Tiểu luận môn Quản lý côn trùng rừng - Đề tài: Vận dụng hiểu biết về biện pháp tổng hợp để xây dựng phương án phòng trừ sâu hại keo tai tượng

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

PHÒNG ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC

----------o0o----------

TIỂU LUẬN

MÔN: QUẢN LÝ CÔN TRÙNG RỪNG

Đề tài: Vận dụng hiểu biết về biện pháp tổng hợp để xây dựng phương án

phòng trừ sâu hại keo tai tượng!

Giảng viên hướng dẫn : TS. Lê Bảo Thanh

Sinh viên thực hiện

Lớp

: Nguyễn Văn Lực

: QL24B1.1

Khóa học

: 2016-2018

HÀ NỘI – 2018

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Hiện nay nền kinh tế nước ta thay đổi từng ngày theo chiều hướng đi

lên. Sự thay đổi đó diễn ra ở nhiều lĩnh vực khá nhau. Cùng với sự phát triển

chung của ngành kinh tế thì ngành lâm nghiệp cũng không nằm ngoài quy

luật đó. Xã hội ngày càng phát triển thì nhu cầu của con người ngày càng cao.

Vì vậy đòi hỏi các nhà quản lý phải nghiên cứu, cân nhắc khi thiết kế một

chương trình bất kỳ nào đó, phải đảm bảo sự hài hòa giữa lợi ích kinh tế với

các lợi ích khác của xã hội. Hiện nay rừng không chỉ cung cấp gỗ, củi và các

lâm đặc sản cho nền kinh tế quốc dân mà rừng còn tạo cảnh quan khu vực

sinh thái, là lá phổi xanh của nhân loại, điều hòa khí hậu, bảo vệ môi trường

và còn nhiều tác dụng to lớn khác, nhưng bên cạnh đó thì nhu cầu của con

người đối với rừng và các sản phẩm của rừng ngày càng cao trong khi diện

tích tự nhiên của nước ta đang bị thu hẹp ở mức báo động. Tài nguyên rừng bị

suy giảm do nhiều nguyên nhân như: sức ép dân số, đô thị hóa, cháy rừng, do

con người chưa nhận thức được tầm quan trọng của rừng.

Hiện nay Đảng và nhà nước ta đã ban hành rất nhiều chính sách chủ

trương để nâng cao độ che phủ của rừng, cụ thể có nhiều các trương trình dự

án phát triển về rừng như dự án 661, dự án 327, dự án PAM và các dự án đầu

tư bảo vệ phát triển rừng ở miền núi như dự án phát triển rừng bốn huyện ở

Hà Giang giai đoạn 2008-2015.

Keo tai tượng là loại cây mọc nhanh rừng trồng phổ biến của nước ta. Theo

thống kê của Tổng Cục Lâm Nghiệp (2013) diện tích rừng trồng keo tai tượng gấp 1,7

lần tổng diện tích rừng trồng keo lai và keo lá tràm. Điều đó có thể khẳng định rằng

Keo tai tượng có rất nhiều ưu điểm so với các loại cây mọc nhanh rừng trồng khác.

Tuy nhiên, khi trồng rừng trên một diện tích lớn số lượng cây nhiều và trồng

thuần loài nên rất dễ bị sâu bệnh hại phát sinh, phát triển. Để đạt được kết quả

tốt của công việc trồng rừng thì điều quan trọng nhất là phải tạo được nhiều

cây giống tốt, khỏe mạnh, không sâu hại và không có mầm bệnh. Muốn có

được như vậy thì ngoài việc chọn giống tốt, bảo quản hạt giống tốt, đối với

những cây có khả năng tái sinh bằng hạt, những phương pháp sử lý trước khi

gieo ươm thì việc phòng trừ sâu bệnh hại ở giai đoạn vườn ươm là không thể

thiếu được, nếu thực hiện được vấn đề đó thì tổn thất do bệnh hại gây ra sẽ

giảm xuống một cách đáng kể. Trong quá trình gây trồng keo tai tượng cũng bị rất

nhiều loài côn trùng gây hại các các phần của cây. Vấn đề nghiên cứu các loài sâu hại

cây keo tai tượng ở các nước trên thế giới rất được quan tâm chú trọng. Vì không

những chúng ảnh hưởng đến nguồn lợi kinh tế mà còn gây ra nhiều thiệt hại về cảnh

quan và môi trường xung quanh. Xuất phát từ thực tế đó, tôi tiến hành thực hiện

chuyên đề “Vận dụng hiểu biết về biện pháp tổng hợp để xây dựng phương án

phòng trừ sâu hại keo tai tượng”

II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1. Mục đích nghiên cứu:

- Góp phần xác định được các loài sâu bệnh hại trên loài keo tai tượng, làm cơ

sở để đẩy lùi bệnh dịch, nâng cao chất lượng giống cây Keo phục vụ trồng rừng.

- Cung cấp dữ liệu cho quá trình dự tính dự báo tình hình sâu bệnh hại.

2. Mục tiêu nghiên cứu:

Đề tại thực hiện nhằm các mục tiêu sau:

- Các nguyên nhân gây bệnh Keo tai tượng

- Đánh giá được tình hình bệnh hại cây Keo tai tượng và xác định các bệnh hại

chủ yếu

- Đề xuất các biện pháp phòng trừ và quản lý dịch bệnh hại cây Keo tai

tượng.

3. Phương pháp nghiên cứu:

- Kế thừa các tài liệu nghiên cứu, báo cáo chuyên nghành về sâu bệnh hại trên

cây keo tai tượng trước đây.

III. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

3.1 Triệu chứng nhận dạng các loại bệnh trên Keo tai tượng:

3.1.1. Sâu kèn nhỏ (Acanthopsyche sp).

- Đặc điểm hình thái, tập tính sinh học

+ Trưởng thành: Con đực có thân dài từ 4-5mm, sải cánh dài từ 11-13mm,

thân màu nâu xẫm có phủ một lớp lông trắng. Râu đầu hình lông chim. Cánh trên màu

nâu xẫm có phủ một lớp lông trắng, cánh sau màu trắng xám. Con cái không có cánh

dài từ 6-8mm, đầu nhỏ màu cà phê. Ngực, bụng màu trắng vàng và bụng uốn cong.

Ngài cái nằm trong kén. Trưởng thành đẻ từ 100-270 trứng (trung bình 200 trứng), tỉ

lệ nở là 99%. Thời gian đẻ từ 5-7 ngày.

+ Trứng: Hình bầu dục dài 0,6mm, rộng 0,4mm, màu trắng xám.

+ Sâu non: Dài từ 6-9mm, trên lưng các đốt ngực và đầu có màu nâu vàng,

bụng màu trắng xám. Trên lưng của đốt bụng thứ 8 có 2 chấm nâu và đốt thứ 9 có 4

chấm nâu. Sâu non nằm trong một cái túi màu lá khô. Trên túi có dính các lá khô nhỏ.

Sâu non ăn vào sáng sớm hay buổi tối hoặc lúc râm mát, trưa không ăn.

Hình 1: Kén sâu Kèn nhỏ

Sâu non đực lột xác 5 lần, sâu non cái lột xác 6 lần. Mỗi lần lột xác, sâu non

lại nhả tơ bịt kín túi lại và chỉ để sợi tơ dính vào cành hoặc lá. Vào mùa đông những

ngày ấm áp sâu non vẫn ăn chồi và lá non. Sâu non sống dài từ 38-77 ngày. Khi vào

nhộng sâu non nhả một sợi tơ dài 10mm dính vào cành hoặc lá và làm một cái túi treo

lủng lẳng. Sau đó sâu non quay đầu xuống rồi hoá nhộng.

+ Nhộng: Nhộng cái dài từ 5-7mm, màu vàng, hình thoi, đoạn đầu và ngực

nhỏ uốn cong. Trên lưng từ đốt thứ 3 đến đốt thứ 6 có hàng gai nhỏ màu nâu đen, cuối

bụng có 2 gai ngắn. Nhộng đực dài từ 4,5-6mm, màu nâu vàng. Trên lưng của các đốt

bụng thứ 4 đến đốt thứ 8 trên dưới có hai hàng gai nhỏ. Cuối bụng cũng có 2 gai

nhỏ. Nhộng đực và nhộng cái đều nằm trong túi làm bằng tơ quấn với lá khô nên có

màu lá khô, trên có sợi tơ treo vào cành lá. Túi con cái dài từ 12-13mm, túi con đực

dài từ 7-10mm.

- Đặc điểm gây hại: Sâu kèn gây hại làm lá bị những đốm khô và thủng, mất

khả năng quang hợp, cây trở nên còi cọc. Sâu non tuổi 1 đến tuổi 3 chỉ ăn lớp biểu bì

của lá, các tuổi sau ăn lá thành các lỗ hoặc ăn hết lá chỉ để lại gân lá. Mật độ sâu lên

đến hàng vạn con trên cây.

3.1.2. Mối (Isoptera).

- Đặc điểm hình thái, tập tính sinh học

Mối là một trong những côn trùng gây hại nguy hiểm nhất ở rừng, chia làm 2

loại:

* Loại mối có sinh sản: gồm mối chúa, mối vua và mối giống

+ Mối chúa: Mối chúa có chức năng sinh sản để duy trì nòi giống. Phần đầu và

ngực ít bị thay đổi, nhưng phần bụng rất to và cơ thể gấp 250 - 300 lần phần đầu.

Thông thường trong 1 tổ mối chỉ có 1 mối chúa.

+ Mối vua: Chức năng của mối vua là thụ tinh cho mối chúa. Mối vua cũng

được mối thợ chăm sóc chu đáo, nhưng hình dạng và kích thước vẫn giữ nguyên hình

thái mối cánh đực ban đầu. Thông thường trong 1 tổ mối, có một mối vua, nhưng

cũng có những loài có 2 - 3 mối vua tương ứng với 2 - 3 mối chúa.

+ Mối giống: Một tổ mối thường có rất nhiều mồi giống có cánh để phân đàn

và duy trì nòi giống. Có 2 loại mối giống loại có cánh và loại không cánh. Mối giống

có cánh rất đông, với 2 đôi cánh màng bằng nhau, dài hơn thân thể. Khi không bay,

cánh xếp dọc trên thân. Lưng của loại mối này có màu nâu đen, bụng màu trắng đục.

Mối giống không cánh, có số lượng ít. Loại mối này còn gọi là mối vua, mối chúa bổ

sung.

* Loại mối không sinh sản:

+ Mối lính: Có chức năng bảo vệ tổ chống kẻ thù, đầu mối lính rất to và

hướng về phía trước. Hàm trên của mối lính rất phát triển để chống lại kẻ thù.

+ Mối thợ: Mối thợ có chức năng xây tổ, kiếm thức ăn, ấp trứng, điều tiết

nhiệt độ trong tổ. Mối thợ cơ quan sinh dục không phát triển. Mối thợ có số lượng

đông nhất trong tổ. Về hình thái, mối thợ gần giống mối non, đặc biệt miệng gặm nhai

hướng xuống dưới, màu sắc thường sẫm hơn.

+ Trứng: Trứng mối có màu trắng, chiều dài 0,4 - 2mm. Tùy theo loài mối,

trứng có những dạng khác nhau.

+ Ấu trùng mối: ấu trùng nở ra được mối thợ nuôi dưỡng và chăm sóc chu

đáo. Mối non thường có màu trắng đục. Đầu to hơn ngực. Từ mối non qua nhiều lần

lột xác, biến thành mối thợ, mối giống, mỗi lính trưởng thành.

Hình 2: Vòng đời của loài mối

- Đặc điểm gây hại: Ở rừng cây mới trồng dưới 1 tháng tuổi, mối cắn gốc

thân và rễ. Ở rừng cây lớn, mối cắn rễ và vỏ thân tạo những đường hầm xung quanh

thân làm cây héo, chết. Mối thường gây hại trên rừng mới trồng thay thế rừng nghèo

kiệt. Mối chủ yếu gây hại trên rừng trồng bằng cây con gieo ở vườn ươm. Chúng ít

gây hại trên rừng trồng tái sinh hạt. Tỷ lệ gây hại trung bình khoảng 20-30%, có nơi

lên đến 70%.

3.1.3. Sâu nâu vạch xám (Speiredonia retorta Linnaeus).

- Trưởng thành: Thân dài từ 20-30mm. Chiều dài cánh trước 34mm. Trên lưng

của thân màu nâu xẫm, mặt bụng màu nâu đỏ. Râu đầu hình sợi chỉ dài gần bằng thân.

Mắt kép màu xanh xám. Mặt trên hai cánh cơ bản có màu nâu sẫm, mặt dưới có màu

nâu đỏ, có 3 đường vân đen chạy ngang. Ở giữa cánh trước có một đường vân màu

đen xoắn gần tròn đường kính khoảng 10mm và gần mép ngoài còn có 3 đường vân

hình sóng màu đen nằm ngang cánh. Mép ngoài hai cánh có lông hình tua cờ.

- Trứng: Hình bán cầu đường kính dài từ 0,8-1,02mm, cao từ 0,8-0,9mm. Trên

đỉnh trứng có các đường vân tạo thành hình bông hoa xung quanh trứng cũng nổi rõ

các đường vân ngang dọc.

- Sâu non: Thành thục dài từ 60-70mm, màu trắng xám. Hai bên đầu có các

vết nâu đen chạy từ đỉnh xuống gốc râu đầu. Toàn thân có nhiều hàng chấm đen chạy

dọc nhưng rõ nhất ở hai bên lưng. Đôi chân mỏng khá dài bám chìa ra phía sau.

- Nhộng: Dài từ 22-26mm, màu nâu đỏ. Mầm cánh dài bằng 1/2 thân. Trên đốt

thứ 4 của bụng có 2 vòng tròn nhỏ. Lỗ thở nhìn không rõ. Nhộng cũng có 8 gai hình

móc câu màu hơi vàng. Kén thường nằm ngay trên mặt đất dưới các lá khô mục.

- Sâu nâu vạch xám qua đông ở pha nhộng, nằm trong đất, cuối mùa xuân vũ

hoá. Sâu nâu vạch xám ăn hại rừng keo từ 2-8 tuổi nhưng tập trung nhiều ở rừng từ

4¸8 tuổi. Sâu ăn lá làm giảm tăng trưởng của rừng.

Hình 3: Sâu nâu vạch xám

3.1.4. Bệnh phấn trắng lá keo (Oidium sp.)

- Triệu chứng gây hại. Lá non, chồi non và cành non mới đầu có các đốm

nhỏ trong suốt, dần dần trên lá có các bột trắng, đó là sợi nấm và bào tử phân sinh.

Sợi nấm phát triển ra xung quanh rồi lan rộng cả lá. Bệnh nặng có thể làm cho lá xoăn

lại, màu nâu vàng, khô chết, nhưng lá không rụng.

- Nguyên nhân gây bệnh và điều kiện phát bệnh

+ Bệnh phấn trắng keo do nấm Oidium sp. gây ra. Nấm bệnh mọc trên bề mặt

lá để hút dinh dưỡng. Bào tử hình trứng hoặc bầu dục, không màu, cuống bào tử hình

ống, có vách ngăn.

+ Nhiệt độ 20-38⁰C, độ ẩm bão hoà, tỷ lệ nảy mầm là 8-17%. Nhưng khi nhiệt

độ thích hợp 22-28⁰C độ ẩm 85-100%, bào tử rời khỏi mặt lá 5-7 ngày sẽ mất đi khả

năng nảy mầm. Bệnh bắt đầu phát sinh vào tháng 11, nặng nhất là tháng 3-4. Trong

điều kiện thích nghi và thời tiết âm u bệnh rất dễ lây lan thành dịch. Sợi nấm có thể

qua đông trên đốm vàng của lá già để năm sau xâm nhiễm lá mới.

Hình 4: Bệnh phấn trắng

3.1.5. Bệnh thán thư (đốm than) lá keo (Colletotrichum gloeosporioides)

- Triệu chứng gây hại

Bệnh phát sinh gây hại trên lá, chủ yếu ở đầu ngọn lá và mép lá. Lúc đầu lá

mất màu rồi lan rộng dần vào phiến lá, vết bệnh có thể làm khô đến nửa lá. Vết bệnh

màu nâu xám hoặc nâu đeo, trên bề mặt vết bệnh có các đốm, chấm đen nhỏ, lúc trời

ẩm có thể thấy nhiều bộ màu hồng. Trên cành non vết bệnh lừm xuống, chung quanh

cú viền đen và giữa vết bệnh có các chấm đen nhỏ. Bệnh gây hại cây keo ở vườn ươm

và rừng trồng, làm cây sinh trưởng chậm.

- Nguyên nhân và điều kiện phát bệnh

+ Bệnh thán thư (đốm than) lá keo do nấmColletotrichum gloeosporioides

+ Sợi nấm qua đông trong lá bệnh, mùa xuân năm sau hình thành bào tử, lây

lan nhờ gió, nẩy mầm xâm nhiễm. Bệnh phát triển mạnh vào tháng 3-5, tháng 6 giảm

dần.

3.1.6. Bệnh đen thân (Macrophomina phaseolina Tassi)

- Triệu chứng gây hại: ban đầu gốc biến thành màu nâu, lá mất màu xanh,

bệnh phát triển dần lên ngọn làm lá khô héo rũ xuống phần vỏ thân co ngót, tầng

trong vỏ thối đen, xốp hoặc dạng bột. Trong đó mọc nhiều hạch nấm màu đen. Nấm

bệnh có thể xâm nhiễm vào phần gỗ, phần tủy gỗ biến thành màu nâu đen và lan dần

đến phần rễ cây, nhổ cây lên chỉ còn lại phần gỗ.

- Nguyên nhân gây bệnh, điều kiện phát bệnh:

+ Do nấm bệnh Macrophomina phaseolina Tassi gây nên. Hạch nấm màu đen,

dạng bột, bào tử hình bầu dục không màu, đơn bào, nấm này ưa nhiệt độ cao, khoảng

30-40⁰C, yêu cầu độ pH không nghiêm khắc, trong khoảng pH 4-9 chúng có thể sinh

trưởng bình thường.

+ Nấm bệnh thường sống hoại sinh trong đất. Khi gặp cây chủ và môi trường

thích hợp chúng lập tức xâm nhiễm. Trong mùa nắng nóng, nhiệt độ mặt đất lên cao,

phần gốc cây bị tổn thương tạo điều kiện cho bệnh xâm nhập gây hại. Ở những khu

vực tích tụ nhiều nước, tỷ lệ cây bệnh càng tăng lên rõ rệt. Sau thời tiết mưa phùn 10-

15 ngày bệnh bắt đầu phát sinh. Về sau tăng dần đến tháng 10. Nặng nhất là các tháng

6, 7, 8.

3.1.7. Bệnh bồ hóng (Capnodium mangifera).

- Triệu chứng gây hại: Đầu tiên hình thành vết bệnh hình tròn màu đen, về

sau dần dần lan rộng tòan bộ mặt lá phủ một lớp bồ hóng làm cho lá không quang hợp

được.

- Nguyên nhân gây bệnh và điều kiện phát triển bệnh:

+ Do nấm Meliola, Capnodium.

+ Độ ẩm lớn bệnh phát triển nặng, nhiệt độ cao bệnh ít phát sinh, bệnh thường

phát triển mạnh trên những diện tích bị rệp gây hại.

3.1.8. Bệnh nấm hồng (Corticium salmonicolor Berk. & Br)

- Triệu chứng gây hại

+ Bệnh thường xuất hiện vào đầu mùa mưa, dấu hiệu đầu tiên bằng mắt

thường cũng dễ dàng nhận thấy có những đám màu trắng xuất hiện trên bề mặt vỏ

thân cây hay cành cây ở phía bị che bóng thường ở vị trí từ 1/5 đến 1/4 chiều cao của

cây tính từ ngọn. Đến cuối mùa mưa, lớp màu hồng da cam này nhạt dần màu trở nên

màu trắng bẩn, vỏ cây bị nứt ra, để lộ một phần gỗ, sợi nấm xâm nhiễm vào thân,

cành cây toàn bộ lá của của cây từ chỗ bị nấm xâm nhiễm lên đến ngọn bị héo, chết

có màu nâu và không rụng ngay. Đỉnh ngọn cây bị chết, đổ gẫy, từ chỗ gốc, cây mọc

chồi mới. Trường hợp nặng toàn bộ cây bị chết.

- Nguyên nhân gây bệnh và điều kiện phát triển bệnh

+ Bệnh nấm hồng do nấm Corticium salmonicolor thường gây bệnh cho cây

trồng ở những vùng có lượng mưa cao.

+ Nấm bệnh lây lan và xâm nhiễm vào cây thông qua gió và nước. Quá trình

hình thành và nảy mầm của bào tử trong điều kiện ẩm ướt.

3.2 Quy trình phòng trừ các loại sâu bệnh hại cho Keo tai tượng:

3.2. 1. Biện pháp PTTH sâu bệnh hại keo trong vườn ươm.

- Địa điểm vườn ươm: Chọn nơi thoáng gió, đủ nắng để làm vườn ươm, vườn

ươm phải cao ráo, làm mương thoát nước tránh trường hợp ngập úng lúc có trời mưa.

Vườn ươm phải có hệ thống rào xung quanh để bảo vệ sự phá hoại của động vật bên

ngoài.

- Hạt giống: Chọn mua giống từ các trung tâm, chủ vườn ươm cây giống bảo

đảm giống tốt, uy tín và có chất lượng, (kiểm tra giống keo là giống gì, keo lai, keo tai

tượng hay là keo lá tràm xuất xứ giống ở đâu trước khi nhận giống, không mua giống

ở những nơi giống không đảm bảo chất lượng).

Xử lý hạt giống: hạt giống được đổ vào chậu hay thùng, sau đó rót nước sôi

(97-100^oC) vào với lượng nước gấp 2 lượng hạt. Ngâm hạt cho tới khi nào nước

nguội, vớt hạt ra rửa sạch bằng nước lạnh. Hạt xử lý xong có thể gieo ngay, hay phơi

cho ráo rồi gieo hoặc ủ vào túi vải, khoảng 12 giờ, rửa chua lại một lần nữa, tiếp tục

đem hạt ủ. Sau 2-3 ngày chọn những hạt nứt nanh đem cấy vào bầu.

- Chuẩn bị đất vườn ươm: Không lấy đất ở tầng có nhiều rễ cỏ, hạt cỏ. Cần

loại bỏ rễ cây, đá tạp, ấu trùng sâu hại.

+ Khi gieo ươm phải chọn đất có độ chua thích hợp, không được lấy đất đã

qua sản xuất nông nghiệp, tốt nhất là đất mùn trên đồi núi có chứa nấm cộng sinh, đất

được đập nhỏ, phơi tơi và sàng qua lưới sắt có lỗ nhỏ 0,5 x 0,5cm, sau đó kết hợp với

10% phân chuồng hoai và 1- 1,5% Super lân. Trộn đều và ủ sau 3 ngày thì mới đóng

bầu tránh nguồn xâm nhiễm của mầm bệnh.

+ Trong vườn ươm nền luống phải thẳng, thoát nước tốt, kích thước khoảng

1m, chiều dài tùy theo diện tích vườn ươm. Trước khi ươm cây 7-10 ngày nên diệt trừ

kiến, mối, diệt trừ cỏ thân ngầm (cỏ lác, lồng vực...), cỏ dại và ngừa một số loại nấm

bệnh trong đất.

- Thời vụ gieo ươm: Gieo hạt để trồng tháng 3 - 4.

- Bón phân: Bón cân đối các loại phân N, P,K. Sử dụng các loại phân chuồng

đã được ủ hoai mục để hạn chế các loại sâu hại trong vườn ươm như: bọ hung nâu

lớn, bọ hung nâu nhỏ...cắn hại cây.

- Chăm sóc cây con:Sau khi cấy hạt phải che tủ bằng rơm rạ đã qua xử lý sâu

bệnh. Che tủ vừa kín mặt luống, khi hạt bắt đầu nhú mầm thì gỡ bỏ và che tủ bằng

lưới nylon độ tàn che khoảng 0,7-0,8%. Lúc cây con có rễ đâm xuống nền luống thì

phải đảo bầu một tháng 1 lần và xếp các loại cây có cùng kích thước vào 1 luống cho

tiện chăm sóc. Cần tưới nước sạch vào buổi sáng hoặc chiều mát bằng bình tưới dùng

trong vườn ươm hoặc bình bơm thuốc sâu đã rửa sạch tránh nguồn lây nhiễm của nấm

bệnh.

- Làm cỏ phá váng: Sau khi cây bắt đầu ổn định thì cần phải làm cỏ phá váng

tạo thông thoáng gốc rễ cây, sau khoảng 15-20 ngày phá váng thấy lá có màu vàng

cần bón bổ sung theo cách sau: phân Urê 0,2% + phân Lân 0,5%, tưới 4 lít / 1 m², cứ

10- 15 ngày 1 lần, tưới cho đến khi cây xanh. Sau khi tưới phân xong phải tưới lại

bằng nước lạnh sạch. Chấm dứt việc bón thúc ít nhất 1 tháng trước khi đem trồng.

- Vệ sinh vườn ươm: Phải thường xuyên vệ sinh vườn ươm sạch cỏ tránh nơi

trú ẩn của các loài sâu hại trong vườn ươm.

- Phòng trừ sâu bệnh trong vườn ươm: Cây keo thường xuất hiện bệnh phấn

trắng trong vườn ươm, cần chú ý biện pháp phòng ngừa, nếu bệnh xuất hiện cần xử lý

ngay.

* Tiêu chuẩn cây keo xuất vườn:( Ban hành kèm theo quyết định số

20/2008/QĐ-UBND ngày 4 - 6 – 2008 của UBND tỉnh Lâm Đồng)

+ Tuổi cây 3 – 4 tháng tuổi.

+ Chiều cao cây đạt từ 20- 30cm.

+ Đường kính cổ rễ 2,5- 3 mm.

+ Cây có màu xanh lục, thân cứng và bắt đầu hóa gỗ. Cây sinh trưởng tốt, phát

triển cân đối, không bị cong queo, sâu bệnh.

3.2.2. Quy trình PTTH sâu bệnh hại keo tại vườn trồng

a. Biện pháp canh tác:

- Chuẩn bị đất trồng rừng: Tùy theo mức độ thực bì để tiến hành xử lý bằng

phương pháp đốt dọn toàn diện hoặc phát đốt dọn theo băng. Xử lý thực bì cần phải

hoàn tất trước khi trồng 1 tháng. Trên diện tích rừng chuẩn bị trồng phải đào hết gốc

cây, thu gom toàn bộ gốc, rễ, cành nhánh, cây bụi, thảm mục … đốt dọn sạch.

- Làm đất: Có thể làm đất bằng 1 trong 2 cách sau:

+ Làm đất thủ công: Cuốc băng theo đường đồng mức, cuốc hố với kích

thước: 30cm x 30cm x 30cm. Có điều kiện thì đào: 40cm x 40cm x 40cm. Lấp hố

trước khi trồng 15-20 ngày. Dùng lớp đất mặt trộn đều với đất quanh hố, lấp đầy

miệng hố.

+ Làm đất bằng cơ giới: Cày ngầm sâu 0,50m - 0,60m. Cày trước khi trồng ít

nhất 15-20 ngày. Đào hố trên băng cày với kích thước 20cm x 20cm x 20cm.

- Mật độ trồng: Tùy theo điều kiện đất đai có thể trồng với mật độ từ 1600

cây/ha – 3300cây/ha đối với rừng thuần loại. Rừng hỗn giao tùy theo loại cây hỗn

giao để lựa chọn khoảng cách trồng phù hợp. Trồng với mật độ thích hợp đảm bảo đủ

ánh sáng, giúp cây quang hợp tốt, tránh được sự phát triển của địa y, nấm bệnh.

- Trồng cây: Khi bứng và vận chuyển cây phải tránh va chạm mạnh làm biến

dạng, gãy ngọn, dập thân hoặc vỡ bầu. Khi trồng cho một lớp đất mặt xuống đáy hố.

Cây trồng phải đặt ngay giữa hố, trồng xong phải dẫm chặt xung quanh gốc tránh cây

bị đổ ngã. Lấp đất cách miệng hố từ 3-5cm để cây tận dụng nước mưa và mùn.

Không trồng các dòng quá mẫn cảm với bệnh phấn trắng, nấm hồng gần các lô

trồng cây công nghiệp như điều và cao su.

Để ngăn chặn mối cắn phá cây con nên gieo ươm cây con trong các túi ni lông

hoặc bầu nhựa. Khi đem trồng, để bầu nhựa nổi trên mặt đất khoảng 3-4 cm, với bầu

là túi ni lông, chỉ cắt đáy rồi rút túi lên quần quanh gốc cây con.

- Trồng dặm: Sau khi trồng 2- 3 tuần, tiến hành kiểm tra tỷ lệ sống và trồng

dặm những cây bị chết, khi trồng dặm phải chọn những cây có tiêu chuẩn tốt nhất,

trồng vào lúc thời tiết thuận lợi để cây có tỷ lệ sống cao.

- Chăm sóc: Cây keo khi mới trồng còn thấp dễ bị cỏ dại lấn át. Rừng trồng

keo phải chăm sóc cẩn thận trong 3 năm đầu.

+ Chăm sóc năm thứ nhất: Chăm sóc 2 lần trước mùa sinh trưởng.

Lần 1: Tiến hành làm sạch cỏ, xới đất xung quanh gốc sâu 15-20 cm, vun đất

đầy gốc cao 5-10 cm, đường kính xung quanh gốc rộng 0,8-1m. Phát dọn sạch dây

leo, bụi rậm, đào hai rãnh sâu 20 cm, dài 30 cm đối diện nhau và cách gốc 25 cm. Bón

thúc 2kg phân chuồng + 100g N:P:K (16:16:8:13S)/gốc. Trộn đều phân với đất nhỏ,

bỏ đều 2 rãnh rồi lấp đầy rãnh.

Lần 2: Tiến hành tương tự lần một nhưng không bón phân

+ Chăm sóc năm thứ 2:

Lần 1: Làm sạch cỏ, xới đất xung quanh gốc sâu 20cm, vun đất đắp đầy gốc.

Đào hai rãnh sâu 20 cm, dài 30 cm đối diện nhau, lệch với hai rãnh đã đào lần trước

và cách gốc cây 35 cm để bón thúc sinh trưởng cho cây. Mỗi gốc, bón thúc 2 kg phân

chuồng +100g N:P:K (16:16:8:13S) trộn đều phân với đất nhỏ, bỏ đều cho 2 rãnh rồi

lấp đầy rãnh.

Lần 2: Chăm sóc như lần một nhưng không bón phân, cần tránh xới xáo rãnh

đã bón phân, phát sạch dây leo bụi rậm.

+ Chăm sóc năm thứ 3:

Phát sạch dây leo bụi rậm, chỉnh sửa cây làm cỏ vun gốc, trợ lực cho những

cây sinh trưởng chậm. Kết hợp làm cỏ và xới đất xung quanh gốc cây để phát hiện và

tiêu diệt sâu non, nhộng của sâu xám cư trú dưới lớp lá keo khô.

- Tỉa cành: Nếu cây có nhiều cành nhánh, cần tỉa bớt những cành thấp, tốt

nhất là tỉa cành khi mầm mới nhú. Dùng dao, kéo sắc để cắt sát gốc cành tỉa.

- Vệ sinh vườn: Đốt dọn vệ sinh thảm thực bì, tạo đầy đủ ánh sáng cho rừng

phát triển tốt hạn chế các loại bệnh như: nấm phấn trắng, nấm bồ hóng.

- Bảo vệ rừng: Rừng trồng keo phải được bảo vệ chu đáo cho đến khi thu

hoạch. Thường xuyên tuần tra canh gác để xác định lửa rừng, xung quanh lô trồng

rừng phải có băng cây xanh rộng từ 8-10m để phòng, chống cháy rừng.

- Đối với rừng keo tái sinh: Mật độ tỉa thưa để lại là khoảng 1300 cây/ha chăm

sóc năm thứ nhất như rừng trồng.

Mật độ năm thứ hai để lại là 1000 cây/ha chăm sóc như năm thứ hai ở rừng

trồng.

Mật độ năm thứ 3 để lại là 700 – 800 cây/ha chăm sóc như năm thứ ba ở rừng

trồng sau đó giữ lại mật độ chăm sóc cho đến lúc khai thác trắng. Thời vụ chăm sóc

cây keo ở rừng tái sinh nên tập trung vào 3 giai giai đoạn, đầu mùa khô, đầu mùa mưa

và giữa mùa mưa.

b. Biện pháp vật lý cơ giới

+ Bẫy dính:Sâu non của sâu nâu vạch xám có tập tính di chuyển theo thân cây

qua lại giữa nơi cư trú vào ban ngày và nơi lấy thức ăn vào ban đêm nên có thể sử

dụng biện pháp ngăn chặn sâu bằng vòng dính. Sử dụng keo dính chuột làm vòng

dính. Để vòng dính phát huy hiệu quả keo phải được bôi kín toàn bộ vùng thân cây

cách mặt đất 1,3m với bề rộng 8-10cm.

+ Bắt giết thủ công: Khi các loại sâu có nguy cơ phát dịch, mật độ tăng cao ở

giai đoạn tuổi nhỏ (dưới 4 năm tuổi), có thể huy động nhân lực tham gia vào việc bắt

giết các ổ trứng, kén sâu, ngắt bỏ các cành lá bị bệnh nặng đem đốt trong quá trình

chăm sóc cây.

+ Đánh bả độc, mồi nhử: Sử dụng (cám rang + rau xanh băm nhỏ) 4 phần +

thuốc sâu 1 phần để đánh bả dế và sâu xám vào ban đêm.

c. Biện pháp sinh học

- Bảo vệ các loài thiên địch sẵn có trên vườn keo của sâu nâu vạch xám, sâu

kèn, sâu gấp mép lá bằng cách hạn chế sử dụng thuốc hóa học, tăng cường sử dụng

các chế phẩm sinh học, bảo vệ tầng cây bụi thảm tươi để có nơi cho thiên địch trú

ngụ.

+ Sâu nâu vạch xám: Có nhiều thiên địch như côn trùng ăn thịt thuộc bộ bọ

ngựa (Mantodea), họ kiến (Formicidae), động vật ăn sâu bọ như bò sát, lưỡng cư, côn

trùng ký sinh như ong kén cánh tím (Meteorus narangae Sonan), ong kén nâu vàng

(Cedria paradoxa Wilkinson), ruồi ký sinh (Exorista

sorbillans Wiedemann, Withemia diversa Malloch). Trong số các loài thiên địch kể

trên kiến, ong kén cánh tím và ruồi ký sinh có vai trò rất quan trọng trong việc kiểm

soát sâu xám. Ong kén cánh tím làm cho sâu non chết hàng loạt, kén của loài ong này

có thể đính bám trên thân hay lá cây. Ruồi ký sinh gây bệnh chết cho sâu non tuổi lớn

và nhộng.

+ Sâu kèn: Bảo vệ các loài thiên địch như: ong, nhện, kiến đen (Formica

japonica), kiến vống đỏ (Crematogaster brumca) có thể ăn thịt sâu non sâu kèn. Ong

ký sinh sâu kèn nhỏ gồm các loài:Limnerium sp.; Philopsyche sp.; Cremastus flavo-

orbitalis Cameron; Epiurus nankingensis Uchida;Goryphus sp.;ong đùi

to Brachymeria sp. Một số loài nhện (Pardosa, Harmochirus, Plexipus) kết màng

cũng có thể bắt các tổ túi sâu, rất có hiệu quả trong việc làm giảm số lượng sâu ngài

túi nhỏ. Vì vậy ở những khu vực có tổ kiến thường không cần phun thuốc hoá học để

bảo vệ kiến

- Sử dụng các chế phẩm sinh học để phòng trừ mối

+ Trước khi đem trồng pha trộn chế phẩm sinh học với đất bột hoặc phân vi

sinh, phân hữu cơ bón cho 500m²đất. Rắc đều thuốc xuống hố và trên mặt hố trước

khi trồng cây rồi lấp đất.

+ Hoặc trước khi đem trồng dùng mồi nhử mối đến (bả mía, cỏ, cành khô lá

rụng…), khi mối đến phun chế phẩm sinh học vào mối, cho mối dính thuốc chạy về

tổ, sau đó xếp hộp mồi nhử lại đúng vị trí cũ, 5-7 ngày sau khi mối rút hết về tổ thì

dọn bỏ hộp.

d. Biện pháp hóa học

Hiện nay chưa có thuốc BVTV đăng ký trong danh mục để phòng trừ các đối

tượng sâu bệnh hại trên rừng trồng keo nói chung cũng như Keo tai tượng nói riêng.

IV. KẾT LUẬN