Tiểu luận Thực trạng xuất khẩu của Việt Nam giai đoạn 2018-2020

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

Viꢀn Kinh tꢁ – Kinh doanh quꢂc tꢁ

---------o0o---------

BꢃI TIꢄU LUꢅN

NHꢆM 2

THꢇC TRẠNG XUꢈT KHꢉU CꢊA VIꢋT NAM

GIAI ĐOẠN 2018 – 2020

Lꢀp tꢁn chꢂ: TMA302(2.2/2021).2

Giꢃo viên hưꢀng dꢄn: PGS. TS Nguyꢅn Văn Hꢆng

2

THꢃNH VIÊN NHꢆM 2

Hꢌ vꢍ tên

STT

MSV

1

2

3

4

5

6

7

8

Đꢇng Thꢈ Hoꢉi Chung – Nhꢊm trưꢋng

1915510210

1915510019

Nguyꢅn Văn Bꢌnh

Trꢈnh Thꢈ Ngꢍc Diꢎp

Đꢏ Thꢐy Dương

1913310028

1913310033

1913310034

1913310037

Đꢏ Viꢑt Bꢌnh Dương

Nguyꢅn Trưꢒng Giang

1917720018

1916610020

Phꢓm Thꢈ Hꢆng Giang

Vꢔ Trưꢒng Giang

3

MỤC LỤC

TH ꢃ NH VIÊN NH ꢆ M 2 ................................................................................................2

M Ụ C L Ụ C

3

L ỜI NꢆI ĐẦ U

.....................................................................................4

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUꢅN VỀ THƯƠNG MẠ I QU ꢎ C T ꢏ ............................5

1.1 Kh ꢐ i ni ꢀ m v ꢑ Thương mꢒ i qu ꢂ c t ꢁ ....................................................................5

1.2 Đꢓc điꢔ m c ꢕ a TMQ T .........................................................................................5

1.3 Vai tr ꢖ c ꢕa TMQT đꢁ n n ꢑ n kinh t ꢁ c ꢕ a qu ꢂ c gia.............................................5

CHƯƠNG 2. T ꢗ NG QUAN TH ꢘ TRƯỜ NG XU ꢈ T KH ꢉ U VI ꢋ T NA M ................8

2.1 T ꢙ ng quan v ꢑ th ꢚ trưꢛ ng xu ꢜ t kh ꢝ u Vi ꢀ t Nam .................................................8

2.1.1 Quy mô v ꢀ t ꢁc đꢂ tăng trưꢃ ng h ꢀ ng h ꢄ a......................................................8

2.1.2 C ꢅn cân thương mꢆ i Vi ꢇ t Nam ..................................................................10

2.1.3 Cơ cꢈ u th ꢉ trưꢊ ng xu ꢈ t kh ꢋ u......................................................................11

2.2 Xu ꢜ t kh ꢝ u theo khu v ꢞ c kinh t ꢁ ......................................................................12

2.2.1 Th ꢉ trưꢊ ng châu ꢌ ......................................................................................12

2.2.2 Th ꢉ trưꢊ ng châu Âu ...................................................................................15

2.2.3 Th ꢉ trưꢊ ng châu M ꢍ ...................................................................................17

2.2.4 Th ꢉ trưꢊng châu Đꢆi Dương ......................................................................18

2.2.5 Th ꢉ trưꢊ ng châu Phi...................................................................................19

CHƯƠNG 3. TH ꢇ C TRANG XU ꢈ T KH ꢉ U C ꢊ A VI ꢋT NAM GIAI ĐOẠ N 2018

– 2020

21

3.1 T ꢙ ng quan th ꢞ c tr ꢒ ng xu ꢜ t kh ꢝu giai đoꢒ n 2018 – 2020................................21

3.1.1 T ꢎ ng kim ng ꢆ ch xu ꢈ t kh ꢋ u c ꢏ a Vi ꢇ t Nam .................................................21

3.1.2 Cơ cꢈ u nh ꢄ m h ꢀ ng xu ꢈ t kh ꢋu năm 2020 ...................................................22

3.2 Th ꢞ c tr ꢒ ng xu ꢜ t kh ꢝ u theo nh ꢟ m h ꢍ ng h ꢟ a ...................................................24

3.2.1 Nh ꢄ m h ꢀ ng công nghi ꢇ p n ꢐ ng v ꢀ kho ꢅ ng s ꢑ n...........................................24

3.2.2 Nh ꢄ m h ꢀ ng công nghi ꢇ p nh ꢒ v ꢀ ti ꢓ u th ꢏ công nghi ꢇ p ..............................26

3.2.3 Nh ꢄ m h ꢀ ng nông, lâm, th ꢏ y h ꢑ i s ꢑ n..........................................................28

PH Ầ N K ꢏ T LU ꢅ N .......................................................................................................34

T ꢃ I LI ꢋ U THAM KH ꢠ O ............................................................................................35

NH ꢅ T K Ý CÔNG VI ꢋ C ..............................................................................................38

4

LỜI NꢆI ĐẦU

Hội nhập kinh tꢑ quốc tꢑ lꢉ một tất yꢑu khꢃch quan. Mꢍi nền kinh tꢑ của tất cả cꢃc

quốc gia đều lꢉ nền kinh tꢑ mꢋ, cꢊ sự giao thương, trao đổi trên tất cả cꢃc lĩnh vực. Theo

thuyꢑt lợi thꢑ tuyꢎt đối của Adam Smith vꢉ lợi thꢑ so sꢃnh của David Ricardo mꢏi quốc gia

đều cꢊ những lợi thꢑ riêng vꢉ đꢓt được lợi ꢁch kinh tꢑ trong quꢃ trꢌnh giao thương vꢀi cꢃc

nưꢀc khꢃc. Theo đꢊ không cꢊ một quốc gia nꢉo cꢊ thể tꢆn tꢓi vꢉ phꢃt triển tốt nꢑu đꢊ lꢉ nền

kinh tꢑ đꢊng. Theo xu thꢑ đꢊ, Viꢎt Nam cꢔng đang từng bưꢀc hội nhập vꢀi kinh tꢑ thꢑ giꢀi.

Viꢎt Nam đang trong quꢃ trꢌnh đổi mꢀi chuyển sang nền kinh tꢑ thꢈ trưꢒng theo xã hội chủ

nghĩa nên viꢎc đẩy mꢓnh hợp tꢃc quốc tꢑ lꢉ quꢃ trꢌnh quan trꢍng trong cuộc đổi mꢀi.

Xuất nhập khẩu lꢉ một hꢌnh thức quan trꢍng trong ngoꢓi thương đối vꢀi cꢃc quốc gia.

Viꢎc mꢋ rộng giao lưu vꢀi cꢃc nưꢀc trên thꢑ giꢀi sẽ mꢋ rộng thꢈ trưꢒng xuất nhập khẩu,

vốn đầu tư nưꢀc ngoꢉi, tiꢑp thu tri thức về khoa hꢍc công nghꢎ vꢉ tꢓo được môi trưꢒng

thuận lợi để phꢃt triển kinh tꢑ. Trong đꢊ xuất khẩu đꢊng vai trò lꢀn trong tổng GDP Viꢎt

Nam. Tuy nhiên mꢏi quốc gia cꢊ đꢇc điểm riêng nên cần đi nghiên cứu tꢌnh hꢌnh cꢃc mꢇt

hꢉng cụ thể cꢐng tiềm năng xuất khẩu tꢓi mꢏi đꢈa phương để cho ra được thꢃch thức cùng

những giải phꢃp. Nhằm hiểu biꢑt rõ hơn về xu thꢑ xuất khẩu của Viꢎt Nam nhꢊm thuyꢑt

trꢌnh chꢍn đề tꢉi: “Thực trꢓng xuất khẩu của Viꢎt Nam từ 2018 đꢑn nay”.

Mục tiêu chꢁnh của đề tꢉi lꢉ hiểu biꢑt rõ về thꢈ trưꢒng cꢔng như tiềm năng cꢃc ngꢉnh

hàng có thể xuất khẩu. Đối tượng nghiên cứu lꢉ thꢈ trưꢒng xuất khẩu của Viꢎt Nam từ 2018

đꢑn nay. Để thực hiꢎn đề tꢉi một số phương phꢃp nghiên cứu đã được sử dụng kꢑt hợp:

phương phꢃp thu thập số liꢎu, tꢉi liꢎu, so sꢃnh, tổng hợp...

Đề tꢉi nꢉy rất rộng vꢉ mang tꢁnh thꢒi sự, tuy nhiên do hiểu biꢑt của nhꢊm thuyꢑt trꢌnh

còn hꢓn chꢑ nên chúng em chꢂ xin đꢊng gꢊp một phần nhỏ của mꢌnh.

5

CHƯƠNG 1.

CƠ SỞ LÝ LUꢅN VỀ THƯƠNG MẠI QUꢎC Tꢏ

1.1 Khꢐi niꢀm vꢑ Thương mꢒi quꢂc tꢁ

Thương mꢓi quốc tꢑ (TMQT) lꢉ viꢎc trao đổi hꢉng hoꢃ vꢉ dꢈch vụ giữa cꢃc chủ thể

kinh tꢑ cꢊ quốc tꢈch khꢃc nhau (trong đꢊ đối tượng trao đổi thưꢒng lꢉ vượt ra ngoꢉi phꢓm

vi đꢈa lý của một quốc gia) thông qua cꢃc hoꢓt động mua bꢃn, lấy tiền tꢎ lꢉm môi giꢀi.

1.2 Đꢓc điꢔm cꢕa TMQT

Chủ thể lꢉ những nhꢉ xuất nhập khẩu mang quốc tꢈch khꢃc nhau hoꢇc cꢊ trụ sꢋ kinh

doanh ꢋ cꢃc nưꢀc khꢃc nhau vꢌ ngoꢓi thương thực hiꢎn chức năng lưu thông hꢉng hꢊa vượt

ra khỏi biên giꢀi một quốc gia.

Đối tượng của hoꢓt động thương mꢓi quốc tꢑ lꢉ tꢉi sản; do được đem ra mua bꢃn, tꢉi

sản nꢉy biꢑn thꢉnh hꢉng hꢊa. Hꢉng hꢊa nꢉy cꢊ thể lꢉ hꢉng đꢇc đꢈnh (specific goods) vꢉ

cꢔng cꢊ thể lꢉ hꢉng đꢆng loꢓi (generic goods). Hꢉng hꢊa - đối tượng của hoꢓt động thương

mꢓi quốc tꢑ được di chuyển ra khỏi biên giꢀi quốc gia.

Đꢆng tiền thanh toꢃn sử dụng trong cꢃc hoꢓt động thương mꢓi quốc tꢑ lꢉ ngoꢓi tꢎ đối

vꢀi một trong hai hoꢇc tất cả bên tham gia.

Thương mꢓi theo giꢃ cả vꢉ thanh toꢃn mang tꢁnh quốc tꢑ. Hꢉng hꢊa muốn bꢃn được

trên thꢈ trưꢒng quốc tꢑ phải phꢐ hợp vꢀi giꢃ cả của hꢉng đꢆng loꢓi của những nhꢉ cung cấp

chꢁnh vꢉ phương thức thanh toꢃn cꢔng phải phꢐ hợp vꢀi yêu cầu của khꢃch hꢉng nưꢀc ngoꢉi

vꢉ tập quꢃn quốc tꢑ.

1.3 Vai trꢖ cꢕa TMQT đꢁn nꢑn kinh tꢁ cꢕa quꢂc gia

Thứ nhất, thương mꢓi thúc đẩy lưu thông hꢉng hꢊa trong nền kinh tꢑ thꢈ trưꢒng cꢊ sự

quản lý của Nhꢉ nưꢀc. Trong lꢈch sử phꢃt triển xã hội loꢉi ngưꢒi, thương mꢓi đã từng đꢊng

vai trò khꢃ quan trꢍng đꢊ lꢉ xꢊa bỏ nền sản xuất nhỏ tꢓo điều kiꢎn thuận lợi thúc đẩy ra đꢒi

nền sản xuất hꢉng hꢊa. Thương mꢓi tꢃc động tꢁch cực thúc đẩy quꢃ trꢌnh phân công lꢓi lao

động xã hội ꢋ nưꢀc ta, chuyên môn hꢊa vꢉ hợp tꢃc sản xuất, hưꢀng sản xuất theo nền sản

xuất hꢉng hꢊa lꢀn, tꢓo ra nguꢆn hꢉng lꢀn cung cấp cho nhu cầu đa dꢓng trong nưꢀc vꢉ xuất

khẩu.

6

Thứ hai, thương mꢓi thúc đẩy sản xuất, đẩy mꢓnh quꢃ trꢌnh công nghiꢎp hꢊa - hiꢎn

đꢓi hꢊa đất nưꢀc. Hꢉng hꢊa sản xuất ra của cꢃc ngꢉnh, cꢃc lĩnh vực rất cần đꢑn mꢓng lưꢀi

thương mꢓi để tiêu thụ sản phẩm trên thꢈ trưꢒng, thực hiꢎn khâu trung gian để điều tiꢑt cung

cầu. Khi hꢉng hꢊa được tiêu thụ nhanh sẽ rút ngắn được chu kỳ tꢃi sản xuất vꢉ tốc độ tꢃi

sản xuất. Vꢌ vậy, thương mꢓi mꢋ con đưꢒng tiêu thụ sản phẩm cho ngꢉnh sản xuất, thúc

đẩy công nghiꢎp phꢃt triển. Nhưng từ khi chuyển sang nền kinh tꢑ thꢈ trưꢒng, hoꢓt động

thương mꢓi chꢈu sự chi phối của cꢃc quy luật kinh tꢑ thꢈ trưꢒng đã gꢊp phần kꢁch thꢁch sản

xuất phꢃt triển, cung ứng hꢉng hꢊa vꢉ dꢈch vụ cho nhân dân.

Hoꢓt động thương mꢓi thông qua cơ chꢑ thꢈ trưꢒng kꢁch thꢁch cꢃc nhꢉ sản xuất kinh

doanh ứng dụng tiꢑn bộ khoa hꢍc kỹ thuật, đổi mꢀi trang thiꢑt bꢈ vꢉ quy trꢌnh công nghꢎ,

ứng dụng khoa hꢍc vꢉo quản lý để nền sản xuất ngꢉy một phong phú tiên tiꢑn hơn, cꢊ đủ

sức cꢓnh tranh trên thꢈ trưꢒng. Hoꢓt động thương mꢓi cꢊ tꢃc dụng phꢃt triển thꢈ trưꢒng trong

nưꢀc vꢉ ngoꢉi nưꢀc thông qua xuất nhập khẩu. Như vậy, hoꢓt động thương mꢓi gꢊp phần

đẩy mꢓnh sản xuất, tꢁch lꢔy vốn cho sự nghiꢎp CNH- HĐH của nưꢀc ta trong thꢒi kỳ hội

nhập.

Thứ ba, thương mꢓi thúc đẩy phꢃt triển cꢃc ngꢉnh khꢃc của nền kinh tꢑ. Tꢃc động tꢀi

quá trình phân công, phân phối cꢃc nguꢆn lực, thực hiꢎn chuyên môn hꢊa hꢌnh thꢉnh cơ

cấu ngꢉnh nghề kinh doanh cꢊ hiꢎu quả vꢉ tꢓo ra cꢃc nhu cầu mꢀi. Thông qua cꢃc hợp đꢆng

thương mꢓi được ký kꢑt vꢀi cơ sꢋ sản xuất kinh doanh của cꢃc ngꢉnh từ đꢊ đưa sản phẩm

lưu thông trên thꢈ trưꢒng. Cꢔng nhꢒ cꢊ sự lưu thông nꢉy mꢉ mối quan hꢎ giữa ngꢉnh thương

mꢓi vꢉ cꢃc ngꢉnh khꢃc ngꢉy cꢉng chꢇt chẽ cꢐng thúc đẩy nhau phꢃt triển.

Thứ tư, thương mꢓi thúc đẩy viꢎc phân phối cꢃc nguꢆn lực. Đối vꢀi cꢃc đꢈa phương

cꢊ dân số đông, nguꢆn lao động tương đối dꢆi dꢉo, đa dꢓng, nhu cầu lao động cꢔng không

kém phần đa dꢓng. Chꢁnh những đối tượng nꢉy đã gꢊp phần trong viꢎc chꢍn ngꢉnh nghề vꢉ

thúc đẩy lưu thông hꢉng hꢊa trong đꢈa bꢉn. Thương mꢓi không những lꢉ cầu nối giữa sản

xuất vꢉ tiêu dꢐng mꢉ còn lꢉ trung gian phân phối nguꢆn lực tꢉi chꢁnh để tham gia kinh

doanh, thực hiꢎn lưu thông vꢉ luân chuyển hꢉng hꢊa trên thꢈ trưꢒng, giúp sản xuất tiêu thụ

sản phẩm được thuận lợi.

7

Thứ năm, thương mꢓi gꢊp phần mꢋ rộng quan hꢎ kinh tꢑ đối ngoꢓi. Quan hꢎ thương

mꢓi vꢀi cꢃc nưꢀc trên thꢑ giꢀi sẽ ngꢉy cꢉng được củng cố vꢌ lợi ꢁch từ hai phꢁa, thương mꢓi

đꢊng vai trò trực tiꢑp mꢋ rộng cꢃc hoꢓt động nhập khẩu vꢉ xuất khẩu tꢓi chꢏ, thiꢑt lập vꢉ

mꢋ rộng quan hꢎ buôn bꢃn vꢀi cꢃc nưꢀc trên thꢑ giꢀi, gꢊp phần mꢋ rộng quan hꢎ kinh tꢑ

đối ngoꢓi, nối liền sản xuất vꢀi tiêu dꢐng trong nưꢀc vꢀi cꢃc nưꢀc trên thꢑ giꢀi, gꢊp phần

tꢁch lꢔy vốn, nhất lꢉ vốn ngoꢓi tꢎ vꢉ đổi mꢀi công nghꢎ. Ngoꢉi ra, quan hꢎ thương mꢓi gꢊp

phần hay đổi cꢃch nhꢌn nhận của bꢓn bè quốc tꢑ vꢉ nâng cao vꢈ thꢑ của Viꢎt Nam.

8

CHƯƠNG 2.

TꢗNG QUAN THꢘ TRƯỜNG XUꢈT KHꢉU VIꢋT NAM

2.1 Tꢙng quan vꢑ thꢚ trưꢛng xuꢜt khꢝu Viꢀt Nam

2.1.1 Quy mô vꢀ tꢁc đꢂ tăng trưꢃng hꢀng hꢄa

Năm 2018 vꢉ năm 2019 đã đꢃnh dấu sự thꢉnh công lꢀn của nền kinh tꢑ Viꢎt Nam, vꢀi

hꢉng loꢓt những kỷ lục liên tiꢑp được đꢇt ra về GDP cao nhất cꢔng như những thꢉnh tꢁch

ấn tượng về xuất nhập khẩu.

Năm 2018 đã trôi qua vꢀi nhiều kỷ lục về xuất nhập khẩu hꢉng hꢊa của Viꢎt Nam.

Trong 365 ngꢉy qua, Tổng cục Hải quan ghi nhận tổng trꢈ giꢃ hꢉng hꢊa xuất nhập khẩu của

cả nưꢀc lập kỷ lục, đꢓt 480,17 tỷ USD, tăng hơn 52 tỷ USD về mꢇt số tuyꢎt đối so vꢀi kꢑt

quả thực hiꢎn của một năm trưꢀc đꢊ. Kꢑt quả nꢉy vꢄn còn thấp hơn mức tăng tuyꢎt đối

76,75 tỷ USD của năm 2017 so vꢀi năm 2016. Như vậy, chꢂ số độ mꢋ của nền kinh tꢑ Viꢎt

Nam (xuất nhập khẩu hꢉng hꢊa/GDP) trong năm 2018 ưꢀc tꢁnh lꢉ 196%.

Vꢀi kꢑt quả ấn tượng của xuất nhập khẩu trong năm 2018 thꢌ thứ hꢓng xuất khẩu, nhập

khẩu của Viꢎt Nam trong năm 2018 cꢊ thể được cải thiꢎn khi Tổ chức Thương mꢓi thꢑ giꢀi

(WTO) công bố bꢃo cꢃo tổng quan về xuất nhập khẩu toꢉn cầu dự kiꢑn vꢉo thꢃng 4/2019.

Theo WTO, trong năm 2017, xuất khẩu hꢉng hꢊa của Viꢎt Nam cꢊ vꢈ trꢁ thứ 27 trên thꢑ

giꢀi vꢉ nhập khẩu hꢉng hꢊa của Viꢎt Nam cꢊ thứ hꢓng 25 trên phꢓm vi toꢉn cầu.

Trưꢀc bối cảnh giảm sút trong tổng cầu của kinh tꢑ thꢑ giꢀi, hoꢓt động thương mꢓi vꢉ

đầu tư thꢑ giꢀi suy giảm, xuất khẩu hꢉng hꢊa của Viꢎt Nam năm 2019 vꢄn duy trꢌ tốc độ

tăng trưꢋng khả quan đꢓt được những kꢑt quả ấn tượng cả về “chất” vꢉ “lượng”. Số liꢎu

thống kê của Cục Xuất nhập khẩu cho thấy, trong năm 2019, kim ngꢓch xuất nhập khẩu

bꢌnh quân khoảng 43 tỷ USD/thꢃng. Tổng kim ngꢓch xuất nhập khẩu năm 2019 ưꢀc đꢓt

516,96 tỷ USD, tăng 7,6% so vꢀi năm 2018. Trong đꢊ, xuất khẩu tăng cao vꢀi tổng kim

ngꢓch ưꢀc đꢓt 263,45 tỷ USD, tăng 8,1% so vꢀi năm 2018. Còn nhập khẩu được kiểm soꢃt

tốt, cꢃn cân thương mꢓi duy trꢌ thꢇng dư năm thứ 4 liên tiꢑp. Cꢃn cân thương mꢓi năm 2019

ghi nhận mức xuất siêu kỷ lục (9,94 tỷ USD) gꢊp phần lꢉm tꢁch cực cꢃn cân thanh toán và

ổn đꢈnh cꢃc chꢂ số kinh tꢑ vĩ mô khꢃc của nền kinh tꢑ.

9

Mꢇc dꢐ tăng trưꢋng GDP năm 2020 đꢓt thấp nhất trong giai đoꢓn 2015-2020 nhưng

trưꢀc những tꢃc động tiêu cực của dꢈch Covid-19 thꢌ đꢊ lꢉ một thꢉnh công của nưꢀc ta vꢀi

tốc độ tăng thuộc nhꢊm nưꢀc cao nhất thꢑ giꢀi. Dꢈch Covid-19 diꢅn biꢑn phức tꢓp, lꢉm giꢃn

đoꢓn hoꢓt động kinh tꢑ – xã hội của cꢃc quốc gia trên thꢑ giꢀi; xung đột thương mꢓi Mỹ –

Trung vꢄn tiꢑp diꢅn. Trong nưꢀc, thiên tai, dꢈch bꢎnh tꢃc động không nhỏ tꢀi cꢃc hoꢓt động

của nền kinh tꢑ vꢉ cuộc sống của ngưꢒi dân; tỷ lꢎ thất nghiꢎp, thiꢑu viꢎc lꢉm ꢋ mức cao.

Tuy nhiên, vꢀi những giải phꢃp quyꢑt liꢎt vꢉ hiꢎu quả trong viꢎc thực hiꢎn mục tiêu kép

“vừa phòng chống dꢈch bꢎnh, vừa phꢃt triển kinh tꢑ – xã hội”, kinh tꢑ Viꢎt Nam vꢄn đꢓt kꢑt

quả tꢁch cực vꢀi viꢎc duy trꢌ tăng trưꢋng.

10

2.1.2 Cꢅn cân thương mꢆi Viꢇt Nam

Nguồn: Tổng cục Hải quan

Tổng kim ngꢓch xuất nhập khẩu hàng hóa của cả nưꢀc năm 2018 đꢓt 480,17 tỷ USD,

tăng 12,2% (tương ứng tăng 52,05 tỷ USD) so vꢀi năm trưꢀc. Trong đꢊ trꢈ giá hàng hóa

xuất khẩu đꢓt 243,48 tỷ USD, tăng 13,2% vꢉ nhập khẩu đꢓt 236,69 tỷ USD, tăng 11,1%.

Kꢑt thúc năm 2018, cꢃn cân thương mꢓi của Viꢎt Nam vꢄn thꢇng dư 6,79 tỷ USD.

Kꢑt thúc năm 2019, tổng kim ngꢓch xuất nhập khẩu hàng hóa của cả nưꢀc đꢓt 517,26

tỷ USD, tăng 7,6% (tương ứng tăng 36,69 tỷ USD) so vꢀi năm 2018. Trong đꢊ trꢈ giá hàng

hóa xuất khẩu đꢓt 264,19 tỷ USD, tăng 8,4% vꢉ nhập khẩu đꢓt 253,07 tỷ USD, tăng 6,8%.

Kꢑt quả nꢉy đã gꢊp phần đưa mức thꢇng dư thương mꢓi hàng hóa của cả nưꢀc trong năm

2019 đꢓt thꢇng dư 11,12 tỷ USD.

Trong năm 2020, tổng trꢈ giá xuất nhập khẩu hàng hóa của cả nưꢀc đꢓt 545,36 tỷ USD,

tăng 5,4% vꢀi năm trưꢀc. Trong đꢊ trꢈ giá hàng hóa xuất khẩu đꢓt 282,65 tỷ USD, tăng

7,0%, tương ứng tăng 18,39 tỷ USD và nhập khẩu đꢓt 262,70 tỷ USD, tăng 3,7%, tương

ứng tăng 9,31 tỷ USD. Tính cả năm 2020, cꢃn cân thương mꢓi hàng hóa của cả nưꢀc thꢇng

dư 19,95 tỷ USD.

11

Năm 2020 lꢉ một năm đầy khꢊ khăn vꢀi ảnh hưꢋng nꢇng nề của dꢈch Covid-19, nhưng

thành tích xuất siêu không những được giữ vững mà còn có thể lập nên kỷ lục mꢀi. Tuy

rằng mức xuất siêu kỷ lục năm 2020 cꢊ ảnh hưꢋng khá lꢀn bꢋi sự suy giảm của kim ngꢓch

nhập khẩu, nhưng trong bối cảnh khꢊ khăn do dꢈch bꢎnh diꢅn biꢑn phức tꢓp, xuất khẩu vꢄn

lꢉ điểm sáng và là tiền đề quan trꢍng để nền kinh tꢑ vững bưꢀc vꢉo năm 2021.

2.1.3 Cơ cꢈu thꢉ trưꢊng xuꢈt khꢋu

2018

2019

2020

Thꢈ trưꢒng xuất

khẩu

Kim

ngꢓch

Kim

ngꢓch

Kim

ngꢓch

Tỷ trꢍng

(Tỷ USD)

131,36

24,52

41,27

18,2

(%)

(Tỷ USD)

(%)

(Tỷ USD)

(%)

Châu Á

53,95

135,45

24,96

41,41

20,41

19,72

47,27

41,48

4,46

51,3

140.25

23.09

48.87

19.11

19.28

90.17

77.08

44.71

40.05

49.6

ASEAN

10,07

16,95

7,48

9,4

15,7

7,7

8.2

17.3

6.8

Trung Quốc

Hàn Quốc

Nhật Bản

Châu Mỹ

Hoa Kỳ

18,85

46,3

7,74

7,5

6.8

19,01

17,2

17,9

15,7

1,7

31.9

27.3

15.8

14.2

41,88

4,9

Châu Âu

- EU(28)

2,01

58,04

23,84

73,89

28

Châu Đꢒi Dương

47,53

2,88

19,52

1,18

100

61,35

3,12

23,2

1,2

4.47

03.06

1.6

1.1

Châu Phi

Tꢙng

243,48

264,19

100

282.65

100.0

Nguồn: Tổng cục Hải quan

Kꢑt thúc thꢃng 12/2018, trao đổi thương mꢓi hàng hóa của Viꢎt Nam vꢀi các châu lục

đều tăng so vꢀi năm 2017, trong đꢊ tăng mꢓnh nhất lꢉ Châu Đꢓi dương (tăng 19,1%) tiꢑp

theo là Châu Mỹ (tăng 14,6%). Tổng trꢈ giꢃ trao đổi hàng hóa của Viꢎt Nam vꢀi châu Á

trong năm 2018 đꢓt 321,4 tỷ USD, tăng 11,9% so vꢀi năm 2017 vꢉ lꢉ châu lục chiꢑm tỷ

trꢍng cao nhất (66,9%) trong tổng kim ngꢓch xuất nhập khẩu cả nưꢀc. Tiꢑp theo là xuất

nhập khẩu giữa Viꢎt Nam vꢀi cꢃc nưꢀc thuộc châu Mỹ đꢓt kim ngꢓch 78,37 tỷ USD, tăng

14,6% so vꢀi năm trưꢀc; vꢀi châu Âu đꢓt 64,11 tỷ USD, tăng 10,5%; châu Đꢓi Dương đꢓt

9,31 tỷ USD, tăng 19,1%; châu Phi đꢓt 6,98 tỷ USD, tăng 3,9%

12

Trong năm 2019, trao đổi thương mꢓi hàng hóa của Viꢎt Nam vꢀi châu Mỹ đꢓt 96,35

tỷ USD, tăng 23% so vꢀi năm 2018, liên tục là châu lục đꢓt mức tăng trưꢋng cao nhất. Xuất

nhập khẩu hàng hóa của Viꢎt Nam vꢀi châu Á tiꢑp tục chiꢑm tỷ trꢍng cao nhất (65,4%)

trong tổng kim ngꢓch xuất nhập khẩu của cả nưꢀc. Trꢈ giá xuất nhập khẩu trong năm 2019

vꢀi thꢈ trưꢒng nꢉy đꢓt 338,35 tỷ USD, tăng 5,1% so vꢀi năm 2018, trong đꢊ trꢈ giá xuất

khẩu là 135,45 tỷ USD, tăng 2,9% vꢉ trꢈ giá nhập khẩu là 202,9 tỷ USD, tăng 6,6%. Kim

ngꢓch xuất nhập khẩu giữa Viꢎt Nam vꢀi các châu lục khác lần lượt là: châu Âu: 65,9 tỷ

USD, tăng 2,8%; châu Đꢓi Dương: 9,6 ỷ USD, tăng 4% vꢉ châu Phi: 7,07 tỷ USD, tăng

1,2% so vꢀi năm 2018.

Trong năm 2020, trao đổi thương mꢓi hàng hóa của Viꢎt Nam vꢀi châu Mỹ đꢓt 112,02

tỷ USD, tăng 16,2% so vꢀi năm 2019, liên tục là châu lục đꢓt mức tăng trưꢋng cao nhất.

Xuất nhập khẩu hàng hóa của Viꢎt Nam vꢀi châu Á tiꢑp tục chiꢑm tỷ trꢍng cao nhất (64,7%)

trong tổng trꢈ giá xuất nhập khẩu của cả nưꢀc. Trꢈ giá xuất nhập khẩu trong năm 2020 vꢀi

thꢈ trưꢒng nꢉy đꢓt 352,97 tỷ USD, tăng 4,2% so vꢀi năm 2019, trong đꢊ trꢈ giá xuất khẩu

là 140,25 tỷ USD, tăng 3,4% vꢉ trꢈ giá nhập khẩu là 212,72 tỷ USD, tăng 4,7%. Trꢈ giá xuất

nhập khẩu giữa Viꢎt Nam vꢀi các châu lục khác lần lượt là: châu Âu: 63,85 tỷ USD, giảm

3,1%; châu Đꢓi Dương: 9,79 tỷ USD, tăng 2,4% vꢉ châu Phi: 6,72 tỷ USD, giảm 5,0% so

vꢀi năm 2019.

2.2 Xuꢜt khꢝu theo khu vꢞc kinh tꢁ

2.2.1 Thꢉ trưꢊng châu ꢌ

2.2.1.1 Thꢈ trưꢒng ASEAN

a. Tổng quan thꢈ trưꢒng

Theo Tổng cục Hải quan, ASEAN đã trꢋ thꢉnh khu vực xuất khẩu lꢀn thứ 4 của Viꢎt

Nam, sau cꢃc thꢈ trưꢒng Mỹ, EU vꢉ Trung Quốc. Năm 2019, tổng kim ngꢓch xuất khẩu của

Viꢎt Nam đꢓt 25,2 tỷ USD, tăng 1,5%, chiꢑm 9,6% tổng kim ngꢓch xuất khẩu của cả nưꢀc.

Cụ thể, cꢃc nhꢊm hꢉng xuất khẩu chꢁnh của Viꢎt Nam bao gꢆm: sắt thép cꢃc loꢓi (đꢓt

2,5 tỷ USD, tăng 5,2%); điꢎn thoꢓi cꢃc loꢓi vꢉ linh kiꢎn (đꢓt 2,3 tỷ USD, giảm 21,2%); mꢃy

vi tꢁnh, sản phẩm điꢎn tử vꢉ linh kiꢎn (đꢓt 1,9 tỷ USD, giảm 15,3%); mꢃy mꢊc, thiꢑt bꢈ,

dụng cụ, phụ tꢐng khꢃc (đꢓt 1,9 tỷ USD, tăng 4,4%); dꢎt may (đꢓt 1,5 tỷ USD, tăng 21,4%).

13

Cꢃc thꢈ trưꢒng xuất khẩu chủ lực của Viꢎt Nam sang ASEAN chủ yꢑu lꢉ Thꢃi Lan,

Malaysia, Singapore, Philippines vꢉ Indonesia. Đꢃng chú ý vꢉi năm gần đây, Thꢃi Lan vꢉ

Indonesia đã trꢋ thꢉnh cꢃc thꢈ trưꢒng nhập khẩu ô tô lꢀn nhất của Viꢎt Nam, vượt qua cꢃc

thꢈ trưꢒng truyền thống như Hꢉn Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Đức…

b. Tiềm năng thꢈ trưꢒng

Những năm qua, xuất khẩu của Viꢎt Nam sang ASEAN chủ yꢑu lꢉ nông sản, thủy sản

vꢉ khoꢃng sản. Những mꢇt hꢉng nꢉy hầu hꢑt được hưꢋng thuꢑ nhập khẩu ưu đãi theo Hiꢎp

đꢈnh Thương mꢓi hꢉng hꢊa ASEAN (ATIGA). Cụ thể, xuất khẩu nông, thủy sản sang

ASEAN năm 2019 đꢓt 2,69 tỷ USD, tăng 0,9%, trong đꢊ xuất khẩu rau quả tăng 68,8%,

thủy sản tăng 2,3%, gꢓo tăng 8,6%, chè tăng 16,9%.

Hiꢎp hội Chꢑ biꢑn vꢉ Xuất khẩu thủy sản Viꢎt Nam (VASEP) cho biꢑt, ASEAN hiꢎn

lꢉ một trong những thꢈ trưꢒng xuất khẩu quan trꢍng của ngꢉnh thủy sản. Do được hưꢋng

những ưu đãi từ AFTA vꢉ cꢃc hiꢎp đꢈnh liên quan, một số mꢇt hꢉng xuất khẩu thủy sản như

tôm, cꢃ ngừ, cꢃ tra… đang tăng cả về sản lượng vꢉ giꢃ trꢈ.

Bên cꢓnh thủy hải sản, dꢎt may cꢔng lꢉ nhꢊm hꢉng xuất khẩu tiềm năng của Viꢎt Nam

sang ASEAN. Năm 2019, kim ngꢓch xuất khẩu từ Viꢎt Nam sang ASEAN đꢓt đꢓt 1,5 tỷ

USD, tăng 21,4%.

c. Rꢉo cản thꢈ trưꢒng

Kꢑt cấu hꢓ tầng còn nhiều yꢑu kém, nhất lꢉ hꢓ tầng phꢃt triển kinh tꢑ vꢉ xuất nhập

khẩu. Chất lượng nguꢆn nhân lực còn thấp, đꢇc biꢎt trong doanh nghiꢎp nhỏ vꢉ vừa trꢌnh

độ quản lý lꢉ 55% cꢊ trꢌnh độ từ trung cấp trꢋ xuống, 43% từ phổ thông trung hꢍc vꢉ sơ

cấp trꢋ xuống. Bên cꢓnh đꢊ, đội ngꢔ chuyên gia còn hꢓn chꢑ. Sự phối hợp giữa cꢃc bộ

ngành, giữa Trung ương vꢉ đꢈa phương chưa thực sự hiꢎu quả, dꢄn tꢀi những lúng túng

trong chꢁnh sꢃch vꢉ xử lý cꢃc vấn đề phꢃt sinh. Hơn nữa, cꢃc doanh nghiꢎp nhꢉ nưꢀc chưa

phꢃt huy được vai trò đầu tꢉu trong chuyển dꢈch kinh tꢑ, đổi mꢀi vꢉ phꢃt triển công nghꢎ

dꢐ được nhiều ưu đãi nhưng chưa tương xứng vꢀi mong muốn của Chꢁnh phủ.

2.2.1.2 Cꢃc thꢈ trưꢒng khꢃc ꢋ Châu ꢕ

a. Nhật Bản

14

Kim ngꢓch thương mꢓi 2 chiều giữa Viꢎt Nam vꢉ Nhật Bản ghi nhận tốc độ tăng

trưꢋng nhanh chꢊng. Bằng chứng lꢉ, thương mꢓi 2 chiều từ 8,5 tỷ USD năm 2005 đã tăng

lên 13,7 tỷ USD năm 2009 vꢉ con số nꢉy ꢋ năm 2019 lꢉ gần 40 tỷ USD. Nhật Bản hiꢎn lꢉ

thꢈ trưꢒng XK lꢀn thứ 3 của Viꢎt Nam.

Viꢎt Nam vꢉ Nhật Bản cꢊ nhiều tiềm năng hợp tꢃc thương mꢓi bꢋi cơ cấu hꢉng hꢊa

của hai nưꢀc không cꢓnh tranh mꢉ mang tꢁnh bổ sung cho nhau.

Theo số liꢎu thống kê sơ bộ từ TCHQ Viꢎt Nam, cơ cấu hꢉng hꢊa xuất sang Nhật

Bản 9 thꢃng đầu năm 2019 bao gꢆm hꢉng dꢎt may, phương tiꢎn vận tải, mꢃy mꢊc thiꢑt bꢈ….

trong đꢊ nhꢊm hꢉng dꢎt may chiꢑm tỷ trꢍng lꢀn 19,42% đꢓt 2,9 tỷ USD, tăng 4,13% so vꢀi

cꢐng kỳ, riêng thꢃng 9/2019 đꢓt 359,58 triꢎu USD, giảm 10,64% so vꢀi thꢃng 8/2019 nhưng

tăng 10,75% so vꢀi thꢃng 9/2018.

Đứng thứ hai lꢉ phương tiꢎn vận tải vꢉ phụ tꢐng đꢓt 1,9 tỷ USD, tăng 7,82% so vꢀi

cꢐng kỳ. Kꢑ đꢑn lꢉ cꢃc mꢇt hꢉng mꢃy mꢊc thiꢑt bꢈ, hꢉng thủy sản, gꢏ vꢉ sản phẩm ….

b. Hꢉn Quốc

Vꢀi Hꢉn Quốc, kim ngꢓch XK của Viꢎt Nam năm 1983 chꢂ đꢓt 22,5 triꢎu USD. Tuy

nhiên, đꢑn năm 2015, quan hꢎ thương mꢓi giữa hai nưꢀc đã phꢃt triển vượt bậc khi FTA

Viꢎt Nam – Hꢉn Quốc (VKFTA) chꢁnh thức cꢊ hiꢎu lực. Hiꢎn, Hꢉn Quốc lꢉ đối tꢃc thương

mꢓi lꢀn thứ 3 của Viꢎt Nam vꢀi kim ngꢓch thương mꢓi song phương đꢓt khoảng 66 tỷ USD;

lꢉ thꢈ trưꢒng XK lꢀn thứ 5 của Viꢎt Nam.

Thꢈ phần nông sản Viꢎt Nam tự hꢉn Quốc còn khiêm tốn chủ yꢑu lꢉ do hꢉng Viꢎt chưa

đꢃp ứng được về chất lượng vꢉ quy trꢌnh bảo quản nông sản theo yêu cầu của Hꢉn Quốc.

Theo số liꢎu thống kê của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu hꢉng hꢊa sang thꢈ trưꢒng

Hꢉn Quốc thꢃng 9/2020 đꢓt trên 1,79 tỷ USD, giảm 2,6% so vꢀi thꢃng 8/2020 vꢉ giảm 7,9%

so vꢀi thꢃng 9/2019.

Tꢁnh chung cả 9 thꢃng đầu năm 2020 xuất khẩu sang thꢈ trưꢒng nꢉy đꢓt gần 14,48 tỷ

USD, giảm 2,1% so vꢀi cꢐng kỳ năm 2019.

15

Điꢎn thoꢓi vꢉ linh kiꢎn lꢉ nhꢊm hꢉng luôn đứng đầu về kim ngꢓch đꢓt trên 3,79 tỷ

USD, chiꢑm 26,2% trong tổng kim ngꢓch xuất khẩu hꢉng hꢊa cꢃc loꢓi sang Hꢉn Quốc, giảm

4,9% so vꢀi cꢐng kỳ năm 2019; tiꢑp theo lꢉ nhꢊm hꢉng dꢎt may đꢓt gần 2,23 tỷ USD chiꢑm

15,4%, giảm 14,2%. Nhꢊm mꢃy vi tꢁnh. sản phẩm điꢎn tử vꢉ linh kiꢎn đꢓt gần 2,09 tỷ USD,

chiꢑm 14,3%, giảm 2,7% so vꢀi cꢐng kỳ; mꢃy mꢊc, thiꢑt bꢈ, dụng cụ, phụ tꢐng đꢓt gần 1,5

tỷ USD, chiꢑm 10,3%, tăng 29,2%.

c. Trung Quốc

Quy mô thương mꢓi 2 chiều từ mức chꢂ 30 triꢎu USD năm 1991 đã tăng trưꢋng vượt

bậc (gần 4.000 lần) sau 30 năm. Đꢇc biꢎt, sau hơn 10 năm thực thi Hiꢎp đꢈnh Thương mꢓi

hàng hóa ASEAN – Trung Quốc (ACFTA), quy mô thương mꢓi Viꢎt Nam – Trung Quốc

đã đꢓt tꢀi 133,1 tỷ USD vꢉo năm 2020.

Tốc độ tăng trưꢋng thương mꢓi của Viꢎt Nam vꢀi Trung Quốc luôn tăng nhanh hơn

tốc độ tăng trưꢋng thương mꢓi của Viꢎt Nam vꢀi thꢑ giꢀi vꢉ chiꢑm tỷ trꢍng gần 1/4 tổng

kim ngꢓch ngoꢓi thương Viꢎt Nam. Trung Quốc lꢉ đối tꢃc thương mꢓi lꢀn nhất của Viꢎt

Nam trong suốt 15 năm qua. Viꢎt Nam cꢔng đã vươn lên trꢋ thꢉnh đối tꢃc thương mꢓi lꢀn

thứ 6 của Trung Quốc trên toꢉn cầu vꢉ lꢉ đối tꢃc thương mꢓi lꢀn nhất của Trung Quốc trong

khối cꢃc nưꢀc ASEAN.

Cꢊ 4 nhꢊm hꢉng trên tỷ USD xuất khẩu sang Trung Quốc 6 thꢃng đầu năm, đꢊ lꢉ Mꢃy

vi tꢁnh, sản phẩm điꢎn tử vꢉ linh kiꢎn; điꢎn thoꢓi cꢃc loꢓi vꢉ linh kiꢎn; rau quả; xơ, sợi dꢎt.

Nhꢊm hꢉng mꢃy vi tꢁnh, sản phẩm điꢎn tử vꢉ linh kiꢎn đꢓt 3,98 tỷ USD, chiꢑm 23,9%

trong tổng kim ngꢓch xuất khẩu hꢉng hꢊa cꢃc loꢓi sang thꢈ trưꢒng nꢉy, tăng 7,8% so vꢀi

cꢐng kỳ năm trưꢀc. Nhꢊm hꢉng điꢎn thoꢓi cꢃc loꢓi vꢉ linh kiꢎn đꢓt 1,54 tỷ USD, chiꢑm

9,2%, giảm 26,3%. Hꢉng rau quả đꢓt 1,46 tỷ USD, chiꢑm 8,7%, giảm 1%; Xơ, sợi dꢎt đꢓt

1,16 tỷ USD, chiꢑm 7%, tăng 7,3%.

2.2.2 Thꢉ trưꢊng châu Âu

2.2.2.1 Tổng quan thꢈ trưꢒng

Xuất khẩu của Viꢎt Nam sang thꢈ trưꢒng EU tăng trưꢋng tꢁch cực nhꢒ EVFTA. Thủy

sản lꢉ mꢇt hꢉng tận dụng được ưu đãi ngay từ những ngꢉy đầu tiên Hiꢎp đꢈnh cꢊ hiꢎu lực.

16

Tꢁnh từ đầu thꢃng 8 đꢑn hꢑt thꢃng 9, xuất khẩu thủy sản sang thꢈ trưꢒng EU vꢉ Anh đꢓt

khoảng 263 triꢎu USD, tăng 17,1% so vꢀi cꢐng kỳ 2 thꢃng năm 2019.

Một số mꢇt hꢉng cꢊ kim ngꢓch bắt đầu tăng từ đầu thꢃng 9. Cụ thể, mꢇt hꢉng gꢓo, nhꢒ

tận dụng hꢓn ngꢓch thuꢑ quan theo EVFTA, kim ngꢓch xuất khẩu thꢃng 9 đꢓt 1,74 triꢎu

USD, tăng 168% so vꢀi thꢃng trưꢀc. Xuất khẩu giꢉy dép, mꢇc dꢐ tiꢑp tục chꢈu tꢃc động lꢀn

của viꢎc sụt giảm nhu cầu do đꢓi dꢈch COVID-19 cꢔng bắt đầu ghi nhận kim ngꢓch tăng

trưꢋng nhẹ trong thꢃng 9, đꢓt 307,07 triꢎu USD, tăng 3,5% so vꢀi thꢃng trưꢀc.

Qua đꢊ, xuất khẩu của Viꢎt Nam đã cꢊ kꢑt quả tꢁch cực từ khi EVFTA cꢊ hiꢎu lực.

Tổng kim ngꢓch xuất khẩu của Viꢎt Nam sang thꢈ trưꢒng EU vꢉ Anh trong thꢃng 8 năm

2020 đꢓt 3,77 tỷ USD, tăng 2,9% so vꢀi cꢐng kỳ năm trưꢀc. Trong thꢃng 9, xuất khẩu của

Viꢎt Nam sang thꢈ trưꢒng EU vꢉ Anh đꢓt 3,54 tỷ USD, tăng 7,9% so vꢀi cꢐng kỳ năm trưꢀc.

2.2.2.2 Tiềm năng thꢈ trưꢒng

Đối vꢀi xuất khẩu gꢓo của Viꢎt Nam, theo cam kꢑt EVFTA, EU dꢉnh cho Viꢎt Nam

hꢓn ngꢓch 80.000 tấn gꢓo/năm (gꢆm 30.000 tấn gꢓo xay xꢃt, 20.000 tấn gꢓo chưa xay xꢃt

vꢉ 30.000 tấn gꢓo thơm). Đꢇc biꢎt, EU sẽ tự do hꢊa hoꢉn toꢉn đối vꢀi gꢓo tấm vꢀi cam kꢑt

nꢉy giúp Viꢎt Nam cꢊ thể xuất khẩu ưꢀc khoảng 100.000 tấn vꢉo EU hꢉng năm. Đối vꢀi

sản phẩm từ gꢓo, EU sẽ đưa thuꢑ suất về 0% sau 3 – 5 năm.

Đối vꢀi xuất khẩu thủy hải sản, Viꢎt Nam lꢉ nưꢀc cꢊ năng suất vꢉ chất lượng cꢃ cao,

chi phꢁ, giꢃ thꢉnh thấp, cꢃ xuất khẩu nưꢀc ta vꢌ vậy cꢊ khả năng cꢓnh tranh hơn so vꢀi nhiều

nưꢀc vꢉ dꢅ vượt qua cꢃc rꢉo cản về vꢎ sinh an toꢉn thực phẩm của EU.

2.2.2.3 Rꢉo cản thꢈ trưꢒng

Thuỷ sản Viꢎt Nam xuất khẩu vꢉo EU chủ yꢑu vꢄn lꢉ hꢉng thô, sơ chꢑ, những mꢇt

hꢉng chꢑ biꢑn sâu vꢉ hꢉng giꢃ trꢈ gia tăng còn ꢁt, cho nên chưa vận dụng tốt những ưu đãi

về thuꢑ mꢉ Hiꢎp đꢈnh khung đem lꢓi. Cơ cấu mꢇt hꢉng xuất khẩu chưa đa dꢓng, chủ yꢑu

tập trung ꢋ một số mꢇt hꢉng: Tôm, cꢃ tra, cꢃ ba sa, mực, cꢃ ngừ. Mꢄu mã kiểu dꢃng còn

đơn điꢎu chưa hấp dꢄn khꢃch hꢉng.

17

Đối vꢀi nông sản, EU đang thúc đẩy chương trꢌnh "từ nông trꢓi đꢑn bꢉn ăn" vꢀi cꢃc

yêu cầu mꢀi khắt khe hơn rất nhiều về chất lượng sản phẩm, nguꢆn gốc xuất xứ hay thậm

chꢁ cả yꢑu tố bảo đảm môi trưꢒng. Ðꢃng lo ngꢓi hơn, phần lꢀn DN Viꢎt Nam hiꢎn nay vꢄn

thiꢑu thông tin về thꢈ trưꢒng EU cꢔng như cꢃc quy đꢈnh về hꢉng hꢊa nhập khẩu vꢉo thꢈ

trưꢒng nꢉy. Thực trꢓng nꢉy xuất phꢃt từ nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yꢑu do cꢃch tiꢑp

cận của DN còn nhiều thiꢑu sꢊt.

2.2.3 Thꢉ trưꢊng châu Mꢍ

2.2.3.1 Tổng quan thꢈ trưꢒng

Vꢀi kim ngꢓch xuất nhập khẩu đꢓt gần 97 tỷ USD năm 2019, châu Mỹ đang lꢉ thꢈ

trưꢒng tiềm năng của hꢉng hꢊa Viꢎt Nam. Tuy nhiên, đây cꢔng lꢉ khꢃch hꢉng khꢊ tꢁnh bậc

nhất vꢉ cꢊ nhiều tiêu chuẩn riêng cho cꢃc doanh nghiꢎp, sản phẩm xuất khẩu.

2.2.3.2 Tiềm năng thꢈ trưꢒng

Ngoꢉi viꢎc khai thꢃc thꢈ trưꢒng CPTPP, cꢃc doanh nghiꢎp Viꢎt Nam hoꢉn toꢉn cꢊ thể

nghiên cứu khả năng tận dụng những ưu đãi, cꢃc mối liên kꢑt kinh tꢑ vꢉ cơ sꢋ hꢓ tầng sẵn

cꢊ của cꢃc nưꢀc thꢉnh viên CPTPP để qua đꢊ đưa hꢉng Viꢎt thâm nhập vꢉ mꢋ rộng sang

cꢃc thꢈ trưꢒng khꢃc thuộc khu vực châu Mỹ. Đꢇc biꢎt vꢀi thꢈ trưꢒng Mỹ trong quý I/2021

lꢉ thꢈ trưꢒng xuất khẩu lꢀn nhất của Viꢎt Nam vꢀi kim ngꢓch đꢓt 21,2 tꢂ USD, tăng 32,8%

so vꢀi cꢐng kỳ năm trưꢀc. Dự bꢃo từ nay đꢑn cuối năm, cꢐng vꢀi Trung Quốc vꢉ Châu Âu

(EU), Mỹ tiꢑp tục lꢉ thꢈ trưꢒng xuất khẩu tiềm năng của Viꢎt Nam.

Khu vực nꢉy cꢊ nhiều khối liên kꢑt kinh tꢑ thông qua cꢃc FTA vꢀi mối rꢉng buộc chꢇt

chẽ vꢀi nhau, thꢁ dụ như Hiꢎp đꢈnh Thương mꢓi tự do Bắc Mỹ (USMCA, gꢆm Mỹ, Canada),

Khối Thꢈ trưꢒng chung Nam Mỹ (MERCOSUR, gꢆm Brazil, Argentina, Uruguay), khối

Liên minh Thꢃi Bꢌnh Dương (AP, gꢆm cꢃc nưꢀc Mexico, Chile, Colombia), Cộng đꢆng

Andean (CAN, gꢆm Peru, Colombia, Ecuador).

Nꢑu tận dụng tốt cꢃc cơ chꢑ liên kꢑt kinh tꢑ vꢉ ưu đãi thương mꢓi nꢉy, doanh nghiꢎp

Viꢎt Nam hoꢉn toꢉn cꢊ thể tꢌm thấy những cơ hội kinh doanh thuận lợi, đa dꢓng hꢊa mꢇt

hꢉng vꢉ thꢈ trưꢒng xuất khẩu tꢓi khu vực châu Mỹ, đꢇc biꢎt trong xu hưꢀng dꢈch chuyển

18

chuꢏi cung ứng toꢉn cầu vꢉ ưu tiên phục hꢆi, duy trꢌ phꢃt triển kinh tꢑ trong vꢉ sau đꢓi dꢈch

của cꢃc quốc gia như hiꢎn nay.

2.2.3.3 Rꢉo cản thꢈ trưꢒng

Cꢊ những rꢉo cản như lꢉ khoảng cꢃch đꢈa lý xa xôi; chưa cꢊ tuyꢑn vận tải hꢉng hꢊa

và hꢉnh khꢃch trực tiꢑp, sự khꢃc biꢎt về ngôn ngữ, vꢉ viꢎc thiꢑu thông tin cập nhật về tiꢑp

cận thꢈ trưꢒng. Cꢃc doanh nghiꢎp cꢔng đang gꢇp một số khꢊ khăn trong viꢎc đꢃp ứng tiêu

chuẩn xuất xứ, vấn đề chất lượng, đꢃp ứng tiêu chuẩn của thꢈ trưꢒng.

2.2.4 Thꢉ trưꢊng châu Đꢆi Dương

2.2.4.1 Tổng quan thꢈ trưꢒng

Ngoꢉi cꢃc nưꢀc ꢋ thꢈ trưꢒng châu ꢕ, châu Đꢓi dương cꢔng lꢉ một thꢈ trưꢒng đầy tiềm

năng vꢀi Viꢎt Nam. Châu Đꢓi dương đꢇc biꢎt lꢉ nưꢀc Úc lꢉ một nền kinh tꢑ mꢋ, năng động

vꢉ hội nhập hoꢉn toꢉn vꢉo thương mꢓi toꢉn cầu vꢉ thương mꢓi khu vực châu ꢕ – Thái Bình

Dương. Hơn 20 năm qua, thương mꢓi hꢉng hoꢃ vꢉ dꢈch vụ của Úc (xuất khẩu vꢉ nhập khẩu)

đã tăng trưꢋng trung bꢌnh 8,3%/năm (tꢁnh theo giꢃ trꢈ thực tꢑ).

2.2.4.2 Tiềm năng thꢈ trưꢒng

Năm 2020, dꢐ thꢈ trưꢒng Úc gꢇp nhiều bất lợi, Úc giảm nhập khẩu chung từ thꢑ giꢀi

đꢑn 5,14% (điều chꢂnh theo mꢐa) nhưng xuất khẩu từ Viꢎt Nam sang Úc vꢄn tăng trưꢋng

2,65%.

Xu hưꢀng cꢃc năm gần đây, xuất khẩu sang Úc của ta liên tục tăng trong khi nhập

khẩu giảm. Tꢁnh cho đꢑn thꢒi điểm nꢉy, Úc vꢄn luôn lꢉ thꢈ trưꢒng xuất siêu của Viꢎt Nam.

Về cơ cấu sản phẩm, bên cꢓnh sự gia tăng ổn đꢈnh của cꢃc mꢇt hꢉng như gꢏ vꢉ cꢃc

sản phẩm gꢏ, đꢆ chơi, cꢃc sản phẩm nhựa, dây vꢉ cꢃp điꢎn, dꢎt may vꢉ giꢉy dép, nông sản

vꢉ thủy hải sản của Viꢎt Nam cꢔng đang từng bưꢀc trꢋ thꢉnh những mꢇt hꢉng được ưa

chuộng tꢓi một trong những thꢈ trưꢒng khꢊ tꢁnh nhất thꢑ giꢀi.

19

2.2.4.3 Rꢉo cản thꢈ trưꢒng

Hầu hꢑt cꢃc nhꢉ nhập khẩu châu Úc đꢇt hꢉng vꢀi số lượng nhỏ nhưng trông đợi được

chꢉo hꢉng vꢀi giꢃ thấp hơn cả ꢋ Mỹ vꢉ hầu hꢑt cꢃc nưꢀc châu Âu. Ngoꢉi ra, cꢃc nhꢉ nhập

khẩu Úc yêu cầu thꢒi hꢓn giao hꢉng nghiêm ngꢇt vꢉ đưa ra cꢃc tiêu chuẩn tương đối cao.

Hầu hꢑt ngưꢒi tiêu dꢐng Úc cꢊ thꢃi độ khꢃ cꢋi mꢋ đối vꢀi hꢉng hꢊa nhập khẩu. Tuy

nhiên, khi hꢉng nội đꢈa được đꢃnh giꢃ lꢉ cꢊ giꢃ trꢈ tương xứng thꢌ ngưꢒi tiêu dꢐng thưꢒng

mua hꢉng hoꢃ sản xuất trong nưꢀc. Số lượng lꢀn cꢃc nhꢉ cung cấp từ cꢃc nưꢀc lân cận cố

gắng bꢃn hꢉng vꢉo thꢈ trưꢒng Úc

Hầu hꢑt cꢃc nhꢉ nhập khẩu Úc thưꢒng ꢁt thay đổi nhꢉ cung cấp nưꢀc ngoꢉi mꢀi. Mꢇt

khꢃc, hꢍ thưꢒng tꢓo mối quan hꢎ gần gꢔi vꢀi những nhꢉ cung cấp quen thuộc để đảm bảo

viꢎc kinh doanh được liên tục vꢉ hꢍ không thꢁch thay đổi nhꢉ cung cấp thưꢒng xuyên một

cꢃch đột ngột.

2.2.5 Thꢉ trưꢊng châu Phi

2.2.5.1 Tổng quan thꢈ trưꢒng

Châu Phi lꢉ thꢈ trưꢒng lꢀn, nhiều tiềm năng bao gꢆm 55 quốc gia vꢀi dân số hơn 1,2

tỷ ngưꢒi. Trong giai đoꢓn hiꢎn nay, cꢃc nưꢀc Châu Phi đã trꢋ thꢉnh những đối tꢃc kinh tꢑ

ngꢉy cꢉng quan trꢍng của Viꢎt Nam. Tổng giꢃ trꢈ xuất khẩu năm 2020 sang châu Phi đꢓt

1,2 tỷ USD

2.2.5.2 Tiềm năng thꢈ trưꢒng

Chꢁnh phủ luôn coi trꢍng viꢎc thúc đẩy quan hꢎ hợp tꢃc kinh tꢑ thương mꢓi giữa Viꢎt

Nam vꢀi cꢃc nưꢀc Châu Phi, nhiều hiꢎp đꢈnh, thỏa thuận đã được ký kꢑt nhằm tꢓo hꢉnh

lang phꢃp lý thuận lợi cho cꢃc hoꢓt động hợp tꢃc kinh tꢑ thương mꢓi vꢉ trong nhiều lĩnh

vực khꢃc

Những mꢇt hꢉng xuất khẩu chꢁnh của Viꢎt Nam sang khu vực nꢉy gꢆm hꢉng công

nghiꢎp, hꢉng nông, hꢉng thủy sản, hꢉng vật liꢎu xây dựng, ... Hꢉng Viꢎt Nam đã từng bưꢀc

thâm nhập vꢉ cꢊ chꢏ đứng tꢓi thꢈ trưꢒng Châu Phi, đꢇc biꢎt lꢉ hꢉng nông sản, thủy sản vꢉ

vật liꢎu xây dựng

20

Tăng trưꢋng kinh tꢑ tꢓi cꢃc nưꢀc châu Phi sẽ giúp nâng cao mức sống của ngưꢒi dân

khi đꢊ mức chi tiêu vꢉo cꢃc nhꢊm hꢉng mꢉ nưꢀc ta cꢊ thꢑ mꢓnh như nông sản, thủy sản,

dꢎt may, giꢉy dép... vꢄn chiꢑm tỷ trꢍng lꢀn nhất trong cơ cấu tiêu dꢐng của hầu hꢑt ngưꢒi

dân cꢃc nưꢀc khu vực nꢉy.

Châu Phi sẽ trꢋ thꢉnh khu vực mậu dꢈch tự do lꢀn nhất về số nưꢀc tham gia kể từ khi

Hiꢎp đꢈnh thương mꢓi tự do châu Phi (AfCFTA) chꢁnh thức cꢊ hiꢎu lực từ thꢃng 5/2019.

2.2.5.3 Rꢉo cản thꢈ trưꢒng

Một số doanh nghiꢎp của một số nưꢀc lꢉm ăn thiꢑu nghiêm túc vꢉ thưꢒng xuyên dꢐng

thủ đoꢓn ép giꢃ hoꢇc không nhận hꢉng khi hꢉng đꢑn cảng, điều nꢉy đã gây thiꢎt hꢓi không

nhỏ cho cꢃc nhꢉ xuất khẩu Viꢎt Nam.

Do năng lực tꢉi chꢁnh cꢊ hꢓn nên nhꢉ nhập khẩu châu Phi thưꢒng đề nghꢈ mua hꢉng

trả chậm, hꢌnh thức CIF (giao hꢉng tꢓi cảng đꢑn) vꢉ không mꢋ Thư tꢁn dụng L/C (do chi

phꢁ cao). Đây lꢉ phương thức thanh toꢃn không an toꢉn gây bất lợi cho cꢃc DN Viꢎt Nam.

Thiꢑu thông tin thꢈ trưꢒng vꢉ khoảng cꢃch đꢈa lý cꢐng một số rꢉo cản về mꢇt bảo hộ

thương mꢓi. Viꢎc giao dꢈch giữa cꢃc DN thưꢒng diꢅn ra trên mꢓng, nhiều DN Viꢎt Nam vꢌ

tin lꢒi phꢁa đối tꢃc, sẵn sꢉng chuyển khoản hꢉng nghꢌn USD lꢉm tiền đꢇt cꢍc mꢉ không hề

qua cꢃc bưꢀc kiểm tra, thẩm tra cꢔng như tꢌm hiểu thông tin về đối tꢃc.