Bài giảng Kỹ năng đặt câu hỏi (Mới nhất)

KỸ NĂNG ĐẶT CÂU HỎI

Chức Năng Của Câu Hỏi

• Kỹ năng đặt câu hỏi cung cấp một khung sườn theo

hệ thống (systematic framework) để ‘lèo lái’ (direct)

buổi tham vấn.

• Câu hỏi có thể khích lệ hoặc ngăn cản thân chủ nói

chuyện.

• Câu giúp bắt đầu buổi nói chuyện và tiến triển cách

suông sẻ

• Câu hỏi giúp mở ra những đề tài mới để bàn thảo

• Câu hỏi giúp chỉ ra vấn đề và làm rõ vấn đề

• Câu hỏi giúp thân chủ khám phá chính bản thân

mình

Chức Năng Của Câu Hỏi

• Tuy nhiên có một số học giả không thích dùng

câu hỏi vì họ cho rằng ai trong chúng ta cũng có

những kinh nghiệm tiêu cực trong quá khứ khi

bị tra hỏi.

Các Loại Câu Hỏi

Câu hỏi đóng: là loại câu hỏi đưa đến câu trả lời

cụ thể, ngắn gọn trong vài từ “có” hoặc “không”

hoặc vài từ.

Các Loại Câu Hỏi

Câu hỏi đóng:

• Câu hỏi đóng thường bắt đầu với những từ “có

phải”.

• TVV dùng câu hỏi đóng để xác định một điều gì

đó nơi thân chủ.

• Mục đích của câu hỏi đóng là nhằm để kiểm tra

thông tin hơn la phát hiện thông tin.

Các Loại Câu Hỏi

Câu hỏi đóng: Thí dụ về câu hỏi đóng:

• Chào em. Có chuyện gì phải không em?

• Có phải cô ấy lại gây gỗ nữa không?

• Em có nói chuyện rõ ràng với cô ấy chưa?

• Em có tức anh ấy khi anh ấy coi thường em

không?

• Ba mẹ em lại gây nhau nữa?

• Mẹ em lại la em về tội đi chơi về trễ?

Các Loại Câu Hỏi

Câu hỏi đóng:

• Ích lợi của loại câu hỏi này là giúp tập trung vào

một việc/điều cụ thể

• Bất lợi: nhưng nó lại đặt trách nhiệm vào TVV,

có khuynh hướng dẫn dắt thân chủ, và thân chủ

bị ảnh hưởng bởi các ý kiến của TVV, TVV sẽ rơi

vào tình trạng ‘bí’ và không biết hỏi gì nữa.

• TVV: Chào Lan, chuyện gì đã xảy ra hả em?

• Lan: Em lại gặp rắc rối với anh Nam.

• TVV: Có phải em cãi nhau với Nam?

• Lan: không phải. Thật sự rất khó làm việc với

anh ta.

• TVV: Nam đi làm không đúng giờ hả?

• Lan: Đó không phải là vấn đề. Anh ta thậm chí

đi làm sớm nữa.

• TVV: Có phải anh ta làm việc tệ quá không?

• Lan: Anh ta làm việc tốt và em không thể chê

trách việc anh ta làm được.

• TVV: Nam có hòa đồng với những người khác

trong tổ của em không?

• Lan: Anh ta thích đi với Nga và họ thường cười

nói với nhau ở một góc phòng. Điều này làm em

khó chịu. Anh ta phớt lờ những người khác ,

chứ không phải chỉ riêng em.

• TVV: Như vậy vấn đề là ở chỗ em và chúng ta

cần phải làm việc với em, có đúng không?

• Lan (do dự và ngập ngừng): Em . . .em … không

biết nữa.

Các Loại Câu Hỏi

Câu hỏi mở:

• là loại câu hỏi đưa đến câu trả lời dài.

• Loại câu hỏi này khích lệ thân chủ nói và cung

cấp cho TVV một lượng thông tin tối đa.

• Câu hỏi mở thường được đánh giá cao hơn câu

hỏi đóng.

Các Loại Câu Hỏi

Câu hỏi mở:

• Câu hỏi mở thường bắt đầu bằng CÁI GÌ, THẾ

NÀO/ BẮNG CÁCH NÀO, TẠI SAO và CÓ THỂ.

• Câu hỏi “cái gì” thường đưa đến các câu trả lời

về sự kiện.

Các Loại Câu Hỏi

Câu hỏi mở:

• Câu hỏi “thế nào” thường đưa đến các câu trả

lời về cảm xúc và tiến trình.

• Câu hỏi “Có thể” là câu hỏi mở của tất cả các

câu hỏi : Mở mà đóng → làm cho thân chủ thấy

mình có quyền quyết định

Các Loại Câu Hỏi

Câu hỏi mở:

• Câu hỏi “tại sao” thường đưa đến câu trả lời về

lý do, cách lý giải về tình huống.

• Tuy nhiên, câu hỏi “tại sao” thường làm cho thân

chủ tự vệ bởi vì thông thường là cấp trên hay hỏi

cấp dưới “tại sao”.

• Do đó, chúng ta có thể thay thể câu hỏi “tại sao”

bằng câu hỏi “điều gì làm . . .” “điều gì đưa

đến . . .”

Các Loại Câu Hỏi

Câu hỏi mở: Thí dụ về câu hỏi mở:

• Hôm nay, em muốn chia sẻ vấn đề gì ?

• Em có thể nói cho cô nghe xem chuyện gì đã xảy

ra? (câu hỏi mở để bắt đầu buổi nói chuyện)

• Em cảm thấy thế nào về anh ấy? (liên quan tới

cảm xúc)

• Tại sao em làm vậy? = điều gì khiến em hành

động như vậy?

• TVV: Chào Lan, chuyện gì đã xảy ra vậy em?

• Lan: Em lại gặp rắc rối với anh Nam.

• TVV: Em có thể kể cho chị nghe cụ thể chuyện gì

đã xảy ra?

• Lan: Tuần rồi, anh Nam kéo Nga ra một góc

phòng, rồi họ nói chuyện cười đùa vui vẻ với

nhau. Anh ta không để ý gì đến những đồng

nghiệp khác đang làm việc. Anh ta làm việc tốt

nhưng lại thiếu tế nhị và thiếu trách nhiệm.

• TVV: Sự việc anh Nam nói chuyện riêng với Nga

trong giờ làm việc làm ảnh hưởng đến việc làm

chung trong tổ của em. Điều này làm em căng

thẳng và bực bội.

• Lan: Dạ, đúng vậy. Em không thể chịu được khi

thấy có những người thiếu tinh thần trách nhiệm

như vậy…

Những điều cần tránh

• Hỏi liên tục/tra tấn: Quá nhiều câu hỏi thường làm

cho thân chủ tự vệ.

• Câu hỏi kép: câu hỏi có nhiều câu hỏi trong đó.

• Câu hỏi giống như câu xác định: “Em không nghĩ

rằng học thêm giờ sẽ ích lợi cho em hơn?” Câu hỏi

như câu xác định trở thành vấn đề vì nó mang tính

chất “lèo lái”/ “dẫn dắt” theo ý TVV.

• Câu hỏi ‘tại sao”: làm cho thân chủ, không thoải

mái, phòng vệ vì thấy giống như mình bị chất vấn.