida có đặc

điểm tường vỏ keriotheca phân bố chủ yếu trong tuổi

Carboniferous muộn (bậc Kasimovian) đến Permian muộn

(bậc Changhsingian) [6 - 8]. Ngoài ra, các hóa thạch dạng

tảo cung rất phong phú chủ yếu là nhóm Konickopora

(Hình 8 (4 - 6)). Bên cạnh đó, tổ hợp này có mặt rất phong

phú trong các thành tạo đá vôi ở một số khu vực phía Nam

Trung Hoa (Meishan, Laibin, bể trầm tích Nanpanjiang),

Thái Lan, Malaysia, Nhật Bản và Iran đặc trưng cho giai

đoạn Changhsingian muộn [9 - 11].

Tổ hợp hóa thạch tìm thấy đặc trưng cho thời kỳ

Paleozoic muộn (Permian) được phân bố chủ yếu ở khu

vực Đông Bắc Việt Nam và các vùng lân cận [4, 5]. Các đại

diện tiêu biểu gồm các giống: Nodosinelloides, Nodosaria,

Geinitzina, Codonofusiella, Pachyphloia, Rectoglandulina,

Palaeotextularia, Reichelina, Cribrogenerina và phong phú

các mảnh của thượng họ Fusulinacae có đặc trưng vách

Hình 6. Đặc điểm vách ngăn keriotheca họ Schwagerinidae tìm thấy trong giếng khoan SH1

Hình 8. 1. Boultoniinae, 2. Nodosinelloides netschajewi, 3. Nodosinelloides sp. trong giếng khoan SH2;

Hình 7. Sự phân bố hóa thạch trùng lỗ trong giếng khoan SH3

4 - 6. Các dạng tảo Koninckopora trong giếng khoan SH1. Thước tỷ lệ 100µm

DẦU KHÍ - SỐ 3/2020

26

PETROVIETNAM

Hình 9. Hóa thạch đặc trưng tuổi Permian trong giếng khoan SH1. 1 - 3. Nodosinelloides sp. (Mamet và Pinard, 1992) lần lượt tại 3.970m, 4.015m và 4.025m, 4 - 5. Geinitzina sp. (Spandel,

1901) lần lượt tại 4.030m và 4.005m, 6. Protonodosaria sp. (Gerke, 1959) tại 4.035m, 7. Geinitzina sp. (Spandel, 1901) tại 4.015m, 8 - 9. Sichotenella sp. tại 4.030m, 10. Globivalvulina

sp. (Schubert, 1921) tại 4.038m, 11. Protonodosaria sp. (Gerke, 1959) tại 4.035m, 12. Pachyphloia sp. (Lange, 1925) tại 4.035m, 13. Pachyphloia sp. (Lange, 1925) tại 4.005m, 14. Pachy-

phloia sp. (Lange, 1925) tại 3.985m, 15. Diplosphaerina sp. (Derville, 1952) tại 4.020m, 16. Protonodosaria sp. (Gerke, 1959) tại 4.035m, 17. Pachyphloia sp. (Lange, 1925) tại 4.025m,

18. Cribrogenerina sp. (Schubert, 1908) tại 4.035m, 19. Nodosaria sp. (Lamarck, 1812) tại 4.025m, 20. Neodiscus (?) sp. (Miklukho-Maklay, 1953) tại 3.985m, 21. Protonodosaria sp. (Gerke,

1959) tại 4.030m. Thước tỷ lệ 100µm.

Trong một số công trình nghiên cứu về trùng lỗ

Paleozoic [4, 5] đã ghi nhận sự phân bố của tổ hợp hóa

thạch ở một số khu vực lộ ra trên lục địa Việt Nam và các

khu vực lân cận:

Giống Globivalvulina Schubert, 1921 được phân

bố từ Serpukhovian đến phần muộn nhất Permian [10].

Giống Reichelina Erk, 1942 được xác định trong khoảng

từ Wuchiapingian đến Changhsingian ở vùng Nam

DẦU KHÍ - SỐ 3/2020

27

THĂM DÒ - KHAI THÁC DẦU KHÍ

Hình 10. Hóa thạch đặc trưng tuổi Permian trong giếng khoan SH1. 1. Plectogyra sp. (Ganelina, 1966) tại 3.989m, 2. Climacammina sp. (Brady, 1873) tại 3.989m, 3 - 4. ENDOTHYRIDAE

(Brady, 1884) tại 4.015m, 5 - 6. Schubertella sp. (Staff và Wedekind, 1910) tại 4.020m và 3.995m, 7. Profusulinella sp. (Rauzer-Chernousova và Belyaev, 1936) tại 4.015m, 8. Palaeotextu-

laria sp. (Schubert, 1921) tại 3.989m, 9 - 10. Fusiella sp. (Lee và Chen, 1930) tại 3.995m và 4.005m, 11. Rectoglandulina sp. (Loeblich và Tappan, 1955) tại 4.035m, 12. Codonofusiella sp.

(Dunbar và Skinner, 1937) tại 4.005m, 13. Profusulinella sp. tại 4.035m, 14. Schwagerinidae (Dunbar và Henbest, 1930) tại 4.035m. Thước tỷ lệ 100µm.

Trung Hoa [10]. Ở miền Bắc Việt Nam, địa tầng phân bố

của Reichelina trong Permian muộn chủ yếu ở vùng

Đông Bắc (Cao Bằng, Lạng Sơn) thuộc hệ tầng Bắc Sơn

(Wuchiapingian) và Đồng Đăng (Changhsingian) [5].

bố địa tầng chủ yếu Permian giữa đến muộn và phổ biến

ở khu vực Đông Bắc thuộc các hệ tầng Bắc Sơn và Đồng

Đăng, ở thềm lục địa chỉ mới phát hiện ở một số giếng

khoan Lô 106 [5].

Giống Pachyphloia Lange, 1925 xuất hiện đầu tiên từ

Sakmarian và biến mất vào phần muộn nhất của Permian

ở vùng Nam Trung Hoa [10]. Ở Việt Nam, Pachyphloia phân

Giống Schubertella Staﬀ và Wedekind, 1910 được

phát hiện phổ biến ở miền Bắc (Bắc Kạn, Quảng Ninh,

Thái Nguyên, Quảng Bình) trong khoảng từ Carboniferous

DẦU KHÍ - SỐ 3/2020

28

PETROVIETNAM

Hình 11. Hóa thạch đặc trưng tuổi Permian trong giếng khoan SH3. 1. Globivalvulina (?) sp. (Schubert, 1921) tại 2.327m, 2. Eoendothyra sp. (Miklukho - Maklay, 1960) tại 2.378m, 3.

Palaeotextularia (?) sp. (Schubert, 1921) tại 2.378m, 4. Palaeotextularia sp. (Schubert, 1921) tại 2.327m, 5-6. Palaeotextularia sp. (Schubert, 1921) tại 2.378m, 7. Palaeotextularia sp.

(Schubert, 1921) tại 2.333m, 8. Rectogandulina (?) sp. (Loeblich và Tappan, 1955) tại 2.327m, 9 - 10. Rectogandulina sp. (Loeblich và Tappan, 1955) lần lượt tại 2.378m và 2.540m, 11 - 12.

Nodosinelloides sp. (Mamet và Pinard, 1992) tại 2.327m, 13. Nodosinelloides sp. (Mamet và Pinard, 1992) tại 2.540m, 14 - 15. Geinitzina sp. (Spandel, 1901) lần lượt tại 2.354m và 2.519m,

16 - 17. Pachyphloia sp. (Lange, 1925) lần lượt tại 2.327m và 2.348m, 18-19. Pachyphloia sp. (Lange, 1925) tại 2.354m, 20. Pachyphloia sp. (Lange, 1925) tại 2.510m. Thước tỷ lệ 100µm.

muộn (Moscovian) đến Permian thuộc hệ tầng Bắc

Sơn [5]. Giống Cribrogenerina Schubert, 1908 phân bố

trong Permian muộn (Changhsingian) thuộc hệ tầng

Đồng Đăng được tìm thấy ở Cao Bằng, Lạng Sơn [5]. Họ

Schwagerinidae Dunbar et Henbest, 1930 rất đặc trưng

cho địa tầng Permian thuộc hệ tầng Bắc Sơn ở khu vực

phía Bắc (Sơn La, Hà Giang, Lạng Sơn) và cả phía Nam

(Kiên Giang) thuộc hệ tầng Hà Tiên [5].

DẦU KHÍ - SỐ 3/2020

29

THĂM DÒ - KHAI THÁC DẦU KHÍ

Tổ hợp Nodosinelloides - Geinitzina đặc trưng

cho Permian sớm được ghi nhận ở Iran [12]. Tổ hợp

Codonofusiella-ReichelinakháphongphúởvùngĐôngBắc,

thuộc hệ tầng Bắc Sơn tương ứng với bậc Wuchiapingian

[4]. Bên cạnh đó, phần muộn nhất của Permian được ghi

nhận là sự xuất hiện của giống Codonofusiella Dunbar

et Skinner, 1937 ở miền Nam Nhật Bản [13]. Ở Việt Nam,

Codonofusiella phân bố trong Permian giữa - muộn của

các hệ tầng Bắc Sơn, Đồng Đăng, Hà Tiên (Hà Giang, Cao

Bằng, Điện Biên, Quảng Bình, Kiên Giang).

Tài liệu tham khảo

1. Ian Metcalfe. Palaeozoic-Mesozoic history of SE

Asia. The SE Asian Gateway: History and Tectonics of the

Australia-Asia Collision. 2011; 355: p. 7 - 35.

2. Nguyễn Thị Dậu và nnk. Đánh giá tiềm năng bể

Sông Hồng thuộc Dự án: “Đánh giá tiềm năng dầu khí trên

vùng biển và thềm lục địa Việt Nam. Tập đoàn Dầu khí Việt

Nam. 2012.

3. L.H.Nielsen, H.I.Petersen, N.D.Thai, N.A.Duc,

M.B.W.Fyhn, L.O.Boldreel, H.A.Tuan, S.Lindström, L.V.Hien.

A Middle-Upper Miocene ﬂuvial-lacustrine rift sequence in

the Song Ba rift, Vietnam: An analogue to oil-prone, small-

scale continental rift basins. Petroleum Geoscience. 2007;

13: p. 145 - 168.

Từ kết quả nghiên cứu cho thấy sự tương đồng của

các tổ hợp hóa thạch trong các giếng khoan SH1, SH2,

SH3 và có thể liên kết với các khu vực lân cận. Tuy nhiên,

trong các giếng khoan SH2, SH3, tổ hợp hóa thạch không

phong phú, chủ yếu là giống Nodosinelloides, Pachyphloia,

Geinitzina, Rectoglandulina, Palaeotextularia và mảnh hóa

thạch thuộc phụ họ Boultoniinae (Skinner, 1954) thường

phong phú trong khoảng tuổi Permian (Hình 8 (1 - 3), 9,

10 và 11). So sánh với các nghiên cứu trong khu vực lô

102, 106, 107 thì tổ hợp hóa thạch trùng lỗ được tìm thấy

trong các giếng khoan SH1, SH2 và SH3 là trẻ nhất trong

Paleozoic, trong khi các tổ hợp hóa thạch trùng lỗ đặc

trưng Devonian - Carboniferous được tìm thấy trong các

giếng khoan lân cận: HR, HRN, PL, HL và DS [14, 15].

4. ĐặngTrần Huyên. Địa tầng các trầm tích Phanerozoi

ở Đông Bắc Bộ. Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản.

2007.

5. Đoàn Nhật Trưởng. Atlas cổ sinh vật Việt Nam (Tập

Trùng lỗ). Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản. 2012.

6. Daniel Vachard. New SEM obdervations of

Keriothecal walls: Implications for the evolution of Fusulinid.

Journal of Foraminiferal Research. 2004; 34(3): p. 232 - 242.

4. Kết luận

7. Alfred R.Loeblich, Helen Tappan. Foraminifera

genera and their classiﬁcation. Journal of Foraminiferal

Research. 1988; 18(3): p. 271 - 274.

Các thành tạo móng đá vôi trong khoảng độ sâu khoan

nghiên cứu ít bị biến đổi, chủ yếu là đá vôi packstone,

wackestone và mudstone. Đá vôi chứa phong phú tổ hợp

hóa thạch trùng lỗ với 24 giống và loài được xác định. Các

tổ hợp này đặc trưng cho tuổi Permian giữa - muộn trong

khu vực nghiên cứu. Trong đó, sự hiện diện phong phú của

thượng họ Fusulinacea với đặc điểm vách ngăn có uốn nếp

mạnh và cấu trúc tường vỏ kiểu keriotheca mà tiêu biểu là

họ Schwagerinidae. Tổ hợp này được ghi nhận là trẻ nhất

trong tất cả các giếng khoan được nghiên cứu của Lô 106

và khu vực lân cận. Ngoài ra, thượng họ Fusulinacae còn

phân bố chủ yếu trong các khối đá vôi khu vực Đông Bắc

Việt Nam và các khu vực lân cận phía Nam Trung Hoa.

8. J.R.Groves. Suborder Lagenide and other smaller

foraminifers form uppermost Pennysylvanian-lower Permi

rocks of Kansas and Oklahoma. Micropaleontology. 2000;

46(4): p. 285 - 326.

9. Haijun Song, Jin-Nan Tong, Ke-Xin Zhang, Qin-Xian

Wang, ZHong-Qiang Chen. Foraminiferal survivors from

the Permian-Triassic mass extinction in the Meishan section,

South China. Palaeoworld. 2007; 16: p. 105 - 119.

10. Jérémie Gaillot, Daniel Vachart, Thomas Galfetti,

Rossana Martini. New latest Permian foraminifers from Laren

(Guangxi Province, South China): Palaeobiogeographic

implications. Geobios. 2009; 42(2): p. 141 - 168.

Thành phần khoáng vật calcite chiếm hàm lượng phổ

biến trong đá vôi và ít hơn là dolomite, hiếm siderite. Đá

vôi trải qua quá trình biến đổi sau trầm tích do bị tác động

bởi sự nén ép, hoạt động thủy nhiệt và sự xâm nhập của

các đai mạch silicite tạo nên các dạng lỗ rỗng nứt nẻ, lỗ

rỗng hòa tan và lỗ rỗng giữa các khoáng dolomite. Trong

đó, lỗ rỗng dạng nứt nẻ là chủ yếu nhưng bị lấp đầy bởi

các khoáng vật thứ sinh: calcite và dolomite, điều này làm

hạn chế khả năng chứa của đá.

11. ZHong-Qiang Chen, Annette D.George, W-R.

Yang. Eﬀects of Middle-Late Permian sea-level changes and

mass extinction on the formation of the Tieqiao skeletal

mound in the Laibin area, South China. Australian Journal

of Earth Sciences. 2009; 56(6): p. 745 - 763.

12. Hamed Yarahmadzahi, Daniel Vachard, Bahareh.

Dibadin. Smaller foraminifers from the lower permian

DẦU KHÍ - SỐ 3/2020

30

PETROVIETNAM

emarat formation, east of Firuzkuh (Central Alborz, Iran).

Research in Paleontology and Stratigraphy. 2016; 122(3):

p. 103 - 118.

18. M.Soloman, R.Green. A chart for designing modal

analysis by point counting. Geologische Rundsch. 1966; 55:

p. 844 - 848.

13. Ursula Leppig. Codonofusiella (Fusulinidae):

Shell architecture and its functional meaning. Marine

Micropaleontology. 1995; 26(1 - 4): p. 461 - 467.

19. M.E.Tucker. Shallow-marine carbonate facies and

facies models. Geological Society. 1985; 18: p. 147 - 169.

20. Marcelle K.Boudagher-Fadel. Evolution and

geological signiﬁcance of larger benthic foraminifera.

Developments in Palaeontology & Stratigraphy. 2008.

14. Nguyễn Văn Săng Vô, Mai Hoàng Đảm. Xây

dựng bản ảnh hóa thạch trùng lỗ (foraminifera) trong đá

carbonate trước Cenozoic ở đảo Cát Bà, Hải Phòng và trong

một số giếng khoan phía bắc bể Sông Hồng. VPI. 2016.

21. Peter A.Scholle, Dana S.Ulmer-Scholle. A color

guide to the petrography of carbonate rocks: Grains, textures,

porosity, diagenesis. American Association of Petroleum

Geologist Tulsa. 2003; 77: p. 372 - 375.

15. PVEP-ITC. Đề án nghiên cứu địa chất, địa vật lý của

móng carbonate trước Cenozoic ở các lô 102/10 và 106/10.

2014.

22. Robert J.Dunham. Classiﬁcation of carbonate

rocks according to depositional textures. American

Association of Petroleum Geologist (AAPG) Memoir. 1962;

1: p. 108 - 121.

16. L.van der Plas, A.C.Tobi. A chart for judging the

reliability of point counting results. American Journal of

Science. 1965; 263: p. 87 - 90.

17. Liêu Kim Phượng, Bùi Thị Luận, Vu Thị Tuyền.

Nghiên cứu thạch học và sự biến đổi sau trầm tích của đá

móng carbonate tuổi Paleozoic ở phía Tây Bắc bể Sông

Hồng. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Việt Nam. 2019;

61(8): trang 1 - 6.

23. VPI. Petrography report from the 106-YT-2X. 2009.

24. VPI. Petrography report from the 106/10-HRD-

1XST. 2016.

CHARACTERISTIC OF PETROLOGY AND DISTRIBUTION OF LARGER

BENTHIC FORAMINIFERA OF PERMIAN CARBONATE IN THE SOUTHERN

PART OF BLOCK 106, SONG HONG BASIN

Mai Hoang Dam, Vu Thi Tuyen

Vietnam Petroleum Institute

Email: dammh@vpi.pvn.vn

Summary

The paper presents a detailed stratigraphic study of some wells which drilled through carbonate basement formations by analising

larger benthic foraminifera assemblages and lithological characteristics of carbonate rock. The results show that the limestone formations

are mainly packstone, wackestone and mudstone which contain abundant fossilised coincidence characteristic for the Permian period

(Wuchiapingian - Changhsingian). The petrographic composition of the rock has been less altered so most of the fossil traces are quite

well preserved, in which the fossil frames were replaced by calcite and dolimite cement. The pores are formed mainly by the compression

of the blocky carbonate basements and they are filled by calcite, dolomite and silicon due to the influence of magma and hydrothermal

activities.

Key words: Foraminifera fossils, carbonate basement, stratigraphy, packstone, wackestone, mudstone.

DẦU KHÍ - SỐ 3/2020

31