Đổi mới giáo dục đại học theo hướng hội nhập quốc tế ở nước ta hiện nay
TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 7 * 2014
1
ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ĐẠI HỌC THEO HƯỚNG HỘI NHẬP QUỐC TẾ
Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
Phạm Công Nhất*
Tóm tắt
Giáo dục đại học là một trong những nội dung hết sức quan trọng của hầu hết các nền
giáo dục quốc gia trong thế giới đương đại. Tại Việt Nam, công tác giáo dục đại học đã được
Đảng và Nhà nước ta quan tâm và đã đạt được những thành tựu quan trọng góp phần phát triển
nguồn nhân lực đất nước qua các thời kỳ cách mạng. Tuy vậy, trong bối cảnh đổi mới và hội
nhập quốc tế hiện nay, giáo dục đại học ở nước ta đang đứng trước nhiều khó khăn và những
thách thức đòi hỏi cần có những giải pháp khắc phục căn bản và toàn diện, trong đó yếu tố hội
nhập quốc tế được coi là một trong những giải pháp căn bản để đưa giáo dục đại học Việt Nam
tiếp tục phát triển.
Từ khóa: đổi mới giáo dục đại học, hội nhập quốc tế, giáo dục đại học Việt Nam.
học1 nhưng qua các văn bản nghiên cứu đã
1. Đặt vấn đề
Giáo dục đại học là một trong những
nội dung hết sức quan trọng của hầu hết các
nền giáo dục quốc gia trong thế giới đương
đại. Trong bối cảnh thế giới ngày càng xích
lại gần nhau trong môi trường toàn cầu hóa,
công tác tổ chức giáo dục đại học ở mỗi
quốc gia do đó cũng cần phải thay đổi theo
với các mức độ khác nhau cho phù hợp.
Cùng với quá trình đổi mới và hội nhập
quốc tế chung của đất nước, giáo dục đại
học Việt Nam cũng cần được đổi mới theo
xu hướng hội nhập quốc tế với phương
châm tiệm cận được những chuẩn chung
của thế giới nhưng cũng cần giữ được
những nét đặc thù của giáo dục đại học
nước nhà trong bối cảnh đất nước đang hội
nhập sâu rộng vào không gian chung của
thế giới hiện nay.
được công bố có thể hiểu giáo dục đại học
là hình thức tổ chức giáo dục cho các bậc
học sau giai đoạn bậc phổ thông với các
trình độ đào tạo: gồm trình độ cao đẳng,
trình độ đại học, trình độ thạc sĩ và trình độ
tiến sĩ.
Xét về mặt lịch sử, nền giáo dục đại
học đã xuất hiện ở nước ta cách đây trên cả
nghìn năm2. Cho đến nay, lịch sử giáo dục
đại học Việt Nam đã trải qua các nền giáo
dục khác nhau: phong kiến, thuộc địa và
chủ nghĩa thực dân mới (ở miền Nam Việt
Nam trước 1975). Sự nghiệp giáo dục đại
học trong cuộc cách mạng mới ở Việt Nam
ra đời từ sau cách mạng Tháng Tám 1945
cho đến nay đã gần 70 năm. Trong gần 70
năm qua, giáo dục đại học Việt Nam đã đạt
được những thành tựu hết sức quan trọng.
Trong đó, thành tựu quan trọng nhất chính
Giáo dục đại học (higher education)
là giai đoạn giáo dục thường diễn ra ở các
nghệ. Tại Việt Nam hiện nay, mặc dù chưa
có định nghĩa chính thức về giáo dục đại
_______________________
1
Luật giáo dục đại học của Việt Nam năm 2012
trong phần giải thích từ ngữ (Điều 4) không nêu
định nghĩa về giáo dục đại học.
2
Năm 1070 dưới triều vua Lý Nhân Tông đã cho
xây dựng nhà Quốc Tử Giám dùng làm nơi mở
khoa thi tuyển chọn nhân tài cho đất nước, đây
được coi là trường đại học đầu tiên ở Việt Nam.
* PGS, TS, Trường ĐHKHXH&NV, ĐHQGHN
2
TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN
là nó đã góp phần tạo ra các thế hệ nguồn
lực con người Việt Nam nhân tố quyết định
đến thắng lợi của sự nghiệp đấu tranh giải
phóng dân tộc, trong sự nghiệp xây dựng
chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc trước đây và
cả nước hiện nay. Tuy nhiên, khi bước vào
giai đoạn đổi mới và quá trình hội nhập
quốc tế ngày càng sâu hơn thì nền giáo dục
của chúng ta ngày càng bộc những bất cập
và hạn chế. Trong bài báo này, chúng tôi
chỉ phân tích sự hạn chế, bất cập của giáo
dục đại học Việt Nam so với với xu hướng
phát triển giáo dục đại học phổ biến trên
thế giới hiện nay trên ba phương diện: mục
tiêu, nội dung và phương pháp, hình thức tổ
chức dạy học.
và biết suy nghĩ (suy nghĩ có phương pháp
– tư duy khoa học) để phát huy khả năng
của người học có thể trở thành nhân tài.
Như vậy rõ ràng là ngay cả khi chúng ta đổi
mới mục tiêu giáo dục đại học thì mục tiêu
này cũng không phù hợp với khả năng cũng
như chất lượng thực tế của nền giáo dục đai
học trong nước. Trong khi đó, rất nhiều
quốc gia trên thế giới và ngay cả các quốc
gia có nền giáo dục đại học tiên tiến khi đặt
ra mục tiêu giáo dục bao giờ họ cũng nêu
lên những ước nguyện rất thực tế. Theo
Tiến sĩ Vũ Quang Việt3, các trường Đại học
ở Mỹ tỏ ra nhún nhường hơn trong việc đặt
ra mục tiêu của giáo dục đại học (cho hệ 4
năm), tức là không đặt vấn đề đào tạo nhân
tài, nhưng mục đích của họ phản ánh những
điều nói ở trên. Một trường đại học danh
tiếng ở Mỹ đã viết mục tiêu đại học của
mình như sau: “Mục đích của môi trường
giáo dục và sinh hoạt sinh viên là đào tạo
những cá nhân thành đạt và công dân có
trách nhiệm. Người tốt nghiệp cảm thấy tự
tin trong việc tìm hiểu rộng rãi nhiều vấn
đề và kinh nghiệm ở môi trường đại học
hay ngoài đời, dù là học bất cứ ngành chuyên
môn nào”. Chữ “thành đạt” (accomplished) có
thể hiểu là có hiểu biết về tri thức cơ bản do
đó tự tin, được sửa soạn kỹ càng để tự tin
vào đời và vào thị trường lao động (kiếm
sống cũng như phát triển tri thức). Nhưng
mục đích đào tạo thành những “công dân
có trách nhiệm” (responsiblecitizens) thì đã
quá rõ4. Những mục tiêu như thế này thì
hầu hết các trường đại học ở Việt Nam hiện
nay ít đặt ra hoặc coi nhẹ nên cũng là một
2. Thực trạng về mục tiêu, nội dung,
phương pháp và hình thức tổ chức dạy
học ở giáo dục đại học
Về mục tiêu, một thời gian dài do
nhiều nguyên nhân khác nhau nên chúng ta
chưa chú trọng đúng mức đến việc đặt ra
mục tiêu cho nền giáo dục của quốc gia
trong đó có giáo dục đại học. Thời gian gần
đây, mặc dù mục tiêu giáo dục đại học ở
nước ta có sự thay đổi như quan niệm mục
đích của giáo dục đại học là đào tạo nhân
tài (Luật giáo dục Việt Nam năm 2012).
Nhưng hiểu thế nào là nhân tài thì hiện nay
quan niệm của chúng ta còn chưa thống nhất.
Nếu coi nhân tài là người có sáng kiến, có khả
năng, năng động đóng góp thêm một bước
quan trọng vào sự phát triển dù trong lĩnh
vực nghiên cứu lý luận hay hoạt động thực
tiễn, nghĩa là nhân tài phải là những người
nổi trội và hiếm trong xã hội thì mục tiêu
này khó đặt ra đối với chất lượng thực tế
của giáo dục đại học Việt Nam hiện nay.
Trong thực tế, các trường đại học Việt Nam
hiện nay nhiều lắm chỉ có khả năng trang bị
cho người học (sinh viên, học viên hay
nghiên cứu sinh…) kiến thức cơ bản, trang
bị tinh thần phân tích độc lập, dám suy nghĩ
3 Tiến sĩ kinh tế tại New York University, hiện
là vụ trưởng Vụ Tài khoản Quốc gia, Cục Thống
kê Liên Hợp Quốc
4
Vũ Quang Việt, So sánh chương trình giáo dục
đại học Mỹ và Việt Nam – Kỷ yếu Hội thảo khoa
học về tổ chức, quản lí giáo dục đại học, Đại học
Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, 2005.
TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 7 * 2014
3
trong những nguyên nhân góp phần làm
giảm chất lượng sản phẩm (người học) sau
đào tạo.
mục tiêu, nội dung và phương pháp đào tạo
giữa các cơ sở giáo dục đại học trong nước
và quốc tế (trừ các chương trình liên kết
đào tạo theo thỏa thuận) nên không những
gây khó khăn cho người học khi muốn
chuyển cơ sở giáo dục từ trong nước ra
ngoài nước mà việc công nhận văn bằng,
chứng chỉ được các cơ sở giáo dục trong
nước tại các nước mà người học chuyển đến
định cư hoặc công tác cũng rất khó khăn.
Về nội dung, mặc dù những năm qua
đã có nhiều cố gắng đổi mới, cải cách thay
đổi nội dung giáo dục ở các cấp học theo
hướng tiến bộ hơn, song nhìn chung so với
một số nước trong khu vực và trên thế giới
thì nền giáo dục của chúng ta vẫn còn lạc
hậu, nhất là nội dung giáo dục ở bậc đại
học. Nhìn tổng thể cho thấy, phần lớn nội
dung và chương trình giáo dục các cấp hiện
nay ở nước ta đều được biên soạn hoặc còn
chịu ảnh hưởng bởi nội dung, chương trình
giáo dục của các nước xã hội chủ nghĩa,
đặc biệt là từ nền giáo dục Xô Viết (Liên
xô cũ) trước đây. Một thời gian dài, những
nội dung và chương trình giáo dục này khá
phù hợp với nền giáo dục của nước ta và nó
đã mang lại những thành tựu hết sức quan
trọng. Tuy nhiên trong bối cảnh đổi mới và
hội nhập quốc tế hiện nay thì nội dung
chương trình giáo dục đại học nước ta hiện
đã và đang bộc lộ rất nhiều bất cập và hạn
chế, như:
- Chương trình học còn nặng với thời
lượng lớn. Một thống kê và so sánh cho
thấy thời gian học 4 năm ở một lớp đại học
tại Việt Nam là 2138 giờ so với Mỹ là 1380
giờ5. Như vậy chương trình ở Việt Nam dài
hơn 60% so với Mỹ. Với thời gian học
nhiều như vậy nên khó trách người học rơi
vào trạng thái luôn bị áp lực về việc hoàn
thành các chương trình môn học, ít có thời
gian để tự học, tự nghiên cứu hoặc tham gia
vào các hoạt động xã hội khác. Nhìn chung,
trong bối cảnh hội nhập quốc tế chương
trình giáo dục đại học tại Việt Nam hiện
nay đã tỏ ra lạc hậu, bất cập và kém hiệu
quả. Đây cũng được coi là nguyên nhân cơ
bản khiến nền giáo dục đại học Việt Nam
đang có xu hướng tụt hậu hậu hiện nay.
- Nội dung kiến thức đào tạo còn
nặng về lí thuyết, nhẹ về thực hành, chưa
tạo được sự thống nhất gắn mục tiêu giáo
dục với mục tiêu tìm kiếm việc làm đối với
người học.
Về phương pháp và hình thức tổ chức
dạy học đại học ở nước ta hiện nay nhìn
chung chưa tiếp cận được các phương pháp
và hình thức tổ chức dạy học đại học phổ
biến của thế giới. Với mục tiêu “nhấn mạnh
đến kỹ năng xử lý vấn đề đặt ra trong cuộc
sống hơn là tập trung vào việc làm đầy kiến
thức đã có sẵn”, nên việc áp dụng các
phương pháp và hình thức tổ chức dạy học
của các trường đại học hiện nay trên thế
giới thường rất linh hoạt dựa trên tinh thần
đề cao vai trò của người học, tạo điều kiện
tối đa cho người học có thể tự học, tự
- Chưa tạo được sự liên thông giữa
các chuẩn mực giáo dục đại học trong nước
và quốc tế. Mặc dù đặt dưới sự quản lí và
giám sát chặt chẽ của Bộ Giáo dục và Đào
tạo nhưng trên thực tế khả năng liên thông
kiến thức giữa các cơ sở giáo dục đại học ở
nước ta hiện nay còn rất hạn chế, ít thừa
nhận và tiếp nhận các kết quả đào tạo của
nhau nên người học rất khó khăn khi
chuyển trường, chuyển ngành học. Việc
liên thông kiến thức giữa các cơ sở giáo
dục đại học trong nước và ngoài nước lại
càng khó khăn hơn do có sự khác biệt về
5
Vũ Quang Việt, So sánh chương trình giáo dục
đại học Mỹ và Việt Nam – Tài liệu đã dẫn, tr. 3.
4
TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN
nghiên cứu. Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện
nay do quan niệm “nền giáo dục cần trang
bị cho người học một lượng kiến thức càng
nhiều càng tốt để họ có thể có một nền tảng
vững chãi khi ra trường”6 nên vai trò, vị trí
của người học chưa thực sự được quan tâm.
Các phương pháp và hình thức tổ chức dạy
học còn khá lạc hậu. Kết quả khảo sát thực
địa của Viện Hàn lâm Quốc gia Hoa Kỳ
năm 2006 có phần nhận xét về phương
pháp dạy và học đại học của Việt Nam như
sau: “Phương pháp giảng dạy không hiệu
quả, quá phụ thuộc vào các bài thuyết trình
và ít sử dụng các kỹ năng học tích cực, kết
quả là có ít sự tương tác giữa sinh viên và
giảng viên trong và ngoài lớp học; Quá
nhấn mạnh vào ghi nhớ kiến thức theo kiểu
thuộc lòng mà không nhấn mạnh vào việc
học khái niệm hoặc học ở cấp độ cao (như
phân tích và tổng hợp), dẫn đến hậu quả là
học hời hợt thay vì học chuyên sâu; Sinh
viên học một cách thụ động7. Mặc dù,
những năm gần đây theo chủ trương của Bộ
Giáo dục và Đào tạo, nhiều trường đại học,
cao đẳng trong cả nước đã bắt đầu áp dụng
phương pháp giảng dạy cho sinh viên theo
phương thức tín chỉ nhưng theo nhiều
chuyên gia đánh giá: “đào tạo tín chỉ ở Việt
Nam hiện chưa thực sự đúng với tinh thần
của tín chỉ. Cách dạy, học vẫn còn chưa
thoát khỏi tinh thần niên chế. Tính chủ
động của sinh viên còn yếu kém”8. Sự đổi
mới về phương pháp giảng dạy trong các
trường đại học ở nước ta hiện nay nhiều khi
chỉ mang tính hình thức. Thiết bị giảng dạy
như: máy chiếu, video ... chỉ là phương tiện
hỗ trợ để nâng cao chất lượng giảng dạy
nhưng quan trọng hơn cả là việc ý thức
được giáo dục phải mang tính sáng tạo, tinh
thần trách nhiệm thể hiện qua việc cải tiến
về phương pháp và chương trình học thì
vẫn chưa được chú trọng.
Các bất cập, yếu kém trên đây đang
góp phần tạo ra sự tụt hậu trong giáo dục
đại học ở Việt Nam và sự tụt hậu này đã và
đang tác động tiêu cực đến nhiều mặt khác
nhau trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội:
Một là, chất lượng nguồn nhân lực
sau đào tạo chưa chưa đáp ứng được yêu
cầu của thực tế. Theo một nghiên cứu tại 60
doanh nghiệp trong lĩnh dịch vụ công
nghiệp tại Thành phố Hồ Chí Minh khi
khảo sát về “Đánh giá mức độ hài lòng của
doanh nghiệp về chất lượng của sinh viên
được đào tạo trong 5 năm đầu tiên sau khi
tốt nghiệp (đánh giá dựa trên các tiêu chí
kiến thức lý thuyết, kỹ năng thực hành,
trình độ ngoại ngữ, tác phong làm việc và
năng lực nghề nghiệp) cho thấy chỉ có 5%
trong tổng số sinh viên tham gia khảo sát
được đánh giá ở mức độ tốt, 15% mức độ
khá, 30% mức độ trung bình và 40% mức
độ không đạt9. Kết quả này không chỉ phản
ánh yếu kém trong giáo dục đại học ở Việt
Nam hiện nay mà gián tiếp chỉ báo một
nguy cơ cho thấy trong điều kiện các doanh
nghiệp đã và đang sử dụng công nghệ tự
động trong quản lý nhân lực, nếu lao động
Việt Nam không tích cực nâng cao trình độ
chuyên môn, rèn luyện tác phong công
nghiệp, tính kỷ luật, chuyên nghiệp sẽ tụt
hậu so với các nước khác trong khu vực.
Hai là, hạn chế về khả năng nghiên
cứu và công bố các kết quả nghiên cứu.
Hầu hết các nền giáo dục tiên tiến của các
quốc gia trong khu vực và trên thế giới hiện
nay đều có khả năng tạo ra một đội ngũ các
6 Lê Minh Khôi: Giáo dục Việt Nam - nguy cơ tụt
hậu khi ra trường (http://huc.edu.vn)
7
Ngô Tứ Thành: Cần đổi mới cách giảng dạy ở
đại học, dantri.com.vn, ngày 12/3/2010.
Mỹ Quyên: Đào tạo tín chỉ ở Việt Nam còn
nhiều bất cập, Báo Thanh niên, ngày 14/2/2012
8
9 Doanh nghiệp “chấm điểm” sinh viên ( Báo Tuổi
trẻ online, ngày 22/5/2014)
TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 7 * 2014
5
nhà khoa học đông đảo có khả năng nghiên
cứu và công bố các kết quả nghiên cứu
trong nước và quốc tế với số lượng lớn.
Cùng với xu thế hội nhập, số lượng và chất
lượng ấn phẩm khoa học quốc tế trở thành
thước đo quan trọng, chỉ số khách quan
không chỉ phản ánh sự phát triển khoa học
công nghệ cũng như hiệu suất khoa học mà
còn phản ánh trình độ và chất lượng thực tế
nền giáo dục của mỗi quốc gia. Tại Việt
Nam những năm gần đây mặt dù đã có sự
quan tâm của của nhiều cơ sở giáo dục
trong việc tạo cơ chế khuyến khích các nhà
khoa học tập trung nghiên cứu và công bố
các kết quả nghiên cứu trong nước và quốc
tế nhưng kết quả vẫn còn hạn chế. Nếu so
sánh với các kết quả nghiên cứu và công bố
các kết quả nghiên cứu của nhiều quốc gia
trong khu vực và trên thế giới thì khả năng
của chúng ta còn nhiều hạn chế, thậm chí
có xu hướng ngày càng tụt hậu xa hơn.
Theo thống kê của Viện thông tin khoa học
(ISI), trong 15 năm qua (1996-2011) Việt
Nam mới có 13.172 ấn phẩm khoa học
công bố trên các tập san quốc tế có bình
duyệt, bằng khoảng một phần năm của Thái
Lan (69.637), một phần sáu của Malaysia
(75.530), và một phần mười của Singapore
(126.881). Trong khi đó, dân số Việt Nam
gấp 17 lần Singapore, ba lần Malaysia và
gần gấp rưỡi Thái lan. Việt Nam hiện nay
có khoảng 9.000 giáo sư và phó giáo sư,
24.000 tiến sĩ và hơn 100.000 thạc sĩ mà số
ấn phẩm khoa học của cả nước trong vòng
15 năm qua chưa bằng 1/5 số công bố của
trường Đại học Tokyo (69,806 ấn phẩm) và
một nửa của trường Đại học quốc gia
Singapore (28,070 ấn phẩm)10.Không chỉ
khiêm tốn về số lượng, chỉ số ảnh hưởng
của các công trình nghiên cứu khoa học của
Việt Nam cũng thấp nhất so với những
nước trong khu vực. Thứ hạng khiêm tốn
này cũng nhất quán với số bằng sáng chế
được đăng ký ở Mỹ và chỉ số sáng tạo do Tổ
chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) xếp hạng.
Có nhiều nguyên nhân cho tình trạng
trên nhưng nguyên nhân sâu xa lại bắt
nguồn từ tình trạng hạn chế, bất cập trong
việc tổ chức giáo dục đại học ở nước ta ngay
từ đầu đã ít có khả năng tạo ra một đội ngũ
các nhà khoa học có khả năng đáp ứng đầy
đủ cả về số lượng và chất lượng nghiên cứu.
Ba là, làm giảm khả năng cạnh tranh
của nền kinh tế của đất nước trong điều
kiện hội nhập quốc tế. Thực tế cho thấy, sự
bất cập, hạn chế trong giáo dục đại học ở
nước ta hiện nay không chỉ tác động trực
tiếp đến việc làm suy giảm chất lượng
nguồn nhân lực mà sâu xa hơn có thể làm
suy giảm đến khả năng cạnh tranh toàn cầu
của nền kinh tế đất nước trong điều kiện
hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Theo
Báo cáo về Tính Cạnh tranh năng lực toàn
cầu 2013-2014 được thực hiện với 148
nước của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF)
thì Tính hiệu quả của hệ thống giáo dục
Việt Nam được xếp ở vị trí 67/144. Ở hạng
mục Giáo dục đại học và đào tạo, Việt Nam
đứng thứ 95 trong bảng xếp hạng, thứ 7
trong các nước ASEAN:sau Singapore (2),
Malaysia (46), Brunei (55), Thái Lan (66),
Indonesia (64), Philippines (67). Điều đáng
nói là phần liên quan đến giáo dục được
WEF xếp vào tiêu chí thứ 4 (sức khỏe và
giáo dục cơ sở) và 5 (chất lượng giáo dục
và đào tạo cấp cao) trong số 12 tiêu chí
then chốt giúp hiệu quả cạnh tranh của nền
kinh tế11.
Có thể, những con số so sánh trên
đây chưa phản ánh đầy đủ và thực chất của
11
10 Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn, Đại học New South
Giáo dục Việt Nam thua cả Campuchia (Người
Wales, Australia
lao động online, ngày 06/09/2013)
6
TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN
giáo dục Việt Nam hiện nay nhưng nó cũng
là hồi chuông cảnh tỉnh nhắc nhở chúng ta
cần có ngay các giải pháp để đổi mới có
hiệu quả giáo dục nước nhà trong đó có
giáo dục đại học nếu không muốn nó ngày
càng tụt hậu xa hơn so với các quốc gia
trong khu vực và trên thế giới.
phát triển chung của giáo dục quốc tế.
Thứ hai, việc đổi mới tư duy giáo dục
hiện nay cần“gắn với xây dựng xã hội học
tập; bảo đảm các điều kiện nâng cao chất
lượng; chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ
hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế hệ
thống giáo dục và đào tạo; giữ vững định
hướng xã hội chủ nghĩa và bản sắc dân tộc.
Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt
Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực”13
như Nghị quyết Trung ương 8, Khóa XI
của Đảng khẳng định thì các cấp, các
ngành, trước hết là Bội Giáo dục và Đào
tạo cần có sự thay đổi một cách mạnh mẽ
về tư duy trong tổ chức giáo dục đại học,
như: thay đổi cách tuyển sinh lựa chọn
“đầu vào” theo hướng thoáng hơn, cho
phép các cơ sở giáo dục đại học tự đặt ra
các tiêu chuẩn tuyển sinh và chịu trách
nhiệm với người học bằng chính “uy tín”
của mình, cho phép hình thành nhiều mô
hình đào tạo đại học khác nhau, kiểm soát
chặt chẽ “đầu ra” của mỗi cơ sở đào tạo để
đảm bảo chất lượng chung v.v..
3. Các giải pháp đề xuất đổi mới giáo dục
đại học
Cùng với quá trình đổi mới đất nước
nói chung vấn đề đổi mới nền giáo dục
nước nhà trong đó có giáo dục đại học Việt
Nam hiện nay luôn được Đảng và Nhà
nước ta quan tâm. Văn kiện Đại hội XI của
Đảng khẳng định “Đổi mới căn bản và toàn
diện giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn
hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hoá
và hội nhập quốc tế”12. Ngày 4/11/2013,
Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản
Việt Nam tiếp tục ra Nghị quyết Số: 29-
NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công
nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế”, trong đó đã nêu
chín giải pháp cho việc đổi mới giáo dục
toàn diện. Từ chín giải pháp mang tính định
hướng trên đây, đồng thời căn cứ vào
những kết quả phân tích từ phần đầu bài
viết chúng tôi mạnh dạn đề xuất một số giải
pháp và khuyến nghị nhằm tiếp tục đổi mới
hơn nữa giáo dục đại học Việt Nam trong
điều kiện hội nhập quốc tế hiện nay.
Thứ ba, đối mới mạnh mẽ nội dung
chương trình và phương pháp dạy học theo
hướng hội nhập quốc tế. Về nội dung
chương trình và giáo trình cần được tổ chức
xây dựng và triển khai theo hướng mở (cho
phép cập nhật thường xuyên về kiến thức
trong và ngoài nước, sử dụng giáo trình,
học liệu trong nước hoặc ngoài nước một
cách linh hoạt để giảng dạy cho người học),
nội dung giảng dạy phải gắn chặt và phù
hợp với yêu cầu thực tiễn của ngành nghề
mà người học đang theo đuổi. Về phương
pháp, tích cực sử dụng đa dạng các phương
pháp dạy học theo nguyên tắc “lấy người
học là trung tâm”, giảm tải tối đa giờ giảng
Thứ nhất, cần xây dựng triết lý giáo
dục cho nền giáo dục nước nhà trong giai
đoạn hiện nay, đồng thời mỗi trường đại
học, mỗi cơ sở giáo dục cũng cần có triết lý
giáo dục riêng phù hợp với tôn chỉ, mục
đích và hướng tới hội nhập vào dòng chảy
13
12 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện đại hội đại
biểu toàn quốc lần thứ XI. Nxb. Chính trị Quốc
gia, Hà Nôi, 2011, tr.130-131.
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị
Ban chấp hành Trung ương lần thứ Tám (Khóa
XI). Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2013.
TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 7 * 2014
7
trên lớp để người học có thời gian tự học và
tự nghiên cứu. Cố nhiên, các cơ sở đào tạo
cần thường xuyên thực hiện việc kiểm tra,
đánh giá khách quan, chặt chẽ để đảm bảo
tính hiệu quả của việc dạy và học.
các hoạt động về chuyên môn tại các cơ sở
giáo dục đại học. Trước mắt nhà nước, các
cơ sở giáo dục đại học cần có các cơ chế
chính sách động viên, khuyến khích các
nhà khoa học nghiên cứu và tích cực công
bố quốc tế các kết quả nghiên cứu. Về lâu
dài cần đặt ra lộ trình (đối với mỗi cơ sở
giáo dục đại học khác nhau cần có những lộ
trình khác nhau) tiến tới quốc tế hóa các
tiêu chuẩn đánh giá các hoạt động khoa học
và các hoạt động về chuyên môn trong tất
cả các cơ sở giáo dục đại học, đồng thời
cần coi đây là giải pháp quan trọng để đưa
giáo dục đại học Việt Nam hội nhập sâu
hơn vào môi trường quốc tế
Thứ tư, đổi mới vai trò của các cơ
quan quản lý nhà nước trong tổ chức giáo
dục đại học trong điều kiện hội nhập quốc
tế. Theo đó, về mặt pháp lý cần tiếp tục bổ
sung, hoàn thiện các quy định về pháp luật
đối với các hoạt động giáo dục đại học
trong điều kiện hội nhập quốc tế. Các cơ
quan quản lí nhà nước mà trực tiếp là Bộ
Giáo dục và Đào tạo cần thay đổi cách tư
duy về quản lí đối với các hoạt động giáo
dục đại học trong điều kiện hội nhập quốc
tế. Thay vì trực tiếp quản lí toàn diện đối
với các cơ sở giáo dục đại học thì các cơ
quan quản lí nhà nước chỉ nên đóng vai trò
là các cơ quan “tài phán”, định hướng các
hoạt động theo luật pháp, đồng thời tạo
điều kiện để cho các cơ sở giáo dục đại học
được độc lập, tự chủ hơn trong các hoạt
động. Cần tránh lối tư duy quản lý theo lối
áp đặt, hoặc “bao cấp” đối với các hoạt
động giáo dục đại học trong điều kiện hội
nhập quốc tế hiện nay.
4. Kết luận
Có vai trò và vị trí hết sức quan trọng
trong nền giáo dục nói chung, giáo dục đại
học Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cần
có sự đổi mới toàn diện cả về mục tiêu, nội
dung và phương pháp thực hiện. Trên cơ sở
phân tích thực trạng và chỉ rõ các nguyên
nhân hạn chế, bất cập bài viết này đã mạnh
dạn đề xuất một số giải pháp đổi mới giáo
dục đại học Việt Nam trong điều kiện mới,
trong đó đặc biệt nhấn mạnh một số giải
pháp hướng tới xây dựng một nền giáo dục
đại học Việt Nam mở đáp ứng tốt các yêu
cầu phát triển của quốc gia trong điều kiện
mới và hội nhập quốc tế.
Thứ năm, tăng cường các hoạt động
nghiên cứu và công bố quốc tế tiến tới quốc
tế hóa các tiêu chuẩn đánh giá khoa học và
Abstract
Innovation of Higher Education towards Global Integration
in our Country Today
Higher education is one of the crucial contents in most of the national educational
systems in the contemporary world. In Vietnam, higher education has been the Party and State's
interest and has obtained significant achievements contributing to human resource development
for the country through the revolutionary periods. However, in the context of current innovation
and global integration, our country’s higher education is facing many difficulties and
challenges requiring fundamental and comprehensive corrective solutions, among which, the
factor of international integration is considered one of the key measures to enable Vietnam
higher education to develop more and more.
Keywords: higher education innovation, international integration, Vietnam Higher Education
7 trang
16/04/2022
4800
Bạn đang xem tài liệu "Đổi mới giáo dục đại học theo hướng hội nhập quốc tế ở nước ta hiện nay", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- doi_moi_giao_duc_dai_hoc_theo_huong_hoi_nhap_quoc_te_o_nuoc.pdf
