Tiểu luận Nghệ thuật điêu khắc

MỤC LỤC

Trang

LỜI MỞ ĐẦU

Phần A: TỔNG QUAN VỀ NGHỆ THUẬT ĐIÊU KHẮC

I. GIỚI THIỆU VỀ NGHỆ THUẬT ĐIÊU KHẮC

II. KHÁI NIỆM VỀ ĐIÊU KHẮC

1

2

Phần B: MỐI QUAN HỆ ĐIÊU KHẮC VÀ KIẾN TRÚC

I. MỐI QUAN HỆ CỦA ĐIÊU KHẮC TRONG KHÔNG

GIAN KIẾN TRÚC

6

II. CẢM NHẬN VỀ MÔN ĐIÊU KHẮC

Phần C. ĐIÊU KHẮC NỘI THẤT

I. GIỚI THIỆU VỀ ĐIÊU KHẮC NỘI THẤT

II. HÌNH ẢNH ĐIỆU KHẮC SƯU TẦM

7

9

1

A. TỔNG QUAN VỀ NGHỆ THUẬT ĐIÊU KHẮC

I.GIỚI THIỆU VỀ NGHỆ THUẬT ĐIÊU KHẮC:

Nghệ thuật tạo hình đã gắn liền với lịch sử nhân loại từ thủa hoang sơ bằng những bức

bích họa trong các hang động, bằng những môtíp trang trí được chế tác một cách thô sơ: vòng

tay, vòng cổ, khuyên tai...Với quá trình phát triển, yếu tố thẩm mỹ được nâng cao và được thể

hiện ngày càng quy mô và tinh xảo.

Lịch sử của nghệ thuật điêu khắc đã theo bước chân nhân loại để tạo nên những nền nghệ thuật

vĩ đại như Ai Cập cổ đại với những tượng danh tiếng của lịch sử mỹ thuật như tượng Nhân sư

khổng lồ, tượng Viên thư lại ngồi, tượng “Ông trưởng thôn” hay tượng chân dung Hoàng hậu

Nefertiti…

Sau đó là nghệ thuật Hy Lạp với những kiệt tác như những tượng thần Venus, tượng Laocoon,

tượng Nữ thần chiến thắng ...

Rồi thời Phục Hưng đã làm cho nước Ý trở thành trung tâm mỹ thuật châu Âu với những tượng

David, tượng Pieta, tượng Thần đưa tin…

Nghệ thuật Á Đông lại có đặc thù riêng và để lại cho nhân loại những tác phẩm điêu khắc nổi

tiếng về tôn giáo, trong đó điêu khắc Ấn Độ có ảnh hưởng sâu rộng nhất.

Riêng nghệ thuật điêu khắc của Việt Nam ta, kể từ thế kỷ 11 đã đạt đến trình độ nghệ thuật khá

cao như các tượng La Hán ở chùa Tây Phương, tượng Quan Âm nghìn mắt nghìn tay ở chùa Bút

Tháp, hoặc những hình trang trí độc đáo được chạm khắc trên đá, gỗ, gạch rất nhiều trên các lăng

tẩm, cung điện, chùa chiềng, đình làng. Góp mặt để làm phong phú thêm kho tàng nghệ thuật

điêu khắc đặc sắc của dân tộc là điêu khắc của dân tộc Chăm ở phía Nam, dân tộc Ê Đê , Gia

Rai, Ba Na…ở Tây nguyên. Cùng với sự phát triển không ngừng của xã hội, rõ ràng điêu

khắc là một bộ phận không thể tách rời của cuộc sống loài người nói chung và nghệ thuật tạo

hình nói riêng.

II. KHÁI NIỆM VỀ ĐIÊU KHẮC:

1. Khái niệm điêu khắc của người phương tây:

Điêu khắc là một ngành nghệ thuật của nghệ thuật tạo hình, được sáng tạo theo nguyên

tắc về thể tích, hình khối, vật chất trong không gian ba chiều và chịu sự chi phối của những quy

luật tạo hình.

2. Khái niệm điêu khắc của người Việt nam:

2

Từ “điêu khắc” có nguồn gốc Hán-Việt. “Điêu” là chạm khắc, nói rộng ra thì các lối

chạm trổ thì gọi là điêu. Lấy dạo vạch vào vật gì đó thì gọi là khắc. Như vậy điêu khắc có nghĩa

là dùng dụng cụ cứng như kim loại (đục, dao…) tác động vào các chất liệu cứng như đá, gỗ,

xương, ngà voi tạo nên các tác phẩm nghệ thuật. Như vậy khái niệm về điêu khắc ở đây cũng bắt

nguồn từ cách thức tạo hình trên chất liệu.

❖ Các loại hình của điêu khắc:

• Tượng tròn

• Phù điêu

➢ Phù điêu:

Phù điêu là loại điêu khắc được thể hiện trên mặt phẳng, có sự gắn kết khăng khít với mặt

phẳng. Mặt phẳng đóng vai trò là nền tảng cơ bản và là phông nền của hình khối tạo hình trên

nó.

➢ Tượng tròn:

Tượng tròn - là dạng tượng mà người ta có thể đi vòng xung quanh để xem; khác với kiểu tượng

hoặc phù điêu gắn lưng vào tường.

❖ Các phương pháp tạo hình:

➢ Tạc

Tạc là một phương pháp mà trong đó người nghệ sĩ thao tác chủ yếu trên chất liệu rắn

như đá, gỗ,... để tạo hình. Ở phương pháp này, người nghệ sĩ chủ yếu dùng búa đục loại

bỏ những "phần thừa" trên chất liệu để tạo ra một sản phẩm mong muốn.

3

➢ Nặn

Ngoài ra, đất cũng là một chất liệu để tạo hình bằng cách nặn. Đất nặn thành tượng hoặc phù

điêu có thể nung để thành tác phẩm điêu khắc gốm, hoặc có thể đúc thành khuôn.

➢ Đúc

Đúc là phương pháp sử dụng khuôn mẫu có sẵn do chế tác, sau đó dùng chất liệu lỏng hoặc nấu

chảy lỏng đổ vào khuôn, sau khi đông đặc, người nghệ nhân sẽ tháo bỏ lớp khuôn bên ngoài ra

và thu được tác phẩm đúc. Các chất liệu đúc: đồng, nhôm, gang, thạch cao, xi măng, nhựa

4

Đồ gốm cũng có thể đúc, người ta còn gọi là đổ rót và in đất.

➢ Gò

Gò là phương pháp sử dụng dụng cụ tác động trực tiếp lên chất liệu cần thể hiện nhằm tạo ra

hình thù người nghệ nhân mong muốn. Chất liệu cho gò là kim loại được cán mỏng.

5

B. MỐI QUAN HỆ ĐIÊU KHẮC VÀ KIẾN TRÚC

I.MỐI QUAN HỆ CỦA ĐIÊU KHẮC TRONG KHÔNG GIAN KIẾN TRÚC:

Trong suốt quá trình phát triển của lịch sử loài người, điêu khắc và kiến trúc là hai

ngành nghệ thuật tạo hình có mối quan hệ khăng khít với nhau: Điêu khắc xuất hiện ở mặt tiền

các tòa nhà, trong các công viên, đài phun nước, nội thất v.v… nó đóng vai trò trong kiến trúc

như một người “đệm đàn” làm tăng thêm tính thẩm mỹ, tạo hình cho hình khối kiến trúc. Điều

này được thể hiện rõ trong kiến trúc cổ Ai Cập, cổ Hy Lạp, cổ La Mã, kiến trúc Phục hưng…ở

các đền đài và chùa miếu ở Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam và các nước châu Á khác. Các công

trình kiến trúc ở đây được nghệ thuật điêu khắc tô điểm làm tăng thêm các giá trị tinh thần.

Điêu khắc hướng tới những giá trị tinh thần, còn kiến trúc gắn với những giá trị thực

dụng, hay nói một cách khác kiến trúc là tổ chức môi trường sống cho con người một cách thẩm

mỹ, nó quan tâm đến công năng sử dụng, đến không gian bên trong và cả không gian bên ngòai.

Còn điêu khắc không “sử dụng” bên trong bức tường.Vậy mà có những công trình gọi là kiến

trúc hay điêu khắc hiểu theo cách nào cũng được, nghĩa là không có ranh giới rõ ràng giữa hai

nghệ thuật này. Ví dụ quần thể Angkor Thom và Angkor Vat ở Campuchia. Chúng là một công

trình điêu khắc đá kỳ vĩ nhưng vì đó là đền nên là kiến trúc. Hoặc bản thân bức tượng là một

ngôi nhà. Nhà hàng Khủng long ở bang California (Mỹ) là một ví dụ. Còn tượng Nữ thần tự do ở

New York là một công trình điêu khắc nhưng người ta sử dụng phần bên trong tượng làm một

bảo tàng và du khách có thể lên tận ngọn đuốc để ngắm nhìn phong cảnh. Bức tượng cao

93,50m. Bức tượng như một ngôi nhà lớn vậy.

Một trong những trào lưu của kiến trúc hiện đại những năm cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ

XX đó là kiến trúc điêu khắc. Kiến trúc điêu khắc là một phương thức biểu hiện kiến trúc dựa

trên ngôn ngữ điêu khắc và kiến trúc mà các kiến trúc sư đã vận dụng và thể hiện trong quá trình

sáng tác, ví dụ như nhà thờ Sagrada Famillia, nhà Mila,… của kiến trúc sư Antonio Gandi, hay là

những công trình của kiến trúc sư Le Corbusier với những ý tưởng tạo hình mạnh mẽ với vật liệu

bê tông cốt thép, ông đã khai thác hiệu quả ngôn ngữ điêu khắc. Nhà thờ Wallfahort ở Ronchamp

được coi là tác phẩm tiêu biểu của ông.

Kiến trúc điêu khắc gắn chặt với việc sử dụng vật liệu, không phụ thuộc vào hệ thống hình học,

trục định vị hay sự cân đối… Kiến trúc điêu khắc gây ấn tượng từ hình khối, từ không gian và cụ

thể hóa ý tưởng trong tổ chức không gian, liên kết bên trong bên ngoài, gây cảm giác hoành

tráng và tồn tạo trong không gian.

II. CẢM NHẬN VỀ MÔN ĐIÊU KHẮC:

Chương trình đào tạo ngành Điêu khắc nhằm trang bị cho sinh viên những kiến thức về

mỹ thuật để có khả năng thực hiện những tác phẩm Điêu khắc ở nhiều thể loại, chất liệu khác

nhau, đáp ứng nhu cầu hoạt động trong lĩnh vực Mỹ thuật.

❖ Mục tiêu

Về kiến thức

Nắm vững kiến thức cơ bản về khoa học xã hội và nhân văn, kiến thức ngành Điêu

khắc, khả năng tư duy sáng tạo, phương pháp nghiên cứu, thiết kế để ứng dụng trong lĩnh vực

Điêu khắc

6

Về kỹ năng

Có khả năng thực hiện kỹ năng, kỹ thuật sáng tác; thể hiện, phục dựng các tác phẩm

điêu khắc bằng nhiều chất liệu khác nhau.

Cùng với sự phát triển các loại hình nghệ thuật trên thế giới, điêu khắc ngày nay mở ra

những chiều hướng phát triển mới, ở đó có những thuận lợi và khó khăn. Việc tích lũy kinh

nghiệm và cảm xúc từ thế giới vật chất đã giúp các nhà điêu khắc không còn bị nhiều rào cản

và hạn chế trên con đường sáng tạo nghệ thuật. Nhận thức đầy đủ những hàm chứa thẩm mỹ, tri

thức trong hình dạng và cấu trúc của chất liệu cho ta những phương pháp tiếp cận và những quy

luật thẩm mỹ có thể áp dụng trong sáng tạo và thưởng thức nghệ thuật điêu khắc. Tất cả những

tác phẩm lớn trên thế giới từ xưa tới nay là minh chứng cho một sự phối hợp trọn vẹn giữa chất

liệu và diện mạo mà nó mang lại, tác phẩm là hiện thân, là kết quả của những kinh

nghiệm, tri thức và cảm xúc.

Điêu khắc ngày nay xuất hiện nhiều hơn trong cuộc sống, nó được lồng ghép vào những

công trình kiến trúc, chiếm lĩnh nhiều hơn ở những không gian đẹp, trung tâm các đô thị,… Nếu

từ những thế kỷ 15, 16 hay 17 điêu khắc được trọng dụng nhiều trong kiến trúc đình làng với các

yếu tố nhất định của tôn giáo, thì ngày nay nó đã vươn rộng ra hơn, không chỉ nằm khoanh ở các

yếu tố trang trí trong các vì kèo, con sơn… của đình làng mà hiện hữu ở các quảng trường, trung

tâm văn hóa, công viên hay những tòa nhà công sở uy nghiêm… ngay cả những công trình dân

dụng thông thường, những tín hiệu của nghệ thuật điêu khắc cũng được chú ý, coi trọng hơn,

nghĩa là ngoài coi trọng sự đẹp thì tính ứng dựng đã được phát huy.

Nhận thức đầy đủ và sâu sắc những giá trị hàm chứa trong mỗi vật thể là phương cách

đúng đắn trong tiếp cận thế giới vật chất, từ đó làm giàu thêm kinh nghiệm và trí tưởng tượng,

làm phong phú xúc cảm và chiều sâu văn hóa - những nhân tố quyết định ham muốn và khả năng

cảm thụ và sáng tạo. Mỗi nhà điêu khắc mang theo mình tiềm năng để khám phá, cảm thông, và

chia sẻ với công chúng những phát hiện và sáng tạo từ thế giới vật chất. Tri thức và ý chí, hay

mối quan tâm của họ về bản thân và thế giới xung quanh cũng hoàn toàn phụ thuộc vào kinh

nghiệm chủ quan của mỗi người.

C. ĐIÊU KHẮC NỘI THẤT

I.

GIỚI THIỆU VỀ ĐIÊU KHẮC NỘI THẤT:

❖ Khái niệm Nội thất:

Là một từ quen thuộc, không chỉ trong giới chuyên ngành làm thiết kế kiến trúc, thi

công xây dựng; mà trong cả cuộc sống. Tuy vậy, nội thất lại là một phạm vi khá rộng, có nhiều

cách hiểu, cách nghĩ khác nhau. Nội thất, chiếu theo Hán tự nghĩa là “trong phòng”, cũng vì thế

mà nó… chung chung, không cụ thể.

Nội thất còn được hiểu là không gian (mà đây thực sự là yếu tố quan trọng nhất), những

thứ thiết bị, đồ đạc cụ thể kia xếp đằng sau.

7

❖ Không gian kiến trúc nội thất ?

Các không gian kiến trúc nội thất kín thường được tạo nên nhò kết cấu bao che (tường,

cửa, sàn, mái) ở cả sáu mặt, tạo nên hình khối kiến trúc, các không gian nội thất hở (nửa kín)

thường có một vài mặt che được giải phóng hay che chắn không gian không hoàn toàn như các

hiên, loggia, sân trời có giàn hoa, các mái che, quán nghỉ lộng gió. Các không gian hở thưòng là

các sân thoáng, nội tâm (sân trong), những khoảng trống giữa các công trình, những không gian

ước lệ, ảo hay ẩn dụ được giới hạn bởi chủ thể kiến trúc, một biểu tượng (quanh một đài kỷ

niệm, một hòn đá thiêng, một cột mốc, một vũng nước, một mảng tường có ý nghĩa). Trong kiến

trúc nội thất, không gian thường đi liền với hình khối, vì thế kiến trúc được gọi là nghệ thuật tổ

chức “Không gian - hình khối”, tổ chức môi trường sống cho con người. Không gian kiến trúc

nội thất được phân loại thành:

- Không gian chính

- Không gian phụ

- Không gian giao thong

❖ KHÁI NIỆM ĐIÊU KHẮC NỘI THẤT :

Là một ngành nghệ thuật của nghệ thuật tạo hình được sáng tạo theo nguyên tắc thể tích,

hình khối, vật chất trong không gian ba chiều.

Kiến trúc điêu khắc gắn chặt với việc sử dụng vật liệu, không phụ thuộc vào hệ thống

hình học, trục định vị hay sự cân đối… Kiến trúc điêu khắc gây ấn tượng từ hình khối, từ không

gian và cụ thể hóa ý tưởng trong tổ chức không gian, liên kết bên trong bên ngoài, gây cảm giác

hoành tráng và tồn tạo trong không gian nội thất.

8

II.

HÌNH ẢNH ĐIỆU KHẮC SƯU TẦM:

1. Tượng Tròn:

Tên tác phẩm: Pieta

Tác giả: Michaelangelo

Chất liệu: Đá cẩm thạch

Nội dung: Pieta miêu tả Đức mẹ đồng trinh Maria bế đứa con trai duy nhất của bà trong

tay – Jesus Christ.

9

Tên tác phẩm: Phật Thích Ca

Tác giả: Nguyễn Tuấn.

Chất liệu: gốm

Nội dung: Chân dung của Phật Thích Ca

ngõ 405, đường Ngọc Thụy, quận Long Biên, Hà Nội

10

Tên tác phẩm : Mẹ Trái Đất

Tác giả: Điềm Phùng Thị (1920-2002) - Huế

Chất liệu: Đất Nung

11

Nội dung:Diễn tả người phụ nữ đang ngồi suy tư khối hình và đường nét uyển chuyển mềm mại,

chủ yếu mô phỏng các hình tượng thường thấy trong đời sống hay

2.Phù điêu:

Tn tc phẩm

Vị trí

Lá đề

Năm sáng tác

Chất liệu

Triều Lý, năm 1057

Đá

12

Nơi tìm thấy

Phật Tích, Tin Du, Bắc Ninh

Một mặt trang trí nổi hai rồng giun kiểu thắt túi uốn lượn theo hình l

đề trên nền hoa dây tay mướp, rìa cạnh hình xoắn mĩc. Mu vng.

Nội dung thể hiện

Một vi số liệu

Cao: 26cm, rộng:31cm

Tên tác phẩm

Vị trí

Phù điêu Shiva

Bảo tồn ở Viện Bảo tng Lịch sử Đà Nẵng, TP. Đà Nẵng

Niên đại

Thế kỉ VII-VIII

Sa thạch

Chất liệu

Nơi tìm thấy

Phong Lệ - Quảng Nam

13

Phù điêu thể hiện thần Shiva đang múa, có các nhạc công chơi đàn và

những vị thần khác đang chiêm bái điệu múa của thần. Ở tác phẩm

này thần Shiva có mười sáu cánh tay, hai cánh tay chính cùng với

thân hình tạo nn một tư thế mềm mại, uyển chuyển của điệu múa. Các

Nội dung thể hiện bàn tay phụ đều tạo thế giống nhau, ngón tay trỏ gập lại chạm nhẹ vo

ngĩn tay ci, cc ngĩn tay cịn lại duỗi thẳng ra. Cc cnh tay cũng xếp lin

tục nhau tạo thnh một vịng quay trịn chung quanh thần. Cnh tay phải

v hai cổ chn đeo vịng rắn.

Tên tác phẩm: Bác Hồ về thăm Supe Lâm Thao

Tác giả: Nguyễn Đình Ánh

Chất liệu: đồng

14

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Website: http://vi.wikipedia.org/wiki

15