Bài giảng Rối loạn tăng động giảm chú ý

TS.BS Nguyễn Thị Thanh Mai

Bộ mô n Nhi – Đại học Y Hà Nội

 Tại phò ng khá m chuyên khoa Tâ m thần trẻ

em – Bệnh viện Nhi Trung ương

 5 năm gần đây:

2 - 3 bá c sỹ khá m: 80 – 120 trẻ/ ngày

 30 - 50% số trẻ khá m với lý do:

+ khó khăn, khô ng hoàn thành n/vụ học tập

+ giảm tập trung chú ý

+ nghịch quá mức, tăng hoạt động

 Tăng đặc biệt thá ng 6 -7 và thá ng 9,10,11)

 Trẻ thường xuyên khô ng tập trung chú ý nghe

giảng

 Trẻ rất khó ngồi yên, ngọ nguậy, quay sang

bên

 Trẻ rất dễ bị xao nhã ng

1/2 số trẻ này được chẩn đoán

 Trẻ rất hay leo trè o, chạy nhảy, ra khỏi chỗ

là Tăng động giảm chú ý

liên tục

( Trung bì nh 10 - 20 trẻ/ ngày)

 Trẻ hay quên đồ dùng học tập?

Con số này cao hơn nếu tí nh cả

 Trẻ hay mắc lỗi chi tiết, viết bài, làm bài cẩu

ADHD + RL phổ tự kỷ

thả

 Trẻ bỏ dở, khô ng hoàn thành bài tập

 Trẻ nó i nhiều trong lớp, quá mất trật tự

 Trẻ rất hay nó i bột phá t, chen ngang

Tăng

động

Vấn đề

tập trung

quan tâ m

Giảm

chú ý

Khá i niệm chung

Phổ biến ở trẻ em,

có thể phá t triển tiếp

tục đến tuổi VTN

Rối loạn

tăng động

giảm chú ý

phá t triển

thần kinh

và có thể tồn tại đến

tuổi trưởng thành

▪ Tỷ lệ thay đổi theo tuổi, giới

Nam > nữ: 3 – 5 lần

Trẻ em: nam/nữ = 5:1

Người lớn: Nam = Nữ

DSM 5

DSM IV

(2013) mở

rộng tuổi

khởi phá t

và sửa tiêu

chuẩn chẩn

đoán phù

hợp người

lớn

sửa chỉnh

tiêu chuẩn

chẩn đoán

RL Tăng

động giảm

chú ý

DSM III

RL giảm

chú ý

kè m/khô ng

kè m tăng

động

Weikard

mô tả

lần đầu

tiên ở

German

textbook

DSM II

phản

ứng

tăng

hoạt

động

1775

1940s

1960s

1980s

1990s

2010s

Methylphenidate

chỉ định cho RL

HV ở trẻ em

• Methylphenidate

tá c dụng ké o dài

• Thuốc khô ng

kí ch thí ch

• Cá c pp khô ng

dùng thuốc khá c

Liệu phá p HV

(LP nhận thức -

hành vi )

sử dụng cho trẻ

em ADHD

Ảnh hưởng của ADHD tồn tại đến tuổi trưởng thành

Sô lượng lớn người trưởng thành khô ng được

chẩn đoán và điều trị ADHD

Tổng hợp phâ n tí ch từ

cá c quốc gia:

 Ước tí nh chung: 5.29%

 Trẻ em và thanh thiếu

niên : 7.1% (3 – 11%)

 Người trưởng thành

3,4% (1.2–7.3%)

3,24%

◉ Hoàng Cẩm Tú (1999): THCS 2,68%

5,1%

◉ Võ Hoàng Minh Trí (2002) THCS 0,73%

(nam 1,28%, nữ 0,19%)

◉ Nguyễn T. Vâ n Thanh (2010): Hà Nội, tiểu học 5,1%

◉ Nguyễn T.Thu Hiền (2012): Hà nội tiểu học 9,3%

◉ Đặng Hoàng Minh (2013): Giảm chú ý 4%

◉ Phạm Danh Hoàng (2015): Vĩnh Long (tiểu học) 7,7%

◉ Trần Tiến Thịnh (2016): Thá i Nguyên (tiểu học) 3,24 %

7,7%

Phâ n 3 thể

Tăng động giảm chú ý

Thể Tăng động

Thể Giảm chú ý

Thể

Phối hợp

ưu thế

Tic

11%

Rối loạn

thá ch thức,

chống đối

40%

RL giấc ngủ

50%

Tăng động giảm

chú ý đơn thuần

Tự kỷ

25%

RL ứng

xử 14%

RL học

RL

hoảng sợ

34%

Trầm

cảm 4%

40%

Các biểu hiện đi kèm Tăng động giảm chú ý

Hậu quả của ADHD

Suy giảm thành

tí ch học tập

Học lực Ké m

Hoạt động quá

mức, khó kiểm

soá t, xung động

Khó khăn mối

QH gia đình, XH

Con hư, Hạnh

kiểm xấu

Tai nạn

Ảnh hưởng

Tâ m lý

Nhâ n cá ch

Nhận thức

Nghề nghiệp

TĂNG

Tệ nạn

chống đối

XH

Tội phạm

tù nhân

Trên 30% trẻ bị TĐGCY tiếp tục biểu hiện ở

thời kỳ trưởng thành

 Có nhiều khó khăn về nghề nghiệp

 Giảm hiệu quả lao động

 Dễ bị kích thích và gây hấn

 Tí nh cá ch chống đối, cục cằn, lập dị...

Stress

Bực bội, á p lực,

đánh mắng trẻ

Chá n nản

Cha mẹ có nhiều việc phải làm để giúp con kiểm soá t

và giảm những biểu hiện của TĐGCY, tạo mô i trường

bì nh yên cho gia đình

• Thay đổi về tiêu chuẩn

chẩn đoán trong DSM 5

Chẩn đoán

Nguyên nhân

Điều trị

• Phá t hiện gần đây về mối

liên quan di truyền và mô i

trường

• Nhận định mới về biến

đổi chức năng Nã o bộ

• Hiệu quả của điều trị

ADHD bằng thuốc

• Quan điểm về điều trị

khô ng dùng thuốc

DSM – IV- TR

DSM 5

(2013)

ICD – 10

(2000)

(1992)

ADHD - Cá c

ADHD

và RL HV

phá vỡ

ADHD – rối

RL HV và CX

thường khởi

phá t ở tuổi trẻ

em và VTN

loạn phá t

triển thần

kinh

(314.xx)

(F90 –F98)

ICD -11

(2017)

Sửa chỉnh ICD –

10 và dựa trên

tham chiếu vào

DSM - 5

 Giữ nguyên 9 biểu hiện về giảm chú ý

1. Thường xuyên khó tập trung cao đến các chi tiết hoặc mắc lỗi cẩu thả

2. Thường xuyên gặp khó khăn trong việc duy trì sự chú ý trong các nhiệm vụ

hoặc hoạt động

3. Thường xuyên dường như không chú ý nghe khi được nói/đối thoại trực tiếp

4. Thường không làm theo hướng dẫn và không hoàn thành nhiệm vụ ở trường

hoặc nơi làm việc

5. Thường gặp khó khăn trong việc tổ chức các nhiệm vụ và hoạt động

6. Thường né tránh, không thích hoặc khô ng muốn tham gia vào các hoạt động

đòi hỏi phải duy trì nỗ lực chú ý, trí tuệ…

7. Thường mất những thứ cần thiết cho công việc hoặc hoạt động ( đồ chơi, bài

tập được giao về nhà, bút chì, sách hay dụng cụ học tập).

8. Dễ bị sao lãng bởi những kích thích bên ngoài, khô ng liên quan.

9. Thường hay quên trong các hoạt động hàng ngày.

Giữ nguyên 9 biểu hiện về tăng động/ xung động

(1) Thường cựa quậy, cử động tay hoặc chân hay cựa quậy trên ghế ngồi

(2) Thường rời khỏi chỗ ngồi trong các tình huống cần phải ngồi yên

(3) Chạy /leo trèo quá mức trong các tình huống không phù hợp (ở VTN hoặc

người lớn, có thể biểu hiện bồn chồn)

(4) Thường không thể chơi hoặc tham gia vào các hoạt động giải trí một cách

yên tĩnh

(5) Thường xuyên ở trong trạng thá i vận động di chuyển hoặc hoạt động liên tục

“như được gắn động cơ”

(6) Thường nó i quá nhiều

(7)Thường buột ra những câu trả lời trước khi câu hỏi được kết thúc;

(8) Khó đợi theo đến lượt mình trong hoạt động lần lượt

(9) Thường làm gián đoạn hay can thiệp vào cá c hoạt động của người khá c

A – Biểu hiện triệu chứng

TRẺ EM:

 Có ≥ 6 triệu chứng, tồn tại liên tục trong ít nhất 6 tháng

 Ở mức độ không phù hợp với mức độ phát triển

 Có ảnh hưởng tiêu cực trực tiếp lên các hoạt động xã hội, học tập/lao

động.

 Lưu ý: các triệu chứng không chỉ là biểu hiện của hành vi trái ngược,

thách thức, chống đối hoặc thất bại trong việc hiểu nhiệm vụ/bài tập

hoặc cá c hướng dẫn

VỊ THÀNH NIÊN VÀ NGƯỜI LỚN: (từ 17 tuổi trở lên)

 Cần có ≥ 5 triệu chứng

B - Một số tr/c giảm chú ý hoặc tăng hoạt động xuất

hiện trước 12 tuổi

C - Một số tr/c giảm chú ý hoặc tăng hoạt động biểu

hiện trong í t nhất 2 hoặc nhiều mô i trường (VD: như

ở nhà, trường học/nơi làm việc; với bạn bè/người

thân; trong các hoạt động khác)

D - Có bằng chứng rõ ràng rằng các triệu chứng ảnh

hưởng hoặc làm giảm chất lượng của hoạt động xã

hội, học tập hoặc nghề nghiệp

E - Các triệu chứng khô ng phải là biểu hiện của một giai

đoạn bệnh tâm thần phân liệt hoặc rối loạn tâm thần

khá c

Bài giảng Rối loạn tăng động giảm chú ý - Nguyễn Thị Thanh Mai