Tài liệu Lịch sử Đảng bộ tỉnh Bình Định (1954-1975) (Phần 2)

traøo phuï nöõ vaø thieáu nhi chaën xe M113, tieán coâng chính trò boïn

Myõ. ÔÛ Caùt Hanh (Phuø Caùt) vaø Tuy Phöôùc, haøng ngaøn quaàn chuùng

cuõng nhaäp quaän ñaáu tranh. Nhöõng taám göông saùng veà ñaáu tranh

chính trò trong ñôït naøy coù Ngoâ Baøn, Nguyeãn Thò Ngung (Hoaøi Nhôn),

nhöõng chò em Tuy Phöôùc, Caùt Chaùnh nhaäp thò bò ñòch baét, tra taán

daõ man vaãn khoâng khai baùo.

Tieáp theo töø ngaøy 21 - 29/2/1968, löïc löôïng vuõ trang trong

tænh laïi noå suùng, taäp kích Sö ñoaøn boä binh 22 vaø khu vöïc Myõ

ñoùng quaân ôû Ñeøo Son (Quy Nhôn), coâng kích ñòch ôû moät soá

quaän lî vaø thò traán. Trong pha naøy, ta kòp thôøi laõnh ñaïo quaàn

chuùng chuyeån sang phaù keïp, giaønh quyeàn laøm chuû ôû 49 thoân vôùi

hôn 20.000 daân. Trong ñoù noåi leân caùc huyeän Phuø Myõ (19 thoân

cuûa 7 xaõ), Tuy Phöôùc (15 thoân thuoäc 5 xaõ), An Nhôn (9 thoân

thuoäc 5 xaõ). Ñeán thôøi ñieåm naøy, Hoaøi Nhôn laøm chuû gaàn 10 vaïn

daân, trong ñoù coù 6 xaõ laøm chuû hoaøn toaøn; Phuø Myõ laøm chuû 8 vaïn

daân. Caùc nôi khaùc phaàn lôùn laø soá daân ñang tranh chaáp. Vuøng

giaûi phoùng vaø vuøng tranh chaáp môû roäng saùt quaän lî, thò xaõ. Vuøng

giaûi phoùng noái töø baéc Hoaøi Nhôn ñeán Vónh Lôïi (Myõ Thaønh - Phuø

Myõ), töø Nuùi Baø ñeán gaàn Quy Nhôn.

Phaùt huy khí theá quaàn chuùng ñang leân, sau tieán coâng vaø noåi

daäy Teát Maäu Thaân, ta phaùt trieån maïnh phong traøo du kích chieán

tranh, ñoäng vieân nhaân taøi vaät löïc phuïc vuï tieàn tuyeán. Du kích xaõ

thoân trong tænh töø 5.788 ngöôøi taêng leân 7.903 ngöôøi. Hôn 821 du

kích ñöôïc boå sung cho boä ñoäi huyeän, tænh. Hoaøi Nhôn, Phuø Myõ

taêng 412 du kích, Tuy Phöôùc taêng theâm 110 ngöôøi. Rieâng Hoaøi

Nhôn ñaõ thaønh laäp moät tieåu ñoaøn boä ñoäi huyeän. Moãi huyeän mieàn

nuùi taêng theâm moät trung ñoäi boä ñoäi. Coù treân 1.000 thanh nieân

toøng quaân. Chæ 2 xaõ cuûa huyeän Phuø Myõ trong 6 ngaøy, leân ñöôøng

402 thanh nieân. Phong traøo quaàn chuùng ñi daân coâng soâi noåi, nhaát

laø caùc huyeän Vónh Thaïnh, Vaân Canh vaø Phuø Myõ.

167

Trong ñieàu kieän phong traøo vöøa hoài phuïc sau 2 muøa khoâ,

chaúng nhöõng ta chuyeån ñöôïc theá phong traøo, maø coøn goùp phaàn

cuøng toaøn mieàn thöïc hieän cuoäc taäp kích chieán löôïc vaøo caùc cô

quan ñaàu naõo cuûa ñòch, laàn ñaàu tieân ñöa chieán tranh vaøo taän hang

oå ñòch treân quy moâ toaøn tænh. Cuoäc tieán coâng vaø noåi daäy ñaõ goùp

phaàn cuøng toaøn mieàn giaùng ñoøn quyeát ñònh vaøo yù chí xaâm löôïc

cuûa Myõ, laøm ñaûo loän keá hoaïch chieán tranh vaø theá boá trí chieán

löôïc cuûa ñòch, buoäc chuùng phaûi xuoáng thang chieán tranh.

Trong ñôït naøy (30/1 - 29/2/1968), quaân daân Bình Ñònh ñaõ

loaïi khoûi voøng chieán ñaáu 4.317 teân ñòch⁽¹⁾. Rieâng caùc löïc löôïng

ñòa phöông dieät 3.029 teân; baén rôi vaø phaù huûy 33 maùy bay, 163 xe

quaân söï (coù 34 boïc theùp), phaù 12 kho ñaïn goàm 70 taán... Thaéng

lôïi Teát Maäu Thaân noùi leân tinh thaàn chieán ñaáu, yù thöùc toå chöùc, kyû

luaät cao cuûa caùn boä, ñaûng vieân, chieán só vaø nhaân daân toaøn tænh.

Nhöng coù maët coøn haïn cheá, ñoøn tieán coâng cuûa chuû löïc chöa ñaït

yeâu caàu, noåi daäy ôû Quy Nhôn vaø caùc quaän lî chöa maïnh. Do

ñaùnh giaù khoâng ñuùng tình hình, moät chieàu nhaán maïnh giaønh

thaéng lôïi quyeát ñònh, coâng taùc tö töôûng chuû quan, keá hoaïch coâng

kích quaân söï vaø noåi daäy coøn ñôn giaûn, neân toån thaát naëng veà caùn

boä, ñaûng vieân, chieán só öu tuù vaø quaàn chuùng coát caùn.

Naêm 1968 chuû yeáu laø Teát Maäu Thaân, coù 1.838 caùn boä, ñaûng

vieân vaø chieán só hy sinh (chöa tính chuû löïc); rieâng ñaûng vieân hy

sinh 744 ñoàng chí, cao nhaát trong moät naêm töø 1961 - 1968 cuûa

Ñaûng boä, gaây aûnh höôûng ñeán coâng taùc xaây döïng löïc löôïng thôøi

gian tieáp theo.

Cuoäc tieán coâng vaø noåi daäy Xuaân Maäu Thaân cuûa quaân daân

mieàn Nam gaây taùc ñoäng maïnh meõ ñeán nhaân daân vaø chính giôùi Myõ.

⁽¹⁾Theo Nam Trung boä khaùng chieán, sñd. 1995, toaøn khu dieät 40.000 ñòch, baén

rôi vaø phaù huûy 600 maùy bay.

168

Phong traøo phaûn chieán trong nhaân daân Myõ buøng leân döõ doäi, ngay

caû trong Quoác hoäi Myõ vaø Ñaûng Daân chuû cuûa Gioân xôn. Gioân xôn

buoäc phaûi boû chieán löôïc quaân söï “tìm dieät”, thay baèng chieán

löôïc “queùt vaø giöõ”, töøng böôùc thöïc hieän “phi Myõ hoùa chieán tranh”,

giaûm daàn söï dính líu treân boä cuûa Myõ ôû mieàn Nam Vieät Nam.

Sau Teát Maäu Thaân, löïc löôïng ñòch treân chieán tröôøng Bình Ñònh

coù thay ñoåi⁽¹⁾. Löõ ñoaøn 2 sö ñoaøn kî binh bay ñieàu ra Quaûng Trò,

Löõ ñoaøn duø 173 Myõ ñeán thay theá vaø laø löïc löôïng chuû coâng cuûa

ñòch ñaùnh phaù phong traøo ñòa phöông. Veà quaân nguïy, löïc löôïng

baûo an taêng leân 61 ñaïi ñoäi, 284 trung ñoäi daân veä vaø thanh nieân

chieán ñaáu, 54 ñoaøn “bình ñònh”.

Thöïc hieän chieán löôïc “queùt vaø giöõ”, trong naêm 1968, ñòch môû

600 traän caøn queùt vaø phaûn kích, so vôùi naêm 1967 giaûm 40%, nhöng

taêng cöôøng ñoä ñaùnh phaù huûy dieät coù troïng ñieåm. Trong ñoù coù 7

traän caøn töø moät trung ñoaøn ñeán moät sö ñoaøn. Ñieån hình laø traän caøn

moät Löõ ñoaøn Baïch Maõ, 2 trung ñoaøn Maõnh Hoå Nam Trieàu Tieân

phoái hôïp vôùi quaân nguïy ñöôïc 300 xe taêng vaø phi phaùo yeåm trôï,

ñaùnh phaù aùc lieät vuøng ven Quy Nhôn töø 27/4 - 7/5/1968. Dai daúng

nhaát laø traän caøn cuûa moät trung ñoaøn Nam Trieàu Tieân ôû khu vöïc

Nuùi Baø vaø ñoâng baéc Tuy Phöôùc. Ñi ñoâi vôùi caøn queùt, ñòch taêng

cöôøng phi phaùo aùc lieät ñeå taùt daân ñoâng An Nhôn, Phöôùc Haäu vaø

nam Phuø Myõ vaøo caùc khu doàn. Phía baéc coù traän caøn cuûa Löõ ñoaøn

duø 173 Myõ, phoái hôïp vôùi 1 trung ñoaøn nguïy ñöôïc 100 xe M113 vaø

M41 yeåm trôï ñeå ñaùnh phaù, caøy uûi, huûy dieät ñoâng Hoaøi Nhôn.

Ngoaøi caùc traän caøn lôùn, ôû phía baéc tænh, Löõ duø 173 Myõ phoái

hôïp vôùi 2 Trung ñoaøn 40 vaø 41, cuøng quaân ñòa phöông môû haøng

⁽¹⁾Cuoái 1968, quaân soá ñòch töø 65.000 xuoáng 44.856 (coù 19.820 Myõ vaø chö haàu),

23 tieåu ñoaøn quaân nöôùc ngoaøi (9 tieåu ñoaøn Myõ, 12 tieåu ñoaøn Nam Trieàu Tieân,

2 tieåu ñoaøn Thaùi Lan).

169

loaït traän caøn vöøa vaø nhoû, ñaùnh phaù lieân tuïc vuøng giaûi phoùng, ñaëc

bieät chuùng ñaùnh vaøo caùc nguoàn soáng cuûa nhaân daân. Haøng traêm

xoùm laøng ôû baéc Phuø Myõ, Hoaøi Nhôn, Hoaøi AÂn bò huûy dieät. ÔÛ phía

nam, quaân Nam Trieàu Tieân vaø quaân ñòa phöông ñaùnh phaù lieân tuïc

ven thò xaõ Quy Nhôn, thöôøng xuyeân duøng bieät kích ñaùnh phaù 3

huyeän mieàn nuùi, caøn nhoû vuøng giaùp ranh, haønh lang, cöûa khaåu.

Cuoái naêm, chuùng toå chöùc caøn vaøo caên cöù vaø moät soá vuøng

ñang thí ñieåm “bình ñònh caáp toác”. Ñoàng thôøi raûi 12 ñôït chaát ñoäc

hoùa hoïc huûy dieät moâi tröôøng thuoäc caùc huyeän An Laõo, Vónh Thaïnh,

Vaân Canh, ñoâng baéc Phuø Myõ, Hoaøi Nhôn, khu vöïc Nuùi Baø. Taát

caû aâm möu vaø haønh ñoäng cuûa chuùng nhaèm phaûn kích chieám laïi

nhöõng nôi vöøa bò maát trong Ñoâng - Xuaân 1967 - 1968; môû roäng

haønh lang, baøn ñaïp, ñaùnh phaù vuøng phuï caän, caên cöù, truy troùc cô

sôû beân trong, taêng cöôøng phoøng thuû quaän lî, thò traán, thò xaõ.

Ñaàu thaùng 5-1968, Tænh uûy Bình Ñònh hoïp hoäi nghò môû roäng.

Sau khi quaùn trieät tinh thaàn Nghò quyeát Boä Chính trò (24/4/1968)

vaø Nghò quyeát Khu uûy (4/1968), Tænh uûy chuû tröông môû 2 ñôït

hoaït ñoäng Heø vaø Thu (maät danh X1 vaø X2), nhaèm ñaåy ñòch vaøo

theá suy yeáu hôn nöõa. Hoäi nghò xaùc ñònh 2 yeâu caàu quan troïng

cuûa caùc ñôït hoaït ñoäng: Duøng caùc löïc löôïng tinh nhueä taäp kích,

phaùo kích vaøo thò xaõ, thò traán, caùc caên cöù quaân söï vaø cô sôû haäu

caàn cuûa ñòch. Ñoàng thôøi ñaåy maïnh phong traøo phaù keïp choáng

“bình ñònh”, giaûi phoùng vaø laøm chuû ñaïi boä phaän noâng thoân ñoàng

baèng, nhaát laø vuøng saùt naùch ñoâ thò, chuù yù coâng taùc vaän ñoäng quaàn

chuùng noåi daäy phaù khu doàn, ñöa daân veà xoùa vuøng traéng.

Hoäi nghò chuû tröông môû ñôït chænh huaán trong toaøn Ñaûng boä

vaø sinh hoaït chính trò trong quaân daân taïi ñòa phöông (cuoái thaùng

5 ñaàu thaùng 7/1968) nhaèm choáng tö töôûng höõu khuynh, thieáu tin

vaøo phöông höôùng vaø khaû naêng to lôùn cuûa ñòa phöông, khaéc

phuïc tình traïng loûng leûo kyû luaät, xaû hôi... Laáy xaây döïng “Ñaûng

170

boä 4 toát, chi boä 4 toát, ñaûng vieân 4 toát” laøm khaâu trung taâm trong

coâng taùc xaây döïng Ñaûng.

Hoäi nghò Tænh uûy thaùng 5/1968 ñaõ ñaùnh giaù ñuùng thöïc traïng

tình hình vaø phong traøo sau Xuaân 1968, chuù troïng coâng taùc phaù

keïp choáng “bình ñònh”, doàn daân, keùo daân, giaønh vaø môû roäng

vuøng laøm chuû noâng thoân ñoàng baèng. Ñoù laø nhöõng chuû tröông coù

taùc ñoäng tích cöïc ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng cuûa quaân daân ñòa phöông

trong hoaøn caûnh heát söùc khoù khaên sau Teát Maäu Thaân.

Cuøng vôùi toång tieán coâng ñôït 2 cuûa quaân daân mieàn Nam,

ñeâm 4/5/1968, Sö ñoaøn 3 vaø löïc löôïng vuõ trang ñòa phöông tieán

coâng 8 cöù ñieåm ñòch doïc Quoác loä 1 ñoaïn baéc Phuø Myõ, nhaèm keùo

Löõ duø 173 ra giaûi toûa ñeå tieâu dieät. Töø ngaøy 6 - 25/5/1968, taïi

3 khu vöïc quyeát chieán laø caùnh ñoàng Myõ Loäc, Myõ Trinh vaø

AÂn Töôøng, ta baén chaùy vaø phaù hoûng 76/100 xe taêng vaø boïc

theùp cuûa Löõ duø 173 vaø Trung ñoaøn 40. Phoái hôïp vôùi boä ñoäi chuû

löïc dieät xe taêng, caùc ñôn vò Ñ405, Ñ40, Ñ10 ñaëc coâng vaø Tieåu

ñoaøn 50 lieân tieáp taäp kích ñòch taïi Phuù Taøi, Sö ñoaøn boä 22 nguïy

ôû Thaùp Baùnh Ít, dieät moät ñaïi ñoäi baûo an ñoùng ôû Löông Noâng

(6/5/1968) vaø moät ñaïi ñoäi Nam Trieàu Tieân ôû Caùt Thaéng

(10/6/1968). Ñaùnh quî Löõ ñoaøn duø 173 Myõ laø moät chieán thaéng

lôùn cuûa quaân daân Khu V trong Heø 1968.

Thaùng 8/1968, Boä Chính trò Trung öông Ñaûng chuû tröông

tieán haønh ñôït 3 toång coâng kích vaø noåi daäy.

Thöïc hieän chuû tröông treân, ñeâm 11/8/1968, Tieåu ñoaøn ñaëc

coâng 405 Khu vaø Ñ10 ñaëc coâng tænh tieán coâng moät loaït cöù ñieåm

ñòch taïi Quy Nhôn, Phöôùc Sôn. Tieåu ñoaøn 50 dieät quaân Nam

Trieàu Tieân ôû Caùt Nhôn, Caùt Thaéng. Caùc Tieåu ñoaøn 52, 53 vaø

caùc Ñ30, 40 cuøng boä ñoäi huyeän, du kích ñaùnh maïnh giao thoâng

ñòch treân ñöôøng soá 1 vaø 19. Du kích xaõ thoân, ñaëc bieät laø du kích

maät hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Chæ trong thaùng 8/1968, du kích

171

maät An Nhôn dieät 163 teân ñòch. Taïi Hoaøi Nhôn, Phuø Myõ, Phuø

Caùt vaø Quy Nhôn, du kích maät coù nhöõng traän taäp kích thoïc saâu

gaây roái loaïn thöôøng xuyeân haäu phöông ñòch.

Veà noåi daäy trong Heø vaø Thu (ñôït 2 vaø 3 cuûa toång coâng kích

vaø noåi daäy), ta ñaõ phaùt ñoäng quaàn chuùng hôn 100 thoân cuûa 7

huyeän, trong ñoù laøm chuû 60 thoân vôùi 33.000 daân. Neáu tính caû

ñaàu naêm 1968, quaàn chuùng ñaõ noåi daäy laøm chuû 114 thoân vôùi

177.000 daân. Trong ñoù Phuø Myõ laøm chuû 33 thoân vôùi 37.785 daân;

Tuy Phöôùc vaø vuøng ven Quy Nhôn laøm chuû 36 thoân 36.425 daân;

An Nhôn laøm chuû 15 thoân cuûa 5 xaõ vôùi 17.500 daân. Ñaëc bieät thôøi

gian naøy, phong traøo ñaáu tranh cuûa quaàn chuùng nhieàu nôi coù tính

chaát baïo löïc cao. ÔÛ Hoaøi Höông, Hoaøi Thanh, Myõ Ñöùc, Myõ Thaéng,

ñoàng baøo keát thaønh ñoäi nguõ chaën ñaàu caùc ñoaøn xe taêng vaø xe uûi

ñaát ñòch caøn phaù xoùm laøng. Taïi Hoaøi Haûo, Caùt Hanh, Myõ Ñöùc

vaø Myõ Thaéng, ñoàng baøo duøng cuoác, röïa, gaäy ñaùnh ñuoåi quaân

Myõ vaø Nam Trieàu Tieân.

Trong naêm 1968, 3 thöù quaân ñaùnh 2.313 traän, loaïi khoûi voøng

chieán ñaáu hôn 30.000 teân ñòch, trong ñoù dieät 42 ñaïi ñoäi, 76 trung

ñoäi (coù 15 ñaïi ñoäi Myõ, 5 ñaïi ñoäi Nam Trieàu Tieân); baén rôi vaø

phaù huûy 218 maùy bay, 888 xe quaân söï (coù 221 xe taêng vaø xe boïc

theùp), ñoát hôn 100 trieäu lít xaêng daàu,... Rieâng caùc löïc löôïng vuõ

trang ñòa phöông ñaùnh 2.060 traän, loaïi khoûi voøng chieán ñaáu hôn

20.000 teân, dieät 15 ñaïi ñoäi vaø 40 trung ñoäi, phaù huûy vaø phaù hoûng

493 xe quaân söï (coù 159 xe taêng vaø xe boïc theùp). Du kích ñaùnh

1.188 traän, loaïi khoûi voøng chieán ñaáu 10.792 teân (chieám 30% soá

ñòch bò dieät), phaù huûy vaø phaù hoûng 248 xe quaân söï (coù 98 xe taêng

vaø xe boïc theùp). Caùc löïc löôïng vuõ trang ñòa phöông hy sinh 1.094

caùn boä, chieán só.

Coâng taùc xaây döïng löïc löôïng vaø cuûng coá vuøng giaûi phoùng coù

nhöõng tieán boä môùi. Boä ñoäi ñòa phöông tænh, huyeän coù 2.959 chieán

172

só, so vôùi 1967 taêng 715 ngöôøi. Du kích vaø daân quaân xaõ, thoân coù

12.464 ñoäi vieân, so vôùi naêm 1967 taêng 6.680 ñoäi vieân, trong ñoù

coù 2.370 chieán só nöõ, 792 ñaûng vieân vaø 991 ñoaøn vieân, 551 du

kích maät. Caû naêm thu mua 3.985 taán löông thöïc, coù 3.309 thanh

nieân thoaùt ly, rieâng Hoaøi Nhôn vaø Phuø Myõ tôùi 2.000 ngöôøi. Huy

ñoäng 516.196 ngaøy coâng phuïc vuï chieán tröôøng, ñi ñaàu mieàn nuùi

laø Vónh Thaïnh vaø ñoàng baèng laø Phuø Myõ. Coâng taùc haäu caàn taïi

choã coù nhieàu keát quaû. ÔÛ vuøng tranh chaáp, nhaø naøo cuõng döï tröõ

saün 15 - 20 kg gaïo vaø 5 - 10 kg muoái. Caùc huyeän ñoàng baèng nuoâi

1.800 thöông binh. Moät soá xaõ cuûa Hoaøi Nhôn vaø Phuø Myõ ñeàu coù

coâng söï maät, thöôøng xuyeân nuoâi giaáu vaø baûo veä haøng traêm caùn

boä, thöông binh.

Giöõa luùc quaân daân trong tænh ñang kieân cöôøng choáng traû

nhöõng cuoäc caøn queùt laán chieám cuûa ñòch, trung tuaàn thaùng

11/1968, taïi Tröôøng Ñaûng tænh beân bôø suoái Kaø Xom (Vónh Thaïnh),

Ñaïi hoäi Ñaûng boä tænh Bình Ñònh laàn thöù VII ñöôïc toå chöùc. Hôn

150 ñaïi bieåu thay maët 4.974 ñaûng vieân cuûa 380 ñaûng boä, chi boä

cô sôû veà döï.

Ñoàng chí Ñaëng Thaønh Chôn thay maët Ban Chaáp haønh Ñaûng

boä tænh ñoïc Baùo caùo chính trò cuûa Ñaïi hoäi.

Ñaùnh giaù nhöõng thaønh tích cuûa phong traøo caùch maïng trong

tænh hôn 4 naêm qua (1964 - 1968) Baùo caùo chính trò nhaán maïnh:

chuùng ta ñaõ goùp phaàn ñaéc löïc vôùi toaøn khu, toaøn mieàn ñaùnh baïi

chieán löôïc “chieán tranh ñaëc bieät” vaø 2 cuoäc phaûn coâng muøa khoâ

cuûa ñòch, giaønh thaéng lôïi trong toång tieán coâng vaø noåi daäy Teát

Maäu Thaân, goùp phaàn ñaåy ñòch vaøo theá bò ñoäng chieán löôïc. Boán

naêm qua, phong traøo caùch maïng luoân trong theá tieán coâng ñòch,

löïc ta töø ít chuyeån leân nhieàu. Löïc löôïng vuõ trang ñòa phöông

caøng ñaùnh caøng maïnh, ñöông ñaàu vôùi baát kyø quaân Myõ, nguïy hay

chö haàu, xuaát hieän haøng traêm chieán só, haøng chuïc ñôn vò ñaït

173

danh hieäu “duõng só dieät Myõ”. Ñoäi quaân xung kích ñaáu tranh chính

trò vaø binh vaän leân ñeán haøng chuïc ngaøn ngöôøi saün saøng tieán vaøo

quaän lî, thò traán, thò xaõ, ñoàn boát, caên cöù ñòch hoaëc keát thaønh ñoäi

nguõ beû gaõy caùc traän caøn, ñuoåi Myõ, röôït Nam Trieàu Tieân, buoäc

xe taêng vaø xe uûi Myõ phaûi quay ñaàu. Trong nhieäm kyø qua, ñaõ coù

1.939 ñaûng vieân cuûa Ñaûng boä hy sinh cho söï nghieäp vinh quang

cuûa Ñaûng, cuûa daân toäc. Trong soá ñoù coù 5 tænh uûy vieân, 71 huyeän

uûy vieân, 370 ñaûng vieân ngaõ xuoáng trong caùc lao tuø vaø nhieàu

göông chieán ñaáu kieân cöôøng, laãm lieät khaùc. Ñoù laø nhöõng bieåu

töôïng saùng ngôøi cho Ñaûng boä hoïc taäp, noi göông.

Phaân tích nguyeân nhaân daãn ñeán thaéng lôïi treân, Baùo caùo chính

trò keát luaän: Ñoù laø nhôø ñöôøng loái, phöông chaâm, phöông höôùng

ñaùnh Myõ cuûa Ñaûng ñuùng ñaén vaø söï vaän duïng saùng taïo, linh hoaït

ñöôøng loái ñoù cuûa Ñaûng boä vaøo tình hình cuï theå cuûa ñòa phöông.

Toaøn Ñaûng, toaøn quaân, toaøn daân trong tænh treân döôùi moät loøng

saét son vôùi Ñaûng, vôùi Baùc Hoà, duõng caûm, ngoan cöôøng vöôït qua

muoân vaøn khoù khaên vaø hy sinh, hoaøn thaønh nhieäm vuï ñöôïc giao.

Ñoàng thôøi coù söï chi vieän tích cöïc cuûa ñoàng baøo Haø Tónh keát

nghóa, söï uûng hoä cuûa ñoàng baøo mieàn Baéc ruoät thòt vaø nhaát laø söï

phoái hôïp chieán ñaáu coù hieäu quaû cuûa Sö ñoaøn 3, cuøng caùc chieán

tröôøng trong khu, toaøn mieàn.

Moät nguyeân nhaân nöõa daãn ñeán thaéng lôïi laø Ñaûng boä ñaõ ñaït

nhieàu böôùc tieán trong coâng taùc xaây döïng Ñaûng. So vôùi naêm 1964,

soá löôïng ñaûng vieân toaøn Ñaûng boä taêng 60,4%, soá löôïng chi boä

taêng 60,2%, soá chi boä ñoàng baèng taêng 20,1%, soá ñaûng vieân thaønh

phaàn cô baûn chieám 72,1%, treû chieám 46,3%, nöõ chieám 17%, du

kích xaõ thoân chieám 13,6%. Song coâng taùc xaây döïng Ñaûng veà toå

chöùc chöa theo kòp yeâu caàu nhieäm vuï chính trò, phaùt trieån Ñaûng

chaäm, nhaát laø caùc ñòa baøn troïng ñieåm, noäi thò vaø löïc löôïng nöõ,

hôïp phaùp. Xaây döïng “chi boä 4 toát, ñaûng vieân 4 toát” coøn haïn cheá,

chöa chuù troïng boài döôõng phaåm chaát ñaïo ñöùc coäng saûn cho caùn

174

boä vaø ñaûng vieân, khaéc phuïc tö töôûng höõu khuynh, tieâu cöïc chaäm.

Khi böôùc vaøo “chieán tranh cuïc boä”, khoâng nhöõng chöa löôøng

heát aâm möu, thuû ñoaïn thaâm ñoäc cuûa ñòch, luùng tuùng giöõa chuaån

bò khôûi nghóa thò xaõ vôùi choáng caøn queùt laán chieám cuûa ñòch, maø

coâng taùc chuaån bò noäi boä (phöông chaâm, phöông thöùc,...) chöa

ñaày ñuû, neân thieáu kòp thôøi ñeà ra nhöõng bieän phaùp coù hieäu quaû,

löïc löôïng bò toån thaát naëng.

Treân cô sôû ñaùnh giaù nhöõng öu, khuyeát ñieåm cuûa phong traøo

vaø laõnh ñaïo, chæ ñaïo cuûa Ñaûng boä, Ñaïi hoäi ñeà ra nhieäm vuï tröôùc

maét: Ñaåy maïnh moïi maët coâng taùc, ra söùc taêng cöôøng xaây döïng löïc

löôïng caùch maïng veà moïi maët, coi troïng coâng taùc xaây döïng Ñaûng,

tieáp tuïc tieán coâng vaø noåi daäy ñaùnh baïi aâm möu vaø thuû ñoaïn cuûa

ñòch, cuøng toaøn khu, toaøn mieàn Nam giaønh thaéng lôïi quyeát ñònh.

Ñaïi hoäi ñaõ baàu Ban Chaáp haønh Ñaûng boä nhieäm kyø môùi, goàm

22 ñoàng chí (20 chính thöùc vaø 2 döï khuyeát, 1 daân toäc, 2 nöõ).

Ñoàng chí Ñaëng Thaønh Chôn ñöôïc baàu laøm Bí thö Tænh uûy.

*

Vôùi chaân lyù saùng ngôøi “Khoâng coù gì quyù hôn ñoäc laäp töï do”,

vôùi tinh thaàn “Quyeát töû cho Toå quoác quyeát sinh” trong 4 naêm

(1965 - 1968), Ñaûng boä vaø quaân daân Bình Ñònh ñaõ goùp phaàn

quan troïng cuøng quaân daân caû nöôùc laøm phaù saûn chieán löôïc “chieán

tranh cuïc boä”, laøm ñaûo loän theá chieán löôïc cuûa ñòch, laøm lung lay

yù chí xaâm löôïc cuûa ñeá quoác Myõ, buoäc chuùng phaûi xuoáng thang

chieán tranh, ngoài vaøo baøn ñaøm phaùn vôùi ta ôû Pari.

Trong ñieàu kieän laø moät chieán tröôøng troïng ñieåm “tìm dieät”

cuûa ñòch, quaân daân Bình Ñònh ñaõ chieán ñaáu kieân cöôøng treân ñòa

baøn xung yeáu vaø khoác lieät cuûa mieàn Trung, khoâng nhöõng giaønh

thaéng lôïi to lôùn trong muøa khoâ I, maø coøn vöôn leân cuøng quaân

175

daân toaøn mieàn beû gaõy chieán löôïc 2 goïng kìm “tìm dieät” vaø “bình

ñònh” trong muøa khoâ II. Ñaëc bieät trong cuoäc tieán coâng vaø noåi daäy

Xuaân 1968, löïc löôïng ñòa phöông ñaõ hoaøn thaønh nhieäm vuï taäp

kích taùo baïo vaøo noäi thò Quy Nhôn, ñöa chieán tranh nhaân daân vaøo

taän saøo huyeät cuûa ñòch ôû ñòa phöông.

Thôøi kyø naøy coù nhöõng ñieåm noåi baät:

1. Ñaûng boä ñaõ kòp thôøi xaùc ñònh quyeát taâm ñaùnh Myõ vaø sôùm

bieán quyeát taâm cuûa Ñaûng boä thaønh quyeát taâm saét ñaù cuûa quaân

daân toaøn tænh. Quyeát taâm ñoù vöøa döïa vaøo nieàm tin cuûa Ñaûng boä

vaø quaân daân ñòa phöông ñoái vôùi ñöôøng loái caùch maïng, ngheä

thuaät chæ ñaïo chieán tranh taøi gioûi cuûa Ñaûng, vöøa laø bieåu hieän cuûa

tinh thaàn caùch maïng “cöù ñaùnh Myõ seõ tìm ra caùch thaéng Myõ”.

Quyeát taâm thaéng Myõ vaø chö haàu ñöôïc theå hieän maïnh meõ trong

löïc löôïng caùch maïng ñòa phöông (vuõ trang, chính trò, binh vaän),

töø caùn boä vaø ñaûng vieân, caùc ngaønh giôùi ñeán moïi ngöôøi daân, moïi

löùa tuoåi treân caû 3 vuøng. Cho neân tröôùc böôùc ngoaët hieåm ngheøo

cuûa chieán tranh, phong traøo caùch maïng trong tænh khoâng heà chaäp

chôøn, maø vaãn tieáp tuïc phaùt trieån. Tuy nhieân trong buoåi ñaàu chuyeån

giai ñoaïn, tröïc tieáp ñöông ñaàu vôùi keû thuø môùi ñoâng quaân vaø taøn

baïo, vieäc vaän duïng phöông chaâm vaø phöông thöùc coøn luùng tuùng.

2. Ñaûng boä kieân quyeát giöõ vöõng theá tieán coâng vaø phaùt ñoäng

phong traøo “4 baùm”. Nhôø theá maø quaân daân trong tænh ñaõ phaùt

huy söùc maïnh toång hôïp, giaønh ñöôïc thaéng lôïi to lôùn trong muøa

khoâ I (1965 - 1966). Do thieáu chuû ñoäng tieán coâng vaø lôi loûng

phong traøo “4 baùm”, töø giöõa naêm 1966 ñeán ñaàu 1967, löïc löôïng

caùch maïng bò baät ra khoûi daân, daân bò keïp trong khu doàn, aáp

chieán löôïc. Hoäi nghò thaùng 5/1967 ñaõ nhaän ra khuyeát ñieåm, kieân

quyeát khaéc phuïc, chuyeån ñöôïc phong traøo vaø giaønh thaéng lôïi

lôùn trong Xuaân Maäu Thaân. Thöïc tieãn treân chöùng toû, duø gaëp tình

theá khoù khaên nhaát, neáu caùc löïc löôïng caùch maïng kieân trì theá tieán

176

coâng vaø baùm truï trong daân, thì phong traøo caùch maïng vaãn toàn taïi

vaø tieán leân giaønh thaéng lôïi.

3. Thaéng lôïi trong “chieán tranh cuïc boä” coøn laø thaéng lôïi cuûa

theá traän chieán tranh nhaân daân, tröôùc heát laø theá traän loøng daân.

Theá traän lôïi haïi naøy hình thaønh trong choáng “chieán tranh ñaëc

bieät” vaø phaùt trieån trong choáng “chieán tranh cuïc boä”. Nhôø giaûi

quyeát toát vaán ñeà cô baûn naøy, neân Ñaûng boä ñaõ huy ñoäng ñöôïc söùc

maïnh toaøn daân, khoâng chæ trong xaây döïng vaø cuûng coá caên cöù ñòa

mieàn nuùi, heä thoáng laøng xaõ chieán ñaáu ñoàng baèng, cuõng nhö caùc

haønh lang baøn ñaïp, caên cöù loõm vuøng saâu, vuøng ven vaø noäi thò,

maø coøn phaùt ñoäng maïnh meõ phong traøo chieán tranh du kích treân

3 vuøng, phaùt huy theá chuû ñoäng tieán coâng 3 muõi, giaønh ñöôïc thaéng

lôïi lôùn qua caùc giai ñoaïn.

177

Chöông XIII

QUYEÁT LIEÄT CHOÁNG PHAÙ “BÌNH ÑÒNH”,

GOÙP PHAÀN ÑAÙNH BAÏI “VIEÄT NAM HOÙA CHIEÁN TRANH”

(1969 - 1972)

I. LAÀN LÖÔÏT ÑAÙNH BAÏI CAÙC KEÁ HOAÏCH “BÌNH ÑÒNH”

Chieán löôïc “chieán tranh cuïc boä” bò thaát baïi, Nichxôn ñieàu

chænh chuû tröông “phi Myõ hoùa” cuûa Gioânxôn thaønh chieán löôïc

“Vieät Nam hoùa chieán tranh”, duøng “söùc maïnh toái ña veà quaân söï

keát hôïp vôùi nhöõng thuû ñoaïn veà chính trò vaø ngoaïi giao raát xaûo

quyeät hoøng giaønh theá maïnh, coâ laäp vaø boùp ngheït cuoäc khaùng chieán

cuûa nhaân daân ta”⁽¹⁾trong theá buoäc phaûi xuoáng thang chieán tranh.

Myõ tính thöïc hieän chieán löôïc naøy trong 4 naêm (1969 - 1972) vôùi

5 bieän phaùp chieán löôïc, trong ñoù quan troïng nhaát laø taêng cöôøng

quaân nguïy vaø raùo rieát “bình ñònh noâng thoân” Myõ - nguïy ñeàu

xem “bình ñònh noâng thoân” vöøa laø muïc tieâu, vöøa laø bieän phaùp

then choát, laø “chìa khoùa” quyeát ñònh söï soáng coøn cuûa nguïy quyeàn

vaø thaønh baïi cuûa “Vieät Nam hoùa chieán tranh”. Ñaây laø aâm möu

chieán löôïc heát söùc thaâm ñoäc cuûa taäp ñoaøn kheùt tieáng dieàu haâu

Nichxôn, ñeå keùo daøi cuoäc chieán tranh xaâm löôïc vôùi “giaù reû caû

veà tính maïng vaø tieàn cuûa Myõ”.

Naêm 1969, Bình Ñònh vaãn laø moät trong nhöõng troïng ñieåm

ñaùnh phaù raát khoác lieät cuûa Myõ - nguïy. Töø thaùng 11/1968, cuøng

vôùi 2 tænh Vónh Long vaø Traø Vinh (khu IX), Myõ - nguïy laáy moät

soá xaõ vuøng giaûi phoùng baéc tænh (AÂn Thaïnh, Hoaøi Myõ, Myõ Taøi)

⁽¹⁾Baùo caùo chính trò cuûa Ban Chaáp haønh Trung öông Ñaûng taïi Ñaïi hoäi ñaïi bieåu

toaøn quoác cuûa Ñaûng laàn thöù IV.

178

laøm nôi thí ñieåm keá hoaïch “bình ñònh caáp toác”. Ñaàu 1969, chuùng

ñeà ra keá hoaïch “bình ñònh vaø xaây döïng 1969” vôùi tham voïng

kieåm soaùt 619/659 thoân trong toaøn tænh, trong ñoù “bình ñònh troïng

ñieåm” 182 thoân, giaønh laïi 160.000 daân vuøng giaûi phoùng vaø laøm

chuû cuûa ta, “cuûng coá” 104 thoân vuøng tranh chaáp vaø loûng keïp;

“nuoâi döôõng vaø phaùt trieån” 330 thoân vuøng chuùng kieåm soaùt.

Thaùng 4/1969, teân ñaïi taù Nguyeãn Moäng Huøng coù nhieàu nôï maùu

vôùi ñoàng baøo vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long, ñöôïc ñieàu ñeán

laøm tænh tröôûng kieâm chæ huy tröôûng Tieåu khu Bình Ñònh.

Ñeå thöïc hieän keá hoaïch naøy, Myõ - nguïy huy ñoäng löïc löôïng

khoaûng 56.000 teân (Khu V: 389.800 teân)⁽¹⁾. Quaân chuû löïc coù Löõ

duø 173 Myõ, 2 trung ñoaøn cuûa Sö ñoaøn Maõnh Hoå Nam Trieàu Tieân,

2 Trung ñoaøn 40, 41 thuoäc Sö ñoaøn 22 nguïy. Quaân ñòa phöông

vaø phuï quaân vôùi 73 ñaïi ñoäi, 6 trung ñoäi baûo an, thaùm baùo vaø

caûnh saùt daõ chieán, 354 trung ñoäi daân veä vaø thanh nieân chieán

ñaáu, 60 ñoaøn “bình ñònh”. So vôùi naêm 1968, quaân ñòa phöông

taêng 10 ñaïi ñoäi vaø 142 trung ñoäi. Phoøng veä daân söï phaùt trieån oà aït

töø 900 (cuoái 1968) taêng leân 4.000 (6/1969) vaø 9.000 teân (11/1969),

döï kieán phaùt trieån khoaûng 93.000 nhaân daân töï veä.

Ngoaøi ra, chuùng coøn taêng cöôøng 2 tieåu ñoaøn thuoäc Sö ñoaøn 4

Myõ töø Gia Lai xuoáng, 1 trung ñoaøn thieáu cuûa Sö ñoaøn Baïch Maõ

Nam Trieàu Tieân töø Phuù Yeân ra. Caùc loaïi maùy bay, phaùo binh, xe

boïc theùp, taøu thuyeàn haûi quaân ñeàu taêng. Ñoù laø chöa tính moät löïc

löôïng raát hieåm aùc vaø khoâng nhoû laø nguïy quyeàn, giaùn ñieäp, tình

baùo, maät vuï. Chuùng chia Hoaøi Nhôn thaønh hai quaän ñeå deã ñaùnh

phaù. Quaän Tam Quan goàm 6 xaõ phía baéc, quaän Hoaøi Nhôn goàm

6 xaõ phía nam.

Phía baéc, Löõ ñoaøn duø 173 Myõ cuøng 2 Trung ñoaøn 40, 41 nguïy

ñöôïc phi phaùo, xe taêng vaø thieát giaùp, xe uûi ñaát yeåm trôï toái ña,

⁽¹⁾Cuoái 1968, quaân ñòch ôû Bình Ñònh coøn 44.856 teân.

179

caøn noáng laán, chaø xaùt aùc lieät nhieàu nôi, nhaát laø caùc xaõ “bình ñònh

troïng ñieåm” Myõ Lôïi, Myõ Thaéng, Myõ Thoï, Myõ Loäc (Phuø Myõ);

Hoaøi Höông, Hoaøi Thanh, Hoaøi Chaâu, Hoaøi Haûo (Hoaøi Nhôn);

AÂn Thaïnh, AÂn Tín (Hoaøi AÂn).

Phía nam, quaân Nam Trieàu Tieân phaân taùn ñeán caáp trung ñoäi

cuøng baûo an, daân veä, 30 ñoaøn “bình ñònh”, nguïy quyeàn... ñaùnh

phaù 18 xaõ, laáy Caùt Hanh vaø Nhôn Myõ laøm “troïng ñieåm bình

ñònh”. Moät boä phaän khaùc quaân Nam Trieàu Tieân môû haøng chuïc

traän caøn giaûi toûa voøng ngoaøi, coù hai traän lôùn: 26/2 - 10/3/1969 vaø

24/2 - 3/3/1969. Ñòch duøng khuûng boá ñieån hình ñeå ñaùnh phaù,

thanh loïc daân hoøng truy troùc caùc löïc löôïng ta ôû nhöõng vuøng troïng

ñieåm. Myõ Thaéng laø xaõ ñöôïc Tænh uûy vaø Huyeän uûy Phuø Myõ choïn

laøm thí ñieåm xaây döïng xaõ thoân, ñòch cuõng laáy Myõ Thaéng laøm

troïng ñieåm “bình ñònh caáp toác”. Taïi Caùt Hanh, 1 ñaïi ñoäi baûo an

cuøng 3 trung ñoäi daân veä vaø boïn aùc oân ñòa phöông do teân Saùng,

chi khu tröôûng kieâm quaän tröôûng Phuø Caùt chæ huy, duøng gaäy tre

vaây ñaùnh döõ doäi töøng ngöôøi daân, töøng thoân moät.

ÔÛ thò traán, thò xaõ, quaän lî, xung quanh caên cöù quaân söï, doïc

truïc giao thoâng chieán löôïc, chuùng lieân tuïc môû nhöõng cuoäc haønh

quaân caûnh saùt, ñaåy maïnh chieán dòch “phöôïng hoaøng” vaø “ñoàng

tieán”, thöïc hieän keá hoaïch “ñoaøn nguõ hoùa”, buoäc moïi ngöôøi phaûi

tham gia caùc toå chöùc chính trò, ñaûng phaùi phaûn ñoäng. Ñoàng thôøi

phaùt trieån maïnh phoøng veä daân söï nhaèm boâi lem quaàn chuùng,

gaây nghi ngôø ñoá kî noäi boä nhaân daân, ñeå voâ hieäu hoùa quaàn chuùng

caùch maïng vaø truy troùc cô sôû hôïp phaùp, du kích, töï veä maät. Chuùng

raùo rieát cuûng coá nguïy quyeàn caùc caáp, ñöa boïn aùc oân löu vong vaø

boïn löu manh coân ñoà naém boä maùy keïp cô sôû. Boïn caàm ñaàu caùc

toå chöùc chính trò vaø ñaûng phaùi phaûn ñoäng, moät soá chöùc saéc trong

caùc toân giaùo cuõng raùo rieát chuaån bò löïc löôïng, ñeå tranh giaønh

aûnh höôûng vôùi ta khi coù giaûi phaùp chính trò.

ÔÛ mieàn nuùi, ñòch taêng cöôøng phi phaùo, raûi chaát ñoäc hoùa hoïc

180

keát hôïp vôùi nhöõng cuoäc haønh quaân “tìm dieät” saâu vaøo caên cöù

Kim Sôn, An Laõo, Vónh Thaïnh, nhaèm tieâu dieät chuû löïc ta vaø cô

quan laõnh ñaïo cuûa tænh. Ñoàng thôøi, tích cöïc ñaùnh phaù vuøng giaùp

ranh ñeå ngaên chaën vaø trieät phaù cöûa khaåu vaø haønh lang, phaù hoaïi

saûn xuaát, bao vaây phong toûa kinh teá ta.

Trong khi ñòch raùo rieát ñaùnh phaù vaø “bình ñònh” raát khoác

lieät, ta gaëp khoâng ít khoù khaên.

Sau caùc cuoäc tieán coâng vaø noåi daäy töø Teát Maäu Thaân, cuøng

nhöõng ñôït phaûn kích cuûa ñòch suoát 1968, caùc löïc löôïng vuõ trang

vaø cô sôû hôïp phaùp toån thaát, chöa kòp cuûng coá vaø boå sung⁽¹⁾. Thöïc löïc

caùc maët ôû 3 vuøng ñeàu giaûm suùt. Nhieàu nôi ôû An Laõo, Vónh Thaïnh

vaø Vaân Canh maát muøa, bò ñòch phaù hoaïi, neân ñoàng baøo laâm vaøo

caûnh ñoùi keùm, dòch beänh keùo daøi, nhaát laø ôû An Laõo. Vuøng giaûi

phoùng ñoàng baèng bò thu heïp, coù nôi nuùng theá, nhaát laø caùc huyeän

phía baéc. Phong traøo ñaáu tranh ôû ñoâ thò vaø vuøng ñòch kieåm soaùt

khöïng laïi. Moät soá nôi, caùc löïc löôïng vuõ trang vaø ñoäi coâng taùc baät

khoûi ñòa baøn. Phong traøo chieán tranh du kích bò haïn cheá. Söï lieân

laïc giöõa tænh vôùi huyeän, xaõ vaø cô sôû beân trong gaëp nhieàu trôû

ngaïi, coù luùc, coù nôi bò giaùn ñoaïn.

Ngoaøi ra, söï chæ ñaïo vaø coâng taùc chính trò tö töôûng cuûa ta

cuõng coù nhöõng haïn cheá. Vieäc phaùt hieän, nghieân cöùu nhöõng aâm

möu, thuû ñoaïn ñaùnh phaù môùi cuûa ñòch, nhaát laø chuû tröông “bình

ñònh caáp toác” chöa kòp thôøi vaø cuï theå. Trong moät boä phaän caùn

boä, ñaûng vieân vaø chieán só naûy sinh nhöõng leäch laïc tröôùc tình hình

môùi: chuû quan vaø lôi loûng caûnh giaùc, aûo töôûng hoøa bình, troâng

chôø vaøo Hoäi nghò Pari⁽²⁾.

⁽¹⁾Naêm 1968, caùc löïc löôïng vuõ trang ñòa phöông toån thaát 1.094 caùn boä vaø

chieán só. Trung bình moãi ñaïi ñoäi boä binh tænh, huyeän chæ coøn 15 - 20 tay suùng.

⁽²⁾Theo Baùo caùo veà coâng taùc giaønh daân 2 naêm qua cuûa Tænh uûy trong hoäi nghò

Tænh uûy môû roäng (7/1970).

181

Tröôùc tình hình ñoù, thaùng 1/1969, Thöôøng vuï Tænh uûy hoïp,

xaùc ñònh nhieäm vuï tröôùc maét cuûa toaøn Ñaûng boä laø: Ra söùc tieâu

dieät sinh löïc ñòch, ñaåy maïnh phöông tieän chieán tranh vaø giao

thoâng. Tieâu dieät löïc löôïng keïp, ñaåy maïnh phong traøo quaàn chuùng

noåi daäy giaûi phoùng noâng thoân; ñoàng thôøi lieân tuïc tieán coâng ñòch ôû

thò xaõ, caû quaân söï vaø chính trò. Hoäi nghò quyeát ñònh môû chieán

dòch Xuaân - Heø 1969.

Ñeå toång keát phong traøo thi ñua “tìm Myõ maø ñaùnh, tìm nguïy

maø dieät” nhöõng naêm qua vaø taïo khí theá cho caùc ñôït hoaït ñoäng

ñaàu 1969, Tænh uûy vaø UÛy ban caùch maïng tænh toå chöùc Ñaïi hoäi

lieân hoan chieán só thi ñua coâng - noâng - binh toaøn tænh; ñoàng thôøi

phaùt ñoäng ñôït thi ñua “muøa xuaân quyeát thaéng”. Caùc huyeän vaø

caùc cô quan tænh tieáp tuïc ñôït chænh huaán töø thaùng 12/1968, hoïc

taäp Nghò quyeát 8 cuûa Khu uûy (thaùng 10/1968) vaø Nghò quyeát Ñaïi

hoäi Ñaûng boä tænh laàn thöù VII (11/1968).

Thöïc hieän muïc tieâu chieán löôïc trong Thö chuùc Teát Kyû Daäu

(1969) cuûa Chuû tòch Hoà Chí Minh, cuøng caùc chieán tröôøng, ta môû

lieàn 2 ñôït hoaït ñoäng: Xuaân (maät danh laø chieán dòch Z) töø 22/2 -

20/3/1969 vaø Heø (maät danh laø chieán dòch TP) töø 1/5 - 20/6/1969,

giaùng ñoøn phuû ñaàu vaøo keá hoaïch “bình ñònh caáp toác” vaø chieán

löôïc “Vieät Nam hoùa chieán tranh” cuûa Myõ - nguïy.

Veà quaân söï, 6 thaùng ñaàu naêm 1969, 3 thöù quaân (coù Trung

ñoaøn 12 cuûa Sö ñoaøn 3) ñaõ loaïi 10.110 teân. Chæ ñeâm 22 raïng

ngaøy 23/2/1969 môû maøn chieán dòch Xuaân, quaân daân toaøn tænh

ñoàng loaït tieán coâng 125 muïc tieâu ñòch ôû haàu khaép caùc huyeän vaø

thò xaõ. Rieâng du kích ñaõ loaïi 3.094 teân, coù 645 teân tröïc tieáp laøm

nhieäm vuï “bình ñònh”. Baén rôi 72 maùy bay, baén chaùy vaø baén

hoûng 227 xe quaân söï, coù 34 xe taêng vaø M113. Ngoùt 90 nhaø kho

vaø 43.000 taán bom ñaïn bò phaù huûy, hôn 100 trieäu lít xaêng daàu bò

ñoát phaù.

182

Hôn 68.000 löôït ngöôøi ôû 100 thoân noåi daäy, dieät 600 aùc oân,

baét giaùo duïc vaø caûi taïo 1.800 teà ñieäp, ñaùnh phaù 68 aáp chieán löôïc

vaø khu doàn, coù 33 caùi bò phaù banh, ñöa 2.650 daân veà laøng cuõ.

Baèng ba muõi giaùp coâng, quaàn chuùng bao vaây böùc ruùt choát baûo

an Loäc Trung (Phöôùc Sôn - Tuy Phöôùc), phaù aáp chieán löôïc

Thaùi Phuù vaø Vónh Thaønh (Caùt Taøi - Phuø Caùt); Trung Thöù vaø

Trung Töôøng (Myõ Chaùnh - Phuø Myõ), ñaäp phaù truï sôû nguïy quyeàn

vaø di tích ñòch ôû Nhôn Haäu, Nhôn Khaùnh (An Nhôn). Sau nhieàu

laàn giaønh giaät quyeát lieät vôùi ñòch, ta laøm chuû theâm 17 thoân ôû

5 xaõ vôùi 14.000 daân, tranh chaáp gaàn 80 thoân vôùi 46.000 daân, phaù

loûng keïp 70 thoân vôùi 40.000 daân.

Quaàn chuùng ñaåy maïnh nhöõng cuoäc ñaáu tranh tröïc dieän choáng

ñòch ñaùnh phaù laøng xoùm vaø daân ñeå “bình ñònh caáp toác”; ñoàng

thôøi tuyeân truyeàn roäng raõi giaûi phaùp 10 ñieåm cuûa Maët traän Daân

toäc Giaûi phoùng mieàn Nam Vieät Nam taïi cuoäc toïa ñaøm Pari. Treân

1.000 daân ñoâng Phuø Myõ, chuû yeáu laø phuï nöõ vôùi caøo coû, dao röïa

trong tay 6 ngaøy ñeâm lieân tuïc bao vaây choáng ñòch duøng xe taêng

vaø xe uûi ñeå phaùt quang, caøy phaù laøng xoùm, ruoäng vöôøn. Nhaân

ngaøy 19/5/1969, hôn 1.000 ñoàng baøo xaõ Nhôn Myõ (An Nhôn),

“troïng ñieåm bình ñònh” cuûa ñòch ôû phía nam, toå chöùc mít-tinh

kyû nieäm sinh nhaät Baùc Hoà, tieán coâng chính trò boïn nguïy quyeàn

thoân xaõ vaø binh só nguïy. Hôn 20.000 daân ôû vuøng giaûi phoùng

Hoaøi Nhôn vaø Phuø Myõ toå chöùc haøng chuïc cuoäc mít-tinh, bieåu

tình thò uy, bieåu döông löïc löôïng, haï quyeát taâm chieán ñaáu baûo

veä vuøng giaûi phoùng.

Phong traøo thò xaõ, thò traán vaø vuøng ñòch kieåm soaùt khôûi saéc.

Töø 23 - 30/5/1969, nhaân ngaøy leã Phaät Ñaûn, hôn 50.000 löôït

ñoàng baøo giaùo löông cuûa thò xaõ, thò traán vaø quaän lî trong tænh

xuoáng ñöôøng ñoøi töï do tín ngöôõng, ñoøi traû töï do cho Hoøa thöôïng

Thích Thieän Minh, ñoøi daân sinh daân chuû, chaám döùt chieán tranh

vaõn hoài hoøa bình, höôûng öùng giaûi phaùp 10 ñieåm cuûa Maët traän

183

Daân toäc Giaûi phoùng mieàn Nam Vieät Nam. Cuoäc leã röôùc Phaät

taïi chuøa Long Khaùnh thu huùt hôn 30.000 löôït ñoàng baøo caùc

taàng lôùp Quy Nhôn tham gia. Ngaøy 30/5/1969, taát caû caùc tröôøng

hoïc, chôï buùa, nghieäp ñoaøn ñeàu baõi khoùa, baõi chôï vaø ñình coâng

cuøng 10.000 löôït ngöôøi xuoáng ñöôøng.

Cô sôû hôïp phaùp vaø noäi tuyeán toå chöùc 50 vuï phaûn chieán vaø

binh bieán ôû Quy Nhôn, Phuø Myõ, Hoaøi Nhôn, dieät 196 teân (coù 20

só quan Myõ, nguïy). Vaän ñoäng raõ nguõ taäp theå 7 trung ñoäi thanh

nieân chieán ñaáu, daân veä, phoøng veä daân söï vaø 2 ñoaøn “bình ñònh”.

Ñaøo raõ nguõ leû teû 800 phoøng veä daân söï, 400 baûo an, 160 lính coäng

hoøa, mang veà 137 suùng.

Ngaøy 19/6/1969, höôûng höùng Ñaïi hoäi ñaïi bieåu Quoác daân

mieàn Nam Vieät Nam thaønh laäp Chính phuû Caùch maïng laâm thôøi

Coäng hoøa mieàn Nam Vieät Nam (10 - 12/6/1969), UÛy ban caùch

maïng tænh Bình Ñònh ñoåi thaønh UÛy ban nhaân daân caùch maïng

tænh, do ñoàng chí Nguyeãn Trung Tín laøm Chuû tòch, chính thöùc ra

maét. UÛy ban ra lôøi keâu goïi ñoàng baøo toaøn tænh taêng cöôøng ñoaøn

keát, haêng haùi tham gia haønh ñoäng caùch maïng, kieân quyeát ñaùnh

baïi caùc aâm möu, thuû ñoaïn ñaùnh phaù vaø “bình ñònh” raát taøn khoác

cuûa ñòch.

Thaéng lôïi Xuaân - Heø 1969 dieãn ra giöõa luùc ñòch taäp trung

söùc môû ñôït cao ñieåm “bình ñònh caáp toác” (thaùng 3 - 5/1969).

Thaéng lôïi ñoù böôùc ñaàu taïo theá, löïc vaø khaû naêng môùi, laøm tieàn ñeà

cho ta noã löïc vöôn leân maïnh meõ hôn nöõa ñeå ngaên chaën, ñaåy luøi

töøng böôùc chöông trình “bình ñònh noâng thoân” cuûa ñòch.

Ñòch ngaøy caøng ñieân cuoàng vaø hieåm ñoäc trong “bình ñònh

noâng thoân”. Cuoái thaùng 5/1969, chuùng môû ñôït cao ñieåm “bình

ñònh caáp toác” ôû 10 xaõ ñoâng Phuø Myõ vaø ñoâng, taây Hoaøi Nhôn.

Ñeán thaùng 7/1969, ñòch oà aït môû roäng ra hôn 50 xaõ trong toaøn

tænh, chuû yeáu laø vuøng giaûi phoùng vaø vuøng laøm chuû maïnh cuûa ta.

184

Troïng ñieåm ñaùnh phaù goàm Hoaøi Nhôn, Phuø Myõ, An Nhôn,

baøn ñaïp khu Ñoâng, ven Quy Nhôn, caùc truïc giao thoâng chieán

löôïc 1 vaø 19.

Taïi caùc vuøng “troïng ñieåm bình ñònh”, moät phaàn chuû löïc nguïy

vaø quaân Nam Trieàu Tieân phaân taùn cuøng quaân ñòa phöông tröïc

tieáp hoã trôï caùc ñoaøn “bình ñònh” loàng loän ñaùnh phaù, khuûng boá

quaàn chuùng. Caøn queùt laán chieám ñeán ñaâu, chuùng ñoùng choát keïp

daân ñeán ñoù. Heä thoáng choát ñieåm toaøn tænh töø 165 choát (cuoái

1968) taêng leân 365 choát (ñaàu 1970). Hoaøi Nhôn töø 16 leân 117

choát, Phuø Myõ taêng leân 96 choát; rieâng xaõ Myõ Hieäp tôùi 23 choát,

Hoaøi Chaâu 19 choát. Thuû ñoaïn “bình ñònh” chuû yeáu laø keïp daân

taïi choã baèng heä thoáng choát ñieåm. Nhöõng nôi khoù baûo ñaûm an

ninh, nhö ñoâng baéc Hoaøi Nhôn vaø taây Phuø Caùt, chuùng gom xuùc

daân vaøo caùc khu doàn taïi choã, moãi khu töø 1.600 ñeán 3.000 daân.

Chuùng ñaùnh phaù khoác lieät, dai daúng vaø toaøn dieän caû veà

quaân söï, chính trò, kinh teá, tình baùo, chieán tranh taâm lyù... nguy

hieåm nhaát laø chieán thuaät “tam giaùc chieán”⁽¹⁾. Quaân Myõ vaø Nam

Trieàu Tieân caøn queùt voøng ngoaøi, voøng trong laø boïn coäng hoøa,

ñaùnh phaù saâu laø ñòa phöông quaân cuøng phuï quaân, nguïy quyeàn.

Ñoái töôïng ñaùnh phaù chính laø caùn boä, ñaûng vieân, cô sôû baát hôïp

phaùp vaø hôïp phaùp, nhaát laø du kích, töï veä, an ninh maät. Vôùi quaàn

chuùng, nhaèm vaøo quaàn chuùng tích cöïc, soá gia ñình coù quan heä ít

nhieàu vôùi ta, baèng moïi caùch hoøng phaân hoùa, loâi keùo, chia reõ, ly

giaùn, uy hieáp vaø cöôõng böùc daân.

Cuoái thaùng 5/1969, giöõa luùc ñòch oà aït trieån khai cao ñieåm keá

hoaïch “bình ñònh caáp toác”, taäp trung ñaùnh phaù caùc vuøng giaûi

phoùng vaø laøm chuû cuûa ta, Tænh uûy toå chöùc hoäi nghò môû roäng hoïc

taäp Nghò quyeát Boä Chính trò (4/1969) vaø Nghò quyeát Khu uûy laàn

⁽¹⁾Tình baùo chieán, taâm lyù chieán vaø du kích chieán.

185

thöù IX (4/1969). Sau khi ñeà ra phöông höôùng nhieäm vuï chung

cuûa Ñaûng boä ñeán cuoái 1969, hoäi nghò xaùc ñònh:

- Ñoái vôùi quaân Myõ vaø chö haàu, nhaèm vaøo dieät sinh löïc cao

caáp vaø ñaùnh phaù caùc phöông tieän chieán tranh. Nguïy thì taäp trung

dieät löïc löôïng keïp vaø boïn aùc oân ñaàu soû. Ñoàng thôøi thöïc hieän

quaân söï hoùa caùc ñoaøn theå quaàn chuùng vaø vuõ trang toaøn daân.

- Veà giaønh, giöõ vaø naém daân noâng thoân, hoäi nghò xem ñoù laø

“vaán ñeà goác, laø caùi truïc cuûa toaøn boä phong traøo hieän nay”. Höôùng

giaønh daân laø phía nam, nhaát laø caùc vuøng xung quanh thò xaõ, quaän

lî, thò traán, caùc caên cöù quaân söï cuûa ñòch vaø truïc ñöôøng soá 1, 19.

Ñoàng thôøi kieân quyeát giöõ daân, ñaùnh baïi aâm möu “bình ñònh caáp

toác” cuûa ñòch, ra söùc xaây döïng vuøng giaûi phoùng veà moïi maët.

- Ñoái vôùi thò xaõ, tieáp tuïc ñaåy maïnh tieán coâng vaø noåi daäy,

phaùt trieån theá tieán coâng ñòch, noã löïc xaây döïng löïc löôïng chính trò

vaø quaân söï taïi choã ngaøy caøng maïnh.

Tuy böôùc ñaàu thaáy ñöôïc aâm möu “bình ñònh caáp toác” cuûa

ñòch, nhöng hoäi nghò thaùng 5/1969 coù nhöõng haïn cheá⁽¹⁾. Thaùng

6/1969, Thöôøng vuï coù chæ thò uoán naén veà choáng phaù bình ñònh,

giaønh vaø giöõ daân ôû ñoàng baèng. Ñoàng thôøi cöû caùn boä tænh, coù moät

soá tænh uûy vieân vaø laõnh ñaïo caùc ban ngaønh, xuoáng giuùp caùc huyeän

phía baéc vaø phía nam. Thaùng 7/1969, Thöôøng vuï ra Nghò quyeát

veà coâng taùc giaønh daân vuøng ven vaø giöõ daân vuøng giaûi phoùng

noâng thoân. Nghò quyeát chæ roõ: “Hai vaán ñeà quan troïng baäc nhaát

hieän nay ôû noâng thoân laø giaønh daân vuøng ñòch kieåm soaùt vaø giöõ

daân, xaây döïng vuøng giaûi phoùng”. Tieáp theo, 17/8/1969, Thöôøng

vuï ra Chæ thò khaån caáp: “Ra söùc choáng noáng laán, ñaùnh baïi aâm

möu “bình ñònh caáp toác” cuûa ñòch, kieân quyeát giöõ vöõng vuøng giaûi

phoùng vaø laøm chuû”. Chæ thò ñaët vaán ñeà truï baùm vaø tích cöïc phaûn

⁽¹⁾Theo Baùo caùo toång keát veà chæ ñaïo coâng taùc giaønh giöõ daân, choáng aâm möu

“bình ñònh caáp toác” cuûa Tænh uûy (7/1970).

186