Cẩm nang khởi nghiệp

Cm nang khi nghip  
Chat Master  
MC LC  
Li mở đầu................................................................................................................. 4  
CHƢƠNG I: TRƢỚC KHI KHI NGHIP ....................................................... 11  
A. HIU BIẾT ĐỂ KHI NGHIP THÀNH CÔNG ........................................... 11  
1. Định nghĩa về khi nghip ....................................................................... 11  
2. Ti sao phi khi nghip? ........................................................................ 24  
3. La chọn hướng khi nghip................................................................... 33  
4. La tui nào khi nghip? ....................................................................... 55  
5 Lp nghip khác làm vic .......................................................................... 57  
6. Quan điểm vlàm giàu ............................................................................. 58  
7. Thái độ như thế nào?................................................................................ 85  
8. Phm cht ra làm sao? ............................................................................. 87  
9. Vai trò ca tm nhìn? ............................................................................... 92  
10. Tư duy là nn tng .................................................................................. 97  
11. Phong thái và tâm thế ............................................................................. 99  
12. Trc giác trong kinh doanh.................................................................. 105  
13. Hc tp và làm vic ............................................................................... 108  
14. Rèn luyn và rèn luyn ......................................................................... 111  
15. Hoàn cảnh và điu kin........................................................................ 114  
16. Cần lưu ý thời điểm............................................................................... 116  
17. Biết quí trng thi gian......................................................................... 117  
18. May mn có tht không? ...................................................................... 119  
19. Luôn tìm kiếm cơ hội ............................................................................ 122  
20. Mỗi người mt sphn?....................................................................... 127  
B. XEM XÉT VÀ ĐIỀU CHNH BN THÂN ..................................................... 129  
1. Ước mơ và hin thc............................................................................... 129  
2. Hoài bão và mục đích ............................................................................. 146  
3. Phm cht ca bn thân......................................................................... 147  
4. Năng lực ca bn thân ........................................................................... 170  
5. Trình độ và kinh nghim ........................................................................ 171  
6. Hin ti và khả năng............................................................................... 174  
7. Năng lực và năng khiếu.......................................................................... 175  
8. Ý chí và nghlc ..................................................................................... 177  
9. Thói quen và tính cách ........................................................................... 187  
10. Quan nim vhnh phúc...................................................................... 189  
11.Ý thc vshc ..................................................................................... 192  
12. Có khả năng lãnh đạo?......................................................................... 194  
13. Có tư tưởng đổi mi?............................................................................ 208  
14. Nhanh chóng và khôn ngoan ............................................................... 212  
15. Hiu qui lut phát trin ........................................................................ 214  
16. Biết khoa học kĩ thut........................................................................... 221  
17. Quan sát và sáng to............................................................................. 223  
1
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
18. Thu nhp và tiết kim ........................................................................... 225  
19. Nhng ngun vốn đang có ................................................................... 226  
20. Nhng ngun lc htr....................................................................... 232  
C. TÌM HIU VÀ KHC PHC HOÀN CNH.................................................. 235  
1. Vcon đường sẽ đi.................................................................................. 235  
2. Ai là người đáng học?............................................................................. 240  
3. Người có thể giúp đỡ?............................................................................. 241  
4. Cu quí nhân phù tr............................................................................. 244  
5. Bi cnh lch schung?......................................................................... 246  
6. Hoàn cnh thay đi được?...................................................................... 254  
7. Xem mọi người kinh doanh.................................................................... 255  
8. Thị trưng và khách hàng...................................................................... 257  
9. Ngun nguyên liu ra sao?..................................................................... 271  
10. Cn biết đa dạng hóa ............................................................................ 276  
11. Vcung cách phc v........................................................................... 287  
12. Các hình thc phân phi...................................................................... 290  
13. Chính sách ca nhà nước..................................................................... 308  
14. Ngun nhân lc thế nào?..................................................................... 309  
15. Công nghệ để làm giàu ......................................................................... 312  
D. CHUN BỊ ĐỂ VÀO CUC TT NHT........................................................ 315  
1. Tìm ý tưởng phù hp .............................................................................. 315  
2. Lp dán, kế hoch................................................................................ 320  
3. Thu thp nhng ý kiến ........................................................................... 325  
4. Lấp đi nhng khiếm khuyết.................................................................... 326  
5. Hc tp vkinh doanh............................................................................ 328  
6. Xác định li ln na ............................................................................... 332  
7. Mrng mi quan h............................................................................. 334  
8. Huy đng hết ngun lc ......................................................................... 340  
9. Mtài khon ngân hàng ........................................................................ 341  
10. Tiến hành huy động vn....................................................................... 345  
11. Xây dng mt đội ngũ........................................................................... 347  
12. Đặt nn tảng thương hiệu..................................................................... 357  
13. Xây dng web bán hàng ....................................................................... 373  
14. Chn mt bng kinh doanh.................................................................. 380  
15. Thăm dò trước thị trường..................................................................... 385  
CHƢƠNG II: TIẾN HÀNH KHI NGHIP .................................................... 387  
1. Ném đá thăm đường................................................................................ 387  
2. Loi hình kinh doanh ............................................................................. 388  
3. Quản lí con người ................................................................................... 402  
4. Qun lí công vic..................................................................................... 418  
5. Qun lí tin bc....................................................................................... 423  
6. Vai trò truyn thông................................................................................ 433  
7. Định giá hàng hóa .................................................................................. 437  
8. Tìm kiếm khách hàng ............................................................................. 448  
2
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
9. Vượt qua khó khăn ................................................................................. 451  
10. Kim soát ri ro..................................................................................... 453  
CHƢƠNG III: PHÁT TRIN SNGHIP ...................................................... 456  
1. Chú trng hoạch đnh............................................................................. 456  
2. Nghiên cu phát trin............................................................................. 463  
3. Chiêu hiền đãi sĩ...................................................................................... 465  
4. Đào tạo con người................................................................................... 469  
5. Mrng thphn .................................................................................... 474  
6. Qung bá sâu rng.................................................................................. 479  
7. Hn chế sai lm....................................................................................... 484  
8. Văn hóa tổ chc ...................................................................................... 485  
9. Đầu tư thêm na ..................................................................................... 490  
10. Trách nhim xã hi............................................................................... 493  
CHƢƠNG IV: HOẠT ĐNG CUỐI ĐỜI.......................................................... 495  
1. Tng kết kinh nghim............................................................................. 495  
2. Chuyn giao quyn lc ........................................................................... 498  
3. Cng hiến xã hi..................................................................................... 502  
4. An hưng tui già ................................................................................... 503  
5. Nhng li khuyên cui ........................................................................... 505  
Li kết .................................................................................................................... 510  
3
Cm nang khi nghip  
Chào bn!  
Chat Master  
LI MỞ ĐẦU  
Hôm nay là ngày 06 tháng 10 năm 2015, tôi bắt đầu thu xếp thời gian để viết  
cun sách Cm nang khi nghip. Thật ra ý định cho ra đời mt cuốn sách như thế  
đã được tôi p trất lâu, nhưng để thc hiện được ý định này qukhông phi là  
điều đơn giản.  
Làm giàu là mt khái niệm vô cùng. Để giàu có mỗi người có một chương  
trình hành động khác nhau. Không ai có thbắt chước ai được. Chính vì vy, cun  
sách này chcung cp cho bn nhng kiến thc chung nhất trước khi bt tay vào  
khi nghip. Mi thc mc cthvlàm giàu bn hãy viết thư cho tôi theo địa chỉ  
ghi trong cun sách.  
Bn biết không, tôi sinh ra trong một gia đình nghèo khổ. Cha tôi là người có  
trình độ nhưng lại không được xã hi trng dụng nên ông đành làm những nghề  
chân tay vt vả để nuôi các con ăn học. Nhng hình nh vt vca cha, thiếu thn  
của gia đình in sâu vào tâm trí đã hun đúc cho tôi khát khao làm giàu cháy bng.  
Rt nhiều đêm nước mắt rơi ướt đầm cgối vì khóc thương cho gia đình, bản thân  
nhưng tôi vẫn không sao tìm ra cách thoát khi cảnh nghèo hèn. Qua bao năm lăn  
ln, nhc nhã, tôi dn thu hiu mọi đạo lí trên đời nên ghi li nhng cm nhn, suy  
nghĩ, hiểu biết, kinh nghiệm … của mình trong cun sách này. Biết đâu cuốn sách  
sgiúp ích, dù chỉ là điều rt nh, cho nhng ai có tm lòng tốt nhưng vẫn chưa tìm  
ra con đường và cách thức để giàu có.  
Tôi không biết bạn đang đọc cun sách này bng tâm thế như thế nào, nhưng  
theo tôi tâm thế là điều vô cùng quan trng khi bn mun tiếp thu, đón nhận điều gì  
đó từ người khác, trong cuc sng. Có hay không, tt hay xấu, đúng hay sai ...  
Nhng khái nim ấy dường như rất khó phân bit bi có nhng chuyn trên thế gian  
này chúng ta không thchứng minh được một khi người khác không tin mình. Cho  
dù bn là ai, tôi mun bn hiu rng bạn đọc cun sách này là vì bn. Nhng gì mà  
cuốn sách đem lại cho bn phthuc hoàn toàn vào vic bn tiếp thu cuốn sách như  
thế nào, vi mt tâm thế ra sao. Nếu như bạn không gt bra khỏi đầu mình nhng  
định kiến ích k, hp hòi bn sẽ khó vươn đến những điều tốt đẹp trong cuc sng.  
Trước khi bt tay vào khi nghip bn cn có mt tâm thế vng vàng, xem vic  
phấn đấu để đạt được mục đích giàu có, hạnh phúc là một quá trình để chun b,  
phân bsc lc hp lí. Phi làm vic hết ngày này qua ngày khác với cường độ cao  
chkhông phi dạo chơi cho biết. Nếu không có sc khe do dai, tinh thn lc  
quan bn skhông thchy bn bỉ đến cuối con đường. Tôi không biết tương lai  
ca bạn ra sao nhưng nếu tâm thế ca bn tt thì chc chn sphn ca bn sẽ tươi  
sáng hơn. Chính vì vậy, hãy bắt đầu thay đổi cuc sng bằng cách điều chnh tâm  
thế, thái độ ca mình ngay khi đọc được nhng dòng chnày.  
Hành tinh mà chúng ta đang sống ngày càng có nhiều điều xu phát sinh.  
Những điều này đã khiến cho cuc sng ca chúng ta thêm phn mt mi. Chúng ta  
phải đấu tranh để sinh tn và phát trin vi scgng lớn hơn trước rt nhiu.  
Đành rằng có may mắn, nhưng thông thường chnhững người giàu bản lĩnh, nghị  
4
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
lực, ý chí, kiên trì … mới có thtiếp tục đi lên. Đâu là giới hn của con người? Bn  
và tôi không ai biết. Chính vì vậy, đừng bao gitgii hn bản thân mình. Điều đó  
không có nghĩa chúng ta cứ hành động mù quáng. Biết lắng nghe để điều chnh sao  
cho hp lí nhất, đó mới là ngưi khôn ngoan.  
Hàng ngày chúng ta phải tranh đấu, giẫm đạp lên nhau hòng chiếm đoạt bao  
nhiêu thtrên thế gian này. Có thhữu hình, nhưng có thchỉ là hư danh. Có nhiu  
người để đạt được địa vị giàu có đã bất chp thủ đoạn, phi trả giá khá đắt. Có khi  
nào bn thi mình mt câu: Nếu mi thứ trên đời này mình đều có thì bây giờ  
mình scn gì?  
Khái niệm giàu có trong suy nghĩ của nhiều người chbó hp là nhiu tin  
lm ca, chkhông hiu bao quát, sâu sắc hơn. Giàu có ở đây là giàu sức khe, tình  
cm, tri thc, kinh nghiệm … Nếu hiểu như vy thì mi gikhc trôi qua trong  
cuộc đời ca bn là mt gikhắc đầy ý nghĩa.  
Tin bạc dường như là vt trang sc bên ngoài chkhông phải là “tính chất”  
bên trong của con người bn. Một ngày nào đó bạn lạc vào hoang đảo, lâm vào  
hoàn cnh khn cùng bn ssng ra sao?  
Làm giàu đôi lúc không phải mun học là được mà phi rèn luyện thành kĩ  
xảo, kĩ năng. Nhiều bn nghviệc ra ngoài buôn buôn bán bán. Đi mua hàng thì  
mua hàng xu, mắc hơn người ta, ti lúc bán thì chi phí cao nên giá rkhông bng  
họ. Người ta vn mnh mi ln bung tin ra mua số lượng ln, bn chỉ có vài đồng,  
kinh nghim non nt nếu không khôn ngoan thì tht bi luôn chc ch. Mun bán  
hàng được thì mua hàng phi tt. Bn mua hàng tồi thì bán hàng sao đây? Bạn hi  
tôi cách mua hàng r, tôi nói có cngàn cách. Cả ngàn cách này có được là do quá  
trình tôi lăn lộn, tìm hiu, quan sát, nhn xét, phân tích … thị trường mà bt ra.  
Không vào hang cp làm sao bắt được cọp? Để có được nhng kinh nghiệm đó bạn  
phi trgiá rt nhiu. Làm giàu là phi tri nghim.  
Mun hc hi tốt trước tiên phi quan sát tt. Quan sát tt là ghi nhn tt cả  
những thông tin dưới mi hình thức như hình ảnh, âm thanh …, sau đó sắp xếp  
khoa hc trong não b(ghi nhkhoa hc) ri xlí bng cách phân tích, tng hp,  
nhận xét, tư duy … Quá trình phân tích, tổng hp, nhận xét, tư duy … càng hoàn  
ho thì tm nhìn càng sâu rộng, suy nghĩ càng sâu sắc, quyết định càng chun xác  
… Chính vì vậy, phi luôn tp quan sát, sp xếp, ghi nh, phân tích, tng hp, nhn  
xét, tư duy … để đầu óc mình trthành kit xut.  
Trong quá trình hoàn thin bn thân bn hãy tập suy nghĩ giải quyết vấn đề  
tht nhanh chóng và chính xác. Ví d, cùng mt kết quả người bình thường có thra  
quyết định trong 10 giây thì bn có thra quyết định chtrong một giây. Để suy  
nghĩ nhanh chóng và chính xác, óc của bn phi ghi nhvà xlí nhiu thông tin,  
trong đó có những thông tin rt phc tp. Bên cạnh đó, một yếu tố ảnh hưởng rt  
lớn đến khả năng suy nghĩ của não blà sc khe của cơ thể. Cơ thể không khe  
mạnh trí não khó thăng hoa. Người nào suy nghĩ nhanh chóng và chính xác sẽ có li  
thế hơn người khác. vào thi buổi “mạnh được yếu thua” như hiện nay thì tcht  
trên ảnh hưởng rt lớn đến thành công ca bn.  
Nhiều người rt thích sáng tạo nhưng li không nắm được nn tng vì vy  
khi cho ra đời sn phm mi thy lbch. Kkhờ thì nhìn điều lbch cho là hay, là  
5
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
lạ. Đời lm kẻ trình độ thp mà không biết mình thp, mình sai mà cứ tưởng mình  
hay … Tht buồn cười!  
Muốn làm giàu trước tiên phi bi btri thc, rèn luyn tính cách, phm cht,  
tôi luyện kĩ năng, hun đúc tình cảm … thật nhiu, chkhông phi nói lí thuyết  
suông là giàu đưc.  
Trong kinh doanh không được dùng cảm tính để đo lường. Tôi biết hin nay  
mt sbn trcó thói quen xem xét vn đề bng cảm tính. Đây là sai lầm chết  
người khiến snghip kinh doanh ca bn tan ra mây khói. Bạn nói người ta mua  
500 VND trong khi bn mua 1.000 VND. Bạn nói hàng đó họ không mua, bn có  
biết lí do? Chúng ta không thtiến lên nếu như không biết cthnguyên nhân, rào  
cn. Trnhng vic ngoài khả năng của con người, tôi tin rng mọi bài toán đều có  
li gii.  
Làm kinh doanh phi ý thức được tm quan trng ca các con số, người  
không biết tính toán không bao giờ giàu có được. Phàm làm việc gì cũng phải qui ra  
các con s, có thế mới đánh giá được tính chính xác ca svic. Qun lí công vic  
bng nhng con ssgiúp bạn đánh giá chính xác những gì đang diễn ra, để từ đó  
đề ra những sách lược, huy động ngun lực … chấn chnh kp thi. Có nhiều người  
kinh doanh tht bại do năng lực qun lí các con ském hiu qu. Họ coi thường  
chúng nên chng thèm ghi chép lại, đến khi tng kết thì tính toán sơ sài cho qua  
chuyn. Tôi không chp nhn kiu làm vic không có kế hoch, li càng không  
chp nhn kiu trli chung chung. Bạn nói: “Để tôi cgắng hoàn thành nó!”. Tôi  
hỏi: “Vậy chính xác đến bao gibn hoàn thành công việc đó?”. Tôi muốn biết  
chính xác bng các con scthể để có thra quyết định điều phi nhân lc, vt lc  
… kịp thi chn chnh nếu như công việc không đt kết quả như mong đợi.  
Có mt câu chuyn krng, quốc vương nọ mun cảm ơn một đại thn, lin  
để cho ông ta ra một điều kiện. Đại thần nói: Thưa quốc vương yêu cầu ca thn  
không cao, thn chmuốn đặt mt ht go trong ô thnht ca bàn cờ tướng, hai  
ht go trong ô thhai, bn ht go trong ô thba, 16 ht go trong ô thứ tư …, tức  
là các ô kế tiếp được đặt go bằng lũy thừa kết qucủa ô trước.  
Quốc vương vừa nghe xong cười thm, nói: Yêu cu ca khanh quá thp,  
trẫm đng ý, cứ làm nvậy đi!  
Việc đặt gạo được thc hin nhanh chóng, mt lúc sau thì các ô cnhỏ  
không còn chcha, phải đựng vào bao ti, bao tải cũng đầy đổi sang xe nh, xe  
nhỏ cũng hết đành chứa vào kho … Quốc vương cho quân lính nhập go liên tc,  
mà các ô cgiống như mt cái hốc không đáy, càng lấp càng thiếu … Cuối cùng  
quốc vương phát hiện ông đã mc la!  
Bn thngi nhân hết 64 ô ctheo phép tính trên xem kết qura bao nhiêu.  
Tht là mt con số đáng sợ đúng không?  
Nếu bn mua hay bán mt sn phm thì không nói làm gì, nếu bn mua hay  
bán hàng ngàn sn phm thì vic qun lí bng các con số mang ý nghĩa vô cùng to  
ln. Trong nhng cuộc thương thảo nếu đụng đến nhng con sphi tính toán cn  
thn mi ra quyết định, mi quyết định cảm tính đều gánh chu nhng tht bại đắng  
cay. Nhiều thương gia Nhật Bn có chiêu ép nhà cung cp phi gim giá sn phm  
đáng học hi. Gis, khi mt nhà cung cấp đến chào một thương gia Nhật Bn sn  
6
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
phẩm A. Thương gia Nhật Bn yêu cu nhà cung cp lit kê tt cgiá thành tng  
linh kin ca sn phm A, chi phí sn xut tng món, từng khâu … ra giấy. Cm  
bn chi tiết giá thành sn phẩm trên tay thương gia Nhật Bn mi chra những điểm  
vô lí và ép nhà cung cp phi gim giá sn phẩm đến mc tối đa. Quản lí bng các  
con snói riêng, qun lí bằng định lượng nói chung là cách qun lí mà nhiu doanh  
nhân giỏi đã thành công. Chỉ khi con mt ca bn nhìn svt tinh tế, chính xác nht  
thì nhng quyết đnh mi trnên sc bén mà thôi!  
Làm giàu khó, càng khó hơn khi xã hi phát trin (thông tin minh bch, trình  
độ dân trí cao …), thì sự cnh tranh ngày càng khc lit. Hãy bt tay vào làm tng  
chút mt. Hãy nhìn thẳng vào khó khăn để tìm cách vượt qua nó. Đừng bao giờ  
đứng ngoài cuc than vãn, bn skhông thu hiu hết ý nghĩa của giàu có đâu!  
Mi người chúng ta là mt cá thduy nhất trong vũ trụ. Thcht, tinh thn  
ca mi cá thchthích hp vi mt hoc mt svic. Bn không thchn nhng  
gì “mặc định” trong cơ thể mình, nhưng bạn có thchn nhng gì thích hp nhất để  
theo đuổi. Bn không thchn những gì “mặc định” trong cơ thể mình, nhưng bạn  
có thhn chế nhng khuyết đim, phát huy những ưu điểm ca bn thân.  
Ví dụ như trưng hp ca Nick Vujicic:  
Chào đời ngày 4/12/1982 ti Melbourne, Australia, Nick Vujicic dù là mt  
đứa trkhe mạnh, nhưng không có cả hai chi trên và dưới, chcó hai chân nh, và  
một trong đó có hai ngón chân. Không ai có thể gii thích ti sao anh li mc hi  
chng cc kì hiếm gp, vì thế, cNick và bmsut nhiều năm vẫn thi cgì  
điều đó lại xy ra với gia đình họ.  
Ban đầu bmca Nick bsốc nhưng họ dần thay đổi để yêu thương hết  
mực và giúp con vưt qua tuổi thơ khó khăn.  
Nick vui cười trong sự yêu thương của cha mẹ và được lp thêm cánh tay giả  
để gp thức ăn và phục vsinh hot.  
Những năm tháng đi học Nick bắt đầu gp phi những khó khăn. Suốt tui  
thơ, Nick phải đối mt vi nhiu vt vả ở trường lớp, thường xuyên btuyt vng và  
cô đơn. Nick luôn băn khoăn rằng ti sao mình li khác tt cbn tr. Nick thi  
vmục đích sống, thm chí liu cuc sng ca cậu có ý nghĩa gì hay không.  
Ban đầu, Vujicic rất chăm chỉ cu nguyn Chúa sẽ ban cho anh đôi chân và  
đôi tay. Anh nói với Chúa rng, nếu li cu nguyn ca anh không được hồi đáp,  
anh skhông bao gicu nguyn nữa. Tuy nhiên, quan điểm của anh sau đó đã  
thay đổi hoàn toàn khi mẹ đưa cho anh đọc bài báo viết vmột người đàn ông bị  
khuyết tt giống anh đã vượt khó như thế nào. Vujicic nhn ra rng anh không phi  
người duy nht thiệt thòi như vậy, nên bắt đầu tlàm mi th.  
Vujicic dn dn nhn ra cuc sng vn tốt đẹp khi không có chân tay, vn có  
thlàm mi việc như người bình thường. Tchphthuộc hoàn toàn vào người  
khác khi phi làm nhng việc cơ bản nhất như đi vệ sinh, ăn uống, thay qun áo,  
Nick tp viết bng hai ngón chân trên bàn chân trái mà cu gọi là “chiếc đùi gà”,  
tly cốc nước, chải tóc, đánh răng, trả lời điện thoi, co râu. Anh biết dùng máy  
tính và có khả năng đánh máy 45 từ/phút bng phương pháp “gót và ngón chân”.  
Anh cũng học cách ném bóng tennis, chơi trống, chơi golf, bơi lội và thm chí cả  
nhy dù.  
7
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
Không chvy, anh nhn ra vi snlc, những điều anh làm có thsẽ  
truyn cm hứng cho người khác. Năm 17 tuổi, anh thành lp tchc phi li nhun  
ca riêng mình, Life without Limits - Cuc sng không gii hn. Vujicic mnhng  
bui nói chuyn khích lệ đến toàn thế gii vcuc sng ca mt ngưi khuyết tt đã  
hi vọng và tìm được ý nghĩa cho cuộc sng ca mình.  
Anh tt nghiệp đại học năm 21 tuổi, vi tm bng kép ngành kế toán và kế  
hoạch tài chính. Sau đó, anh trở thành mt din givề động lc cuc sống, đi tới  
nhiều nước trên thế gii, và nói chuyn chyếu vnhng vấn đề ca tui thanh  
thiếu niên.  
Nick đã nói chuyện với hơn ba triệu người tại hơn 24 quốc gia, 5 châu lc,  
Nick nói chuyn vi nhiu khán giả, giáo đoàn và trường hc.  
Năm 2005, Nick Vujicic được đề cgiải thưởng "Thanh niên của năm" của  
Australia. Và sau nhiu nlực, Nick Vujicic đã tìm thấy hnh phúc thc skhi kết  
hôn với người vợ xinh đẹp Kanae Miyahara.  
Hiện nay Nick Vujicic đang hạnh phúc bên vvà con trai tại căn nhà ở  
California, Mĩ.  
Một người btàn tật như Nick Vujicic đáng lẽ ra chỉ còn nước đi ăn xin,  
nhưng tại sao Nick Vujicic lại đạt được những điều tưởng như là không thể? Đó  
chính là Nick Vujicic đã biết chọn con đường thích hp nhất để theo đuổi, biết hn  
chế nhng khuyết điểm, phát huy những ưu điểm ca mình. Vấn đề đặt ra ở đây là  
làm thế nào để phân bit khuyết điểm và ưu điểm. Bi có nhng khuyết điểm slà  
ưu điểm nếu biết vn dng mt cách linh hoạt và chú ý đến thời điểm. Nếu không  
làm được điều này bạn khó vươn đến đỉnh vinh quang. Chân giá trmỗi người  
không phthuc vào vbngoài ca h, vào cách thế gii nhìn nhn h. Điều  
khiến cho cuc sng chúng ta trở nên có ý nghĩa chính là cách chúng ta nhìn nhận  
mình, tn dng tt cnhững gì mình có để sng có ích, xứng đáng với những người  
mà chúng ta yêu thương.  
Áp lc cuc sống đôi lúc khiến chúng ta tuyt vọng, buông xuôi …, nhưng  
bạn đừng quên rng bn chỉ được sng duy nht mt lần trên đi. Cho dù bn không  
“chơi”, cuộc sống cũng bắt bn phải “chơi”. Cho dù bạn không la chọn thì đó cũng  
là mt loi la chọn. Để có thphấn đấu hết mình và hưởng thcuc sng mt cách  
trn vn bn cn phải có động lc. Trên thế gian này không có động lc nào ln  
hơn tình yêu. Tình yêu sẽ nuôi dưỡng và sn sinh ra những điều tốt đẹp nht. Vì  
tình yêu mà tôi phấn đấu ngày đêm không nghỉ. Vì tình yêu mà tôi luôn tích cc  
hoàn thiện mình. Vì tình yêu mà tôi tìm ra cách để đạt được hết thành quả này đến  
thành quả khác … Ai không biết yêu, không biết gìn giữ, vun đắp, trân trng tình  
yêu skhông thlp nên kì tích và có một đời sng viên mãn.  
Ti sao li có người thành công và người tht bi? Ti sao giàu có và hnh  
phúc không đến vi những người không chu giác ngchân lí? Một người lúc nào  
cũng hướng về tương lai, phát hiện ưu điểm/cơ hội và tìm mọi cách để đạt được  
chúng; còn một người thì sng vi quá kh, soi mói khuyết điểm và thụ động ngi  
chsự thay đổi. Hai người y hn phi khác nhau. Sách vchcung cp cho bn  
nhng hiu biết bmặt, để có thbiến kiến thc trong sách vthành kiến thc ca  
mình thì bn phi nlc rèn luyn, áp dng vào thc tế. Cái mà bn rút ra khi áp  
8
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
dng nhng kiến thc trong sách vvào thc tế là cái giúp bạn thay đổi sphn ca  
mình. Cái đó không ai có thlàm thay bạn được.  
Đời người quá ngn ngi. Quay qua quay lại đã gần đất xa tri. Toan tính  
điều gì thì làm đi, kẻo hi không kp. Ai nhận ra điều này là đúng sẽ bt tay vào  
khi nghip trt sm.  
Trong quãng thi gian chúng ta sống trên đời, chúng ta không có nhiều cơ  
hi ra các quyết định quan trng. Chính vì vy, một khi đứng trưc la chn phi cố  
gng la chn cho chính xác. Nhiều người tan i mình bằng câu nói: “Thất bi là  
mẹ thành công!”. Thời gian không quay li, mt khi tht bi bn phi mt khá nhiu  
thời gian để ly li trng thái cân bng. Cách tt nhất là đừng bao giờ suy nghĩ,  
hành động, quyết đnh sai để mình lâm vào hoàn cảnh bi đát.  
Những năm đầu lp nghip của người tay trng có thnói là nhng tháng  
ngày gian khnhất. Ban đầu bạn đã phải chi ra rt ln. Công vic ca bạn đang làm  
không hcó sự ổn định. Bn svô cùng tht vng vmt sthứ. Nhưng trong giai  
đoạn này có thbn sgặp được nhiều điều kì diệu làm thay đổi cuộc đời. Điều kì  
diệu đó trước tiên xut hin tbản thân, sau đó từ ngun lc bên ngoài.  
Từ 0 VND đến 1 triu VND có thể là 3 năm, nhưng sau đó từ 1 triu VND  
đến 10 triu VND chmất 1 năm, và rồi t10 triệu VND đến 100 triu VND chỉ  
mt có vn vn 1 tháng. Không phi vì khi bn có tin thì tin càng vào nhiu, mà  
chính là khi kinh nghiệm, năng lực, tri thc, mi quan hệ … của bạn tăng lên tốc độ  
kiếm tin sẽ nhanh hơn. Giống như chiếc xe đang chạy, chcn nhích ga mt cái là  
xe schạy như bay.  
ức đáng yêu nhất của người giàu có thai bàn tay trng là nhng ngày  
tháng đầu tiên, bao khó khăn gian khổ, nhìn miếng ăn mà ứa nước miếng. Nhưng  
không có ngày hôm nay, skhông có ngày mai. Khó khăn nhất là thời điểm khi  
đầu. Khi đặt được nn tảng ban đầu bn stiến nhanh hơn. Chính những ngày tháng  
gian khnhất, cũng là những ngày tháng đáng tự hào nht, bởi vì ta đã không bỏ  
cuộc, luôn tràn đầy nim tin vào bn thân mình, lc quan nhìn về phía trước … Chỉ  
có những người tràn đầy khát vng vi sgiàu có, lc quan, vui vtrong sut quá  
trình lp nghip, mi có thể đi hết con đường gian nan để giành được thành công  
cui cùng.  
Giàu có bao nhiêu mi gọi là đủ? Tin bạc là phương tin chkhông phi là  
mục đích cuối cùng. Nhiều người sng trong nhung la khi hạnh phúc gia đình tan  
hoang lại đổ li hết cho đồng tin. Không! Chính bn là thphm. Giống như con  
dao nó strthành vt hữu ích đối với người biết sdụng nó, nhưng sẽ đem li tai  
ha cho nhng kngông cuồng. Có đồng tiền trong tay đáng lẽ ra gia đình bạn phi  
gn bó, hạnh phúc hơn thì nay ngược li. Ti sao vy? Mt là bạn đã phải đánh đổi  
quá nhiều để đồng tin, như vậy bạn đang lạc li. Nhu cu thiết thc ca cuc  
sống đâu cần bn phải đánh đổi quá nhiều đến như vậy. Hai là bạn đã không biết  
cách coi đồng tin như phương tiện.  
Lúc nghèo lao vào kiếm tin, khi có tin ri lại lo ăn, ăn đến béo phì thì đi  
gim béo. Lúc nghèo lao vào kiếm tin, khi có tin ri quy phá, phm ti xong thì  
ngi than khóc. Lúc nghèo lao vào kiếm tin, có tin rồi đâm ra ngoại tình, khi gia  
đình tan nát thì mi thấy cay đắng …  
9
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
Khi chưa giàu muốn mình giàu, khi giàu ri li mun mình giàu thêm. Tuy  
nhiên, làm ra tin thì phi biết sdụng đồng tin, ki bo cht bóp khi chết đi có  
mang xung mồ được không? Bạn làm giàu làm gì để cui cùng phi vào tù, lâm  
bnh nng? Bn làm giàu làm gì khi tài sn quí giá nht ca bn chlà tin chứ  
không phi mt mái ấm gia đình hạnh phúc? Bạn làm giàu làm gì đến ni bbê con  
cái khiến cho chúng trthành nhng kbê tha, cbc, trm cp? Bn tìm thú vui  
trong các quán bar, nhng lần “mây mưa” với “em út” … Phải chăng đó là lí tưởng  
sng của đời bn? Đành rằng đời có người này người kia, thế nhưng người làm giàu  
vi mong mun có cuc sng hnh phúc lâu bền không ai hành động như bạn!  
Tin bc là rất quí, nhưng tiền bc bao giờ cũng có tính hai mặt. Bn là nô lệ  
ca nó hay nó là nô lca bn? Cui cùng thì vai trò của người sdụng đồng tin  
vn là quan trng nht. Ngày hôm nay có thbn rất nghèo, nghèo như một gã ăn  
xin, nhưng với ý chí quật cường vươn lên trong cuộc sng, cng biết chi tiêu đồng  
tin hp lí bn t strở thành người giàu có. Tôi thường nói với người thân, bn bè  
rng: Thà tôi không mua chmột khi đã mua cái gì thì phải phát huy tối đa công  
dng ca nó, không lãng phí! Không ai không có những cơ hội vươn lên trong cuộc  
sng, không ai không có ln nm ginhng tài sn có giá tr, thế nhưng những lúc  
y bn hiu thế nào vgiá trcủa đồng tin? Tôi tng biết có người than nghèo bỏ  
quê lên thành phố lượm ve chai kiếm sng, thế nhưng có đất nhiu mà không biết  
tn dng làm kinh tế gia đình. Tôi từng biết có người nhà không có gạo ăn, thế  
nhưng nhất đnh không chịu lê chân đi làm …  
Mun thoát nghèo việc đầu tiên cn làm là phát huy và khai thác nhng giá  
trị trong con người mình, sau đó mới đến hoàn cnh sng xung quanh. Bi chkhi  
giá trbản thân được nâng lên thì bn mi thu hiu thế nào là giá trcủa đồng tin,  
mi tìm ra cách kiếm đồng tiền chính đáng để được hạnh phúc trưng tn.  
Đời người có hn, khát vng vô hn. Do nhu cu bc thiết tcuc sng bn  
lao vào kiếm tin, cui cùng bn biến thành nô lcủa đồng tiền. Hãy để cho nhng  
khát khao đẹp đẽ đâm chồi ny lộc. Đối vi cuộc đời con người thì điều gì là quan  
trng? Hay lúc bạn đã già, sắp lìa bỏ cõi đời hi c li mi hiu rõ cái gì là quí  
nht? Bạn lăn lộn cũng chỉ để có nhiu tin, bạn không còn nghĩ gì đến cái đẹp ca  
thế giới bên ngoài, không quan tâm đến gia đình, người thân, bhết những cơ hội  
làm cho tâm hn bn phong phú thì bn phm ti vi chính mình, là kthù ca  
hnh phúc!  
Hnh phúc vn xut phát tnhững điều gin d, hãy lắng nghe, chăm sóc và  
yêu thương! Làm giàu là làm cho cuc sng tốt đẹp hơn chứ không phi làm cho  
cuộc đời trthành thm kch.  
Tác gi.  
06/10/2015  
10  
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
CHƢƠNG I: TRƢC KHI KHI NGHIP  
A. HIU BIẾT ĐỂ KHI NGHIP THÀNH CÔNG.  
1. Định nghĩa về khi nghip:  
Trong sách giáo khoa toán, người ta thường đưa ra định nghĩa về vấn đề gì  
đó trước khi đi sâu vào vấn đề ấy. Nhiu bn không hiu cho rng tôi viết phn  
“Định nghĩa về khi nghiệp” là dư thừa. Nếu bn không nắm được khái nim về  
quá trình mà mình sdn thân thì liu bn có thành công hay không?  
Đừng khi nghip tùy tin. Rt nhiều người khi nghip xut phát vi smù  
mvmi th, hhoàn toàn không hiu khi nghip là gì, không biết nó đem đến  
nhng gì, chda vào nhit huyết cũng như óc tưởng tượng mi thtốt đẹp để khi  
nghip, vì thế khi đặt chân vào con đường gian khổ đầy ry nhng thách thc, n số  
nhưng mù mịt về phương hướng, cách làm hmi nhận ra mình đã sai lầm ri cm  
thy ht hng.  
Với đại đa số, chn mt công ty thích hp, mt mức lương phù hợp để dn  
thân là con đường tt nhất để phát huy giá trbn thân. Nếu khi nghip, rt có thể  
hsẽ rơi vào cảnh dùng sở đoản để tham gia vào môi trường khc nghit, thm chí  
shy hoại đi sự nghip ca mình.  
Trước khi khi nghip bn phi suy nghĩ vlẽ được mất, phàm là người  
khi nghip bn phi buông bmt sth. Nếu đem niềm say mê khi nghiệp để đi  
làm công ăn lương, rất có thbn strthành nhân viên xut sắc, nhưng một khi  
khi nghip bn slao vào cuc chiến gian khlâu dài, bắt đầu leo lên từ điểm thp  
nht, một mình đối chi vi mọi khó khăn, tất nhiên khi thành công, cm giác thu  
hoch vvt cht và tinh thn mà bạn có được cũng là những thmà nếu làm công  
ăn lương sẽ chng bao giờ đạt được.  
Khi nghip là vic ln của đời người, vậy nên hãy suy xét kĩ càng trước khi  
xut phát, khi nghip khó gp bi phn so vi làm thuê, mỗi trường hp thành  
công đều là vn may trong cuc chiến sng còn.  
Khi nghip là mt hành trình theo đuổi ước mơ.  
Khi nghiệp là mơ ước đến si di vmột phương diện nào đó; giữa hng thú  
cá nhân, sở trường cá nhân và nhu cu thị trường tìm được “điểm chung”; tổ chc  
xây dựng đội ngũ; điều động toàn bngun lực trong ngoài bao quanh “điểm  
chung” này (Tôn Đào Nhiên).  
Điều đáng buồn nht của đời người là sống trên đời không có điều gì đặt ra  
để theo đuổi. Quá trình khi nghiệp vĩ đại đều bt ngun từ ước mơ vĩ đại, nếu đủ  
dũng khí hãy khởi nghip, nếu không thích thì không nên làm!  
Mc dù khi nghip gặp vô vàn khó khăn, nhưng đừng xem khi nghip là  
vấn đề gì đó quá to tát. Khởi nghip chlà mt cách sng nên hãy chm rãi, ttừ …  
theo đuổi nó. Nếu sống có lí tưởng, nếu được sinh ra để khi nghiệp thì đừng chn  
11  
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
ch! Hãy bắt đầu tvic phát hin ra nhu cu của người tiêu dùng, gii quyết nhu  
cu ca h, huy động hết thy snhit tình và tài nguyên mà bạn có để mtung  
cánh cửa tương lai!  
Có người sinh ra để khi nghip, không hài lòng vi cuc sng nhàn nhã,  
tuổi 20 đã trông thấy công vic ca tui 60, họ thà đói vẫn khi nghiệp. Có người  
không thích khi nghip, không mun gánh vác trách nhim lớn lao, thà đi làm thuê  
lương thấp nhưng ít áp lực. Sthích khác nhau chọn con đường khác nhau đều là do  
cách sng. Bt kchọn cách nào thì hàng ngày chúng ta cũng phải sng, mi vic  
vn phi làm, tuổi đời vẫn tăng thêm, vậy nên đừng suy nghĩ quá phức tạp, cũng  
không nên đặt ra thời đim thành công quá cth, rõ ràng.  
Khi nghip là cách sống đẹp nht trong thi bình, khi nghip skhiến bn  
nếm tri những cay đắng, ngt bùi, bt kthành công hay tht bi, bn đều có  
nhng tri nghim vô cùng phong phú. Cuc sng phi tri nghim mới trưởng  
thành. Chúng ta không thkéo dài sinh mệnh, nhưng khởi nghip có thgiúp chúng  
ta khơi thêm chiu sâu và chiu rng ca sinh mnh.  
Ngay tkhi còn nhỏ tôi đã hình dung rõ nét vnhng gì mình cn phải đạt  
được khi sống trên đời, và nhng hình nh y luôn ám ảnh, thôi thúc tôi hành động.  
Ai cũng có ước mơ, nhưng dám theo đuổi ước mơ và biến nó thành stht chở  
mt số ít người. Đến bây gitôi mi hiu mỗi người sinh ra để thc hin smnh  
nào đó. Nếu không dám nghĩ dám làm, kiên trì hành động thì cuộc đời bn schng  
có thành tựu nào đáng để thào.  
Tôi còn nhrõ ngày tôi bt tay vào viết cun sách Cm nang khi nghip.  
Du biết nhng cun sách có nội dung tương tự đã có nhiều người viết, nhưng tôi  
vn mun nhn nhủ đến những người khi nghiệp thông điệp ca riêng mình. Ban  
đầu tôi đặt bút viết mt mch my chc trang, càng viết nhng vấn đề cn gii  
quyết đòi hỏi nlc càng nhiu về tư duy cũng như tìm kiếm thông tin. Dù mong  
mun to ra mt tác phẩm để đời, tôi từng có ý định dng viết cun sách này vì  
những khó khăn thường nht. May mắn thay khi trong đầu nảy sinh ý nghĩ tiêu cực  
tôi li tự động viên mình rng ri một ngày nào đó cống hiến ca tôi sẽ được nhiu  
người ghi nhn. Và thế là tôi li cắm đầu vào viết như một thằng điên. Hành trình  
theo đuổi ước mơ sẽ không bao gikết thúc nếu bn luôn biết động viên mình, hình  
dung rõ nét tiến trình cũng như thành quả mà mình sẽ đạt được và có mt nim say  
mê bt tận. Hơn ai hết mỗi người phải là người bạn đồng hành tt nht ca chính  
mình thì mới có động lực để vưt qua nhng rào cn nht thi.  
Khi nghip là mt quá trình khẳng đnh bn thân.  
Đã xem khởi nghip là một quá trình thì không được nôn nóng, làm u, làm  
ba mà phi hiu thấu đáo mọi vấn đề, chun bị kĩ lưỡng trước khi hành động. Khi  
xã hội loài người ngày càng phát trin thì chuyện “ăn may” rất khó xảy ra, có chăng  
chlà nht thời. Tôi dám cam đoan với bn rằng người thành công sau quá trình  
khi nghip là người gii, không hn gii tt cả nhưng chí ít cũng giỏi trong lĩnh  
vực mà người y khi nghip.  
12  
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
Nhiều người đánh đồng khi nghip là làm ch. Thc tế không có ai làm chủ  
hoàn toàn (nghĩa là không phải phc vụ ai đó). Cách khẳng định bn thân tt nht là  
phát huy những ưu điểm, hn chế nhng khuyết điểm ca mình. Mình có sở trường  
về điều gì thì tìm cách phát huy sở trường về điều y. Làm gì thì làm min là không  
vi phạm đạo đức, pháp luật mà đạt được mục đích của mình thì thôi. Tt nhiên,  
chng ai mun khng định bản thân theo hướng tiêu cc (bởi ý nghĩa của từ “khẳng  
định” vốn đã tích cực), làm nhng công vic không khẳng định được cái tôi ca  
mình, nên nhiều người không chọn con đường làm công ăn lương mà chọn con  
đường kinh doanh riêng (tmình làm ch).  
Khi chọn con đường kinh doanh riêng bạn cũng nên chú ý đến khả năng của  
mình để chọn con đường cho hp lí. Nếu bn không thgánh vác mt snghip  
quá ln lao thì việc xác định mục đích quá to tát sẽ làm cho quá trình khi nghip  
trnên nng n, thm chí vin vông, cui cùng chuc ly tht bi ê ch. Chxác  
định mục đích khởi nghip va tầm nhưng chuyên tâm làm tốt nht bn có thto  
nên kì tích đáng kính nể. Ví d, bn thấy mình có điều kin mnhng hồ bơi nho  
nhnên bn liên tiếp đầu tư xây dựng nhng hồ bơi phục vkhách hàng các khu  
đông dân cư. Chỉ by nhiêu thôi bạn cũng đủ ghi li du ấn sâu đậm khi sng trên  
đời. Mt câu hỏi đặt ra ở đây là “Làm sao biết được hướng khi nghip nào là tt  
mc dù mình có sở trường về lĩnh vực nào đó?”. Vấn đề này tôi sẽ bàn đến trong  
nhng phn sau ca cun sách.  
Trên bước đường khi nghip có nhiu lúc bn phải đương đầu với khó khăn,  
nhưng không ai có thể thành công nếu như không biết cách vượt qua nhng khó  
khăn. Mỗi lần vượt qua một khó khăn (dù nhỏ) là mt ln bn khẳng định bản lĩnh  
ca mình.  
Khó khăn không giết ni ta, mà nó chlàm ta trnên bản lĩnh hơn! Đây là  
mt câu nói mà bt cai muốn thành đạt đều phi tâm nim. Mun rèn luyn bn  
lĩnh trong cuộc sng thì phải đối đầu với khó khăn, tìm cách vượt qua khó khăn.  
Một khi đã vượt qua quá nhiều khó khăn thì càng giỏi, càng có sc cnh tranh mãnh  
lit vi nhiều người khác. Mt khi bản lĩnh có thể nung đá thành vàng thì hãy kiên  
tâm vì thành công chcòn là vấn đề thi gian mà thôi!  
Thời đi học, tôi có đọc câu chuyn vanh hùng Nguyn Viết Xuân, và cho  
đến tn bây gitôi vn không quên khu hiu ni tiếng ca anh:  
“Hãy nhằm thng quân thù mà bắn!”  
Sau đây tôi xin kể li cho bn nghe câu chuyện này, để bn thu hiu thêm  
mt lí lsng na:  
“Nguyễn Viết Xuân sinh năm 1934, dân tộc Kinh, quê xã Ngũ Kiên, huyện  
Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc – mt vùng quê có truyn thống yêu nước, chng gic  
ngoi xâm.  
Xut thân trong một gia đình nông dân nghèo, lên 7 tuổi, Nguyn Viết Xuân  
đã phải sng mt cuộc đời đi ở kéo dài suốt 10 năm. Khi vừa tròn 18 tuổi, anh đã  
dũng cảm vượt vùng tm chiến ra vùng tự do xin đi bộ đội. Nhập ngũ tháng 11 năm  
1952, lúc đầu, anh làm chiến sĩ trinh sát, rồi tiểu đội trưởng trinh sát, trung đội  
trưởng pháo cao x, sau làm chính trị viên đại đội. Bt kì ở cương vị nào, Nguyn  
Viết Xuân cũng luôn nêu cao quyết tâm chng gic ngoi xâm, bo vTquc,  
13  
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
gương mẫu, xung phong đi đầu, cùng đồng đội hoàn thành xut sc mi nhim vụ  
được giao.  
Trong chiến dch lch sử Điện Biên Phủ, đồng chí đã cùng đồng đội dũng  
cm chiến đấu, không ngi hi sinh, gian kh, góp phn vào thng li chung ca  
chiến dch, gii phóng min Bc, chm dt ách thng trca thc dân Pháp trên  
đất nước ta, đưa cách mạng Vit Nam chuyn sang một giai đoạn mới, giai đoạn  
xây dng min Bắc theo con đường xã hi chủ nghĩa, và tiến hành cách mng gii  
phóng min Nam.  
Hoà bình lp li min Bắc, đơn vca anh làm nhim vhun luyn và xây  
dng. Bn thân, tuy sc yếu hơn so với đồng đội, song công việc nào được giao, dù  
nng nhc, vt vả, đồng chí vn phấn đấu hoàn thành, và hoàn thành xut sc  
nhim vụ được giao.  
Năm 1964 bị tht bi nng ntrên chiến trường miền Nam, Mĩ mở cuc  
chiến tranh phá hoi bng không quân ra min Bc nước ta, Nguyn Viết Xuân vi  
vai trò là một bí thư chi bộ, mt chính trị viên đại đội pháo cao xạ, đã nêu tấm  
gương sáng ngời vtinh thn kiên quyết tiến công địch. Tiêu biu là trận đánh địch  
ngày 18 tháng 11 năm 1964. Trong trận chiến đấu này, Mĩ đã huy động nhiu tp  
máy bay đánh phá ác liệt vùng ChaLo thuc min Tây tnh Quảng Bình. Ngay đợt  
đu, 3 chiếc máy bay F.100 bt nglao vào trận địa của đại đội Nguyn Viết Xuân.  
Loạt đạn đầu tiên ca khẩu đội 3 đã đón đánh chiếc đi đầu trong tp, bọn địch đổi  
hướng tn công và tp trung oanh tc vào khẩu đội 3. Ctrận địa nsúng giòn giã,  
đánh trả quyết liệt lũ cướp tri, mt chiếc trong tp bay của địch trúng đạn bc  
cháy, nhưng một chiếc khác đã phóng một lot tên la vphía khẩu đội 3. Bt chp  
nguy him, Nguyn Viết Xuân lao ra khi công sự, đứng bên khẩu đội 3 đĩnh đạc tỏ  
rõ khí phách và hô lớn: “Nhằm thng quân thù, bắn!”  
Giữa làn bom đạn địch, tiếng hô dõng dc ca anh vang trên trận địa đã trở  
thành khu hiu khích lmnh mtinh thn quyết chiến quyết thng của toàn đơn  
v, và trên khp các chiến trường đánh Mĩ. Lưới la của đại đội vây chặt lũ máy  
bay Mĩ, và một chiếc na li phải đền ti. Trn chiến đấu va tm dứt, đồng chí đi  
khp các khẩu đội để nắm tình hình động viên quyết tâm tiếp tc chiến đấu. Máy  
bay địch li ập đến, điên cuồng bn phá trận địa của đại đội. Mt ln na cuc  
chiến đấu li din ra khc lit. Tiếng máy bay của địch gm rú trên bu tri liên  
tiếp nhcác lot bom xung trận địa, đồng chí bị thương nặng, gãy nát đùi bên  
phi. Nhưng Nguyễn Viết Xuân vn thn nhiên bo y tá ct nt phn tht dính vào  
chân, bỏ chân đi cho đỡ vướng. Đồng chí nói: “Tôi không việc gì” và căn dặn y tá  
không được cho mọi người biết. Và vn tnh táo theo dõi cuc chiến đấu, biu  
dương kịp thi nhng chiến sĩ và khẩu đội lp công. Sau trn chiến đấu ác lit,  
đng chí chỉ định người thay thế, phân công người chăm sóc các đồng chí bị  
thương, bình tĩnh bàn giao công việc rt tm, rõ ràng. Trvtuyến sau, vết thương  
quá nng, máu ra nhiu, Nguyn Viết Xuân thấy mình khó qua được, anh đã bình  
tĩnh trao đổi nhim vvới người thay thế, dn dò cn kvic chp hành Nghquyết  
ca chi bvà nêu mt số đề nghvcông tác phát triển đảng, đoàn và khen thưởng  
trong đơn vị. Khi hi sinh, đồng chí là thiếu uý, chính trị viên đại đội 3, tiểu đoàn 14  
pháo cao xạ, sư đoàn 325, quân khu 4, đảng viên Đảng Cng Sn Vit Nam.  
14  
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
Tấm gương chiến đấu anh dũng quên mình vì nhiệm vcủa đồng chí được  
cán bchiến sĩ trong đơn vị rt cm phc, cả đại đội 3 đã dấy lên cao trào thi đua,  
kiên quyết chiến đấu lp công, trả thù cho người chính trviên yêu qúi ca mình.  
Vi nhng thành tích xut sắc đạt được trong kháng chiến chống đế quốc Mĩ,  
đng chí Nguyn Viết Xuân được đảng và nhà nước tặng thưởng 01 huân chương  
Kháng chiến hng nhì, 6 bng khen và giy khen.  
Ngày 1 tháng 1 năm 1967, Nguyễn Viết Xuân được nhà nước truy tng huân  
chương Quân công hạng ba và danh hiu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.”  
Nhiu bn cứ nghĩ làm giàu đâu có liên quan đến bản lĩnh sống nhưng đó là  
mt suy nghĩ sai lầm. Trong khó khăn gian khó những phm cht của con người  
mi có dp bc lộ ra, “Ngọc bt trác bất thành khí” (tạm dch là ngọc không mài dũa  
thì không có sáng) mà! Chính vì vy, không tập vượt qua khó khăn thì không thể  
giành thng li cui cùng. Lê nin có nói: “Cuộc sống là đấu tranh!”. Cuộc sng  
giống như một cuc chiến vy!  
Nhiều người gp quá nhiều khó khăn liền than trời trách đất. Người gii,  
người có ý chí, nghlực cao, có lí tưởng sng ln thì li càng gp nhiều khó khăn.  
Ti sao vy? Không phi sphn hkhông may mn, mà là có thhiểu như thế  
này: Nếu như những người bình thường khác khi gặp khó khăn sẽ đầu hàng, sbế  
tc, sxtrí tiêu cực … thì họ không vậy. Ai cũng gặp khó khăn, song người sng  
có lí tưởng, nghlực … luôn tìm cách vượt qua bng ctinh thn ln thcht. Vì nỗ  
lực hơn người nên người ngoài nhìn vào bo rng hvt v, bt hạnh …, nhưng thật  
ra khi họ đạt được thành quri thì thành quả ấy bao giờ cũng tốt đẹp hơn người  
khác. Giống như động vt, cỏ cây … không phải cây nào sinh ra cũng có thể ln  
mạnh hơn đồng loi, chnhững cây có “ý chí” vươn lên thì mới hơn chúng bạn mà  
thôi, con người cũng không ngoại l. Hiện nay trước cuc sống khó khăn, nhu cầu  
vt cht quá nhiều … đã làm cho những phm cht của con người trnên tha hóa.  
Con người không còn “anh dũng” như ngày xưa nữa. Tuy nhiên, sphn trong tay  
ta, ai quyết tâm rèn luyn thì nhất định thng li!  
Mt số người muốn đi đường tt bằng cách đánh đổi hnh phúc ca bn thân  
như bài báo dưới đây, nhưng rốt cuc bn sẽ được gì khi bạn có đầy tin trong túi?  
Nếu yêu hoc cp kè với các đại gia, bn sẽ được lui ti nhng chn xa hoa  
sang trọng … Viễn cảnh này đã mê hoặc cnhững cô sinh viên (SV) đến tcác  
vùng nông thôn có chút ít nhan sắc nhưng li nhiu tham vng.  
Tối thứ bảy, quán bar Dragon Fly trên Hàng Buồm tấp nập người ra kẻ vào.  
Đối tượng đến quán khá đa dạng, nhưng các cô gái mặt còn non trong độ tuổi SV  
đến đây khá đông. Đa số các cô gái này đều là chân dài, trang điểm đẹp, trang  
phục rực rỡ, bước vào quán bar đầy tự tin.  
Khá thu hút trong buổi tối thứ bảy đó là cô gái mặc váy ngắn màu đỏ, bước  
xuống từ chiếc Mondeo màu đen cùng một chàng thanh niên mà chỉ cần nhìn phong  
cách đã biết đó là dân sành điệu. Đôi này là khách quen của bar, vì ngay khi bước  
vào cửa, Phương, nữ sinh kiêm nhân viên phục vụ bar Dragon Fly, đã cởi mở chào  
hỏi: “Lâu lâu mới thấy anh chị ghé lại!”. Chỗ ngồi quen thuộc của đôi này là vị trí  
ngoài cùng dãy bên phải của tầng 2 - Phương tiết lộ. Nhìn đôi tình nhân có vẻ mặn  
nồng, Phương kể: “Trước đây, anh chàng này toàn đến bar với một đám thanh niên  
15  
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
“hao hao” như anh ấy. Rồi chẳng hiểu thế nào mà gặp cô nàng này, rất hay đến  
bar một mình. Chắc là đã yêu nhau nên giờ đi tới đây toàn có cặp có đôi”.  
Phương là SV, phục vụ ở bar này được gần một năm. Thi thoảng thấy cô gái  
đến bar một mình, Phương cũng bắt chuyện cho khách đỡ trống trải. Hỏi ra mới  
biết cô gái tên Hạnh, sinh năm 1988, bằng tuổi Phương, là SV Học viện Thời trang  
London. Phương cho biết: “Các cô SV đẹp một chút đến đây một mình vài lần là y  
như rằng thế nào cũng đến lúc sẽ có hai mình!".  
Các nữ SV như Hạnh bây giờ không phải là hiếm. Trẻ đẹp, mạnh bạo và  
tham vọng giàu sang nhanh chóng, lại là SV - cái “tem đảm bảo” về nhân phẩm và  
trình độ - nên các cô rất “chịu khó” và dễ dàng tìm thấy đối tượng để vừa có tình,  
vừa có tiền. Một qui luật bất thành văn trong hàng ngũ “gái đẹp học trò” ngày nay  
là … quen được người càng nhiều tiền càng tốt. Các tiêu chí như học giỏi, đẹp trai  
đã không còn đứng ở vị trí số một như trước đây! Vì thế, khi đến bar, những đối  
tượng nằm trong “tầm ngắm” của các nữ sinh này rất đa dạng: Từ thiếu gia cho  
đến đại gia, thậm chí cả người nước ngoài. Gặp những đối tượng này, khả năng xảy  
ra một cuộc “săn đuổi ngược” trong tình yêu là rất lớn!  
Triệu Tường Vi, SV ĐH PFT - Arena quen bồ của mình sau mấy lần cùng  
bạn bè khám phá “thế giới bí ẩn và hấp dẫn” trong quán bar ILU trên phố Phó  
Đức Chính. Vi đến bar này trước là vì tò mò, sau là vì “hoa mắt” trước các công tử  
hào hoa nên càng ngày Vi càng thường xuyên tới đây để có cơ hội tiếp cận mục  
tiêu. Tất nhiên là Vi không thiếu cách và không bao lâu sau thì Vi đưa được một  
con mồi vào “thòng lọng trái tim”. Vi kể về mối tình của mình với anh chàng hơn  
hai tuổi, con một đại gia chuyên buôn bán ô tô ở Hà Nội: “Yêu thiếu gia được cái  
sướng là chàng còn trẻ, rất lãng mạn và bốc đồng, nên mình muốn gì chàng cũng  
chiều hết. Nhưng cái khổ nhất là các công tử nhà giàu bị bố mẹ quản rất chặt, nên  
đi chơi không được thoải mái cho lắm”.  
Vì lẽ đó mà các đại gia đã thành đạt lọt vào mắt xanh của các nữ sinh xinh  
đẹp ngày càng nhiều. Tự chủ về tài chính, lại tự do hoàn toàn, muốn đi đâu, làm gì  
cũng không ai ngăn cản. Đối tượng này thường tuổi đã quá “tam tuần”, đến quán  
bar vì cô đơn không có người yêu do làm việc quá nhiều hoặc đã chán ngán với các  
thú vui cũ kĩ. “Cho nên bắt quen với họ không khó lắm. Nếu chàng ngồi một mình,  
em sẽ rất tự nhiên mang chai Ken tới mời hoặc ngồi cùng rồi uống rượu, tỉ tê hỏi  
han chàng. Sau đó sẽ là màn xin số điện thoại, nhắn tin và nếu tiến triển tốt thì …  
cứ thế mà làm thôi!”. Đây là “chu trình làm quen”, cũng là “kinh nghiệm tán tỉnh”  
mà cô SV chân dài Nguyễn Lê Ngọc của ĐH mở Hà Nội chia sẻ sau hai cuộc tình  
xuất phát từ quán bar. Hiện tại, Ngọc đang “bồ kết” một anh chàng ở tuổi 38,  
chuyên viên cao cấp của Intel tại Việt Nam. Nhưng Ngọc chưa muốn dừng cuộc  
phiêu lưu tại đây vì: “Thời này muốn thể hiện đẳng cấp thì phải săn được Tây!”.  
Đây là lí do vì sao Ngọc dù đã có bồ trang bị từ A đến Z nhưng vẫn thường xuyên  
lui tới quán bar trên phố cổ để tìm “hàng Tây”. Mặt khác, những cuộc tình kiểu này  
chóng tàn, nên chuyện “găm hàng” để “tiếp tế” là chuyện bình thường!  
Điều đặc biệt là các cô SV đến từ vùng nông thôn, nếu có nhan sắc và mong  
muốn có một cuộc sống đủ đầy, xa hoa thì việc vào quán bar tìm bồ cũng không  
phải là hiếm. Không sống ở thành phố, nhưng một khi đã ham muốn, những cô SV  
16  
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
này tỏ thái độ đầy tham vọng đến không ngờ: “Em không muốn sống mãi trong  
cảnh túng quẫn khi bạn bè xài hàng hiệu, có người yêu giàu sang. Em cũng xinh  
đẹp, tội gì em phải sống thiếu thốn?” là lời giải thích khi tìm đến club số 1 Tăng  
Bạt Hổ kiếm bồ của Phan Lê Phương, quê Thái Nguyên, SV CĐ Kinh tế Kĩ thuật  
Thương Mại. Lần đầu vào club này với bạn, Phương hơi ngại. Nhưng cái cảm giác  
này nhanh chóng qua đi.  
Bên cạnh việc được bồ trang bị “tận răng”, thi thoảng Phương còn giúp bạn  
bè được mở rộng tầm mắt vì mời bạn lên những chỗ “không có tiền thì không vào  
được”! Mỗi lần như thế, Phương tỏ ra khoái chí: “Bọn bạn ở quê, đứa nào cũng  
bảo em sướng, hãnh diện, tốt số vớ được bồ giàu, dù bồ hơi xấu, nhưng bù lại nó  
lắm tiền. Chẳng biết đi tới đâu nhưng em cứ được ăn ngon mặc đẹp, đưa đón bằng  
SH, bạn bè thỉnh thoảng lại được chầu quậy ra trò là em “sướng” rồi!”.  
“Thế cặp kè với những người giàu có này, liệu có phải “trả lại” người ta cái  
gì không?”, câu hỏi tế nhị với Phương đã nhận được một câu trả lời không thể  
thẳng hơn: “Trên đời này làm gì có cái gì là cái cho không? Người ta cho mình vật  
chất thì mình trả lại bằng “tinh thần”! Đằng nào em cũng “mất” với thằng người  
yêu. Nếu nó giàu, có phải “cái đó” có giá trị hơn bao nhiêu không?”.  
Khi săn “đại gia”, điều khó nhất là làm sao đừng để lộ tẩy là “mình chỉ  
muốn móc túi người ta” sớm quá! Đấy chỉ là mục tiêu cuối cùng! Cho nên, nghe  
các nàng tiết lộ, có thể thấy kĩ nghệ săn đại gia của nữ sinh cũng không hề đơn  
giản. “Đến đúng chỗ” là kinh nghiệm đúc rút của Triệu Tường Vi: “Bạn có thể tiếp  
cận được một tỉ phú trong quán cafe hay nhà hàng nhỏ bé tầm thường quen thuộc  
không? Bạn phải tìm đến những địa điểm mới – nơi các đại gia và nhân vật “máu  
mặt” hay lui tới!”. Tuy nhiên, theo Vi, thì cũng cần phải xác định xem bạn muốn  
một chàng như thế nào đã: “Nếu muốn một thiếu gia ăn chơi bốc đồng và sẵn sàng  
móc ví ném tiền thì bạn phải tìm đến những quán “đẳng cấp”. Trước đây, thích  
kiểu máu lửa, mình hay đến Toilet Pub trên Trần Quang Khải. Ở đây, quy tụ nhiều  
anh chàng cực kì chịu chơi mà tuổi đời còn trẻ lắm!”. “Nhưng giờ không thích máu  
lửa nữa thì sao”?, Vi trả lời: “Nếu vậy, phải chuyển hướng sang các club lịch sự,  
sâu lắng hơn. Sonate trên phố Nguyễn Du có thể là một điểm đến thú vị. Nơi đó có  
nhiều chàng đeo kính cận, mặc đồ công sở nhưng túi tiền nặng trịch!”, Vi tỏ vẻ rất  
dày dạn.  
Sở dĩ các nữ SV muốn tìm bồ giàu có cứ lên bar, sàn nhảy là bởi các nơi này  
khiến cảm giác tiêu tiền của các đại gia lên đến đỉnh điểm, sau đó là “bo” gái  
không tiếc tay. Mặt khác, các đại gia thường tụ tập cùng nhau, như vậy, cơ hội tiếp  
cận với những đối tượng này sẽ lớn hơn!  
“Từ từ rồi khoai sẽ nhừ” là cách mà Nguyễn Lê Ngọc thực hiện khi cưa anh  
bồ của mình. “Phải nhớ là ngay trong quán bar này, còn rất nhiều người đẹp, thậm  
chí đẹp hơn mình rất nhiều lần. Đó là chưa kể những mối quan hệ của anh chàng ở  
bên ngoài. Mà họ là đại gia, họ có quyền chọn lựa. Cho nên, mình phải từ từ. Nếu  
vồn vã quá, chàng sẽ tưởng mình định ăn tươi nuốt sống chàng như những cô gái  
khác chỉ muốn đào mỏ mà thôi!”.  
Ngọc còn tiết lộ: “Muốn săn được đại gia, hoặc thiếu gia, hoặc Tây cũng  
không khó. Vấn đề là phải biết cách. Đầu tiên là phải lân la ở các quán bar, club  
17  
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
sang trọng, nhăm nhe xem ai được được đã. Rồi lên kế hoạch tấn công thật “bài  
bản”. Khi “cá đã cắn câu” cũng phải thật bài bản trong khoản nũng nịu, hờn dỗi,  
và phải cực kì khôn khéo, điềm tĩnh thì mới móc được hầu bao!”.  
Còn Phan Lê Phương, để giữ chân người yêu, Phương luôn cố gắng để …  
không là chính mình: “Mình phải tỏ ra là tốt hơn hẳn so với những gì mình có, từ  
cách ăn mặc, đi lại, trang điểm … Tội gì không làm mình đẹp hơn khi đã có người  
lo cho mình hết?! Nếu không hơn được các chân dài khác điểm gì thì mình cũng sẽ  
mau chóng bị sa thải! Đôi khi cũng hơi mệt mỏi, vì cứ phải cố gắng giả tạo thế này,  
nhưng cái gì cũng có giá của nó”. Với câu hỏi: “Cứ thế này mãi, em không buồn à?  
Bạn bè có nói gì không?”, Phương phá lên cười: “Em chỉ chơi thế này hết thời SV  
thôi, cho nó hoành tráng, đủ đầy! Ra trường rồi em tính sau! Nhiều bạn cũng bảo  
không hiểu sao em thích sống thế và không đồng tình với em. Thi thoảng em buồn vì  
thấy không có tình yêu thực sự! Nhưng không vấn đề gì! Mỗi thời điểm có một lựa  
chọn, và mỗi con người có một cách suy nghĩ riêng!”.  
Thông thường kiếm được đồng tin chân chính rất khó khăn. Chính vì vậy,  
cho dù tui càng ngày càng lớn, đã tìm đủ mi cách mà tin vẫn chưa đến thì cũng  
đừng có nn chí. Hãy thi mình rằng: “Mình kiếm tiền để làm gì?”. Nếu trli  
được thì hãy cứ kiên tâm mà đi tiếp. Nghèo nhưng hạnh phúc xét đến cùng vẫn hơn  
giàu mà bt hạnh, nên đừng lấy đó làm xấu hvi bn thân và mọi người.  
Có dịp tôi hướng dn mt bn trthc hin dán vthiết kế. Khó khăn lớn  
nht ca chúng tôi là tìm ra gii pháp thiết kế tối ưu nhất. Sau nhiu ngày tháng vt  
ln với khó khăn, chúng tôi đã tìm ra cách để gim thiu thời gian lao động, mà cht  
lượng sn phẩm không thay đổi. Sau lần khó khăn ấy tôi rút ra rt nhiu bài hc cho  
bn thân.  
Bài hc thnht: Phi luôn luôn rèn luyện vượt qua khó khăn để nâng cao  
nghlc trong cuc sng. Có nghlc scó tt c!  
Bài hc thứ hai: Khó khăn không giết ni ta, nó chlàm cho ta bản lĩnh hơn  
mà thôi!  
Bài hc thứ ba: Để vượt qua khó khăn trước tiên cn gitâm tht vng, sau  
đó là tìm ra giải pháp tháo gỡ khó khăn. Để gii quyết một khó khăn không đơn  
thun là nâng cao tinh thn, mà thcht và trí tuệ cũng cần được bi b. Hãy tp  
sng khoa hc (tp thdục, ăn ngủ điều độ), luôn trau di tri thc ca mình. Tp  
trung toàn lc gii quyết nguyên nhân chính gây ra khó khăn, nỗ lc hết mình và lôi  
kéo cả người khác cùng nlực để tìm cách vượt qua nó.  
Thiết nghĩ với ba bài hc trên, nếu bn nào sng biết suy nghĩ sâu sắc sthy  
chúng rt thiết thc cho cuc sng ca mình. Tôi không chcác bn làm giàu là phi  
chà đạp người khác, tôi không nói làm giàu là dễ dàng, vì xưa nay cái gì dễ dàng  
thường có giá trrt thp, mà tôi nói rng: Nhng giá trị đích thực là nhng giá trị  
bạn đạt được bng chính snlc hết mình ca bn!  
Khi nghip là mt cuc chiến trưng kì gian kh.  
Gây dng snghip là cuc chạy đua marathon. Là người khi nghip ai  
cũng có khát vọng thành công nhưng không thể đốt cháy giai đoạn. Thành công  
18  
Cm nang khi nghip  
Chat Master  
càng d, tht bi càng d. Nhiều người khi nghip có chí rt lớn nhưng không hiểu  
rằng để gây dựng được snghip cần trường kì kháng chiến, chia ra nhiều giai đoạn,  
đánh chiếm tng mc tiêu. Ct lõi ca thành công không phi là làm nhiu mà là  
làm đúng, đưa ra phương pháp chính xác giải quyết những khó khăn mình đang gặp  
phi. Sau khi thiết lập được mc tiêu phi chia thành nhiều giai đoạn ri thc hin  
tt từng giai đoạn y với phương châm: Khởi động mau lẹ, hành động tốc độ, sc  
bén, dứt khoát … Ri khi có tin li phi biết cách tiết kiệm, đầu tư tốt. Ctng  
chút, từng chút như vậy mi chm tay vào giàu có.  
Khi nghip là dn một nhóm người chưa có định hướng đến một nơi chưa  
xác định để làm mt việc chưa biết có thành công hay không. Ngay cả người khi  
nghiệp có năng lực cũng chẳng thể nhìn rõ được tt cả trước khi xuất phát, dù đã  
suy xét kĩ càng nhưng trong quá trình thực hin chc chn vn phát sinh nhiu vn  
đề, bởi đại đa số phương hướng và sn phm/dch vkhi tchc thành công luôn  
khác bit rt ln so với ý tưởng ban đầu. Căn cứ vào thị trường và phn ng ca  
người tiêu dùng trong quá trình phát trin, thm chí vào cả động thái của đối thủ  
cạnh tranh để tùy cơ ứng biến.  
Khởi đầu đôi khi dễ dàng nhưng duy trì là điều rất khó. Suy tư, trăn trở … là  
tâm trạng điển hình của người khi nghiệp. Điều thường thy không phi là thành  
công hay tht bi, mà là bn phi vt ln với khó khăn trong một thi gian dài. Ý  
thc tchvà làm việc chăm chỉ … là đức tính thường thy ở người khi nghip.  
Với tư cách là ngưi khi nghip, bn phi chu trách nhiệm trước nhà đầu tư,  
cổ đông, nhân viên, bạn bè ... Bạn thường cô độc nhưng phải vững vàng đến giây  
phút cuối cùng. Cho dù có khó khăn đến đâu đi nữa thì người mà bn trông cy  
nhiu nht vn là chính mình. Lúc nào bạn cũng phải tra ttin và lạc quan để to  
đng lực cho người khác, càng gian nan bn càng cgng chng minh mình có  
năng lực để không phskì vng ca mọi người.  
Khi nghiệp đồng nghĩa với vic bn phi gánh vác trách nhim nng nề hơn,  
công ty va thành lp lp tc bn phi có trách nhim với nhân viên, đối tác, nhà  
đầu tư và mọi phương diện khác mà doanh nghip ca bn có liên quan. Nếu công  
ty càng mrng qui mô thì trách nhim xã hi ca bạn càng tăng lên. Nếu được xếp  
vào hàng doanh nghip dẫn đầu trong lĩnh vực nào đó, bạn phi có thêm trách  
nhim trong ngành nghề ấy. Trách nhim này chc chn không phi là sbốc đồng  
nht thi có thgánh vác, chcó những người luôn nung nấu ước mơ thay đổi cuc  
sng hin ti mi có thể đảm đương được.  
Cuc sng của người khi nghip vô cùng khc nghit. Mmt ra là họ đã  
phải đối mt vi hàng lot áp lực như tiền thuê mt bằng, điện và nước, lương hàng  
tháng, lãi ngân hàng …, nếu thun li hhi vng chy nhanh nht có th, nếu bt  
trc hli hi vng rút nhanh nht có thể, đầu óc toàn lo chuyn tin nong, áp lc  
càng lúc càng lớn đã làm thay đổi tâm lí và cuc sng ca họ. Người khi nghip  
phi vận động không ngng. Rt nhiu ln htnh gic ghi li những suy nghĩ của  
mình ri li thiếp đi …  
Khi khng hoảng kéo đến, khi vấn đề xy ra, bn chcó thda vào bn thân,  
đừng trông mong nhà đầu tư, bạn bè hay nhân viên có thgiúp bn. Mt khi khi  
19  
Tải về để xem bản đầy đủ
pdf 129 trang yennguyen 07/04/2022 5920
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Cẩm nang khởi nghiệp", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

File đính kèm:

  • pdfcam_nang_khoi_nghiep.pdf