Khóa luận Tìm hiểu công tác kiểm toán khoản mục Doanh thu bán hàng và cung cấp DV trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Kiểm toán và Kế toán AAC
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
KHOA KẾ TOÁN TÀI CHÍNH
----------
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Đề tài:
TÌM HIỂU CÔNG TÁC KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC
DOANH THU BÁN HÀNG VÀ CUNG CẤP DỊCH VỤ
TRONG KIỂM TOÁBÁO CÁO TÀI CHÍNH
TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN
KIỂTOÁN VÀ KẾ TOÁN AAC
LÊ THỊ BẢO KHÁNH
Huế, tháng 5 năm 2020
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
KHOA KẾ TOÁN TÀI CHÍNH
----------
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Đề tài:
TÌM HIỂU CÔNG TÁC KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC
DOANH THU BÁN HÀNG VÀ CUNG CẤP DỊCH VỤ
TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN
KIỂM TOÁN VÀ KẾ TOÁN AAC
Sinh n thực hiện:
Lê Thị Bảo Khánh
K50B Kiểm toán
Giáo viên hướng dẫn:
TS. Hồ Thị Thúy Nga
Niên khóa: 2016-2020
Huế, tháng 5 năm 2020
Khóa luận tốt nghiệp đại học là kết quả của quá trình học tập và nghiên
cứu dưới sự giảng dạy tận tình của quý thầy cô Trường Đại Học Kinh Tế - Đại học
Huế. Bằng sự tâm huyết của mình, quý thầy cô đã truyền cho em những vốn kiến
thức và kinh nghiệm học tập vô cùng quý báu. Với lòng biết ơn sâu sắc, em xin gửi
đến quý thầy cô lời cảm ơn chân thành nhất.
Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn, sự tri ân sâu sắc đến TS. Hồ Thị Thúy Nga
đã hết lòng giúp đỡ, hướng dẫn để em có thể hoàn thiện bài khóa luận tốt nghiệp
đại học này.
Bên cạnh đó, em xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Công ty TNHH Kiểm
toán và Kế toán AAC và các anh chị Phòng kiểm toán Báo cáo tài chính 1 đã tạo
điều kiện cho em được đi thực tế tại đơn vị khách hàng, cung cấp tài liệu và thông
tin giúp cho bài nghiên cứu của em trở nên hoàn chỉnh hơn. Em xin kính chúc ban
lãnh đạo, các anh chị trong công ty dồi dào sức khỏe, may mắn và luôn được sự tín
nhiệm của khách hàng. Kính chúc quý ông ty ngày càng phát triển hơn nữa.
Quá trình thực tập tại Công ty đã cho em nhiều kinh nghiệm quý báu giúp
em có cái nhìn thực tiễn hơn về ngành nghề mà mình đã chọn. Mặc dù đã cố
gắng hết sức nhưng vì ng hạn chế về thời gian, kiến thức, khả năng…. nên
bài khoá luận tốt nghiệp không thể tránh được những thiếu sót. Vì vậy, em rất
mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý thầy, cô giáo để bài khóa luận tốt
nghiệp có thể hàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Huế, tháng 5 năm 2020
Sinh viên thực hiện
Lê Thị Bảo Khánh
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Ban giám đốc
BGĐ
BCTC
BCKQHĐKD
BCĐKT
CĐPS
CSDL
CTKT
DN
Báo cáo tài chính
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
Bảng cân đối kế toán
Cân đối phát sinh
Cơ sở dẫn liệu
Chương trình kiểm toán
Doanh nghiệp
DTBH&CCDV
DV
Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
Dịch vụ
DT
Doanh thu
DNKiT
GLV
Doanh nghiệp kiểm toán
Giấy làm việc
GTGT
HTKSNB
HĐKiT
HTK
Giá trị gia tăng
Hệ thống kiểm soát nội bộ
Hợp đồng kiểm toán
Hàng tồn kho
KTV
m toán viên
KSNB
KTVNB
KH
Kiểm soát nộ bộ
Kiểm toán viên nội bộ
Khách hàng
LNST
LNTT
SXKD
TS
Lợi nhuận sau thuế
Lợi nhuận trước thuế
Sản xuất kinh doanh
Tài sản
TNKS
TNCB
VCSH
Thử nghiệm kiểm soát
Thử nghiệm cơ bản
Vốn chủ sở hữu
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
ii
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
DANH MỤC BẢNG, BIỂU
Bảng 1.1 Bảng phân loại tài khoản doanh thu...................................................................6
Bảng 1.2: Mục tiêu kiểm toán và thủ tục kiểm toán........................................................10
Bảng 1.3: Mục tiêu kiểm toán khoản mục doanh thu......................................................11
Bảng 1.4 Các chỉ tiêu phân tích tình hình kinh doanh ....................................................18
Bảng 1.5: Một số câu hỏi về hệ thống kiểm soát nội bộ .................................................20
Bảng 1.6: Mối quan hệ giữa rủi ro kiểm toán và số lượng kiểm toán.............................24
Bảng 1.7. Các thử nghiệm kiểm soát đối với doanh thu .................................................29
Bảng 1.8. Tóm tắt thủ tục kiểm toán DTBH&CCDV.....................................................31
Bảng 2.1 Tình hình kinh doanh của Công ty AAC .........................................................43
Bảng 2.2 Quy trình kiểm toán chung tại AAC................................................................44
Bảng 2.3 Mô tả chu trình “Bán hàng – Phải thu – Thu tiền” tại Công ty ABC ..............58
Bảng 2.4 Soát xét về thiết kế và thực hiệcác kiểm soát chính .....................................60
Bảng 2.5 Đánh giá chung HTKSNB của chu trình .........................................................63
Bảng 2.6: Phân tích các chỉ tiêu rên BCTC tại công ty ABC ........................................64
Bảng 2.7 Xác lập mức trọnyếu của công ty ABC ........................................................69
Bảng 2.8: Xác định khu vực rủi ro của công ty ABC......................................................72
Bảng 2.9: Chiến ược kiểm toán tại công ty ABC...........................................................72
Bảng 2.10: Thử nghiệm kiểm soát tại công ty ABC .......................................................73
Bảng 2.11: Thủ tục kiểm soát chi tiết tại công ty ABC...................................................73
Bảng 2.12: Phân tích doanh thu tại ABC ........................................................................79
Bảng 3.1 Bảng câu hỏi về HTKSNB đối với việc sử dụng phần mềm...........................93
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
iii
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
DANH MỤC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ
Sơ đồ 1.1: Quy trình kiểm toán mẫu khoản mục doanh thu............................................13
Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức phòng Kiểm toán BCTC .......................................................39
Sơ đồ 2.2. Sơ đồ tổ chức quản trị của Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán AAC......41
Sơ đồ 2.3 Chỉ mục hồ sơ kiểm toán của công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán AAC ..47
Sơ đồ 2.4 Cơ cấu tổ chức tại Công ty ABC.....................................................................50
Sơ đồ 2.5 Phân tích doanh thu tại ABC...........................................................................79
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
iv
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................................i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................................................ii
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ...........................................................................................iii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ ......................................................................................iv
MỤC LỤC ........................................................................................................................v
PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ ..................................................................................................1
1.1. Lý do chọn đề tài......................................................................................................1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................................2
1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................................2
1.4. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................3
1.5. Kết cấu khoá luận.....................................................................................................3
PHẦN 2. NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.................................................4
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC DOANH THU
BÁN HÀNG VÀ CUNG CẤP DỊCH Ụ TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI
CHÍNH 4
1.1. Tổng quan về kiểm toán báo cáo tài chính...............................................................4
1.1.1. Các khái niệm................................................................................................4
1.1.2. Mục tiêu của iểm toán BCTC ............................................................................5
1.1.3. Đối tượg của kiểm toán BCTC..........................................................................5
1.2. Tổng quan về khoản mục Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ.......................5
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, phân loại và hệ thống chứng từ sổ sách ..........................5
1.2.2. Nguyên tắc xác định và ghi nhận doanh thu.......................................................7
1.2.3. Đo lường doanh thu ............................................................................................9
1.3. Mục tiêu kiểm toán đối với khoản mục DTBH&CCDV và các sai phạm thường
gặp ...................................................................................................................................10
1.3.1. Mục tiêu kiểm toán đối với khoản mục DTBH&CCDV ....................................10
1.3.2. Các sai phạm thường gặp với khoản mục DTBH&CCDV ...............................11
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
v
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
1.4. Quy trình thực hiện kiểm toán DTBH&CCDV .....................................................12
1.4.1. Giai đoạn lập kế hoạch .....................................................................................13
1.4.2. Giai đoạn thực hiện kiểm toán..........................................................................26
1.4.3. Giai đoạn kết thúc kiểm toán ............................................................................34
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN DOANH THU BÁN
HÀNG VÀ CUNG CẤP DỊCH VỤ TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI
CHÍNH TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN KIỂM TOÁN VÀ KẾ
TOÁN AAC....................................................................................................................36
2.1. Giới thiệu khái quát về Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán AAC ...................36
2.1.1 Thông tin chung..................................................................................................36
2.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển .......................................................................36
2.1.3 Mục tiêu và phương châm hoạt động.................................................................37
2.1.4 Cơ cấu tổ chức ...................................................................................................37
2.1.5. Các loại hình dịch vụ chủ yếu của Công ty......................................................41
2.1.6. Tình hình kinh doanh của Công ty....................................................................43
2.1.7 Quy trình kiểm toán của Công ty .......................................................................44
2.2. Tổng quan về Công BC...................................................................................48
2.2.1. Thông tin chug.................................................................................................48
2.2.2. Ngành nghề kinh doanh ....................................................................................48
2.2.3. Cơ cấu tổ chức và nhân sự................................................................................50
2.2.4. Mối quan hệ giữa Công ty Kiểm toán và Kế toán AAC và KH ABC ................51
2.2.5. Chính sách kế toán áp dụng..............................................................................51
2.3. Thực trạng công tác kiểm toán DTBH&CCDV tại Công ty ABC do Công ty
TNHH Kiểm toán và Kế toán AAC thực hiện ................................................................52
2.3.1. Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán ....................................................................52
2.3.2. Giai đoạn thực hiện kiểm toán..........................................................................74
2.3.3. Giai đoạn kết thúc kiểm toán ............................................................................85
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
vi
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HOÀN THIỆN CÔNG TÁC
THỰC HIỆN KIỂM TOÁN DTBH&CCDV TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN
VÀ KẾ TOÁN AAC ......................................................................................................88
3.1. Những nhận xét chung về công tác kiểm toán doanh thu trong kiểm toán Báo cáo
tài chính do công ty Trách nhiệm hữu hạn Kiểm toán và Kế toán AAC thực hiện ........88
3.1.1. Ưu điểm.............................................................................................................88
3.1.2. Nhược điểm .......................................................................................................92
3.2. Một số đề xuất nhằm hoàn thiện công tác kiểm toán doanh thu trong kiểm toán
BCTC do Công ty Trách nhiệm hữu hạn Kiểm toán và Kế toán AAC thực hiện...........93
3.2.1. Hoàn thiện thủ tục tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ đối với việc sử dụng
phần mềm của DN ...........................................................................................................93
3.2.2. Hoàn thiện công tác thực hiện các thử nghiệm kiểm soát ................................94
3.2.3. Hoàn thiện thủ tục phân tích.............................................................................95
PHẦN 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................96
3.1. Kết luận ..................................................................................................................96
3.2. Kiến nghị ................................................................................................................96
3.3. Hướng nghiên cứu tiếp tục của đề tài.....................................................................97
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................98
PHỤ LỤC
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
vii
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
1.1. Lý do chọn đề tài
Thời gian gần đây nền kinh tế thị trường ở Việt Nam ngày càng đa dạng và phát
triển với sự xuất hiện của nhiều DN mới với nhiều loại hình khác nhau dẫn đến nhu cầu sử
dụng thông tin tài chính trung thực và đáng tin cậy cũng ngày càng tăng cao. Trong điều
kiện nền kinh tế như vậy, thông tin tài chính của DN không chỉ để báo cáo cho các cơ
quan quản lý nhà nước để kiểm tra và xét duyệt mà các thông tin này cần cho nhiều người,
được nhiều đối tượng quan tâm, khai thác sử dụng cho các quyết định kinh ế. Thêm vào
đó, một vấn đề quan trọng mà hầu hết mọi người đều quan tâm là liệu hiệu quả kinh
doanh của công ty trong năm có tốt hay không và đầu tư của họ vào công ty có mang lại
lợi nhuận không? Để có thể trả lời câu hỏi này, các nhà đầu tư và các nhà kinh tế luôn
quan tâm đến các số liệu trên BCTC của công ty báo cáo tình hình công ty hiện tại và kết
quả kinh doanh của công ty trong năm, và từ đó các nhà đầu tư và các nhà kinh tế sẽ thực
hiện quyết định riêng của họ. Vì vậy, thông tin về BCTC là vô cùng quan trọng, có ảnh
hưởng lớn đến nền kinh tế. Do đó, hoạt động kiểm toán ra đời với mục đích kiểm tra xác
nhận tính hợp lý, tính trung thực và mức độ tin cậy của thông tin tài chính. Sự ra đời của
hoạt động kiểm toán nói chung và hoạt động kiểm toán độc lập nói riêng là một tất yếu để
khắc phục các rủi ro thông tin trong các BCTC do kế toán cung cấp.
Về khía cạnh mục tiêu, hầu hết các công ty được tạo ra với mục đích tăng
trưởng và mang lại nhiều lợnhuận hơn, mục tiêu phát triển vẫn là mục tiêu quan trọng
nhất. Trong ngắn hạn, lợi nhuận có thể quan trọng hơn, nhưng về lâu dài hầu hết các
nhà kinh tế vẫn quan tâm đến sự phát triển của công ty hơn là lợi nhuận trong những
năm qua vì họ tin rằng nếu họ chấp nhận đầu tư cẩn thận cho công ty của mình, chấp
nhận hiện tại ít lợi nhuận hơn để tiết kiệm cho việc tái đầu tư và phát triển, trong tương
lai, họ sẽ nhận được khoản lợi nhuận lớn gấp nhiều lần so với hiện tại. Từ quan điểm
của giám đốc điều hành công ty doanh thu tốt sẽ giúp dễ dàng gọi thêm vốn kinh
doanh, vốn kinh doanh có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau như góp vốn từ những
người có dòng tiền nhàn rỗi hoặc có thể vay từ các cá nhân hoặc ngân hàng để phục vụ
đầu tư mở rộng và tăng trưởng của họ. Nhưng để đạt được một cuộc gọi đầu tư thành
công là không dễ dàng, các nhà đầu tư hoặc người cho vay muốn giảm thiểu rủi ro
kinh doanh của họ, họ không muốn tiền của họ rơi vào tay người khác một cách không
an toàn, thậm chí là mất trắng. Do đó, doanh thu sẽ là chỉ số mà các nhà đầu tư và
quản lý DN sẽ sử dụng để đánh giá sự phát triển của công ty và dựa vào đó để đưa ra
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
1
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
quyết định của họ.
Trong một BCTC, khoản mục DTBH&CCDV là khoản mục rất quan trọng. Bởi
lẽ, đây là khoản mục có rủi ro tiềm tàng cao, có tính trọng yếu, phản ánh khả năng
chiếm dụng lãi lỗ của DN cũng như các nghĩa vụ hiện tại của DN. Chỉ tiêu này trên
BCTC có ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình kinh doanh của DN cũng như ảnh hưởng
đến một số chỉ tiêu khác trong phân tích tài chính. Cũng chính vì sự quan trọng đó mà
doanh thu thường là khoản mục chứa đựng nhiều gian lận và sai sót khó tránh khỏi. Vì
vậy, khi kiểm toán khoản mục này KTV cần thận trọng và chuẩn bị kĩ càng vì chỉ một
sai sót nhỏ thì cũng dẫn đến việc bỏ qua một sai sót trọng yếu trên BCTC. Nhận thức
được tầm quan trọng của khoản mục DTBH&CCDV, kết hợp với quá trình thực tập tại
Công ty Trách nhiệm hữu hạn Kiểm toán và Kế toán AAC. Tôi đã lựa chọn đề tài:
“Tìm hiểu công tác kiểm toán khoản mục Doanh thu bán hàng và cung cấp DV
trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Kiểm toán và
Kế toán AAC” để làm khóa luận tốt nghiệp của mình.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
Hệ thống hóa lý thuyết về kế toán, kiểm toán DTBH&CCDV, vận dụng kiến
thức đã học vào thực tế từ đó có thể so sánh, tìm ra sự khác biệt và lý giải được.
Tìm hiểu và đánh giá công tác kiểm toán khoản mục DTBH&CCDV trong
BCTC do Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán AAC thực hiện với KH ABC.
Đưa ra đánh giá và xuất những giải pháp giúp hoàn thiện công tác kiểm toán
khoản mục DTBH&CCDV trong BCTC tại Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán AAC.
1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.3.1. Đốượng nghiên cứu
Công tác kiểm toán khoản mục DTBH&CCDV trong BCTC tại TNHH Kiểm
toán và Kế toán AAC thực hiện áp dụng tại Công ty ABC.
1.3.2.Phạm vi nghiên cứu
. Thời gian: Số liệu thu thập của năm 2018 để nghiên cứu cuộc kiểm toán
BCTC tại Công ty ABC.
. Không gian: Tìm hiểu công tác kiểm toán khoản mục DTBH&CCDV trong
kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán AAC tại đơn vị
khách hàng ABC.
. Nội dung: Tập trung nghiên cứu công tác kiểm toán các khoản mục
DTBH&CCDV tại Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán AAC.
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
2
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
1.4. Phương pháp nghiên cứu
1.4.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Nghiên cứu các giáo trình về kế toán và kiểm toán BCTC, các văn bản pháp
luật và các quy định hiện hành, các chế độ kế toán DN như thông tư 133/2016/TT-
BCTC, thông tư 200/2014/TT-BCTC, chương trình kiểm toán mẫu của Hội KTV hành
nghề Việt Nam (VACPA), các chuẩn mực kiểm toán để hiểu rõ quy trình kiểm toán tại
đơn vị thực tập, hồ sơ kiểm toán và các giấy tờ làm việc (GLV) liên quan.
1.4.2. Phương pháp thu thập số liệu
. Phỏng vấn: Phỏng vấn các anh/chị trong đoàn kiểm toán để tìm hiểu cách
thức làm việc cũng như thu thập thông tin phục vụ cho việc nghiên cứu.
. Quan sát: Quan sát thực tế quá trình làm việc của các KTV AAC nhằm thu
thập thông tin, hiểu rõ hơn về quy trình, cách thức giao tiếp. Ngoài ra, quan sát cách
đối chiếu các chứng từ, sổ sách và GLV trong quá trình kiểm toán tại Công ty ABC.
. Trực tiếp tham gia kiểm toán: tham gia quy trình kiểm toán với vai trò trợ lý
KTV năm 1, thực hiện một số công việc kiểm toán trên GLV.
1.4.3. Phương pháp xử lý số liệu
. Phương pháp so sánh và phâích: Từ thực tế quan sát được, tiến hành so
sánh đối chiếu so với lý thuyết đã được học từ đó phân tích sự giống nhau và khác
nhau để tìm cách lý giải.
. Dùng phần mềm crosoft Excel 2013 để tính toán, xử lý và phân tích các số
liệu của BCTC KH sau khi thu thập được.
1.5. Kết cấu khoá luận
Kết cấu koá luận gồm 3 phần chính như sau:
Phần I: Đặt vấn đề.
Phần II: Nội dung và kết quả nghiên cứu.
Chương 1: Cơ sở lý luận về thực hiện kiểm toán khoản mục DTBH&CCDV
trong kiểm toán BCTC.
Chương 2: Thực trạng công tác thực hiện kiểm toán DTBH&CCDV trong
BCTC của Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán AAC.
Chương 3: Một số giải pháp góp phần hoàn thiện công tác thực hiện kiểm toán
DTBH&CCDV tại Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán AAC.
Phần III: Kết luận và kiến nghị.
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
3
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
PHẦN 2. NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC
DOANH THU BÁN HÀNG VÀ CUNG CẤP DỊCH VỤ
TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
1.1. Tổng quan về kiểm toán báo cáo tài chính
1.1.1. Các khái niệm
Đầu tiên, chúng ta cần phải biết “Kiểm toán là gì?” cho đến nay có nhiều cách
hiểu khác nhau về kiểm toán tuy nhiên khái niệm được chấp nhận phổ biến là: “Kiểm
toán là quá trình thu thập và đánh giá bằng chứng về những thông tin được kiểm tra
nhằm xác định và báo cáo về mức độ phù hợp giữa những thông tin đó với các chuẩn
mực đã được thiết lập. Quá trình kiểm toán phải được thực hiện bởi các KTV đủ năng
lực và độc lập.” (Trang 2, Bộ môn Kiểm toán, Khoa Kế toán - Kiểm toán, Trường Đại
học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh, Kiểm toán).
Trong khái niệm vừa nêu trên có một số thuật ngữ mà chúng ta cần làm rõ:
Bằng chứng kiểm toán: “Là tất cả các tài liệu, thông tin do KTV thu thập được
liên quan đến cuộc kiểm toán và dựa trên các tài liệu, thông tin này, KTV đưa ra kết
luận và từ đó hình thành ý kiến kiểm toán. Bằng chứng kiểm toán bao gồm những tài
liệu, thông tin chứa đựnong các tài liệu, sổ kế toán, kể cả BCTC và những tài
liệu, thông tin khác”. (Mục 05, Chuẩn mực kiểm toán số 500: Bằng chứng kiểm toán).
Chuẩn mực đã đợc thiết lập: Là “thước đo” để đánh giá các thông tin. Cụ thể,
đặt ra các tiêu uẩn cho công việc của KTV trong quá trình kiểm toán để đạt được
mục tiêu tổng thể của KTV. Quy định và hướng dẫn các trách nhiệm chung của KTV,
cũng như những vấn đề mà KTV cần quan tâm khi thực hiện các trách nhiệm của mình
trong từng hoàn cảnh cụ thể.
KTV năng lực và độc lập: Năng lực của KTV thể hiện qua trình độ chuyên
môn, nghiệp vụ được hình thành dựa trên kinh nghiệm làm việc, cập nhật và nâng cao
kiến thức qua việc đào tạo. Còn tính độc lập thể hiện ở việc KTV không bị chi phối
bởi yếu tố nào dẫn đến sự sai lệch của kết quả kiểm toán (độc lập về chuyên môn, độc
lập về kinh tế, độc lập trong các mối quan hệ). (Chương 2, Luật kiểm toán độc lập
Luật số: 67/2011/QH12)
Trên cơ sở khái niệm và các thuật ngữ nêu trên, chúng ta có thể rút ra được khái
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
4
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
niệm của Kiểm toán BCTC: Kiểm toán BCTC là quá trình các KTV đủ năng lực và độc
lập thu thập và đánh giá các bằng chứng kiểm toán về các thông tin được trình bày trên
BCTC của đơn vị nhằm xác định mức độ phù hợp giữa các thông tin tài chính này với các
chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán và các văn bản pháp luật liên quan quy định. (Bộ môn
Kiểm toán, Khoa Kế toán - Kiểm toán, Trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí
Minh, Kiểm toán).
1.1.2. Mục tiêu của kiểm toán BCTC
Mục tiêu của kiểm toán BCTC là làm tăng độ tin cậy của người sử dụng đối với
BCTC. Để có thể đưa ra ý kiến trên báo cáo kiểm toán, kiểm toán viên cần thực hiện
các thủ tục kiểm toán để đảm bảo một cách hợp lý rằng báo cáo tài chính không còn
chứa đựng các sai sót trọng yếu do gian lận hoặc nhầm lẫn gây ra, đây chính là mục
tiêu đầu tiên của kiểm toán BCTC. Ngoài ra, mục tiêu kiểm toán còn là việc kiểm toán
viên phải cung cấp thông tin về các phát hiện của mình cho BGĐ, ban quản trị của đơn
vị được kiểm toán.
1.1.3. Đối tượng của kiểm toán BCTC
Kiểm toán tài chính có đối tượng trực tiếp là các BCTC với những thông tin
tổng hợp phản ánh nhiều mối quan hệ kih tế, pháp lý cụ thể. Với kiểm toán BCTC có
hai cách cơ bản để phân chia các BCTC thành các phần hành kiểm toán:
. Phân theo khoản mục: Là cách chia từng nhóm khoản mục hoặc nhóm các
khoản mục trong một phần ành.
. Phân theo chu trình: là cách chia thông dụng hơn căn cứ vào mối liên hệ chặt
chẽ lẫn nhau giữa các khoản mục, các quá trình cấu thành các yếu tố trong một chu
trình chung của hoạt động tài chính.
(Theo GS.TS Nguyễn Quang Quynh – PGS.TS Ngô Trí Tuệ (2015), Kiểm toán
tài chính, NXB Kinh tế Quốc dân).
1.2. Tổng quan về khoản mục Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, phân loại và hệ thống chứng từ sổ sách
1.2.1.1. Khái niệm về doanh thu
“Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế DN thu được trong kỳ kế toán,
phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường của DN, góp phần làm
tăng vốn chủ sở hữu” (Mục 03, chuẩn mực kế toán số 14 - Doanh thu và thu nhập
khác, trong hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam.
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
5
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
Cũng trong chuẩn mực này, doanh thu chỉ bao gồm tổng giá trị các lợi ích kinh
tế DN đã thu được hoặc sẽ thu được. Các khoản thu hộ bên thứ ba không phải là nguồn
lợi ích kinh tế, không làm tăng vốn chủ sở hữu của DN sẽ không được coi là doanh thu
(Ví dụ: Đại lý thu hộ tiền bán hàng cho đơn vị gửi đại lý, thì doanh thu của người nhận
đại lý chỉ là tiền hoa hồng đại lý được hưởng). Các khoản góp vốn của cổ đông hoặc
chủ sở hữu làm tăng VCSH của DN nhưng không là doanh thu (Mục 04, chuẩn mực kế
toán số 14 - Doanh thu và thu nhập khác, trong hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam)
1.2.1.2. Phân loại tài khoản doanh thu
Theo Hệ thống tài khoản kế toán – Thông tư 200/2014/TT-BTC:
Bảng 1.1 Bảng phân loại tài khoản doanh thu
Số hiệu tài khoản
Cấp 1 Cấp 2
511
Tên tài khoản
DTBH&CCDV.
5111
Doanh thu bán hàng hóa.
5112
Doanh thu bán các thành phẩm.
Doanh thu cung cấp DV.
5113
5114
5117
Doanh thu trợ cấp, trợ giá.
oanh thu kinh doanh bất động sản đầu tư.
Doanh thu khác.
5118
1.2.1.3. Đặc điểm Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
Khoản mục DTBH&CCDV được trình bày trên BCKQHĐKD gồm doanh thu
bán hàng – cung cấp dịch vụ, các khoản giảm trừ doanh thu và doanh thu thuần.
DTBH&CCDV là khoản mục trọng yếu trên BCTC, là cơ sở để người sử dụng
đánh giá về tình hình hoạt động và quy mô kinh doanh của DN. Do vậy, khoản mục
này là đối tượng của nhiều sai phạm vì những lý do sau:
. Doanh thu có quan hệ mật thiết liên quan đến việc xác định lãi (lỗ). Do đó,
sai lệch về doanh thu thường dẫn đến lãi (lỗ) bị trình bày không trung thực và hợp lý.
. Trong một số trường hợp việc xác định thời điểm thích hợp và số tiền ghi
nhận doanh thu đòi hỏi sự xét đoán ví dụ như doanh thu của hợp đồng xây dựng hoặc
cung cấp dịch vụ có liên quan đến nhiều niên độ.
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
6
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
. Tại nhiều DN doanh thu là cơ sở đánh giá kết quả hoặc thành tích nên chúng
có khả năng bị khai khống so với thực tế.
. Doanh thu có quan hệ chặt chẽ với Thuế GTGT đầu ra nên có thể bị khai
thấp hơn thực tế để trốn thuế hoặc tránh né thuế.
1.2.1.4. Hệ thống chứng từ, sổ sách sử dụng trong hạch toán doanh thu
Chứng từ phản ánh biến động của DTBH&CCDV là căn cứ để ghi sổ kế toán,
chủ yếu bao gồm:
. Các đơn đặt hàng của khách hàng, các hợp đồng đã ký kết về bán hàng và
cung cấp DV, cho thuê tài sản hoặc các hợp đồng, khế ước tín dụng…
. Các hoá đơn và chứng từ vận chuyển: Hoá đơn bán hàng, hoá đơn
GTGT,phiếu xuất kho, phiếu vận chuyển, phiếu nhập kho,…
. Bảng cân đối phát sinh, báo cáo tài chính, báo cáo bán hàng.
. Biên bản quyết toán, biên bản nghiệm thu thanh lý hợp đồng bán hàng
. Các chứng từ thanh toán: Phiếu thu (tiền mặt, séc), giấy báo có (kèm theo
bản sao kê của ngân hàng).
. Kết hợp các chứng từ, doanh nghiệp sử dụng hệ thống sổ sách kế toán theo quy
định về chế độ sổ sách kế toán của bộ tài chnh ban hành để phục vụ cho việc hạch toán:
. Sổ nhật ký chung.
. Sổ cái các tài khoản cầthiết: 511,521,515,131,112,111,711,….
. Sổ nhật ký bán hàg, nhật ký thu tiền.
. Sổ chi tiết danh thu và sổ chi tiết các khoản phải thu; sổ chi tiết các khoản
giảm trừ doanh thu.
. Bảng kê trích lập và hoàn nhập các khoản dự phòng.
. Báo cáo hàng tháng và các nghiệp vụ bán hàng, phải thu và thu tiền.
1.2.2. Nguyên tắc xác định và ghi nhận doanh thu
1.2.2.1. Nguyên tắc xác định doanh thu
Theo Chuẩn mực số 14: Doanh thu và thu nhập khác
. Doanh thu được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản đã thu hoặc sẽ thu
được.
. Doanh thu phát sinh từ giao dịch được xác định bởi thỏa thuận giữa DN với
bên mua hoặc bên sử dụng tài sản. Nó được xác định bằng giá trị hợp lý của các khoản
đã thu được hoặc sẽ thu được sau khi trừ (-) các khoản chiết khấu thương mại, chiết
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
7
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
khấu thanh toán, giảm giá hàng bán và giá trị hàng bán bị trả lại.
. Đối với các khoản tiền hoặc tương đương tiền không được nhận ngay thì
doanh thu được xác định bằng cách quy đổi giá trị danh nghĩa của các khoản sẽ thu
được trong tương lai về giá trị thực tế tại thời điểm ghi nhận doanh thu theo tỷ lệ lãi
suất hiện hành. Giá trị thực tế tại thời điểm ghi nhận doanh thu có thể nhỏ hơn giá trị
danh nghĩa sẽ thu được trong tương lai.
. Khi hàng hóa hoặc DV được trao đổi để lấy hàng hóa hoặc DV tương tự về bản
chất và giá trị thì việc trao đổi đó không được coi là một giao dịch tạo ra doanh thu.
. Khi hàng hóa hoặc DV được trao đổi để lấy hàng hóa hoặc DV khác không
tương tự thì việc trao đổi đó được coi là một giao dịch tạo ra doanh thu. Trường hợp
này doanh thu được xác định bằng giá trị hợp lý của hàng hóa hoặc DV nhận về, sau
khi điều chỉnh các khoản tiền hoặc tương đương tiền trả thêm hoặc thu thêm. Khi
không xác định được giá trị hợp lý của hàng hóa hoặc DV nhận về thì doanh thu được
xác định bằng giá trị hợp lý của hàng hóa hoặc DV đem trao đổi, sau khi điều chỉnh
các khoản tiền hoặc tương đương tiền trả thêm hoặc thu thêm.
1.2.2.2. Nguyên tắc ghi nhận doanh thu
Theo Chuẩn mực kế toán số 14, Danh thu được ghi nhận như sau:
Đối với Doanh thu bán hàng, được ghi nhận khi đồng thời thỏa mãn tất cả
năm điều kiện sau:
. DN đã chuyển giaphần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu sản
phẩm hoặc hàng hóa co người mua;
. DN không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người sở hữu hàng hóa
hoặc quyền kiểm soát hàng hóa.Giá trị của chúng phải được chuyển thành chi phí để
xác định lãi hoặc lỗ trong kỳ;
. Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn.;
Trường hợp lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng còn phụ thuộc yếu tố không
chắc chắn thì chỉ ghi nhận doanh thu khi yếu tố không chắc chắn này đã xử lý xong.
. DN đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng;
. Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng.
Doanh thu và chi phí liên quan tới cùng một giao dịch phải được ghi nhận đồng
thời theo nguyên tắc phù hợp. Các chi phí, bao gồm cả chi phí phát sinh sau ngày giao
hàng (như chi phí bảo hành và chi phí khác), thường được xác định chắc chắn khi các
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
8
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
điều kiện ghi nhận doanh thu được thỏa mãn.
Đối với Doanh thu cung cấp DV, được ghi nhận như sau:
Dịch vụ là sản phẩm không có hình thái vật chất cụ thể như hàng hóa vì vậy
nguyên tắc ghi nhận có điểm giống và khác với ghi nhận doanh thu bán hàng. Doanh
thu của giao dịch về cung cấp DV được ghi nhận khi kết quả của giao dịch đó được
xác định một cách đáng tin cậy. Kết quả của giao dịch cung cấp DV được xác định khi
thỏa mãn tất cả bốn điều kiện sau:
. Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn;
Trường hợp giao dịch liên quan đến nhiều kỳ thì doanh thu được ghi nhận theo
phần công việc đã hoàn thành trong kỳ;
. Có khả năng thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch cung cấp DV đó;
. Xác định được phần công việc đã hoàn thành vào ngày lập Bảng Cân đối kế toán;
. Xác định được chi phí phát sinh cho giao dịch và chi phí để hoàn thành giao
dịch cung cấp DV đó.
1.2.3. Đo lường doanh thu
Chuẩn mực kế toán số 14 quy định rằng: “Doanh thu được xác định theo giá trị
hợp lý của các khoản đã nhận được hoặc phải thu”, tuy nhiên trong các chi tiết của tiêu
chuẩn này, giá trị hợp lý là số tiền đã loại trừ chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán...
Doanh thu được đo lườntrên cơ sở giá gốc. Nó được xác định theo giá trị hợp
lý của các khoản đã thu hoc sẽ thu được. Trong thực tế, đó là giá trị đã thỏa thuận
giữa DN với người mua dưới hình thức giá bán sản phẩm, hàng hóa, DV được thể hiện
trên hóa đơn. Tại thời điểm ghi nhận, doanh thu được xác định theo công thức sau:
Doanh thu = Số lượng sản phẩm đã tiêu thụ x Đơn giá bán trên hóa đơn
Trường hợp sản phẩm, hàng hóa, DV thuộc đối tượng chịu thuế GTGT và DN
tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thì đơn giá bán trên hóa đơn trong công
thức trên là đơn giá bán chưa có thuế GTGT do thuế GTGT là thuế DN thu hộ nhà
nước nên không được tính vào doanh thu của DN. Trường hợp DN bán sản phẩm,
hàng hóa, DV thu ngoại tệ thì doanh thu được xác định bằng cách quy đổi ngoại tệ ra
đồng Việt Nam theo tỷ giá hối đoái bình quân trên thị trường liên ngân hàng do Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam công bố tại ngày giao dịch.
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
9
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
1.3. Mục tiêu kiểm toán đối với khoản mục DTBH&CCDV và các sai phạm
thường gặp
1.3.1. Mục tiêu kiểm toán đối với khoản mục DTBH&CCDV
Mục tiêu của kiểm toán BCTC là giúp cho KTV và công ty kiểm toán đưa ra ý
kiến xác nhận rằng BCTC có được lập trên cơ sở chuẩn mực và chế độ kế toán hiện
hành (hoặc được chấp nhận), có tuân thủ pháp luật liên quan và có phản ánh trung thực
và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu hay không? (Theo đoạn 11, Mục tiêu và nguyên
tắc cơ bản chi phối kiểm toán BCTC, Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 200).
Thêm vào đó, còn giúp cho đơn vị kiểm toán thấy được những tồn tại, sai sót
để khắc phục nhằm nâng cao chất lượng thông tin của đơn vị. Đối với khoản mục
Doanh thu trên BCTC, mục tiêu kiểm toán thường được hướng tới được thể hiện qua
bảng dưới đây:
Bảng 1.2: Mục tiêu kiểm toán và thủ tục kiểm toán
Thử nghiệm
kiểm toán
Thủ tục kiểm toán
Mục tiêu
kiểm toán
Thủ tục phân
Phát sinh
- Lập bảng phân tích anh thu theo từng tháng,
từng đơn vị trực thuộc hoặc theo từng mặt hàng.
tích cơ bản
Đầy đủ
- Tính tỷ lệ lãi gộp của những mặt hàng, loại hình
DV chủ và so sánh với năm trước.
Kiểm tra chi
tiết
Phát sinh
- Kiểm tra chứng từ gốc của các khoản
DTBH&CCDV đã được ghi chép.
Phát sinh
- Kiểm tra việc khóa sổ nghiệp vụ bán hàng và
cung cấp DV.
Đầy đủ
Ghi chép chính
xác
- Kiểm tra việc tổng hợp, chuyển số
DTBH&CCDV.
Đánh giá và
- Kiểm tra việc tính giá, phân bổ và ghi nhận các
khoản DTBH&CCDV.
phân bổ
Trình bày và
- Kiểm tra sự phân loại DT và việc công bố các
thuyết minh cần thiết.
Thuyết minh
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
10
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
GVHD: TS. HỒ THỊ THÚY NGA
Bảng 1.3: Mục tiêu kiểm toán khoản mục doanh thu
Diễn giải
Mục tiêu
kiểm toán
Các khoản thu nhập được ghi nhận phải thật sự phát sinh và đã hoàn
thành tương ứng với số tiền KH thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán tại
đơn vị. Hàng hoá thực tế đã xuất kho chuyển giao cho KH và đủ điều
kiện ghi nhận nghiệp vụ bán hàng, không tồn tại các khoản doanh thu ghi
nhận mà KH không tồn tại hoặc có tồn tại nhưng chưa chấp nhận mua
hàng.
Phát sinh
Đầy đủ
Mọi khoản thu nhập phát sinh đều được ghi nhận, DN không bỏ ngoài sổ
bất kỳ một khoản doanh thu nào khi nó đã thoả mãn các tiêu chuẩn để ghi
nhận doanh thu.
Hàng hoá đã bán thuộc quyền sở hữu của DN không phải là hàng hoá ký
gửi đại lý, tài sản nhận hộ, giữ hộ. Đồng thời doanh thu ghi nhận cũng
phải thuộc sở hữu của DN tương ứng với trách nhiệm vật chất mà doanh
nghiệp phải thực hiện với KH.
Quyền và
nghĩa vụ
Số liệu chi tiết của tài khoản thu nhập khớp đúng với số liệu trên sổ cái.
Ghi chép
chính xác
Các phép tính liên quan đến tài khoản doanh thu, giảm giá, chiết khấu
thương mại, g bán bị trả lại đều được tính toán chính xác dựa trên số
lượng và đơn giá cụ thể của từng nghiệp vụ bán hàng.
Các khoản hu nhập được trình bày, phân loại đúng các khoản mục doanh
thiêu thụ và doanh thu nội bộ, giữa giảm giá hàng bán và chiết khấu
thương mại; sử dụng các tài khoản chi tiết để hạch toán doanh thu, diễn
đạt dễ hiểu và đầy đủ các thuyết minh cần thiết.
Trình bày
và thuyết
minh
1.3.2. Các sai phạm thường gặp với khoản mục DTBH&CCDV
Doanh thu phản ánh trên sổ sách, báo cáo kế cao hơn so với thực tế
Trường hợp này là DN đã ghi nhận doanh thu cho những nghiệp vụ chưa đủ yếu
tố xác định là doanh thu. Ví dụ:
. Ghi nhận doanh thu khi người mua ứng trước tiền cho DN nhưng đơn vị
chưa xuất hàng hoặc chưa cung cấp DV cho KH.
. Ghi nhận doanh thu khi người mua ứng trước tiền cho DN, DN đã xuất hàng
hoặc cung cấp DV nhưng các thủ tục mua bán, cung cấp DV chưa hoàn thành và người
SVTH: LÊ THỊ BẢO KHÁNH
11
Tải về để xem bản đầy đủ
108 trang
04/04/2022
28400
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Khóa luận Tìm hiểu công tác kiểm toán khoản mục Doanh thu bán hàng và cung cấp DV trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Kiểm toán và Kế toán AAC", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- khoa_luan_tim_hieu_cong_tac_kiem_toan_khoan_muc_doanh_thu_ba.pdf
