Thực trạng stress và một số yếu tố liên quan ở sinh viên răng hàm mặt trường Đại học y Hà Nội

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

THỰC TRẠNG STRESS VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở SINH

VIÊN RĂNG HÀM MẶT TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

Nguyễn Việt Anh^{1, *}, Võ Trương Như Ngọc¹, Chu Đình Tới²

¹Trường Đại học Y Hà Nội

²Đại học Quốc gia Hà Nội

Stress là vấn đề ngày càng phổ biến, đặc biệt ở sinh viên. Stress có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến

sức khỏe tâm thần, khả năng học tập, chất lượng cuộc sống của các bạn sinh viên. Sinh viên răng hàm mặt

là nhóm đối tượng có nguy cơ cao bị stress do đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu này nhằm mục tiêu mô tả

thực trạng stress và một số yếu tố liên quan ở sinh viên răng hàm mặt đang học tập tại Trường Đại học Y

Hà Nội năm 2020-2021. Nghiên cứu được thực hiện theo phương pháp mô tả cắt ngang trên 383 sinh viên

răng hàm mặt. Trong tổng số 383 sinh viên, có 256 sinh viên có stress (chiếm tỷ lệ 66,84%), tỷ lệ stress ở

nam là 63,45%; ở nữ là 68,91%. Theo mức độ stress, tỷ lệ sinh viên bị stress ở mức độ trung bình chiếm tỷ

lệ cao nhất 34,46%, mức độ nặng và rất nặng lần lượt là 8,88% và 6,27%. Tỷ lệ stress theo năm học, cao

nhất ở sinh viên năm thứ 6 là 73,97%. Một số yếu tố liên quan đến tình trạng stress ở sinh viên răng hàm

mặt bao gồm: thiếu tự tin vào bản thân, sự kỳ vọng của bố mẹ khiến cảm thấy áp lực. Như vậy, tỷ lệ stress

ở sinh viên răng hàm mặt rất cao và liên quan đến sự tự tin của bản thân, áp lực từ kỳ vọng của bố mẹ.

Từ khóa: stress, sinh viên răng hàm mặt, thiếu tự tin, áp lực từ kỳ vọng của bố mẹ.

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Ngày nay, cùng với sự phát triển của xã hội,

áp lực cuộc sống ngày càng tăng, stress trở

thành vấn đề ngày càng phổ biến. Sinh viên

ngành y nói chung và sinh viên răng hàm mặt

nói riêng là nhóm đối tượng nhạy cảm, có nguy

cơ stress rất cao do những khó khăn trong cuộc

sống và trong học tập.¹Sinh viên răng hàm mặt

phải học tập, ghi nhớ nhiều kiến thức lý thuyết và

luyện tập các kỹ năng tiền lâm sàng, lâm sàng

ngay từ những năm học đầu tiên. Bên cạnh đó

áp lực kinh tế, áp lực thi cử, thời gian học cả

ngày ở trường, phải trực đêm tại bệnh viện…

khiến sinh viên răng hàm mặt dễ bị stress.²

tới các vấn đề sức khỏe tâm thần khác như lo

âu, trầm cảm…^3,4Trên thế giới, đã có nhiều tác

giả nghiên cứu về thực trạng stress và các yếu

tố liên quan đến stress ở sinh viên nha khoa

như Peker I,⁵Tangade PS và cộng sự…⁶Ở Việt

Nam, hiện chưa có nghiên cứu về stress ở đối

tượng sinh viên răng hàm mặt, do đó chúng tôi

tiến hành nghiên cứu này với mục đích: mô tả

thực trạng stress và một số yếu tố liên quan ở

sinh viên răng hàm mặt trường Đại học Y Hà

Nội năm 2020 - 2021.

II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

1. Đối tượng

Theo Tedesco và một số tác giả, stress gây

ra các ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình học

tập của sinh viên răng hàm mặt và có thể dẫn

Đối tượng nghiên cứu là các sinh viên Răng

Hàm Mặt đang học tập tại Viện Đào tạo Răng

Hàm Mặt – Trường Đại học Y Hà Nội. Nghiên

cứu được tiến hành từ tháng 03 năm 2020 đến

tháng 03 năm 2021.

Tác giả liên hệ: Nguyễn Việt Anh

Trường Đại học Y Hà Nội

Email: vietanh.bsrhm@gmail.com

Ngày nhận: 27/04/2021

Tiêu chuẩn lựa chọn: sinh viên Răng Hàm

Mặt đang học tập tại Viện Đào tạo Răng Hàm

Ngày được chấp nhận: 16/05/2021

68

TCNCYH 142 (6) - 2021

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

Các bước tiến hành nghiên cứu:

Mặt – Trường Đại học Y Hà Nội, đồng ý tự

nguyện tham gia nghiên cứu và trả lời đầy đủ

các câu hỏi trong bộ câu hỏi phỏng vấn.

(1) Thiết kế phiếu điều tra,

(2) Tập huấn điều tra viên,

Tiêu chuẩn loại trừ: sinh viên có chẩn đoán

hoặc có tiền sử bị rối loạn sức khỏe tâm thần,

có các dấu hiệu của tổn thương về tinh thần và

nhận thức ảnh hưởng đến việc trả lời bộ câu

hỏi trong nghiên cứu.

(3) Liên hệ thời gian và địa điểm thu thập

số liệu,

(4) Lựa chọn đối tượng nghiên cứu theo tiêu

chuẩn lựa chọn,

(5) Điều tra viên thu thập số liệu theo phiếu

điều tra,

2. Phương pháp

Nghiên cứu được thực hiện theo phương

pháp mô tả cắt ngang.

(6) Kiểm tra, nhập và xử lý số liệu,

(7) Viết báo cáo.

Cỡ mẫu: áp dụng công thức tính cỡ mẫu

cho việc xác định một tỉ lệ trong cộng đồng

trong nghiên cứu mô tả cắt ngang.

Bộ câu hỏi trong nghiên cứu sử dụng

thang đo DASS 21 để đánh giá tỷ lệ và mức

độ stress. Thang đo DASS 21 đã được Viện

Sức khỏe Tâm thần Quốc gia biên dịch, thử

nghiệm trên một số đối tượng nghề nghiệp

khác nhau. Thang đo DASS 21 đã được

một số nghiên cứu đánh giá về tính giá trị

và độ tin cậy và khẳng định có thể thể áp

dụng tại Việt Nam, không có sự khác biệt về

mặt văn hóa.⁸

p. (1 − p)

n = Z^$

(&'(/$)

$

∆

Trong đó:

n là cỡ mẫu tối thiểu.

p = 0,63 là tỷ lệ sinh viên bị stress tại trường

Đại học Y Hà Nội theo nghiên cứu Phạm Thị

Huyền Trang năm 2013.⁷

3. Xử lý số liệu

α là mức ý nghĩa thống kê, chọn α = 0,05, tra

bảng Z = 1,96.

Số liệu được nhập và quản lý bằng phần

mềm Excel 2010 và được phân tích bằng phần

mềm SPSS 20.0.

∆ là sai số ngẫu nhiên của ước lượng, ở đây

chọn ∆ = 0,05.

4. Đạo đức nghiên cứu

Từ đó tính được n = 358,2. Vậy cỡ mẫu tối

thiểu cần 359 sinh viên. Thực tế chúng tôi tiến

hành nghiên cứu được 383 sinh viên.

Nghiên cứu đã thông qua hội đồng đạo đức

nghiên cứu Y sinh học – Trường đại học Y Hà

Nội, mã số 213/GCN-HĐĐĐNCYSH-ĐHYHN

ngày 03 tháng 03 năm 2021.

Chọn mẫu: chọn mẫu có chủ đích, lựa chọn

sinh viên đang học tại Viện Đào tạo Răng hàm

mặt, trường Đại học Y Hà Nội thoả mãn tiêu

chuẩn lựa chọn và không có yếu tố nào thuộc

tiêu chuẩn loại trừ cho đến khi đủ cỡ mẫu

nghiên cứu.

III.KẾT QUẢ

1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu

Bảng 1. Một số đặc điểm của đối tượng nghiên cứu

N

%

Tuổi trung bình

20,47 ± 1,92

TCNCYH 142 (6) - 2021

69

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

N

145

238

376

4

%

Nam

Nữ

37,86

62,14

98,17

1,04

Giới tính

Chưa kết hôn

Có vợ/chồng

Ly thân/ly hôn

Góa bụa

Tình trạng hôn nhân

1

0,26

2

0,52

Năm thứ nhất

Năm thứ hai

Năm thứ ba

Năm thứ tư

Năm thứ năm

Năm thứ sáu

Nguyện vọng bản thân

Bố mẹ lựa chọn

Khác

77

78

55

61

39

73

262

38

83

20,1

20,37

14,36

15,93

10,18

19,06

68,41

9,92

Sinh viên năm

Lý do thi vào khoa Răng Hàm Mặt

21,67

Nghiên cứu được thực hiện trên 383 sinh viên, trong đó có 145 sinh viên nam (chiếm tỷ lệ

37,86%) và 238 sinh viên nữ (chiếm tỷ lệ 62,14%). Tuổi trung bình của đối tượng nghiên cứu là

20,47 tuổi (bảng 1).

2. Thực trạng stress ở sinh viên Răng Hàm Mặt

60

54

50

40

30

20

10

0

37

28

27

Không stress

Stress

24

19

18

11

Năm thứ Năm thứ Năm thứ Năm thứ tư Năm thứ Năm thứ 6

nhất hai ba năm

Biểu đồ 1. Thực trạng stress ở sinh viên Răng Hàm Mặt theo năm học.

Tỷ lệ sinh viên Răng Hàm Mặt có stress là 66,84%, tỷ lệ sinh viên Răng Hàm Mặt không bị stress

là 33,16%.

70

TCNCYH 142 (6) - 2021

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

Theo giới tính, tỷ lệ stress ở sinh viên nam là 63,45%, ở sinh viên nữ cao hơn với 68,91%, tuy

nhiên sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kế (p > 0,05).

Theo năm học, tỷ lệ stress cao nhất ở sinh viên năm thứ 6 (73,97%), tiếp theo là sinh viên năm

thứ 5 (71,79%), tỷ lệ stress thấp nhất ở sinh viên năm thứ 4 với 60,66%.

Về mức độ stress, sinh viên có mức độ stress trung bình chiếm tỷ lệ cao nhất (34,46%), sinh viên

bị stress mức độ nặng và rất nặng cũng chiếm tỷ lệ khá cao lần lượt là 8,88% và 6,27%.

3. Một số yếu tố liên quan đến stress ở sinh viên Răng Hàm Mặt

Bảng 2. Một số yếu tố liên quan đến stress ở sinh viên Răng Hàm Mặt

(phân tích đơn biến)

Stress

Nội dung

OR (95%CI)

P

Có (%)

Không (%)

1. Điều kiện sống

Vấn đề tại nơi ở ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày

Không

Có

58,98

41,02

70,87

29,13

1,69 (1,07 - 2,67)

2,16 (1,35 - 3,43)

0,024

0,001

Môi trường sống tại nơi ở ảnh hưởng đến học tập

Không

Có

55,86

44,14

73,23

26,77

2. Yếu tố cá nhân

Khó khăn về tài chính

Không

48,44

51,56

64,57

35,43

1,93 (1,25 - 3,00)

1,80 (1,16 - 2,78)

2,39 (1,50 - 3,82)

3,61 (2,31 - 5,64)

0,003

0,008

0,000

Có

Thiếu thời gian nghỉ ngơi

Không

Có

61,42

38,58

46,88

53,13

Thiếu thời gian cho các quan hệ xã hội

Không

54,3

45,7

74,02

25,98

Có

Thiếu tự tin vào bản thân

Không

Có

28,52

71,48

59,06

40,94

1 năm qua, gia đình có biến cố ảnh hưởng đến tâm lý

TCNCYH 142 (6) - 2021

71

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

Stress

Không (%)

Nội dung

OR (95%CI)

P

Có (%)

Không

Có

82,81

17,19

95,28

4,72

4,18 (1,73 - 10,10)

0,001

Thường xuyên luyện tập thể dục, thể thao

Không

Có

43,36

56,64

275,6

72,44

0,49 (0,31 - 0,78)

4,72 (1.07 - 20.69)

6,67 (2,60 - 17,13)

0,27 (0,15 - 0,51)

2,98 (1,90 - 4,67)

2,44 (1,41 - 4,23)

0,003

0,039

0,000

0,001

Trong 01 năm có mất người thân

Không

Có

92,97

7,03

98,43

1,57

Trong 01 năm có mất tài sản có giá trị

Không

Có

78,91

21,09

96,85

3,15

Tự đánh giá tình trạng sức khỏe của bản thân

Không khỏe & rất yếu

30,47

69,53

8,02

Bình thường & khỏe mạnh

91,98

Sự kỳ vọng của bố mẹ khiến cảm thấy áp lực

Không

Có

42,19

57,81

68,5

31,5

Lo lắng mình không trở thành 1 bác sỹ giỏi

Không

Có

12,11

87,89

25,2

74,8

3. Yếu tố trường học

Dễ dàng tiếp cận, trao đổi với các giảng viên

Không

Có

51,95

48,05

40,94

59,06

0,64 (0,41 - 0,89)

2,70 (1,53 - 4,75)

0,043

0,001

Không khí học tập gây vấn đề tâm lý, sức khỏe

Không

Có

69,14

30,86

85,83

14,17

Hài lòng với cách quản lý, sắp xếp lịch học

72

TCNCYH 142 (6) - 2021

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

Stress

Không (%)

Nội dung

OR (95%CI)

P

Có (%)

42,97

57,03

Không

30,71

69,29

0,58 (0,37 - 0,92)

0,021

Có

4. Chương trình học tập

Phải học tập, làm việc cả ngày

Không

24,22

37,8

62,2

1,90 (1,20 - 3,00)

2,73 (1,55 - 4,83)

2,23 (1,42 - 3,51)

1,95 (1,24 - 3,06)

2,05 (1,32 - 2,17)

0,006

0,001

0,000

0,004

0,001

Có

75,78

Áp lực thi cử và điểm thi

Không

Có

10,55

89,45

24,41

75,59

Cạnh tranh với các bạn cùng khóa

Không

51,17

48,83

70,08

29,92

Có

Lo sợ thi trượt môn

Không

26,17

73,83

40,94

59,06

Có

Chương trình học tập mới

Không

45,31

54,69

62,99

37,01

Có

5. Yếu tố học lâm sàng

Khó khăn trong việc tiếp cận, nhận sự hỗ trợ từ giảng viên

Không

Có

40,2

59,8

59,52

40,48

2,18 (1,05 - 4,55)

0,036

Khi tiến hành phân tích đơn biến, chúng tôi thấy nhóm yếu tố cá nhân có nhiều yếu tố liên quan

đến stress nhất như: khó khăn tài chính, thiếu thời gian nghỉ ngơi, thiếu tự tin vào bản thân, sự kỳ

vọng của bố mẹ… Tiếp theo là các yếu tố thuộc nhóm chương trình học tập: phải học cả ngày, áp

lực thi cử, lo sợ thi trượt, cạnh tranh với bạn cùng khóa… (bảng 2). Phân tích hồi quy đa biến logistic

chỉ còn 2 yếu tố liên quan có ý nghĩa thống kê là: sự thiếu tự tin vào bản thân (OR = 3,56; p=0,02)

và sự kỳ vọng cao của bố mẹ (OR = 3,50; p= 0,029) (bảng 3).

TCNCYH 142 (6) - 2021

73

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

Bảng 3. Mô hình hồi quy logistic tìm yếu tố liên quan đến tình trạng stress

(phân tích đa biến)

Hệ số

Sai số

chuẩn

Yếu tố trong mô hình

P

OR (95%CI)

hồi quy

Thiếu tự tin vào bản thân

1,27

1,25

1,95

2,01

0,020

0,029

3,56 (1,21 - 10,41)

3,50 (1,14 - 10,78)

Sự kỳ vọng của bố mẹ khiến cảm

thấy áp lực

IV. BÀN LUẬN

các vấn đề xảy ra xung quanh và cũng thường

có những suy nghĩa hay cảm nhận quá mức so

với bình thường.¹²

Về thực trạng stress

Tỷ lệ sinh viên răng hàm mặt có stress trong

nghiên cứu của chúng tôi là 66,84%, tương

đồng với kết quả nghiên cứu của một số tác

giả trong nước như nghiên cứu của Phạm Thị

Huyền Trang ở sinh viên Đại học Y Hà Nội

(63,6%),⁷nghiên cứu của Nguyễn Việt Anh

ở sinh viên trường Đại học Công nghệ - Đại

học Quốc gia (68,0%).⁹Một số nghiên cứu

của các tác giả trên thế giới cũng cho kết quả

tỷ lệ stress ở sinh viên nha khoa rất cao như

Mahawar (86,7%)...¹⁰Điều này cho thấy, tình

trạng stress nói riêng và vấn đề sức khỏe tâm

thần nói chung ở sinh viên răng hàm mặt cần

được quan tâm.

Về các yếu tố liên quan

Trong nghiên cứu của mình, chúng tôi sắp

xếp các yếu tố liên quan đến stress ở sinh viên

răng hàm mặt thành 5 nhóm gồm: điều kiện

sống, yếu tố cá nhân, yếu tố trường học, chương

trình học tập và yếu tố học lâm sàng. Nhóm

yếu tố cá nhân có nhiều yếu tố liên quan đến

stress ở sinh viên nhất, có thể kể đến như: sự

thiếu tự tin vào bản thân, khó khăn về tài chính,

tình trạng sức khỏe bản thân… Tiếp theo, nhóm

yếu tố chương trình học tập cũng góp phần gây

stress cho sinh viên như: phải học tập, làm việc

cả ngày, áp lực thi cử, lo lắng thi trượt hoặc

chương trình học tập mới… Ngoài ra các yếu

tố như không khí học tập tại trường lớp, sự sẵn

sàng hỗ trợ từ các giảng viên… cũng là yếu tố

ảnh hưởng đến thực trạng stress ở sinh viên.

Đối với sinh viên các năm cuối đã đi học lâm

sàng, bên cạnh áp lực từ bệnh nhân thì những

khó khăn trong việc tiếp cận sự hỗ trợ từ giảng

viên khi thực hành lâm sàng cũng khiến các em

lo lắng, căng thẳng.

Theo năm học, sinh viên năm thứ 6 và sinh

viên năm thứ 5 có tỷ lệ stress cao nhất lần lượt

là 73,97% và 71,79%, điều này có lẽ bởi sinh

viên các năm cuối có khối lượng học tập nhiều

hơn, phải trực tiếp khám và điều trị cho bệnh

nhân, áp lực thi cử tốt nghiệp… Kết quả này

cũng tương tự nghiên cứu của Morse và Dravo,

sinh viên 2 năm cuối có tỷ lệ stress cao nhất.¹¹

Tỷ lệ stress ở sinh viên nữ là 68,91% cao

hơn so với tỷ lệ ở sinh viên nam 63,45%, tuy

nhiên sự khác biệt này không có ý nghĩa thống

kê. Theo một số nghiên cứu của các tác giả trên

thế giới, tỷ lệ stress ở sinh viên nữ thường cao

hơn so với sinh viên nam như nghiên cứu của

I. Peker và cộng sự.⁵Các nghiên cứu đưa ra lời

giải thích sinh viên nữ thường nhạy cảm hơn về

Khi tiến hành phân tích hồi quy đa biến, hai

yếu tố liên quan đến stress ở sinh viên răng

hàm mặt là sự thiếu tự tin vào bản thân (OR

= 3,56, p < 0,05) và yếu tố sự kỳ vọng của bố

mẹ (OR = 3,5, p < 0,05). Kết quả nghiên cứu

của chúng tôi có thể giải thích bởi đặc thù của

74

TCNCYH 142 (6) - 2021

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

sinh viên y nói chúng và sinh viên răng hàm

mặt nói riêng phải trải qua quá trình học tập,

rèn luyện căng thẳng để đáp ứng được các yêu

cầu, tiêu chuẩn của chương trình đào tạo, đặc

biệt trong các kỳ thi lý thuyết và lâm sàng. Do

đó với những sinh viên không tự tin vào bản

thân khi phải đối mặt với khó khăn, áp lực từ

quá trình học tập, thi cử hoặc khi có kết quả thi

không tốt sẽ rất dễ nảy sinh các trạng thái cảm

xúc tiêu cực như mệt mỏi, chán chường…dẫn

đến stress. Mặt khác, các bậc phụ huynh luôn

có kỳ vọng cao đối với con của mình, đặc biệt

với các bạn sinh viên răng hàm mặt đều luôn

là học sinh giỏi, đạt kết quả học tập xuất sắc

khi học phổ thông hay nói một cách khác bố

mẹ đã quen với việc con mình luôn được điểm

9, điểm 10 trong mỗi kỳ thi. Do đó khi kết quả

học ở trường Y của các bạn sinh viên không

cao, thậm chí thi trượt, không đạt kỳ vọng của

phụ huynh thì chính bố mẹ sẽ cảm thấy thất

vọng, không hài lòng. Khi đó bố mẹ có thể có

những lời nói, hành động thậm chí là hình phạt

gây áp lực lên các bạn sinh viên, dẫn tới làm

tăng nguy cơ stress. Kết quả nghiên cứu của

chúng tôi cũng phù hợp với một số nghiên cứu

khác trên thế giới như theo nghiên cứu của

Sreeramareddy và cộng sự,¹³kỳ vọng cao của

bố mẹ là một trong các nguyên nhân chính gây

stress ở sinh viên ngành Y, nghiên cứu của

Gomathi và cộng sự cho kết quả yếu tố kỳ vọng

cao của bố mẹ là nguyên nhân gây stress phổ

biến thứ 2 ở sinh viên Y khoa.¹⁴

nha khoa cần các giải pháp ở nhiều lĩnh vực

khác nhau như cải tiến chương trình học tập,

cách thi cử cũng như cần sự quan tâm hỗ trợ

của giảng viên, đặc biệt khi sinh viên học lâm

sàng…, về phía gia đình, bố mẹ cũng không

nên đặt kỳ vọng quá cao, gây thêm áp lực cho

các bạn sinh viên, đặc biệt khi kết quả học tập

không được như mong muốn của bố mẹ.

V. KẾT LUẬN

Tỷ lệ stress ở sinh viên Răng hàm mặt –

Trường Đại học Y Hà Nội là 66,84%. Theo

giới tính, tỷ lệ stress ở nam là 63,45%, ở nữ

là 68,91%; theo năm học tỷ lệ stress cao nhất

ở sinh viên năm thứ 6 (73,97%), thấp nhất ở

sinh viên năm thứ 4 với 60,66%. Stress ở sinh

viên nha khoa có liên quan đến một số yếu tố,

trong đó có hai yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất

là sự thiếu tự tin vào bản thân và áp lực từ sự

kỳ vọng của bố mẹ. Nghiên cứu của chúng tôi

mới chỉ tiến hành trên sinh viên răng hàm mặt

Trường Đại học Y Hà Nội và lấy số liệu tại 1 thời

điểm nghiên cứu, do vậy nên có các nghiên

cứu tiếp theo ở các trường đại học khác có hệ

đào tạo bác sỹ răng hàm mặt và có thể lấy số

liệu ở những thời điểm khác nhau trong năm

học, để so sánh tỷ lệ stress ở sinh viên giữa các

trường, ở các thời điểm khác nhau và xác định

thêm các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến stress

ở sinh viên răng hàm mặt.

Lời cảm ơn

Nhóm nghiên cứu xin bày tỏ lời cảm ơn tới

các sinh viên đã tham gia vào nghiên cứu và

Viện Đào tạo Răng hàm mặt – Trường Đại học

Y Hà Nội đã hỗ trợ để thực hiện nghiên cứu này.

Các nghiên cứu trên thế giới cũng chỉ ra

rằng các yếu tố thuộc nhóm chương trình học

tập và yếu tố học lâm sàng là hai nhóm yếu tố

gây stress cho sinh viên nha khoa nhiều nhất.¹⁵

Theo Kumar và cộng sự, các yếu tố hàng đầu

gây stress cho sinh viên nha khoa là: áp lực thi

cử và điểm số, phải học tập cả ngày, lo sợ thi

trượt, lo lắng thất nghiệp khi ra trường, không

khí học tập tạo ra bởi giảng viên¹⁶... Điều đó cho

thấy, để giảm bớt tình trạng stress ở sinh viên

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Tosevski DL, Milovancevic MP, Ga-

jic SD. Personality and psychopathology

of university students: Current Opinion in

Psychiatry. 2010;23(1):48-52. doi:10.1097/

YCO.0b013e328333d625

TCNCYH 142 (6) - 2021

75

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

2. Birks Y, McKendree J, Watt I. Emotional

intelligence and perceived stress in healthcare

students: a multi-institutional, multi-professional

survey. BMC Medical Education. 2009;9(1):61.

doi:10.1186/1472-6920-9-61

Hà Nội năm 2015. Published online 2015.

10. Mahawar P, Phadnis S, Ghosh G, Ka-

taria O, Dixit S. Psychological Morbidity in Stu-

dents of Medical College and Science and Art

College Students - A Comparative Study. :3.

11. Morse Z, Dravo U. Stress levels of den-

tal students at the Fiji School of Medicine. Eur

J Dent Educ. 2007;11(2):99-103. doi:10.1111/

j.1600-0579.2007.00435.x

3. Piazza-Waggoner CA, Cohen LL, Kohli K,

Taylor BK. Stress management for dental stu-

dents performing their ﬁrst pediatric restorative

procedure. J Dent Educ. 2003;67(5):542-548.

4. Sanders AE, Lushington K. Sources of

stress for Australian dental students. J Dent

Educ. 1999;63(9):688-697.

12. DeshpandeA, Chari S. Perceived Sourc-

es of Stress and Coping Strategies in Dental

Students and Interns. Journal of Psychology.

2014;5(2):133-141. doi:10.1080/09764224.201

4.11885513

5. Peker İ. The evaluation of perceived

sources of stress and stress levels among

Turkish dental students. International Dental

Journal. Published online April 1, 2009:103-111.

doi:10.1922/IDJ_2010Peker09

13. Sreeramareddy CT, Shankar PR, Binu

V, Mukhopadhyay C, Ray B, Menezes RG.

Psychological morbidity, sources of stress

and coping strategies among undergraduate

medical students of Nepal. BMC Med Educ.

2007;7(1):26. doi:10.1186/1472-6920-7-26

14. Gomathi KG, Ahmed S, Sreedharan

J. Causes of Stress and Coping Strategies

Adopted by Undergraduate Health Profes-

sions Students in a University in the United

Arab Emirates. Sultan Qaboos Univ Med J.

2013;13(3):437-441.

6. Tangade PS, Mathur A, Gupta R, Chaud-

hary S. Assessment of Stress Level among

Dental School Students: An Indian Outlook.

Dent Res J (Isfahan). 2011;8(2):95-101.

7. Phạm Thị Huyền Trang. Thực trạng stress

ở sinh viên đại học Y Hà Nội năm 2013. Pub-

lished online 2013.

8. Trần Đức Thạch, Trần Tuấn, Fisher J. Val-

idation of the depression anxiety stress scales

(DASS) 21 as a screening instrument for de-

pressionandanxietyinaruralcommunity-based

cohort of northern Vietnamese women. BMC

Psychiatry. 2013;13(1):24. doi:10.1186/1471-

244X-13-24

15. Elani HW, Kumar RA, Bedos C. A Sys-

tematic Review of Stress in Dental Students.

Journal of Dental Education. 2014;78(2):17.

16. Kumar S, Dagli RJ, Mathur A, Jain M,

Prabu D, Kulkarni S. Perceived sources of

stress amongst Indian dental students. Europe-

an Journal of Dental Education. 2009;13(1):39-

45. doi:10.1111/j.1600-0579.2008.00535.x

9. Nguyễn Việt Anh. Thực trạng và các yếu

tố liên quan đến stress của sinh viên năm thứ

3 Trường đại học công nghệ, Đại học Quốc gia

76

TCNCYH 142 (6) - 2021

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC

Summary

PREVALENCE OF STRESS AND SOME OF ITS RELATED-FACTORS

AMONG DENTAL STUDENTS OF HANOI MEDICAL UNIVERSITY

Dental students have high risk of stress. Stress can cause negative affect on the mental health,

study ability and life quality of dental students. In Vietnam, study about stress among dental student

was not yet performed so we did this study to investigate the prevalence of stress and its related

factors among dental students in Hanoi Medical University. This was a cross-sectional descriptive

study comprised of 383 dental students in Hanoi medical university. 256 out of 383 students suffered

stress (66.84%). The prevalence of stress in male was 63.45% and in female was 68.91%. The ratio

of stress level of moderate, severe and very severe were 34.46%, 8.88% and 6.27% respectively.

6th-year-students reach the highest stress ratio (73.97%). Some related-factors included lack of self-

belief and parental high expectation. The stress prevalence of dental students was very high and its

related factor included: lack of self-belief and parental high expectation.

Keyword: stress, dental students, lack of self-belief, parental high expectation.

TCNCYH 142 (6) - 2021

77