Áp dụng kế toán ABC trong quan trị chi phí cho các doanh nghiệp Việt Nam - Bài học từ các doanh nghiệp Mỹ
KINH NGHIEÄM NÖÔÙC NGOAØI
aùP duïng Keá toaùn aBc trong
QuaÛn trò chi Phí cho caùc doanh nghieäP
vieät nam - Baøi hoïc töø caùc doanh nghieäP myõ
TS. TRầN THị KIM aNH*
S. TRầN TÚ uyÊN*
ừ lâu quản trị chi phí được biết đến là công cụ quản trị hữu hiệu nâng cao hiệu quả hoạt động
kinh doanh, nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Phương pháp kế toán chi phí
dựa trên hoạt động ABC từ khi ra đời đã được rất nhiều nước trên thế giới áp dụng, đặc biệt
T
là các nước phát triển như Mỹ, Úc… và nó đã lan tỏa như một công cụ hữu ích trong việc
quản trị chi phí và tính giá thành của các doanh nghiệp. Tuy nhiên tại Việt Nam, ABC lại không phải là
một phương pháp kế toán chi phí phổ biến.Bài viết sẽ nghiên cứu việc áp dụng ABC thành công tại một số
doanh nghiệp điển hình tại Mỹ, từ đó rút ra các bài học cho các doanh nghiệp Việt Nam.
Từ khóa: Quản trị chi phí, kế toán ABC, kế toán truyền thống (TSC), kế toán quản trị, trung tâm chi phí.
Implementing Activity-Based Costing in cost management at Vietnam’s businesses-Lessons learned
from US businesses
Managing costs has long been known as adaptive management tools to improve the efficiency of business
operations, improve the competitiveness of businesses. activity-Based Costing (aBC)accounting, since its
birth has been widely implemented, especially in developed countries as: uSa, australia… and it has spread
as a useful tool in managing the cost and price of businesses. However, in Vietnam aBC is not a popular
cost accounting method. e articles focuse on the successful implementation of aBC at typical businesses
in uSa, and absorbs several lessons for Vietnam businesses.
keywords: Cost management, ABC Accounting, Traditional Standard Costing Accounting,
management accounting, cost centers.
Trước khi phương pháp kế toán aBC ra đời, khi
tính giá thành sản phẩm các doanh nghiệp đang áp
dụng phương pháp kế toán chi phí truyền thống
(Traditional Costing System-TCS). eo phương
pháp kế toán chi phí truyền thống, giá thành sản
phẩm chỉ bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp,
chi phí nhân công trực tiếp, và chi phí sản xuất
chung. Trong đó, chi phí sản xuất chung thường
được phân bổ cho từng sản phẩm dựa trên một tiêu
thức phân bổ cố định (ví dụ: phân bổ theo tỷ lệ chi
phí nhân công trực tiếp). Cách phân bổ này phù
hợp trong quá khứ vì chi phí sản xuất chung chiếm
tỷ trọng nhỏ trong tổng chi phí nên việc phân bổ
chi phí sản xuất chung không quan trọng. Hơn
nữa, vì chi phí nhân công trực tiếp là yếu tố quyết
định đến việc tạo ra sản phẩm và là chi phí chính
nên việc sử dụng tiêu thức này rất hợp lý. Còn hiện
nay, do tiến bộ của khoa học kỹ thuật, do sự thay
đổi đặc điểm quy trình sản xuất cũng như sự thay
đổi trong kết cấu chi phí sản phẩm thì cần thiết
phải có sự điều chỉnh phương pháp phân bổ chi phí
cho phù hợp.
Phương pháp kế toán aBC xuất hiện đã giải
quyết được nhược điểm của phương pháp kế toán
chi phí truyền thống nêu trên. Phương pháp kế
toán chi phí dựa trên hoạt động (aBC) lần đầu tiên
được omas Johnson, Robin Cooper và Robert
Kaplan đề cập đến trong cuốn “Relevance Lost: e
Rise and Fall of Management accounting” (1987)
như một phương pháp cải thiện việc tính toán chi
phí. Từ đó, có khá nhiều khái niệm về phương pháp
aBC, mỗi học giả trên thế giới có một khái niệm
khác nhau, theo tác giả có thể định nghĩa phương
pháp aBC là phương pháp đo lường chi phí và hiệu
quả của các hoạt động, sản phẩm và dịch vụ trên cơ
sở các nguồn lực sử dụng bởi nhiều hoạt động khác
nhau để tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ đó.
*Khoa Kế toán Kiểm toán - Đại học Ngoại thương
64 Số 111 - tháng 1/2017
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
ực trạng áp dụng phương pháp kế toán
ABC tại Mỹ
Kip Krumwinede, CMa, CPa, Ph.D., và augustin
Suessmair cũng đã tiến hành khảo sát 130 DN Mỹ
(bao gồm cả DN sản xuất và thương mại), trong
đó có 40 DN hồi đáp khảo sát thì có 21% DN áp
dụng aBC và 31% số DN sản xuất và 69% số DN
thương mại còn lại dự định sẽ áp dụng aBC trong
thời gian tới.
Mỹ là nơi khởi nguồn của phương pháp kế toán
aBC, được giới thiệu bởi Cooper và Kaplan - hai
giáo sư của trường Đại học Havard vào năm 1988.
Sau đó, phương pháp này được nghiên cứu và áp
dụng khá nhiều tại Mỹ và các quốc gia khác. Phạm
vi áp dụng của các DN Mỹ càng ngày càng tăng.
Chỉ trong vòng 8 năm, từ năm 1995 đến năm 2003
đã tăng từ 25% lên đến 52%.
Về các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công
của aBC, McGowan & Klammer đã điều tra 153
nhân viên thuộc 4 vùng trọng điểm của Mỹ. Kết
quả là các nhân viên này cho rằng nhân tố chính
dẫn đến sự thành công của aBC là do sự rõ ràng
của mục tiêu và chất lượng thông tin của hệ thống
aBC. Krumwiede đã điều tra các DN sản xuất của
Mỹ và kết luận rằng những nhân tố khác nhau ảnh
hưởng đến các công đoạn khác nhau của aBC
và mức độ quan trọng của mỗi nhân tố thay đổi
tùy theo các công đoạn của việc thực hiện aBC.
Các nhân tố như tính hữu ích của thông tin chi
phí, hệ thống thông tin hiện tại hay các công việc
thiếu rõ ràng và quy mô DN lớn liên quan đến sự
chấp thuận aBC của các DN. Ngoài ra, các nhân
tố thuộc tổ chức như sự hỗ trợ của nhà quản trị
cấp cao, quyền sở hữu không trên sổ sách hay quá
trình đào tạo thực hiện ảnh hưởng đến sự thành
công của phương pháp aBC. (Zhang yi Fei, Isa
Che Ruhana, 2010 B).
Groot (1999) đã tiến hành điều tra 564 DN
thuộc các lĩnh vực sản xuất thực phẩm, bán lẻ,
phân phối và chứng khoán tại Mỹ về số DN áp
dụng aBC và những kinh nghiệm họ tích lũy được
khi sử dụng phương pháp này. Kết quả là chỉ có 96
DN, tương đương 17% DN trả lời, trong đó 17 DN
đang áp dụng aBC, 14 DN đang sử dụng thí điểm,
42 DN dự định sẽ áp dụng thí điểm aBC trong
tương lai và 23 DN không áp dụng. (Fawzi abdalla
abusalama, 2008)
eo một cuộc khảo sát khác tại Mỹ vào năm
2003, có 35% các DN áp dụng các phương pháp
kế toán chi phí truyền thống, 8% áp dụng phương
pháp aBC, 30% áp dụng kết hợp cả hai phương
pháp, 26% áp dụng phương pháp chi phí biến
đổi (Susan B Hughes & Kathy a Paulson Gjerde,
2003, tr.22). Như vậy, tổng cộng kết quả điều tra
năm 2003 có 38% các DN áp dụng phương pháp
aBC, một tỷ lệ cao hơn rất nhiều so với kết quả của
các cuộc điều tra trước nhưng các phương pháp
xác định chi phí truyền thống cũng vẫn được áp
dụng khá phổ biến trong các DN Mỹ. Năm 2007,
Vận dụng phương pháp kế toán ABC tại một
số doanh nghiệp
Case study 1: Áp dụng phương pháp kế toán ABC
tại General Motors
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 111 - tháng 1/2017
65
KINH NGHIEÄM NÖÔÙC NGOAØI
General Motors (GM) là một trong những nhà
sản xuất ô tô lớn nhất thế giới. Quy trình sản xuất
xe ô tô được chia làm ba giai đoạn:
tố yêu cầu tác động của con người. Các chất chống
thấm sau đó được làm khô để sản phẩm chuyển
qua công đoạn chụp hút sơn.
1. Body shop - cơ sở sản xuất phần thân xe:
chuyển từ vật liệu thô thành khung xe;
Trong giai đoạn chụp hút sơn, lớp sơn lót, sơn
nền và sơn phủ sẽ được phun lên xe. Ứng dụng này
được thực hiện bằng máy để cung cấp một lớp sơn
bền vững trên bề mặt sản phẩm. Công đoạn này rất
nhạy cảm với nhiệt độ và độ ẩm, do đó, môi trường
cần phải được điều chỉnh thường xuyên trong quá
trình chụp hút. Vì thế, một lượng lớn không khí cần
phải được lưu thông thông qua chụp hút sơn trong
quá trình hoạt động để giữ lớp sơn từ máy phun sơn.
2. Paint shop - cơ sở phun sơn: phun một lớp
sơn bảo vệ bề mặt xe;
3. General assembly - lắp ráp chung: lắp ráp tất cả
các phụ kiện thành xe như: động cơ và các chỗ ngồi.
Trong đó, phun sơn tiêu thụ nhiều năng lượng
nhất, lên tới 60% tổng năng lượng được sử dụng
trong quá trình sản xuất. Nghiên cứu mô hình
năng lượng aBC sau đây được tiến hành tại một cơ
sở phun sơn của một cơ sở sản xuất ô tô của GM.
Cuối cùng là giai đoạn sửa chữa sau khi sơn.
Giai đoạn này được tiến hành nhằm kiểm tra lỗi
và những lỗ hổng trong quá trình phun sơn. Bất kỳ
lỗi nào được phát hiện thì sản phẩm sẽ được đưa ra
sửa chữa hoặc được chèn lại vào dòng sản phẩm để
tiếp tục quá trình. Những lỗi này có thể bị tính phí
vì chúng đã làm gấp đôi số hoạt động mà sản phẩm
tiêu thụ làm tăng chi phí và thời gian thực hiện đối
với mỗi xe.
Phun sơn là một quá trình rất phức tạp và yêu
cầu rất nhiều quy trình phụ. ông thường, có 5
công đoạn được tiến hành tại cơ sở phun sơn có
thể được xem như những đối tượng chi phí trong
mô hình aBC:
1. Xử lý sơ bộ sản phẩm;
2. Ứng dụng ELPO (Electro Coat Primer Operation
- Hoạt động phun sơn lót điện tử);
3. Chống thấm;
Có 55 hoạt động được nhận diện trong quá
trình sơn xe. Chúng được phân vào 11 nhóm hoạt
động cơ bản (bảng 3.1), mỗi nhóm lại được chia
thành 5 trạng thái riêng biệt (bảng 2.1)
4. Chụp hút sơn;
5. Sửa chữa sau khi sơn.
Công đoạn xử lý trước sản phẩm loại bỏ những
tạp chất có trong sản phẩm. Điều này được thực
hiện với nước và các phương pháp tẩy rửa, thường
kết hợp giữa việc cọ rửa và phương pháp phun để
đạt kết quả tối ưu. Cũng trong giai đoạn này, một
lớp phủ phốt-phát cũng được phủ lên như một lớp
bảo vệ và hỗ trợ ứng dụng của lớp sơn. Sau đó, giải
pháp phun sơn lót sẽ được thực hiện nhằm tăng
hiệu quả của ứng dụng sơn trong các giai đoạn sau.
Sản phẩm sẽ được duy trì trong giai đoạn này trong
một khoảng thời gian cụ thể để hình thành một
lớp sơn dày vừa đủ trên bề mặt. Giải pháp này phải
được thực hiện liên tục và làm khô để chuyển qua
giai đoạn tiếp theo.
Bảng 2.1: Những hoạt động trong quá trình
sơn xe
Hoạt động
a1 - Làm giảm khí
a2 - Xây dựng ánh sáng
a3 - Điều hòa nhiệt độ
a4 - Hóa lỏng
a5 - Chống thấm
a6 - Chuyển thành khí
a7 - Chuyển thành hơi
a8 - Chuyển thành sản phẩm
a9 - Hoạt động tự động
a10 - Quá trình chiếu sang
a11 - Sửa chữa sản phẩm
Sau ứng dụng ELPO, sản phẩm sẽ chuyển qua
giai đoạn chống thấm để những khe nối của sản
phẩm được bảo vệ, chống lại những ảnh hưởng của
thời tiết. Phần lớn những công việc này được thực
hiện bằng máy móc, nhưng cũng có một vài nhân
Nguồn: Paul Jurek, Bert Bras, Tina Guldberg, Jim
D’Arcy, Seog-Chan Oh, Stephan Biller, 2012
66 Số 111 - tháng 1/2017
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
Bảng 2.2: Ví dụ về trạng thái hoạt động
Level 1
a3 - Điều hòa nhiệt độ
Level 2
Khởi động điều hòa nhiệt độ
Chạy điều hòa nhiệt độ
Khởi động lại điều hòa nhiệt độ
Bảo trì điều hòa nhiệt độ
Tắt điều hòa nhiệt độ
Nguồn: Paul Jurek, Bert Bras, Tina Guldberg, Jim D’Arcy, Seog-Chan Oh, Stephan Biller, 2012
Năm đối tượng chi phí được lựa chọn trong mô
hình này tương ứng với những quy trình phụ được
tiến hành tại cơ sở phun sơn được mô tả ở trên.
Mối quan hệ giữa các hoạt động và nguồn lực có
thể được mô tả như sơ đồ 2.3:
L = ∑i ∑j Rij Hij
Những đối tượng chi phí được chọn là những
quá trình phụ hơn là những sản phẩm trong dòng
luân chuyển vì những sản phẩm này gần giống
nhau. Điều này sẽ dẫn đến sự khác biệt nhỏ trong
chi phí. Kết quả là chi phí bỏ ra trong mỗi quá trình
phụ sẽ mang lại giá trị lớn hơn đối với công ty.
Sơ đồ 2.3: Các yếu tố của mô hình ABC cho cơ
sở phun sơn của GM
Mô hình aBC được đưa ra
tại GM nhằm dự đoán tổng
quan về năng lượng sử dụng.
Tất cả những đối tượng chi phí
này có thể được kết hợp thành
một đối tượng chi phí duy nhất
được biết đến là cơ sở phun sơn
của GM. Tuy nhiên, phân chia
nhỏ những đối tượng chi phí
này thành những quá trình phụ
sẽ mang lại lợi ích khi cung cấp
thêm những thông tin hữu ích
cho đội ngũ thiết kế của GM.
Mỗi người trong đội thiết kế sẽ
tập trung vào một trong những
khu vực này, giúp họ hiểu được
rõ hơn khu vực đó của hệ thống
tiêu thụ hết bao nhiêu năng
lượng, từ đó, giúp đội ngũ thiết
kế cắt giảm năng lượng tiêu thụ.
Nguồn: Paul Jurek, Bert Bras, Tina Guldberg, Jim
D’Arcy, Seog-Chan Oh, Stephan Biller, 2012
Case study 2: Áp dụng phương pháp ABC tại
BCA
Trong quá trình tính toán số liệu, một bảng
kê chi tiết sử dụng từng thiết bị được tạo ra cho
toàn bộ các thiết bị của cơ sở phun sơn (Bill of
Equipment-BOE). Bảng kê này sẽ kê chi tiết từng
thiết bị i với hệ số nạp điện Rij cho từng công đoạn
J. Cùng với số giờ hoạt động H trong mỗi công
đoạn, công thức tính lượng điện cần nạp L cho một
giai đoạn trong tương lai như sau:
BCa là nhà sản xuất máy bay thương mại lớn
nhất thế giới. Công ty chiếm khoảng 60% tổng
doanh thu sản xuất Boeing trên thế giới. BCa tại
thành phố Wichita là một nhà máy chuyên sản xuất
thân máy bay, mũi, thanh chống, vỏ động cho các
dòng máy bay 737, 747, 757, 767, 777. Công ty đã
xây dựng chiến lược quản lý chi phí nhằm liên kết
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 111 - tháng 1/2017
67
KINH NGHIEÄM NÖÔÙC NGOAØI
công ty, giúp công ty dễ dàng đạt
được các mục tiêu lợi nhuận, tăng
hiệu quả sản xuất kinh doanh lâu
dài cho công ty.
3. Bài học cho các doanh
nghiệp Việt Nam
Rõ ràng các công ty tại Mỹ đã
áp dụng phương pháp kế toán aBC
rất hiệu quả, vậy tại sao các công ty
tại Việt Nam chưa áp dụng nhiều
phương pháp này. Đặc biệt, hiện
các hoạt động trong quá trình sản xuất, đơn giản
hóa quá trình sản xuất, trong khi đó vẫn phải tối
đa hóa lợi ích từ việc sử dụng các hoạt động kinh
doanh tinh gọn. Các sáng kiến chiến lược quản lý
được công ty đưa ra bao gồm: đơn giản hóa sản
xuất, nâng cao chất lượng, xác định sản phẩm và
quá trình cốt lõi, liên kết các quá trình sản xuất.
nay Hiệp định TPP bắt đầu có hiệu
lực, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải đối mặt với
áp lực cạnh tranh gay gắt, việc quản trị tốt chi phí,
tính đúng tính đủ giá thành sản phẩm là điều kiện
sống còn đối với mỗi doanh nghiệp. Sau đây tác giả
nêu ra một số giải pháp nhằm nâng cao tỷ lệ áp dụng
phương pháp aBC cho các doanh nghiệp Việt Nam
trên cở sở các bài học rút ra từ các doanh nghiệp Mỹ:
Việc đưa vào áp dụng phương pháp kế toán chi
phí trên cơ sở hoạt động (aBC) được tiến hành với
6 bước cơ bản sau:
Bài học số 1: Để áp dụng thành công ABC cần
có sự đồng thuận của nhiều bộ phận trong tổ chức
1. Lập kế hoạch, thành lập nhóm dự án nghiên
cứu về aBC
Rõ ràng, ngoài việc am hiểu về phương pháp
aBC và sự phù hợp trong thiết kế hệ thống thì
không thể thiếu các thành phần tham gia hỗ trợ
(bao gồm cả sự hỗ trợ từ nhà quản lý cũng như
các thành viên khác trong doanh nghiệp) đến sự
thành công của phương pháp này. Bước cơ bản đầu
tiên trong mô hình thực hiện tại BCa đó là lập kế
hoạch, thành lập nhóm dự án nghiên cứu về aBC.
Trong suốt quá trình thực hiện, nhóm nghiên cứu
thực hiện aBC tập trung vào các nhiệm vụ hướng
dẫn người thực hiện hiểu được chiến lược của
doanh nghiệp, có được sự hỗ trợ của các nhà quản
trị cấp cao, xác định rõ mục tiêu và nhiệm vụ, trao
quyền cho thành viên trong nhóm, tập trung thay
đổi hành vi, tập trung vào cải tiến liên tục và lâu
dài và nhất là xây dựng chuyên môn nội bộ, không
phụ thuộc hoàn toàn vào phần mềm phức tạp và
chuyên gia tư vấn bên ngoài. Việc thành lập nhóm
nghiên cứu đã mang lại sự thành công lớn cho BCa
khi áp dụng phương pháp kế toán này bằng việc
giúp doanh nghiệp tiết kiệm được khoảng 1,6 triệu
uSD trong vòng 12 tháng, lợi nhuận trên tài sản
(ROa) tăng đáng kể mà không làm tăng chi phí
hoạt động cùng nhiều lợi ích khác.
2. Nhận dạng các trung tâm chi phí
3. Nhận dạng các hoạt động
4. Tính toán chi phí cho các hoạt động
5. Tính toán lợi nhuận
6. Phân tích kết quả
Kết quả đạt được:
Sau khi thực hiện được 1 năm, aBC đã mang lại
hiệu quả lớn cho công ty: công ty đã tiết kiệm được
khoảng 1,6 triệu uSD trong vòng 12 tháng, lợi
nhuận trên tài sản (ROa) tăng đáng kể mà không
làm tăng chi phí hoạt động. Bên cạnh đó, sau khi áp
dụng aBC, các loại chi phí chất lượng (tổng chi phí
dự phòng, thầm định, thất bại, làm lại…) đã giảm
đáng kể: từ 1,3 triệu uSD mỗi quý giảm xuống còn
350 nghìn uSD mỗi quý. Những kết quả này đã làm
nhóm nghiên cứu về aBC đưa ra kết luận áp dụng
aBC giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, hạn chế
lãng phí, mang lại lợi nhuận cao hơn cho công ty.
Với những kết quả này, BCa cho rằng việc thực
hiện aBC sẽ nâng cao khả năng cạnh tranh của
68 Số 111 - tháng 1/2017
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
Bài học số 2: Cần xây dựng một quy trình áp
dụng ABC phù hợp với từng doanh nghiệp
dụ về các hoạt động cho một doanh nghiệp nhỏ đó
là nhận yêu cầu của khách hàng, báo giá cho khách
hàng, giám sát sản xuất, và vận chuyển hàng hóa.
Trong việc áp dụng thực tế phương pháp kế
toán aBC tại các doanh nghiệp thì không có một
quy trình chung nào có thể phù hợp cho mọi doanh
nghiệp. Trong 2 case study được nghiên cứu tại các
doanh nghiệp khác nhau thì mô hình áp dụng aBC
tại các doanh nghiệp này cũng không giống nhau.
Tùy theo điều kiện sản xuất thực tế tại công ty mà
việc áp dụng phương pháp kế toán aBC cần có
những điều chỉnh phù hợp.
Để có thể thực hiện được aBC, thì toàn bộ
quá trình kinh doanh phải được chia ra làm nhiều
nhóm các hoạt động. Người ta thường vẽ ra lưu đồ
của quá trình để xác định được những hoạt động
chính này. Để có thể thiết lập được những hoạt
động cần thiết cho aBC, những qui trình đồng
nhất phải được nhóm lại với nhau. Hay nói cách
khác, những hoạt động tác động lên sản phẩm và
những hoạt động tác động lên khách hàng phải
được tách ra để lập nên hai nhóm hoạt động riêng
rẽ và đồng nhất. Ví dụ, tại các doanh nghiệp sản
xuất, các hoạt động có thể là lập báo giá, giám sát
sản xuất, giao nhận nguyên vật liệu...
Tại BCa, việc thành lập nhóm nghiên cứu aBC
cũng là một sự khác biệt trong quy trình thực hiện
aBC so với các doanh nghiệp khác. Hay lấy ví dụ,
tại Công ty GM, do đặc thù riêng của doanh nghiệp
là việc tồn tại hai loại chi phí gián tiếp (chi phí
sản xuất chung của phòng sản xuất và chi phí của
phòng hỗ trợ). Do phần lớn chi phí của phòng hỗ
trợ nhằm cung cấp các dịch vụ cho phòng sản xuất
nên bước phân bổ chi phí được phân chia thành 2
giai đoạn. Doanh nghiệp tiến hành phân bổ chi phí
cho phòng hỗ trợ trên cơ sở phân bổ cho phòng
sản xuất trước thay vì việc phân bổ chi phí gián tiếp
một lần như thông thường.
Bước ba, chi phí sẽ được phân cho những hoạt
động vừa được xác định thông qua những tiêu thức
phân bổ chi phí trong giai đoạn một.
Khi những hoạt động chính đã được xác định,
thì tổng chi phí của từng hoạt động cần phải được
tính toán.Trước tiên, nhóm chi phí liên quan đến
từng hoạt động phải được ghi nhận. Ví dụ, chi phí
hoạt động cho việc “lập báo giá” bao gồm chi phí
từ những nhóm khác nhau như lương, thuê mướn,
tiện ích, và văn phòng phẩm. Để tính chính xác các
chi phí này vào từng hoạt động, thì những tiêu thức
phân bổ chi phí trong giai đoạn một, phải được ấn
định cho từng nhóm chi phí. Ví dụ, chi phí thuê
mướn liên quan đến hoạt động lập báo giá có thể
được tác động bởi số mét vuông sử dụng, trong khi
đó, chi phí lương có thể được tác động bởi thời gian
mà người nhân viên sử dụng cho hoạt động này.
Tuy nhiên, thông thường một quy trình áp dụng
phương pháp aBC cơ bản bao gồm các bước sau:
Bước đầu tiên là xác định nhóm các chi phí
chung ví dụ như chi phí hành chính, chi phí thuê
mướn, chi phí vận chuyển, và chi phí bảo hiểm.
Những thông tin chi phí này có thể có được dễ
dàng từ bộ phận kế toán.
Phương pháp này giả định rằng doanh nghiệp
có thể phân loại toàn bộ chi phí chung ra thành
từng nhóm cụ thể. Đây là cách phân loại vẫn
thường được sử dụng trong phương pháp truyền
thống. ông tin này giúp xác định lại tính cân đối
của các chi phí chung được tính toán từ giai đoạn
đầu so với tổng chi phí được phân bổ cho từng sản
phẩm riêng biệt trong phương pháp aBC.
Bước bốn sang giai đoạn hai, những tiêu thức
phân bổ chi phí cho các hoạt động được xác định
để phân bổ chi phí chung đến từng sản phẩm.
Trong giai đoạn hai, các hoạt động được tính
cho các sản phẩm bằng việc sử dụng tiêu thức phân
bổ chi phí giai đoạn hai. Cũng như tiêu thức phân
bổ chi phí của giai đoạn một, thông tin cần thiết
cho tiêu thức phân bổ chi phí giai đoạn hai có thể
không dễ dàng có sẵn để thể hiện các tỉ lệ tương
ứng cho từng loại sản phẩm. Ví dụ, việc ấn định
cước phí chuyên chở cho từng sản phẩm tương đối
phức tạp. Khi thiếu dữ liệu thực tế, ước lượng gần
Bước tiếp theo là xác định những hoạt động
chính mà có thể dễ dàng theo dõi được thông tin
về chi phí. Việc này có thể thực hiện được bằng
cách nhóm những hành động có liên quan thành
các hoạt động và nhóm các hoạt động thành trung
tâm hoạt động theo cách tiếp cận aBC. Một vài ví
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 111 - tháng 1/2017
69
KINH NGHIEÄM NÖÔÙC NGOAØI
đúng chi phí hoạt động sử dụng bởi từng sản phẩm
là điều cần thiết.
biểu diễn theo hàng. Nếu sản phẩm i sử dụng hoạt
động j, ta đánh dấu vào ô i, j.
Quy trình phân bổ chi phí chung vào các đối
tượng tính chi phí cụ thể như sau:
Bước 7. ay thế những dấu đã đánh bằng tỉ lệ
trong ma trận aPD.
Bước 1. Phân nhóm các chi phí;
Những ô đã đánh dấu được thay thế bằng một
tỉ lệ được ước lượng bằng cách sử dụng một trong
các phương pháp đã đề cập trong phần trước. Tổng
các cột của ma trận aPD phải bằng 1.
Bước này đòi hỏi việc phân chia các chi phí chung
thành các nhóm chi phí có tính chất đồng nhất.
Bước 2. Xác định những hoạt động chính;
Bước 8. Tính toán giá trị bằng tiền của các sản phẩm.
Phân chia hoạt động của doanh nghiệp ra thành
các nhóm có liên quan đến việc sử dụng chi phí với
mục đích cung cấp dịch vụ cho các sản phẩm.
Để có được giá trị bằng tiền của từng hoạt động,
chúng ta áp dụng công thức sau:
OCP (i) = TCa (j) * aPD(i,j) (2)
Với:
Bước 3. Liên hệ những chi phí vào các hoạt
động bằng cách thiết lập ma trận EaD.
Trong bước này, các hoạt động liên quan đến
từng loại chi phí được xác định để thiết lập ma trận
Chi phí-hoạt động (EaD). Nhóm chi phí biểu diễn
theo cột, trong khi các hoạt động xác định trong
bước 2 được biểu diễn theo hàng. Nếu hoạt động i
có sử dụng loại chi phí j, đánh dấu vào ô ij.
OCP(i) = Chi phí chung của sản phẩm i
N = Số hoạt động
TCa (j) = Giá trị bằng tiền của hoạt động j
aPD (i,j) = Tỉ lệ ở ô i, j của ma trận EaD
Phương pháp trên có thể dễ dàng thực hiện bằng
việc sử dụng các phần mềm bảng tính thông thường.
Bước 4. ay thế những dấu đã đánh bằng hệ số
tỉ lệ trong ma trận EaD.
Tuy vậy, mặc dù về cơ bản, mô hình ứng dụng
aBC này có thể áp dụng chung cho nhiều doanh
nghiệp tuy nhiên trong việc áp dụng thực tế
phương pháp kế toán aBC tại các doanh nghiệp
thì không có một quy trình chung nào có thể phù
hợp cho mọi doanh nghiệp. Tùy theo điều kiện sản
xuất thực tế tại công ty cũng như mục tiêu quản trị
mà việc áp dụng phương pháp kế toán aBC cần có
những điều chỉnh phù hợp.
Những ô đã đánh dấu được thay thế bằng một
tỉ lệ được ước lượng bằng cách sử dụng một trong
các phương pháp đã đề cập trong phần trước.Tổng
các cột của ma trận EaD phải bằng 1.
Bước 5. Tính toán giá trị bằng tiền của các hoạt động.
Để có được giá trị bằng tiền của từng hoạt động,
chúng ta áp dụng công thức sau:
TCa (i) = Chi phí (j) * EaD(i,j) (1)
Với:
Bài học số 3: Cần xác định đối tượng chi phí
một cách phù hợp
TCa (i) = Tổng chi phí của hoạt động i
M = Số loại chi phí
Khi áp dụng aBC, việc lựa chọn đối tượng chi
phí một cách phù hợp là vô cùng quan trọng. ông
thường các doanh nghiệp khi thực hiện phương
pháp aBC thường lựa chọn đối tượng tính phí là
các sản phẩm, dịch vụ để dễ dàng so sánh lợi ích của
các sản phẩm dịch vụ mang lại cho doanh nghiệp.
Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp sản xuất kinh
doanh các mặt hàng gần giống nhau thì việc lựa
chọn đối tượng chi phí là các sản phẩm sẽ chỉ tạo ra
được sự khác biệt không nhiều trong chi phí. Điều
này làm giảm hiệu quả của việc áp dụng aBC.
Chi phí (j) = Giá trị bằng tiền của nhóm chi phí j
EaD (i,j) = Hệ số tỉ lệ ở ô i, j của ma trận EaD
Bước 6. ể hiện mối quan hệ giữa các hoạt
động và các sản phẩm trên ma trận aPD
Trong bước này, các hoạt động được sử dụng
cho từng sản phẩm được xác định và ma trận Hoạt
động-sản phẩm (aPD) được lập. Những hoạt động
được biểu diễn theo cột còn các sản phẩm được
70 Số 111 - tháng 1/2017
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
7 trang
18/04/2022
1200
Bạn đang xem tài liệu "Áp dụng kế toán ABC trong quan trị chi phí cho các doanh nghiệp Việt Nam - Bài học từ các doanh nghiệp Mỹ", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- ap_dung_ke_toan_abc_trong_quan_tri_chi_phi_cho_cac_doanh_ngh.pdf
