Một số biện pháp quản lí hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường Trung học cơ sở thành phố Hồ Chí Minh
VJE
Tạp chí Giáo dục, Số 450 (Kì 2 - 3/2019), tr 9-14; 19
MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Nguyễn Văn Hiếu - Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh
Ngày nhận bài: 20/01/2019; ngày sửa chữa: 01/02/2019; ngày duyệt đăng: 20/02/2019.
Abstract: In this article, we present the theoretical and practical basis, from which, propose some
measures to manage teaching activities in the direction of student competency development in
secondary schools in Ho Chi Minh City. Research results are not only meaningful for the study
area but can also be applied to other localities with similar conditions in all the country.
Keywords: Measures, teaching activities, competency development, secondary schools.
đang trong giai đoạn “chuyển mình” dần dần để “thích
ứng” với sự thay đổi về cách tiếp cận nên vẫn còn gặp
nhiều khó khăn, hạn chế. Chính vì vậy, bài viết này đề
xuất một số biện pháp quản lí HĐDH theo định hướng
phát triển năng lực (PTNL) HS ở các trường trung học
cơ sở TP. Hồ Chí Minh, giúp cho các nhà quản lí vận
dụng một cách linh hoạt vào điều kiện của từng trường
trên địa bàn Thành phố.
1. Mở đầu
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi
mới căn bản, toàn diện GD-ĐT đã nêu 9 nhiệm vụ và giải
pháp, trong đó có: “... Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng
bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi
trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học... Đổi
mới căn bản công tác quản lí giáo dục, đào tạo, bảo đảm
dân chủ, thống nhất; tăng quyền tự chủ và trách nhiệm xã
hội của các cơ sở giáo dục, đào tạo; coi trọng quản lí chất
lượng” [1]. Thực hiện nghị quyết này, Bộ GD-ĐT đã triển
khai và công bố Chương trình giáo dục phổ thông
- Chương trình tổng thể vào ngày 26/12/2018 [2]. Theo
đó, chương trình tiếp cận theo hướng phát triển phẩm
chất và năng lực học sinh (HS), do đó mọi hoạt động dạy
học (HĐDH) ở trường phổ thông đều phải chuyển sang
cách tiếp cận này; điều đó đồng nghĩa với việc quản lí
HĐDH của hiệu trưởng các trưởng cũng phải có những
biện pháp đổi mới để đáp ứng yêu cầu mới. Nghị quyết
Đại hội đại biểu Đảng bộ TP. Hồ Chí Minh lần thứ X,
nhiệm kì 2015-2020 cũng đã đưa ra 12 nhiệm vụ và giải
pháp chủ yếu, trong đó có nhiệm vụ: “Đổi mới mạnh mẽ
2. Nội dung nghiên cứu
2.1. Căn cứ đề xuất biện pháp
- Các văn bản pháp quy: CăncứLuật Giáo dục 2015
được sửa đổi bổ sung năm 2009; Nghị quyết số
29-NQ/TW; Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.
Hồ Chí Minh lần thứ X, nhiệm kì 2015-2020; Nghị quyết
số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội; Quyết
định số 404/QĐ-TTg ngày 27/3/2015 của Thủ tướng
Chính phủ; Chương trình giáo dục phổ thông - Chương
trình tổng thể của Bộ GD-ĐT; Chiến lược phát triển giáo
dục 2011-2020…
- Định hướng lí luận: Căn cứ lí luận quản lí, lí luận
về HĐDH theo định hướng PTNL HS, chúng tôi nhận
phương pháp giảng dạy và học tập theo hướng hiện đại, thấy, để nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và chất
lượng quản lí HĐDH theo định hướng PTNL HS nói
riêng, hiệu trưởng không phải chỉ cần nắm vững các lí
luận về quản lí nhà trường mà quan trọng hơn cả là phải
biết vận dụng những lí luận ấy vào thực tiễn đơn vị mình
quản lí, phải dám nghĩ, dám làm và biết đề ra các biện
pháp quản lí phù hợp, khả thi.
đáp ứng chuẩn giáo dục khu vực và quốc tế; phát triển
tốt nhất năng lực sáng tạo của HS, coi trọng thực hành,
thực tế; chú trọng giáo dục lối sống, nhân cách, đạo đức,
lí tưởng và truyền thống cách mạng, ý chí kiên cường xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc...” [3].
Như vậy, thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW và
triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới, TP.
Hồ Chí Minh đã đưa vào Nghị quyết Đại hội đại biểu
Đảng bộ Thành phố những nhiệm vụ và giải pháp cụ
- Thực trạng quản lí HĐDH theo định hướng PTNL
HS ở các trường trung học cơ sở TP. Hồ Chí Minh:
+ Về mặt nhận thức: Vẫn còn một bộ phận không
thể hướng tới thay đổi trong HĐDH. Để thực hiện nhỏ cán bộ quản lí chưa nhận thức đúng đắn về tầm quan
thành công Chương trình giáo dục phổ thông mới, trọng của công tác quảnlí HĐDHtheo định hướng PTNL
công tác quản lí giáo dục, đặc biệt là quản lí HĐDH HS, ít chú ý nâng cao năng lực quản lí bằng khoa học
có ý nghĩa quan trọng. Tuy nhiên, công tác này trong quản lí và khoa học giáo dục. Vì thế, trong quản lí còn
cả nước nói chung, TP. Hồ Chí Minh nói riêng vẫn còn dựa vào kinh nghiệm là chính.
9
Email: nvhieu06@yahoo.com
VJE
Tạp chí Giáo dục, Số 450 (Kì 2 - 3/2019), tr 9-14; 19
+ Về mặt quản lí HĐDH: Qua nghiên cứu và tổng 2.2.1.2. Nội dung và cách thức tổ chức thực hiện
kết thực tiễn, chúng tôi nhận thấy, trình độ và năng lực
Trước hết, hiệu trưởng - người đứng đầu nhà trường
điều hành, quản lí của CBQL trường trung học cơ sở ở
phải không ngừng học tập, nghiên cứu các chủ trương
TP. Hồ Chí Minh còn nhiều bất cập, hẫng hụt về nhiều
chính sách của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, đặc biệt là
mặt. Cụ thể: Đa số hiệu trưởng làm việc dựa theo kinh
nghiệm cá nhân, chưa coi trọng công tác dự báo, xây
dựng chiến lược và kế hoạch hành động, do đó thường
rơi vào sự vụ, tình thế; kiến thức về pháp luật, tổ chức bộ
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Hội nghị
lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương Đảng (khoá XI) về
đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT; Nghị quyết số
88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội về “đổi
máy và tài chính còn hạn chế, do đó còn nhiều lúng túng mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông,
góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo”; Quyết định số 404/QĐ-TTg ngày 27/3/2015 của
Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt “Đề án đổi mới
chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông”,
Chương trình giáo dục phổ thông - Chương trình tổng thể
của Bộ GD-ĐT, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ
TP. Hồ Chí Minh lần thứ X, nhiệm kì 2015-2020... Trên
cơ sở này, hiệu trưởng phân tích hệ thống các mục tiêu
quản lí của nhà trường, trong đó có mục tiêu quản lí
HĐDH theo định hướng PTNL HS trong giai đoạn đổi
mới hiện nay.
trong thực thi trách nhiệm và thẩm quyền; chỉ đạo hoạt
động giáo dục còn thiếu tính hệ thống, đôi khi xa rời thực
tế, kém khả năng phối hợp; hệ thống các văn bản pháp
quy cho quản lí còn thiếu và không kịp thời. Một số tổ
trưởng chuyên môn quản lí kế hoạch dạy học, quản lí
sinh hoạt chuyên môn, yêu cầu giáo viên (GV) lập kế
hoạch và duyệt kế hoạch chưa linh hoạt, sáng tạo, đôi khi
còn nặng về hình thức và thủ tục hành chính; quản lí đổi
mới phương pháp dạy học (PPDH), tổ chức dạy học theo
định hướng PTNL HS còn mang tính hình thức; việc
quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn, dự giờ và rút kinh
nghiệm chưa thật sự đi vào chiều sâu, do đó chất lượng
dạy học chưa đáp ứng được yêu cầu mới; việc hướng dẫn
và tổ chức tập huấn cho GV tiếp cận các PPDH mới theo
định hướng PTNL HS chưa được chủ động thực hiện mà
chủ yếu dựa vào các lớp tập huấn, bồi dưỡng do Sở,
Phòng GD-ĐT tổ chức; tính chuyên nghiệp chưa cao,
khả năng chỉ đạo và tổ chức thực hiện các văn bản quy
phạm pháp luật chưa tốt. Một số cán bộ quản lí còn có tư
tưởng ỷ lại, thiếu chủ động, trông chờ vào sự chỉ việc,
hướng dẫn của cấp trên dẫn đến chậm trễ trong việc giải
quyết các vấn đề tại cơ sở.
Nhận thức được chính xác vị trí, vai trò của HĐDH
theo định hướng PTNL HS, hiệu trưởng cần có hình thức
phù hợp để nâng cao nhận thức trong toàn đội ngũ cán
bộ quản lí, GV, nhân viên của trường về tầm quan trọng
của HĐDH theo định hướng PTNL HS đối với việc thực
hiện các nhiệm vụ chính trị của nhà trường, đặc biệt với
việc thực hiện các nhiệm vụ của ngành Giáo dục trong
giai đoạn mới hướng tới việc phát triển phẩm chất và
năng lực của người học. Cụ thể:
- Ban Giám hiệu nhà trường thường xuyên tuyên
truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của đội ngũ cán
bộ quản lí, GV về vai trò, vị trí quan trọng của HĐDH
theo định hướng PTNL HS trong nhà trường, chỉ đạo các
đơn vị trong trường tổ chức tốt các hội nghị cấp tổ, hội
nghị công chức, viên chức hằng năm, giao chỉ tiêu phấn
đấu cho từng lớp và thực hiện kí kết giữa hiệu trưởng với
GV về từng mặt phấn đấu cụ thể để từ đó GV có những
định hướng và nhận thức rõ về HĐDH theo định hướng
PTNL HS.
2.2. Một số biện pháp quản lí hoạt động dạy học theo
định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường
trung học cơ sở Thành phố Hồ Chí Minh
2.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lí và giáo
viên về hoạt động dạy học theo định hướng phát triển
năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở
2.2.1.1. Mục đích của biện pháp
- Giúp đội ngũ cán bộ quản lí, GV và HS trong
các trường trung học cơ sở có nhận thức đầy đủ hơn
về vai trò, tầm quan trọng của HĐDH theo định
hướng PTNL HS.
- Hiệu trưởng xác định HĐDH theo định hướng
PTNL HS là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong
năm học, nhiệm vụ chính trị của nhà trường; thường
xuyên thông qua các hoạt động giáo dục tập thể, toàn
- Tạo ra sự đồng tâm, nhất trí, đoàn kết phấn đấu của trường, họp hội đồng trường, sinh hoạt tổ chuyên môn,
cả đội ngũ cán bộ quản lí, GV và HS trong các nhà các đợt bồi dưỡng chuyên môn, hội thảo..., đặc biệt là
trường. Từ đó, giúp họ thay đổi trong nhận thức và hành định kì tổ chức các cuộc họp với các GV để kiểm tra, chỉ
động, điều chỉnh mọi hoạt động, đặc biệt là HĐDH theo đạotriển khai các HĐDH theo định hướng PTNL HS bên
tiếp cận PTNL HS để nâng cao chất lượng dạy học và cạnh các hoạt động khác trong nhà trường để cán bộ quản
giáo dục của nhà trường đáp ứng được yêu cầu đổi mới lí, GV toàn trường chú ý thực hiện tốt HĐDH; cung cấp
hiện nay.
những tài liệu cần thiết mà mỗi GV cần phải nắm được
10
VJE
Tạp chí Giáo dục, Số 450 (Kì 2 - 3/2019), tr 9-14; 19
như: chỉ thị, nghị quyết của cấp trên, mục tiêu cấp học, 2.2.2.1. Mục tiêu của biện pháp
chương trình giảng dạy các môn học, kế hoạch năm học
của trường, cùng các văn bản hướng dẫn có liên quan để
từ đó GV hiểu rõ được cách làm, thấy rõ được vai trò
trách nhiệm của mình.
Xây dựng được đội ngũ GV có phẩm chất và năng
lực tốt, yêu nghề, có tinh thần trách nhiệm cao trong việc
đào tạo thế hệ trẻ, thường xuyên phấn đấu để trở thành
GV giỏi toàn diện đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo
- Hiệu trưởng chỉ đạo các bộ phận tổ chức tốt các dục hiện nay.
chuyên đề đội trong năm học, các hội thảo về chương
trình giáo dục, rèn luyện kĩ năng sống cho HS ngoài các
chủ đề theo quy định của cấp trên như: “Phòng chống ma
túy và các tệ nạn xã hội trong học đường”, “Phòng chống
tác hại của thuốc lá”, “Phòng tránh lạm dụng game”, các
chuyên đề giáo dục về giới cho HS…, cùng các hoạt
động trải nghiệm sáng tạo giúp cho HS được tham gia,
được thể hiện bản thân và học tập qua từng hoạt động.
Từ đó, giúp HS hiểu rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của học
tập theo định hướng PTNL HS.
2.2.2.2. Nội dung và cách thức tổ chức thực hiện
Năng lực tổ chức dạy học của GV hết sức quan trọng.
GV là nhân tố quyết định đến chất lượng và sự thành
công của đổi mới giáo dục. Nếu năng lực tổ chức dạy học
của GV kém thì HĐDH theo định hướng PTNL HS
không thể đạt được mục tiêu đặt ra. Do đó, hiệu trưởng
cần chỉ đạo các bộ phận thực hiện tốt các công việc sau:
- Hiệu trưởng chủ động phối hợp với các trường đào
tạo sư phạm, phòng GD-ĐT để tổ chức các chuyên đề,
hội thảo tập huấn nâng cao năng lực chuyên môn cho đội
ngũ GV. Hằng năm, hiệu trưởng xây dựng kế hoạch đào
tạo, bồi dưỡng cử các GV đi học nâng cao trình độ
chuyên môn, trình độ chính trị. Tạo điều kiện về thời
gian, kinh phí, tài liệu cho GV tham gia học tập. Thực
hiện nghiêm túc việc học bồi dưỡng thường xuyên tại
đơn vị, Ban Giám hiệu thường xuyên kiểm tra, ghi nhận,
đánh giá việc học tập của từng GV để có những điều
chỉnh phù hợp; thực hiện tốt việc sinh hoạt chuyên môn,
khuyến khích các cá nhân mạnh dạn trao đổi giải pháp,
cách thức tổ chức lớp học, PPDH hiệu quả để giúp mọi
người học tập, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ
lẫn nhau.
- Bên cạnh đó, hiệu trưởng nhà trường cũng cần quan
tâm đến việc nâng cao nhận thức của phụ huynh HS về
HĐDH theo định hướng PTNL HS, giúp họ thấy được
vai trò quan trọng của mình trong việc phối hợp với GV
để giáo dục con em mình thông qua một số hình thức như
tuyên truyền trong các cuộc họp phụ huynh, mời phụ
huynh tham dự các buổi chuyên đề, hội giảng về HĐDH
theo định hướng PTNL HS, gửi tới phụ huynh một số các
văn bản quan trọng của nhà trường liên quan đến HĐDH
theo định hướng PTNL HS,...
- Chỉ đạo bộ phận phụ trách treo các khẩu hiệu tuyên
truyền và các hình ảnh về HĐDH theo định hướng PTNL
HS tại phòng GV và các vị trí dễ quan sát trong nhà
trường nhằm động viên, khuyến khích GV và HS tích
cực dạy và học theo định hướng PTNL HS.
- Ban Giám hiệu tích cực dự giờ, góp ý tiết dạy nhằm
giúp GV nhận rõ mục đích, nội dung và các hình thức tổ
chức tiết học hiệu quả theo tinh thần đổi mới, thực hiện
đổi mới PPDH, xây dựng đề kiểm tra, đánh giá theo
hướng PTNL cho HS trong tập thể GV nhà trường.
2.2.1.3. Điều kiện để thực hiện biện pháp
- Hiệu trưởng cần có ý thức thường trực, đi đầu và
hành động đổi mới trong quản lí theo định hướng
“chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến
thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất
người học”.
- Hàng năm, hiệu trưởng thực hiện việc điều tra cơ
bản về chất lượng đội ngũ GV, nhu cầu học tập của cán
bộ, GV, nhân viên để từ đó xây dựng kế hoạch đào tạo,
bồi dưỡng nhằm phát triển chất lượng nguồn nhân lực tại
đơn vị, tìm ra các nguyên nhân của hạn chế, yếu kém để
khắc phục.
- Đội ngũ cán bộ quản lí mà đứng đầu là hiệu trưởng
phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, thường xuyên tìm
kiếm tích luỹ các nguồn tài liệu, khai thác các thông tin
cóliên quan đến công tác quản lí HĐDH theo định hướng
PTNL HS.
- Sắp xếp lại đội ngũ GV thật hợp lí dựa theo năng
lực chuyên môn. Thống kê trình độ, năng lực đội ngũ GV
để tham mưu với Phòng Nội vụ quận/huyện có kế hoạch
luân chuyển GV giữa các trường để điều hòa chất lượng
giảng dạy giữa các trường trong quận một cách đồng đều
giúp theo dõi và giúp đỡ những GV còn yếu về năng lực
tổ chức dạy học từng bước tự tin nâng cao chất lượng
giảng dạy của bản thân.
- Mỗi GV phải nhận thức sâu sắc công việc quan
trọng của mình là làm sao tạo được những điều kiện
thuận lợi nhất để mỗi HS mình có thể phát triển hết khả
năng vốn có của bản thân, hình thành được những tính
cách thói quen như mục tiêu chương trình giáo dục phổ
thông đã đề ra.
- Tham mưu tích cực với UBND quận/huyện tuyển
đủ số GV dạy các môn, đặc biệt là các môn quan trọng
cho HĐDH theo định hướng PTNL HS (tin học, ngoại
2.2.2. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học cho
đội ngũ giáo viên trung học cơ sở
11
VJE
Tạp chí Giáo dục, Số 450 (Kì 2 - 3/2019), tr 9-14; 19
ngữ…); tham mưu cho việc xây dựng cơ chế tuyển chọn 2.2.3.2. Nội dung và cách thức tổ chức thực hiện
GV căn cứ vào trình độ, năng lực giảng dạy, phẩm chất
- Hiệu trưởng cần tổ chức cho GV nghiên cứu học tập
nghề nghiệp. Ưu tiên tuyển chọn các GV có trình độ trên
các văn bản hướng dẫn của Bộ, Sở GD-ĐT về đổi mới
chuẩn, tốt nghiệp loại giỏi để dần thay thế đội ngũ GV
PPDH theo định hướng PTNL HS. Từ việc nắm vững
các định hướng đó, mỗi GV phải căn cứ vào điều kiện,
lớn tuổi, năng lực tổ chức dạy học hạn chế.
hoàn cảnh cụ thể của lớp học mình để lựa chọn PPDH
phù hợp nhằm giúp mỗi HS thu nhận được kiến thức
bằng sự cố gắng vừa sức và bằng cách thức thích hợp với
từng đối tượng HS, biết vận dụng kiến thức vừa học vào
giải quyết các tình huống trong thực tiễn và qua các hoạt
động trải nghiệm sáng tạo, HS được củng cố kiến thức,
thể hiện hiểu biết, tình cảm bản thân hướng tới sự phát
triển tối ưu nhất cho năng lực của từng em theo từng
nhóm hoạt động trải nghiệm khác nhau.
- Điều động, tạo điều kiệncho GV đi học chuyên môn
nghiệp vụ hàng năm sao cho mọi GV đều có cơ hội học
tập nâng cao trình độ chuyên môn và khả năng cống hiến
cho sự nghiệp giáo dục. Quan trọng hơn là tạo điều kiện
cho GV tự học, tự bồi dưỡng: Thường xuyên liên hệ cho
GV tham dự các chuyên đề dạy học tích cực tại các
trường trong và ngoài quận/huyện để GV được học hỏi
lẫn nhau, năng lực dạy học được nâng cao.
- Tăng cường công tác dự giờ, kiểm tra, đánh giá (đặc
biệt là đột xuất)để nắmtình hình dạy học; góp ý, điềuchỉnh
kịp thời cho GV về chuyên môn, nghiệp vụ, cách làm việc
khoa học và sự tác động kịp thời đến năng lực HS.
-Hiệutrưởngcầnchỉ đạo hoạt độngsinhhoạt tổchuyên
môn thật hiệu quả sao cho có sự góp ý, rút kinh nghiệm thật
kĩsaumỗitiếtthaogiảng,từđóthốngnhấtcáchthức,PPDH
đặc trưng cho từng môn, tiết dạy. Chỉ đạo GV thực hiện
giảngdạy theohướngphânhóa đốitượngHS, đưaranhững
yêucầuphùhợp với nănglực từngemtrongmỗi hoạt động,
từ đó theo dõi, giúp đỡ các em tiến bộ.
- Xây dựng tổchuyên môn hoạt động có nền nếp, sinh
hoạt đều đặn hàng tháng, để GV bàn bạc, thảo luận, trao
đổi những khó khăn, vướng mắc trong quá trình dạy học,
từ đó đề ra các biện pháp, thống nhất cách giải quyết các
khó khăn, vướng mắc đó một cách tốt nhất dựa theo đặc
điểm, tình hình cụ thể của từng lớp.
- Hiệu trưởng cần tạo điều kiện về cơ sở vật chất và
phương tiện dạy học hiện đại để GV có thể sử dụng hiệu
quả thiết bị dạy học vào từng tiết dạy giúp HS hào hứng
học tập, từ đó nâng cao dần chất lượng giờ học.
- Xác định rõ trọng tâm của HĐDH theo định hướng
PTNL HS là đổi mới PPDH, tập trung vào việc phát huy
năng lực sáng tạo, năng lực vận dụng tri thức của HS vào
thực tiễn cuộc sống.
- Hiệu trưởng cần nghiên cứu kĩ thực trạng trường
mình về đặc điểm đội ngũ GV, đối tượng HS, từ đó xây
dựng kế hoạch đổi mới PPDH, thành lập Ban chỉ đạo đổi
mới PPDH bao gồm Ban Giám hiệu, các tổ trưởng
chuyên môn và GV cốt cán có kinh nghiệm sử dụng
PPDH hiệu quả, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng
thành viên và cùng chuẩn bị tâm thế và điều kiện tốt nhất
cho việc sẵn sàng đổi mới PPDH. Ban chỉ đạo đổi mới
PPDH cùng nhau xây dựng một tiết dạy mẫu theo định
hướng PTNL HS, chọn GV và HS thực hiện tiết dạy mẫu
này cho GV toàn trường dự, sau đó tổ chức họp rút kinh
nghiệm tiết dạy và đưa ra những định hướng chung,
thống nhất chung trong việc thực hiện đổi mới PPDH;
sau đó, thực hiện đại trà việc đổi mới PPDH theo định
hướng PTNL HS ở tất cả các bộ môn và tổ khối. Yêu cầu
lúc đầu là mỗi GV phải đăng kí một tiết dạy tốt có vận
dụng việc đổi mới PPDH theo định hướng PTNL HS, sau
đó từng bước nâng lên hai rồi ba tiết. Ban chỉ đạo cần
thực hiện dự giờ nghiêm túc, chú ý rút kinh nghiệm sau
mỗi tiết dạy, động viên, khuyến khích sự cố gắng của
từng GV trong mỗi hoạt động có tiến bộ dù nhỏ nhất, góp
ý giúp đỡ GV còn hạn chế trong cách thức tổ chức, vận
dụng PPDH. Cuối cùng, cần kiểm tra, đánh giá, rút kinh
nghiệm. Sau mỗi học kì hoặc cuối năm học, Ban chỉ đạo
nên tổng kết đánh giá kết quả đạt được, thực hiện khen
2.2.2.3. Điều kiện thực hiện
- Hiệu trưởng phải luôn tiên phong trong quá trình tự
học để nâng cao năng lực chuyên môn và năng lực quản
lí của bản thân; phải có tầm nhìn, có tâm và có tài, cân
nhắc phù hợp để ra quyết định quản lí đúng đắn.
- Để thực hiện tốt kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng thì nhà
trườngcần có sự hỗ trợ về kinh phí, thời gian, cơ sở vật chất
phục vụ công tác bồi dưỡng; có chế độ khen thưởng hợp lí
để động viên, khuyến khích mọi cá nhân nỗ lực học tập.
2.2.3. Tăng cường chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học
theo định hướng phát triển năng lực học sinh
2.2.3.1. Mục tiêu của biện pháp
- Giúp cho GV luôn luôn tìm tòi những PPDH tích
cực hướng tới PTNL HS.
- Nhằm tạo điều kiện để HS được học tập một cách
chủ động, tích cực, biết cách vận dụng kiến thức đã học
vào những tình huống thực tiễn một cách linh hoạt, từ đó
phát triển tư duy, năng lực vốn có của HS; khơi dậy ở HS
ước mơ, hình thành thái độ học tập đúng đắn và ý chí
vươn lên vượt mọi khó khăn trong học tập.
12
VJE
Tạp chí Giáo dục, Số 450 (Kì 2 - 3/2019), tr 9-14; 19
thưởng đối với các cá nhân có sự tiến bộ và cố gắng trong nâng cao hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên môn, từ đó góp
việc đổi mới PPDH, nhắc nhở, phê bình những cá nhân phần nâng cao chất lượng giáo dục trung học cơ sở.
chưa thật sự cố gắng; tổ chức trao đổi kinh nghiệm với
- Nhằm thu thập thông tin về tình hình chất lượng, nội
các trường bạn và tiếp tục duy trì, củng cố việc đổi mới
dung và tổ chức HĐDH theo định hướng PTNL HS trên
PPDH qua các năm tiếp theo.
thực tế có phù hợp với kế hoạch đặt ra không để phát hiện
- Hiệu trưởng chỉ đạo thực hiện đổi mới PPDH, áp
dụng các PPDH tích cực phải được triển khai và tiến hành
một cách đồng bộ trong các tổ chuyên môn và từng GV
trong nhà trường. Hằng năm, hiệu trưởng cần rà soát lại
trình độ, năng lực của GV, phân công GV giảng dạy cho
phù hợp, thực hiện nghiêm túc kế hoạch dạy học. Trên cơ
sở bồi dưỡng GV về đổi mới PPDH theo định hướng
PTNL HS, hiệu trưởng chỉ đạo GV thực hiện đổi mới triệt
kịp thời các sai lệch và đưa ra các điều chỉnh kịp thời.
- Nhằm phát hiện các mối liên hệ ngược về bản
thân và các quyết định quản lí dạy học có phù hợp
không để điều chỉnh, nâng cao tính khả thi của quyết
định. Từ đó, tác động đến hành vi của GV nhằm nâng
cao tinh thần trách nhiệm của nhà giáo đáp ứng yêu
cầu đổi mới giáo dục.
để trong từng tiết dạy, từng bài học và từng môn học; đưa 2.2.4.2. Nội dung và cách thức tổ chức thực hiện
các PPDH tích cực vào vận dụng phù hợp với thực tế từng
- Hiệu trưởng tăng cường kiểm tra việc thực hiện quy
lớp cùng với các hình thức học tập tích cực như học cá
chế chuyên môn bằng cách: + Xây dựng và thực hiện có
nhân, học theo nhóm, dạy học cả lớp, dạy học ngoài lớp…
hiệu quả kế hoạch kiểm tra GV theo quy định mà Bộ, Sở,
nhằm phát huy tối đa tính tích cực, chủ động của HS; chỉ
Phòng GD-ĐT đề ra. Thực hiện tốt hướng dẫn sau kiểm
đạo GV phát huy hiệu quả việc sử dụng đồ dùng, trang
tra, phát huy triệt để hiệu quả công tác tự kiểm tra của
thiết bị dạy học trong các tiết học, tận dụng tối đa đồ dùng
hiệu trưởng, đẩy mạnh kiểm tra đột xuất theo chuyên đề;
được cấp phát. Chủ động và tích cực làm đồ dùng dạy học
+ Xây dựng và hoàn chỉnh các tiêu chí đánh giá giờ dạy
phục vụ cho bài dạy; phát động phong trào thi đua làm đồ
theo định hướng PTNL HS sao cho hợp lí, khoa học và
dùng dạy học, thành lập câu lạc bộ trong nhà trường nhằm
dân chủ; + Kiện toàn đội ngũ làm công tác kiểm tra giáo
thu hút HS cùng tham gia làm đồ dùng dạy học với GV;
dục (phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn). Thường
khuyếnkhíchsoạnbài, giảngdạybằnggiáoánđiệntử,tích
xuyên bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp
cực ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. Ban
vụ, chính trị cho đội ngũ này; + Tăng cường công tác
Giám hiệu, tổ chuyên môn tăng cường dự giờ, thăm lớp
kiểm tra tập trung vào việc thực hiện chương trình, kế
dưới nhiều hình thức để nắm được thực trạng đổi mới
hoạch của GV, của tổ chuyên môn dưới các hình thức:
PPDH của GV. Tổ chức rút kinh nghiệm giờ dạy của GV
toàn diện, chuyên đề, đột xuất. Đặc biệt, tăng cường kiểm
đảm bảo tính khoa học, chính xác, đặc biệt về PPDH, sử
tra đột xuất để kịp thời phát hiện ra các sai phạm trong
dụng đồ dùng dạy học, làm tốt công tác tư vấn cho GV…
HĐDH; + Phân công cụ thể nhiệm vụ cho các cá nhân,
bộ phận trong tổ kiểm tra; quy định rõ ràng các loại hồ
2.2.3.3. Điều kiện thực hiện
- Hiệu trưởng phải giao quyền chủ động cho Ban chỉ sơ chuyên môn, cách thức, tiêu chí đánh giá trong kiểm
đạo trong việc xây dựng kế hoạch đổi mới PPDH, tạo các tra ngay từ đầu năm học; + Chỉ đạo thống nhất các tổ,
điều kiện về cơ sở vật chất, phương tiện dạy học hiện đại nhóm chuyên môn về kế hoạch dạy học, cách thức báo
và cả nguồn lực cho việc thực hiện đổi mới PPDH.
cáo, duy trì dự giờ, thao giảng, chuyên đề để nâng cao
năng lực giảng dạy cho GV; + Ban Giám hiệu tích cực
tham gia các cuộc họp tổ khối theo đúng quy định
(2 lần/tuần) để có những góp ý, điều chỉnh cho việc thực
hiện kế hoạch của từng tổ khối. Chú ý việc sinh hoạt tổ
khối cầnhướngvàoviệc nghiêncứu mục tiêubài học,thảo
luận các phương phương dạy học hiệu quả cho các bài dạy
trong hai tuần tới, những lưu ý chung của phân môn, của
chương trình… sao cho việc giảng dạy trong tổ khối thống
nhất, đồng đều và đạt được mục tiêu bài học. Hiệu trưởng
chú ýtổ khối trong việc giúp đỡ các GV trẻ, mới ra trường;
chú trọng xây dựng, bồi dưỡng những nhân tố tích cực
- Hiệu trưởng cần động viên, khích lệ và có chế độ
đãi ngộ để tạo động lực cho tập thể đội ngũ GV có sự
quyết tâm thực hiện đổi mới PPDH theo định hướng
PTNL HS.
- Đội ngũ GV phải có ý thức vươn lên, sáng tạo, tự
giác tiếp cận nhanh trong việc đổi mới PPDH theo định
hướng PTNL HS.
2.2.4. Tăng cường quản lí việc thực hiện chương trình,
kế hoạch dạy học của giáo viên và tổ chuyên môn
2.2.4.1. Mục tiêu của biện pháp
- Giúp cho HĐDH trong nhà trường đi vào nền nếp, trong mỗi tổ khối để tạo nguồn kế cận, tiến cử và đề bạt
thực hiện đúng theo phân phối chương trình, đảm bảo vớicấptrênviệcbổnhiệmcáccánhânnổitrộiđểlàmđộng
không có sự cắt xén hay giãn tiết mà vẫn có hướng mở lực phấn đấu như một kết quả xứng đáng với nỗ lực, cống
trong việc linh động phù hợp với thực tế trình độ của HS, hiến cho tập thể, cho ngành Giáo dục.
13
VJE
Tạp chí Giáo dục, Số 450 (Kì 2 - 3/2019), tr 9-14; 19
- Hiệu trưởng tổ chức các hội thảo, chuyên đề, hội thi dạy học theo danh mục thiết bị dạy học tối thiểu của Bộ
nhằm chia sẻ về kinh nghiệm giảng dạy, PPDH hiệu quả, GD-ĐT quy định, bổ sung thường xuyên những thiết bị
đưa ra những tháo gỡ cho việc dạy học các môn học, tiết đồ dùng bị hỏng, tăng cường đầu tư trang thiết bị dạy học
học mà nhiều GV còn băn khoăn, thắc mắc; thường hiện đại (máy chiếu đa năng, bảng tương tác) cho nhà
xuyên tổ chức hội thi GV giỏi, GV chủ nhiệm giỏi cấp trường; phát động và duy trì hiệu quả phong trào thi đua
trường nhằm lựa chọn ra các nhân tố nổi trội tuyên làm đồ dùng dạy học của GV để bổ sung thêm nguồn đồ
dương, khen thưởng và đẩy mạnh phong trào thi đua dạy dùng dạy học cho việc giảng dạy đạt hiệu quả. Công tác
tốt - học tốt tại trường.
xã hội hóa giáo dục cần được đẩy mạnh nhằm huy động
mọi nguồn lực trong và ngoài nhà trường, các tổ chức, cá
nhân có lòng hảo tâm đóng góp xây dựng nhà trường
ngày một khang trang hơn.
- Phân công quản lí việc bảo quản, tu bổ cơ sở vật chất
và đồ dùng dạy học cho phó hiệu trưởng phụ trách hành
chính - bán trú và nhân viên thư viện - thiết bị; thường
xuyênkiểmtraviệc muasắm, sửachữacơsởvậtchất,thiết
bị dạy học hàng tháng và theo định kì hàng năm.
2.2.4.3. Điều kiện thực hiện
- Hiệu trưởng và phó hiệu trưởng phải xây dựng kế
hoạch năm, kế hoạch chuyên môn trường thật cụ thể, từ
đó cố gắng phát huy hết tác dụng của tổ khối trong việc
thực hiện các kế hoạch đã đặt ra; tránh việc sinh hoạt tổ
khối chỉ là chiếu lệ không đi vào thực chất, không hướng
vào việc giải quyết các khó khăn trong giảng dạy của
từng GV.
- Hiệu trưởng chủ động bố trí kinh phí trang bị máy
tính, máy chiếu, hòa mạng Internet… phục vụ cho công
tác quản lí, chỉ đạo: thông tin, báo cáo qua mạng, xây
dựng trang web nhà trường. Ban Giám hiệuchủ động học
tập, nâng cao trình độ sử dụng công nghệ thông tin, sử
dụng các phần mềm quản lí HS, phần mềm ra đề kiểm
tra, quản lí hồ sơ GV…
- Tạo điều kiện trang bị đầy đủ các phương tiện dạy
học hiện đại cho GV từ nhiều nguồn (tham mưu, xã hội
hóa…). Tổ chức tập huấn cho GV cách thức sử dụng các
thiết bị dạy học, cách soạn giảng trên các phần mềm bổ trợ
PowerPoint, active... để tạo ra các tiết dạy hào hứng, sôi
động, cuốn hút HStíchcực họctập. Tổchứccác kì thi thiết
kế bài giảng haythi GV dạygiỏi để khuyến khích việc ứng
dụng công nghệ thông tin của GV. Xây dựng các kho tư
liệu bài giảng tại trường để GV cùng sử dụng và thường
xuyên kiểm tra, rút kinh nghiệm việc vận dụng công nghệ
thông tin trong giảng dạy của GV. Xây dựng đội ngũ GV
nòng cốt về công nghệ thông tin để triển khai và đẩy mạnh
việc ứng dụng công nghệ thông tin trong nhà trường.
- Hiệu trưởng phải lựa chọn các tổ trưởng chuyên
môn là những người có uy tín, phẩm chất và năng lực tốt,
nhiệt tình công tác; đồng thời phải tạo điều kiện tối ưu về
cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và cả tài chính cho các tổ
chuyên môn hoạt động một cách hiệu quả nhất.
- Mọi hoạt động kiểm tra phải hướng đến mục tiêu
nhằm giúp đỡ GV thực hiện tốt hơn nhiệm vụ bản thân,
tránh gây tâm lí căng thẳng cho GV khi thực hiện kiểm tra.
2.2.5. Tăng cường xây dựng, sử dụng cơ sở vật chất,
trang thiết bị dạy học; khai thác hiệu quả công nghệ
thông tin trong quản lí hoạt động dạy học
2.2.5.1. Mục tiêu của biện pháp
- Tạo điều kiện quan trọng cho việc đổi mới và nâng
cao chất lượng dạy học, góp phần PTNL HS theo đúng
định hướng đổi mới giáo dục hiện nay và thực hiện tốt
nguyên lí giáo dục của Đảng và Nhà nước “Học đi đôi
với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà
trường gắn liền với xã hội”.
- Tạo điều kiện đẩy mạnh hoạt động học tập của HS
trên cơ sở tự giác, tự khám phá kiến thức, thông qua hoạt
động thực hành, thí nghiệm, trải nghiệm sáng tạo và giúp
GV thực hiện tốt việc đổi mới PPDH trên cơ sở của sự
đồng bộ, hệ thống và chất lượng cao của cơ sở vật chất,
thiết bị dạy học. HS được tiếp cận với nhiều đồ dùng trực
quan hiệu quả và các trang thiết bị dạy học hiện đại để có
cơ hội học thông qua các hoạt động, được quan sát, tìm
2.2.5.3. Điều kiện thực hiện
- Hiệu trưởng phải có đủ uy tín, có khả năng tham
mưu, thuyết phục sự ủng hộ của chính quyền địa phương
và các lực lượng xã hội trong việc đầu tư cơ sở vật chất
của nhà trường.
- Khi sử dụng các nguồn tài chính, hiệu trưởng phải
tòi, phát hiện, tự khám phá kiến thức qua sự hướng dẫn, công khai, minh bạch, đúng mục đích, đúng chế độ chính
sách và tiết kiệm; có đủ hồ sơ, sổ sách thu, chi đầy đủ rõ
giúp đỡ của GV.
ràng, đúng quy định tài chính.
2.2.5.2. Nội dung và cách thức tổ chức thực hiện
- Cán bộ, GV, nhân viên nhà trường phải có nhận
thức đúng đắn về vai trò của cơ sở vật chất, thiết bị dạy
học trong HĐDH, từ đó có ý thức sử dụng và bảo quản
cơ sở vật chất, thiết bị dạy học một cách hợp lí.
- Hiệu trưởng cần tham mưu với phòng GD-ĐT cũng
như cấp ủy chính quyền địa phương trong việc tập trung
các nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học
cho nhà trường. Bên cạnh đó, hiệu trưởng cũng tham
mưu với phòng GD-ĐT để cung cấp đầy đủ trang thiết bị
(Xem tiếp trang 19)
14
VJE
Tạp chí Giáo dục, Số 450 (Kì 2 - 3/2019), tr 15-19
được huy động các nguồn lực từ xã hội thông qua vay tín
dụng trong nước và nước ngoài, để bổ sung nguồn vốn cho
phát triển GD-ĐT, xây dựng cơ sở vật chất...
MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÍ...
(Tiếp theo trang 14)
3. Kết luận
3. Kết luận
Thực tế cho thấy, không có biện pháp nào là “vạn
Từ những vấn đề trên, có thể khẳng định, cuộc
CMCN 4.0 ra đời là xu hướng tất yếu của thời đại. Nó
đặt ra cho các cơ sở giáo dục đại học ở nước ta nói chung, năng” mà thông thường, để giải quyết một nhiệm vụ, một
các TCĐ nói riêng phải vận động không ngừng. Theo vấn đề cụ thể, phải vận dụng, phối hợp nhiều biện pháp.
đó, các nhà trường muốn nâng cao được chất lượng đào Trong các biện pháp nêu trên, biện pháp 1 có ý nghĩa
tạo nhằm đáp ứng thiết thực với nhu cầu của NNL mà thị định hướng, đóng vai trò nền tảng cho việc thực hiện các
trường lao động đang cần trong bối cảnh này thì cần phải biện pháp khác vì chỉ có nhận thức đúng thì mới có hành
tranh thủ mọi tiềm năng vốn có của mình; biết khai thác động đúng; biện pháp 2 có tính hạt nhân, đóng vai trò
tối ưu những giá trị mà cuộc cách mạng đem lại, nhất là then chốt, quyết định đến chất lượng HĐDH; các biện
những thành tựu về lĩnh vực công nghệ thông tin, số hóa pháp 3, 4, 5 có vai trò quan trọng, tạo điều kiện, hỗ trợ
vào trong đào tạo; từng bước đưa những kiến thức, yêu HĐDH, để các nhà quản lí phát huy sức mạnh tổng hợp
cầu mà xu hướng của cuộc cách mạng đang hiện hữu để trong quản lí HĐDH theo định hướng PTNL HS trong
đưa vào trong chương trình, nội dung đào tạo... thì mới bối cảnh hiện nay.
đảm bảo cho các nhà trường tồn tại và ngày càng phát
triển, đáp ứng tốt với nhu cầu của thực tiễn đặt ra.
Tài liệu tham khảo
[1] Ban Chấp hành Trung ương (2013). Nghị quyết số
Tài liệu tham khảo
29-NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công
nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập
[1] Ban Chấp hành Trung ương (2013). Nghị quyết số
29-NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công
nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị
quốc tế.
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập
[2] Bộ GD-ĐT (2018). Chương trình giáo dục phổ
quốc tế.
thông - Chương trình tổng thể (Ban hành kèm theo
[2] Đảng Cộng sản Việt Nam (2016). Văn kiện Đại hội
Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018
đại biểu toàn quốc lần thứ XII. NXB Chính trị Quốc
của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT).
gia - Sự thật.
[3] Ban Chấp hành Đảng bộ TP. Hồ Chí Minh (2015).
[3] Nguyễn Hồng Minh (2017). Cuộc cách mạng công
Nghị quyết đại hội Đại biểu Đảng bộ Thành phố Hồ
nghiệp 4.0 và những vấn đề đặt ra đối với hệ thống
Chí Minh lần thứ X nhiệm kì 2015 -2020.
giáo dục nghề nghiệp. Tạp chí Lao động và Xã hội,
[4] Trần Trung Dũng (2016). Quản lí hoạt động dạy học
số tháng 2/2017.
ở trường trung học phổ thông theo định hướng phát
[4] Nguyễn Viết Thảo (2017). Cách mạng công nghiệp
triển năng lực học sinh. Luận án tiến sĩ Khoa học
lần thứ tư. Tạp chí Lí luận chính trị, số 5/2017.
Giáo dục, Trường Đại học Vinh.
[5] Phan Chí Thành (2018). Cách mạng công nghiệp
[5] Đỗ Thị Thanh Thuỷ (chủ biên) - Nguyễn Thành
Vinh - Hà Thế Truyền - Nguyễn Thị Tuyết Hạnh
(2017). Quản lí hoạt động dạy học trong trường phổ
thông. NXB Giáo dục Việt Nam.
4.0 - Xu thế phát triển của giáo dục trực tuyến. Tạp
chí Giáo dục, số 421, tr 43-46; 19.
[6] Thủ tướng Chính phủ (2012). Chiến lược phát triển
giáo dục 2011-2020 (Ban hành kèm theo Quyết định
số 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012).
[7] Phạm Ngọc Trang (2018). Cách mạng công nghiệp
4.0 - Thực tiễn và thách thức đặt ra đối với các
trường đại học và đội ngũ giảng viên trẻ. Tạp chí
Giáo dục, số đặc biệt, kì 2 tháng 5, tr 90-93.
[8] Nguyễn Thị Thanh Tùng - Ngô Văn Tuần (2018).
Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đại học Việt
Nam đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công
nghiệp 4.0. Tạp chí Giáo dục, số 426, tr 1-4.
[6] Hoàng Anh Tuấn (2017). Quản lí hoạt động dạy học
của các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Thạnh,
thành phố Cần Thơ. Tạp chí Giáo dục và Xã hội, số
76 (137) - tháng 7/2017, tr 113-115.
[7] Phạm Thị Mai Loan (2016). Một số giải pháp nâng
cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn trung học cơ
sở tại thành phố Hải Phòng theo tiếp cận phát triển
năng lực người học. Tạp chí Giáo dục, số đặc biệt
tháng 5, tr 168-172; 167.
19
7 trang
16/04/2022
3060
Bạn đang xem tài liệu "Một số biện pháp quản lí hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường Trung học cơ sở thành phố Hồ Chí Minh", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- mot_so_bien_phap_quan_li_hoat_dong_day_hoc_theo_dinh_huong_p.pdf
