Đánh giá điều kiện tự nhiên phục vụ quy hoạch và phát triển rừng huyện Đak Glei, tỉnh Kon Tum

TAÏP CHÍ ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN

Soá 20 - Thaùng 4/2014

ĐÁNH GIÁ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN PHỤC VỤ QUY HOẠCH

VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG HUYỆN ĐAK GLEI, TỈNH KON TUM

TRỊNH PHI HOÀNH ^(*)

HUỲNH THỊ THU HẠNH ^(**)

TÓM TẮT

Bài báo nêu việc đánh giá điều kiện tự nhiên phục vụ quy hoạch và phát triển rừng ở

huyện Đak Glei, tỉnh Kon Tum dựa trên 4 yếu tố: độ cao địa hình, độ dốc, độ dày tầng đất

và lượng mưa với sự hỗ trợ của phần mềm MapInfo 9.0 và Idrisi 3.2. Kết quả đã được

dùng để thành lập bản đồ quy hoạch rừng ở huyện Đak Glei tỉnh Kon Tum. Bài báo cũng

đề xuất các giải pháp bảo vệ và phát triển bền vững cho từng loại rừng.

Từ khoá: đánh giá điều kiện tự nhiên, quy hoạch và phát triển rừng, huyện Đak Glei

tỉnh Kon Tum

ABSTRACT

The paper deals with the evaluation of natural conditions for planning and

development of forest in Đak Glei District, Kon Tum Province. Four factors of natural

conditions considered are: altitude, slope, soil layer thickness and rainfall. Software

MapInfo 9,0 and Idrisi 3,2 are used in the evaluation. The results are used to establish a

planning map of 1:200,000 scale for three forest types with total forest area of 123,230.9

ha, in which 52,685.9 ha are of environmental protecting forest, 35,519.2 ha are of

special-use forest and 35,025.8 ha are of production forest in Đak Glei District, Kon Tum

Province. This paper also includes proposed solutions for protection and sustainable

development of each forest type.

Keywords: evaluation of natural conditions, forest planning and development, Đak

Glei District Kon Tum Province

1. ĐẶT VẤN ĐỀ^*

đặc trưng khí hậu gió mùa á xích đạo núi

cao Tây Trường Sơn với lượng mưa trung

bình năm là 1.647 mm nhưng phân hoá sâu

sắc theo mùa. Trong những năm gần đây,

diện tích lớp phủ thực vật ở Tây Nguyên

nói chung và huyện Đak Glei nói riêng b

suy giảm mạnh mẽ. Tính đến năm 2010 có

đến 72,397 ha rừng b khai thác trái phép,

trong đó 70,818 ha rừng tự nhiên [3]. Mặt

khác, đây là khu vực đã, đang và sẽ b mất

rừng rất lớn do tập trung một số lượng lớn

dân di cư tự do; các dân tộc thiểu số ít

Đak Glei là một huyện có diện tích hơn

1495,3 km², nằm phía Bắc của tỉnh Kon

Tum thuộc khu vực Tây Nguyên Việt Nam.

Phần lớn diện tích của huyện nằm giữa

sườn Đông và sườn Tây dãy Trường Sơn

với đ a hình rất phức tạp, chủ yếu là đ a

hình núi (đ a hình có độ cao từ 700 m trở

lên chiếm 95,8% diện tích). Đak Glei mang

^(*)ThS.NCS, Trường Đại học Đồng Tháp.

^{(** )}ThS, Trường THPT Lương Thế Vinh,

tỉnh Kon Tum.

103

người với tập quán du canh du cư; công tác

quản lí bảo vệ và phát triển rừng còn hạn

chế,… Sự suy giảm diện tích lớp phủ thực

vật nói chung và rừng nói riêng làm gia

tăng dòng chảy mặt, xói mòn đất, gây lũ lụt

(nhất là lũ quét), ảnh hưởng bất lợi đến môi

trường sinh thái, đe đọa tính mạng, sản

xuất của người dân.

Với đặc điểm tự nhiên và kinh tế - xã

hội (KT - XH) như trên thì bảo vệ và phát

triển rừng ở Đak Glei là vấn đề rất quan

trọng, đảm bảo cho sự cân bằng sinh thái và

phát triển bền vững. Trong đó, việc ứng

dụng phần mềm MapInfo 9.0 và Idrisi 3.2

để xây dựng bản đồ quy hoạch rừng làm cơ

sở cho công tác quản lí, bảo vệ và phát triển

rừng ở huyện Đak Glei, tỉnh Kon Tum là

phương pháp đảm bảo độ tin cậy cao.

2. NỘI DUNG

2.1. Xây dựng hệ thống chỉ tiêu đơn vị

lãnh thổ làm cơ sở phục vụ mục tiêu

đánh giá

2.1.1. Nguyên tắc lựa chọn yếu tố và

chỉ tiêu đánh giá

Việc lựa chọn yếu tố, chỉ tiêu đánh giá

phải tuân thủ các nguyên tắc sau:

- Các yếu tố tự nhiên đánh giá phải

mang tính đặc thù lãnh thổ nghiên cứu, tác

động đến loại hình cần đánh giá.

- Các yếu tố, chỉ tiêu đánh giá phải phù

hợp với mục tiêu, nhiệm vụ đánh giá.

- Những chỉ tiêu lựa chọn đánh giá

phải phản ánh đặc điểm tự nhiên đồng thời

các cấp chỉ tiêu phải xuất phát từ đặc trưng

của yếu tố tự nhiên của khu vực đánh giá.

Kế thừa các công trình của các tác giả

nghiên cứu trước, việc lựa chọn và phân

cấp chỉ tiêu xây dựng cơ sở đánh giá được

dựa trên nguyên tắc chung, đồng thời xem

xét đặc thù của lãnh thổ, mục tiêu nghiên

cứu, nguồn số liệu, tỉ lệ bản đồ.

2.1.2. Phân cấp chỉ tiêu đánh giá điều

kiện tự nhiên phục vụ quy hoạch và phát

triển các loại rừng huyện Đak Glei, tỉnh

Kon Tum

Trên cơ sở các quan điểm hệ thống,

quan điểm tổng hợp, quan điểm sinh thái

môi trường và quan điểm phát triển bền

vững kết hợp với tham khảo các nguồn tài

liệu [2], [4], [5], [6], [8] cũng như phân

tích đặc điểm tự nhiên khu vực, 4 yếu tố tự

nhiên được lựa chọn để phân vùng quy

hoạch và phát triển rừng gồm độ cao đ a

hình, độ dốc, độ dày tầng đất và lượng

mưa. Mỗi yếu tố được phân chia theo 3

mức độ tác hại: rất nguy hại, nguy hại và ít

nguy hại đối với quy hoạch phát triển rừng.

- Độ cao địa hình

Đ a hình là nơi diễn ra các hoạt động

liên quan đến sử dụng đất của con người,

thành phần chi phối đến sự phân hoá các

thể tổng hợp tự nhiên. Đ a hình có ảnh

hưởng đến các thành phần tự nhiên khác

như khí hậu, thổ nhưỡng, dòng chảy, lớp

phủ thực vật. Vì vậy, đ a hình có ý nghĩa

rất lớn trong quy hoạch và phát triển rừng,

còn độ cao đ a hình có vai trò quan trọng

trong phát triển các loại rừng (bảng 1).

- Độ dốc

Độ dốc là yếu tố giới hạn có ảnh

hưởng đến việc bố trí các loại hình sản xuất

nông lâm trên vùng núi và có liên quan đến

bảo vệ đất và môi trường (bảng 1).

- Độ dày tầng đất (tầng dày)

Đối với đất miền núi độ dày tầng đất là

một trong những yếu tố quan trọng khi

đánh giá độ phì đất; thể hiện khả năng đất

đai, tạo không gian hoạt động của rễ cây,

giúp rễ cây phát triển sâu, hút được nhiều

chất dinh dưỡng và nước; giúp cây đứng

vững và phát triển lâu bền, nhất là đối với

các cây lâu năm có bộ rễ ăn sâu (bảng 1).

- Lượng mưa

104

Mưa là nhân tố có ảnh hưởng lớn đến

xói mòn, dòng chảy và hạn hán, sự sinh

trưởng và phát triển của rừng. Tuy nhiên,

ảnh hưởng của mưa tương đối phức tạp,

phụ thuộc đặc điểm của mưa nhất là lượng

mưa và mức độ tập trung mưa (bảng 1).

Bảng 1: Chỉ tiêu phân cấp mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến phát triển rừng

Cấp Mức độ ảnh Độ cao địa Độ dốc Độ dày tầng

Lượng mưa Điểm

năm (mm) ⁽³⁾

hưởng

Rất nguy hại

Nguy hại

hình (m) ⁽¹⁾(⁰) ⁽²⁾

> 1.200 > 25

700 - 1.200 15 - 25

< 700 8-15

đất (cm)

1

2

3

< 50

> 3.200

2.800 - 3.200

< 2.800

3

2

1

50 - 100

>100

Ít nguy hại

2.1.3. Xây dựng đơn vị cơ sở đánh giá

điều kiện tự nhiên huyện Đak Glei phục vụ

quy hoạch và phát triển rừng

Đơn v cơ sở đánh giá điều kiện tự

nhiên huyện Đak Glei phục vụ quy hoạch,

phát triển các loại rừng chính là các dạng

lập đ a được hình thành bằng chồng xếp

các bản đồ đơn tính và vận dụng các phần

mềm MapInfo 9.0, Idrisi 3.2 theo sơ đồ

hình 1.

Bản đồ độ cao

Bản đồ độ dốc

Bản đồ tầng dày

Bản đồ mưa

Bản đồ lập đ a

Hình 1. Sơ đồ thành lập bản đồ các dạng lập địa

Bảng 2: Mã kí hiệu các chỉ tiêu đánh giá

Chỉ tiêu đánh giá

Độ cao (m) Độ dốc (⁰) Tầng dày (cm) Lượng mưa (mm) ⁽⁴⁾

Mã kí hiệu

1

2

3

4

5

< 700

700 - 1.200

> 1.200

8 - 15

15 - 25

> 25

> 100

50 - 100

< 50

2.000 - 2.400

> 2.400 - 2.800

> 2.800 - 3.200

> 3.200 - 3.600

> 3.600

Sau khi tiến hành chồng xếp các bản

đồ theo sơ đồ hình 1, hình thành được 50

dạng lập đ a khác nhau (bảng 3) - cơ sở

quan trọng để thành lập bản đồ quy hoạch

các loại rừng.

105

Bảng 3: Các dạng lập địa trên địa bàn huyện Đak Glei

STT DLĐ Độ cao (m) Độ dốc (⁰)

Tầng dày (cm) Lượng mưa (mm)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1111

1211

1212

1311

1312

1332

2111

2112

2121

<700

8-15

15-25

>25

>100

<50

2.000-2.400

2.400-2.800

2.000-2.400

2.400-2.800

2.000-2.400

2.400-2.800

2.000-2.400

2.400-2.800

2.000-2.400

2.400-2.800

2.000-2.400

2.400-2.800

2.000-2.400

2.400-2.800

2.000-2.400

2.400-2.800

3.200-3.600

2.000-2.400

2.400-2.800

2.800-3.200

3.200-3.600

2.400-2.800

3.200-3.600

2.400-2.800

2.800-3.200

<700

>25

<700

>25

700-1.200

8-15

15-25

>25

>100

50-100

<50

10 2122

11 2131

12 2132

13 2211

14 2212

15 2221

16 2222

17 2231

18 2232

19 2234

20 2311

21 2312

22 2313

23 2314

24 2322

25 2324

26 2332

27 2333

<50

>100

50-100

<50

>100

50-100

<50

>25

<50

106

28 2334

29 3111

30 3112

31 3121

32 3122

33 3132

34 3212

35 3221

36 3222

37 3223

38 3224

39 3231

40 3232

41 3234

42 3235

43 3314

44 3322

45 3323

46 3324

47 3332

48 3333

49 3334

50 3335

700-1.200

>1.200

>1200

>25

8-15

15-25

>25

<50

>100

50-100

<50

3.200-3.600

2.000-2.400

2.400-2.800

2.000-2.400

2.400-2.800

2.000-2.400

2.400-2.800

2.800-3.200

3.200-3.600

2.000-2.400

2.400-2.800

3.200-3.600

>3.600

>100

50-100

<50

>1.200

>100

50-100

<50

3.200-3.600

2.400-2.800

2.800-3.200

3.200-3.600

2.400-2.800

2.800-3.200

3.200-3.600

>3.600

>25

<50

>25

<50

>25

<50

kinh tế, quản lí và bảo tồn trong sử dụng

hợp lí lãnh thổ nghiên cứu.

2.2. Chỉ tiêu yêu cầu loại hình sử dụng

rừng huyện Đak Glei

Căn cứ vào đ nh hướng quốc gia về cơ

cấu quỹ đất thuộc 3 lâm phận rừng đặc

dụng, rừng phòng hộ, rừng sản xuất, bài

báo tiến hành đánh giá phục vụ đ nh hướng

cụ thể các loại hình sử dụng rừng gắn với

lâm phận nhằm đảm bảo yêu cầu sinh thái,

Theo tiêu chí phân cấp rừng phòng hộ

đầu nguồn, đất lâm nghiệp được phân

thành 3 cấp: rất xung yếu, xung yếu, ít

xung yếu [2], [4].

Phương pháp cho điểm theo các cấp

như sau:

107

- Dựa vào công thức tính trung bình

nhân của Armand, D. L. có dạng:

nghiệp; có yêu cầu về sử dụng và bảo vệ

đất hợp lí. Cần xây dựng rừng sản xuất kết

hợp phòng hộ nông lâm kết hợp, đảm bảo

tỉ lệ che phủ tối thiểu 30 %.

n

(1)

M₀ a₁.a₂.a₃...a_n

Trong đó:

- Cấp xung yếu (điểm trung bình nhân

từ 1,67 - 2,33). Bao gồm những nơi có mức

độ xói mòn và điều tiết nước trung bình, có

điều kiện kết hợp phát triển sản xuất lâm

nghiệp, có yêu cầu về sử dụng bảo vệ đất

cao, cần kết hợp phòng hộ với rừng sản

xuất, đảm bảo tỉ lệ che phủ tối thiểu 50 %.

- Cấp rất xung yếu (điểm trung bình

nhân từ 2,34 - 3,00). Bao gồm những nơi

đầu nguồn nước, gần bờ sông, đập thuỷ

điện, có nguy cơ xói mòn mạnh, có yêu cầu

cao nhất về điều tiết nước, có nhu cầu cấp

bách về phòng hộ với tỉ lệ che phủ trên 70

% diện tích.

M₀

: Điểm đánh giá của đơn v

cảnh quan

a₁, a₂, a₃,…,a_n: Điểm của chỉ tiêu 1 đến

chỉ tiêu n

: Số lượng chỉ tiêu để

đánh giá

n

Do khoảng điểm giữa các cấp chỉ tiêu

được chọn trong đề tài cách đều nhau (1

điểm), nên đề tài sử dụng công thức tính

D _{để phân cấp, công thức có dạng:}

điểm

D_max D_min

31

3

(2)

D 



 0,66

M

Trong đó:

D_max: Điểm đánh giá chung cao nhất

D_min: Điểm đánh giá chung nhỏ nhất

2.3. Kết quả đánh giá điều kiện tự

nhiên phục vụ quy hoạch 3 loại rừng

huyện Đak Glei, tỉnh Kon Tum

M

: Số cấp đánh giá

Khoảng cách điểm 0,66 là khoảng cách

2.3.1. Kết quả phân cấp lập địa

Sau khi tiến hành chồng xếp các bản

đồ đơn tính thành lập bản đồ lập đ a và dựa

vào các công thức (1), (2) để tính toán phân

cấp các dạng lập đ a (bảng 4).

điểm trong một cấp và như vậy phân ra 3

cấp như sau:

- Cấp ít xung yếu (điểm trung bình

nhân từ 1,00 - 1,66). Bao gồm những nơi

có mức độ xói mòn thấp, có khả năng và

nhu cầu phát triển sản xuất nông lâm

Bảng 4: Cấp phân hạng các dạng lập địa huyện Đak Glei theo đơn vị hành chính xã

Cấp phân hạng

Xã

Diện tích (ha)

Rất xung yếu Xung yếu Ít xung yếu

Mường Hoong

Ngok Linh

Đak Choong

Đak Krong

Đak Long

8.161,5

2.464,4

4.211,6

0

2.351

5.083,2

4.211,3

5.888,2

0

10.512,5

7.547,6

3.732,9

2.775

12.155,8

8.663,2

0

27.948,8

108

Đak Môn

Đak Man

Đak Nhoong

Đak Pek

0

10.791,2

11.468,5

3.583,2

14.873,3

2.261,7

11.454,8

71.966,4

48,1

6.436,1

1.307,3

4.978,7

5.417,2

0

6.436,1

12.098,5

16.447,2

9.000,4

14.873,3

9.358,8

14.484,3

149.526,5

100

0

Đak Plo

T.T Đak Glei

Xốp

0

7.097,1

1.562,1

61.255,2

41,0

1.467,4

16.304,9

10,9

Tổng (ha)

Tổng (%)

2.3.2. Kết quả quy hoạch 3 loại rừng

Từ kết quả tính điểm (theo chỉ tiêu ở

bảng 1), phân cấp các dạng lập đ a (bảng 4)

tiến hành chồng xếp với bản đồ hiện trạng

sử dụng đất hình thành bản đồ quy hoạch 3

loại rừng huyện Đak Glei trên đất lâm

nghiệp, đất trồng cây lâu năm và đất trống

với sự hỗ trợ của phần mềm Mapinfo 9.0,

Idrisi 3.2 theo sơ đồ hình 2 và kết quả thể

hiện ở bảng 5, bản đồ hình 3.

Bản đồ lập đ a

Bản đồ quy hoạch 3 loại rừng

Kết quả phân cấp

Bản đồ hiện trạng

Hình 2. Sơ đồ thành lập bản đồ quy hoạch 3 loại rừng huyện Đak Glei

Bảng 5: Kết quả quy hoạch 3 loại rừng huyện Đak Glei

Đất quy hoạch rừng

Tên xã

Mường

Đất khác Tổng (ha)

Sản xuất

Đặc dụng

Phòng hộ

Hoong

323,7

1.007,4

2.593,7

6.299,7

7.848,7

4.178,6

1.604,5

6.199,1

3.667,3

6.552,6

0

2.844,1

1.738,4

1.939,2

0

1.145,6

1.134,5

1.070,3

2.363,5

4.362,7

2.009,6

1.131,4

10.512,5

7.547,6

12.155,8

8.663,2

27.948,8

6.436,1

12.098,5

Ngok Linh

Đak Choong

Đak Krong

Đak Long

Đak Môn

Đak Man

0

15.737,4

247,9

0

8.466,7

895,9

109

Đak Nhoong

Đak Pek

3.161,4

1.320,1

2.455,3

2.855,9

1.376,8

35.025,8

0

11.717,4

2.370,4

11.827,5

1.643,3

1.724,4

52.685,9

1.568,4

5.309,9

590,5

16.447,2

9.000,4

0

Đak Plo

14.873,3

93.58,8

T.T Đak Glei

Xốp

0

4.859,6

749,6

10.633,5

35.519,2

14.484,3

Tổng (ha)

26.295,6 149.526,5

Kết quả đánh giá cho thấy, diện tích

quy hoạch rừng phòng hộ của huyện Đak

Glei là 52.685,9 ha (chiếm 42,76% diện

tích đất lâm nghiệp và 35,24% diện tích tự

nhiên); diện tích rừng đặc dụng là 35.519,2

ha (chiếm 28,82% diện tích đất lâm nghiệp

và 23,75% diện tích tự nhiên); rừng sản

xuất là 35.025,8 ha (chiếm 28,42% đất lâm

nghiệp và 23,42% diện tích tự nhiên). So

với hiện trạng rừng năm 2010 của huyện

Đak Glei [3] diện tích rừng phòng hộ là

40.484,2 ha (tăng thêm 12.201,7 ha), diện

tích rừng đặc dụng là 36.170,3 ha (giảm

651,1 ha), diện tích rừng sản xuất là

34.596,9 ha (tăng 428,9 ha). Như vậy, kết

quả quy hoạch của bài báo là phù hợp.

Hình 3. Bản đồ quy hoạch ba loại rừng

huyện Đak Glei (thu nhỏ từ tỉ lệ

1/200.000)

tiên cấp rất xung yếu, xung yếu và ít xung

yếu; trồng rừng nơi có trạng thái đồi trọc);

(ii) Biện pháp giáo dục tuyên truyền (nhằm

nâng cao nhận thức của người dân về vai

trò, ý nghĩa, tác dụng của rừng phòng hộ

bằng các hình thức lồng ghép vào giáo dục

nhà trường, thông qua các cuộc họp dân

cư, các chính sách của đ a phương, các bản

hương ước, cam kết bảo vệ rừng…); (iii)

Biện pháp bảo vệ quản lí (ban hành các

văn bản chỉ đạo các xã, th trấn thực hiện

tốt trách nhiệm quản lí Nhà nước của các

cấp về rừng và đất rừng theo Quyết đ nh

245/QĐ-TTg và Quyết đ nh 186/QĐ-TTg

của Thủ tướng Chính phủ, tăng cường sự

2.4. Giải pháp bảo vệ và phát triển

rừng huyện Đak Glei, tỉnh Kon Tum

Trên cơ sở kết quả đánh giá điều kiện

tự nhiên kết hợp hiện trạng rừng và đất

rừng huyện Đak Glei, đ nh hướng phát

triển lâm nghiệp của tỉnh Kon Tum nói

chung và huyện Đak Glei nói riêng, để phát

triển bền vững rừng và thực thi quy hoạch

rừng hiệu quả cần thực hiện một số giải

pháp cơ bản sau:

2.4.1. Đối với rừng phòng hộ

Cần tiến hành các biện pháp sau: (i)

Biện pháp khoanh nuôi và trồng rừng (ưu

tiên các khu vực thuỷ điện, hồ đập thuỷ lợi,

rừng phòng hộ biên giới và theo thứ tự ưu

110

phối hợp giữa các đơn v lâm nghiệp với cơ

quan kiểm lâm, chính quyền đ a phương

cấp huyện, xã, thôn bản về thực hiện công

tác quản lí và bảo vệ rừng, lồng ghép các

chương trình, dự án của Nhà nước về đ nh

canh đ nh cư, 134, 135, 167, 327, Quyết

đ nh 245 và 186 để đầu tư phát triển cơ sở

hạ tầng phục vụ dân sinh kinh tế và phục

vụ công tác quản lí bảo vệ rừng…); (iv)

Biện pháp chính sách, tổ chức (đẩy nhanh

chính sách về đất đai để giao đất, giao rừng

cho người dân cộng đồng dân cư thôn bản;

phát triển nguồn nhân lực có trình độ; lắp

đặt các trang thiết b hiện đại để theo dõi

biến động rừng; huy động nguồn vốn cho

quản lí, bảo vệ và phát triển rừng).

lịch (chú ý các hoạt động du l ch sinh thái,

tổ chức nghiên cứu khoa học nhằm bảo tồn

các loài đặc hữu, quý hiếm); (iv) Biện pháp

bảo vệ môi trường (bảo vệ môi trường, tôn

tạo cảnh quan du l ch, tạo tiền đề phát triển

sản xuất, du l ch sinh thái, tạo việc làm và

tăng thu nhập cho người dân, nhất là các dân

tộc thiểu số đồng thời thúc đẩy KT - XH đ a

phương phát triển; thực hiện các d ch vụ môi

trường...).

2.4.3. Đối với rừng sản xuất

Rừng sản xuất tạo ra nhiều của cải vật

chất, tăng thu nhập và việc làm cho người

dân nên cần có những chính sách tốt sẽ

khuyến khích được người dân trồng rừng.

Muốn vậy, cần thực hiện một số biện pháp

như: (i) Biện pháp quy hoạch sử dụng đất

(quy hoạch và xác đ nh lại diện tích rừng

sản xuất theo Ngh đ nh số 200/2004/NĐ-

CP ngày 03/12/2004 của Chính phủ, các

diện tích lâm nghiệp khác không phải là

rừng phòng hộ và đặc dụng cần chuyển sang

rừng sản xuất); (ii) Biện pháp về kinh tế và

cơ sở hạ tầng (tập trung trồng rừng nguyên

liệu, cây công nghiệp dài ngày với phương

thức thâm canh, sử dụng giống có năng suất

cao, gắn với đầu tư công nghiệp chế biến;

đẩy mạnh giao khoán rừng tự nhiên cho

đồng bào bảo vệ và kinh doanh sản phẩm

dưới tán rừng để nâng cao nhận thức bảo vệ

môi trường sống cho cộng đồng thôn bản,

tiến đến chấm dứt tập quán phá rừng làm

rẫy, góp phần xóa đói giảm nghèo, ổn đ nh

cuộc sống; ứng dụng tiến bộ kĩ thuật trồng

và chăm sóc rừng…); (iii) Biện pháp kĩ

thuật lâm sinh (khai thác - tái sinh; nuôi

dưỡng rừng; làm giàu rừng; xúc tiến tái sinh

tự nhiên; phục hồi rừng bằng khoanh nuôi;

trồng rừng theo các dạng lập đ a).

2.4.2. Đối với rừng đặc dụng

Để bảo vệ và phát huy tốt vai trò của

rừng đặc dụng cần tiến hành các biện pháp

sau: (i) Biện pháp thanh tra, kiểm tra rừng

(rà soát, phân loại hệ thống rừng đặc dụng;

tổ chức thanh tra, kiểm tra công tác quản lí

rừng đặc dụng ở khu bảo tồn thiên nhiên

Ngok Linh, rừng phòng hộ Đak Nhoong,

Đak Long, Đak Blo…; tiến hành quy

hoạch các khu rừng đặc dụng mới); (ii)

Phân khu chức năng trong lâm phận rừng

đặc dụng (bao gồm phân khu bảo vệ

nghiêm ngặt - khu vực được bảo vệ toàn

vẹn và nghiêm ngặt; phân khu phục hồi

sinh thái - khu vực được quản lí, bảo vệ

chặt chẽ để rừng được phục hồi, tái sinh tự

nhiên, nghiêm cấm mọi hành vi làm thay

đổi cảnh quan tự nhiên của rừng; phân khu

hành chính và d ch vụ - khu vực được

thành lập để xây dựng các công trình làm

việc của ban quản lí, xây dựng các cơ sở

thí nghiệm, khu dành cho khách tham

quan, nghỉ ngơi và vùng đệm - bảo vệ,

ngăn chặn xâm hại đến phạm vi an toàn

của rừng đặc dụng); (iii) Kế hoạch phục vụ

hành chính, nghiên cứu khoa học và du

3. KẾT LUẬN

Kết quả nghiên cứu cho thấy, đánh giá

điều kiện tự nhiên dựa trên 4 yếu tố độ cao

111

đ a hình, độ dốc, độ dày tầng đất và lượng

mưa để phục vụ quy hoạch và phát triển

rừng ở huyện Đak Glei tỉnh Kon Tum là

phương pháp phù hợp, đảm bảo độ tin cậy.

Qua đánh giá, đã phân cấp được 50

dạng lập đ a làm cơ sở phân cấp đất tự

nhiên của huyện với 3 cấp rất xung yếu

(10,9% diện tích tự nhiên), xung yếu

(48,1%) và ít xung yếu (41,0% diện tích tự

nhiên) và quy hoạch 3 loại rừng với tổng

diện tích 123.230,9 ha (rừng phòng hộ

52.685,9 ha, rừng đặc dụng 35.519,2 ha,

rừng sản xuất 35.025,8 ha) ở huyện Đak

Glei, tỉnh Kon Tum.

Trên quan điểm đ a lí tự nhiên tổng

hợp, chúng tôi cho rằng để phát triển bền

vững KT - XH ở huyện Đak Glei cần đảm

bảo sự bền vững của hệ sinh thái tự nhiên,

trong đó rừng là nhân tố rất quan trọng.

Muốn bảo vệ và phát triển rừng hiệu quả

cần thực hiện các nhóm giải pháp mà bài

báo đã đề xuất đ nh hướng cho từng loại

rừng.

có một tầng gỗ nên tầng đất mỏng, dễ xảy

ra hiện tượng xói mòn, phá hủy rừng và đất

rừng, nhất là trong điều kiện mưa mùa. Vì

thế, độ cao càng lớn mức “nguy hại” phát

triển rừng càng cao.

(2) Chỉ tiêu độ dốc < 8⁰ở đ a bàn

nghiên cứu chiếm diện tích rất nhỏ nên tác

giả không đưa mức phân cấp này vào bởi

khi lập bản đồ lập đ a sẽ có những khu vực

b chia ra rất nhỏ không thể hiện ý nghĩa

quy hoạch.

(2) Xói mòn phụ thuộc rất lớn vào

lượng mưa trung bình năm, nhất là chế độ

mưa và cường độ mưa. Tuy nhiên, bài báo

chỉ lấy chỉ tiêu lượng mưa trung bình năm

(do nếu lấy chế độ mưa, cường độ mưa thì

sự phân hoá rất lớn). Mặc dù lượng mưa

quá thấp cũng có thể gây “nguy hại” đối

với phát triển rừng nhưng đ a bàn nghiên

cứu không có giá tr quá thấp - hạn chế

phát triển rừng.

(3) Chỉ tiêu lượng mưa có sự khác

nhau giữa bảng 1 và bảng 2 mục đích tăng

cường số lượng các dạng lập đ a, còn số

điểm các cấp 2.000 - 2.400 mm, 2.400 -

2.800 mm đều là 1 điểm, cấp 3.200 - 3.600

mm và > 3.600 mm là 3 điểm.

Chú thích:

(1) Ở khu vực nghiên cứu, từ độ cao

1.200 m phát triển kiểu rừng á nhiệt đới núi

thấp với kết cấu rừng đơn giản, thường chỉ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.

2.

Hà Ban (2007), Thách thức và triển vọng phát triển bền vững nông nghiệp và nông

thôn tỉnh Kon Tum, Nxb Đà Nẵng.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2005), Quyết đ nh số 61/2005/QĐ-BNN về

ban hành Bản quy đ nh về tiêu chí phân cấp rừng phòng hộ,

http://www.kiemlam.org.vn.

3.

4.

Chi cục kiểm lâm, Hạt kiểm lâm huyện Đak Glei, “Báo cáo tổng kết công tác quản lí

bảo vệ rừng 2009 và phương hướng công tác quản lí bảo vệ rừng 2010, Báo cáo tổng

kết công tác quản lí bảo vệ rừng 2010”, Kon Tum.

Chỉ th của Thủ tướng chính phủ số 38/2005/CT-TTg Về việc rà soát, quy hoạch lại 3

loại rừng (rừng phòng hộ, rừng sản xuất, rừng đặc dụng), http://www.kiemlam.org.vn.

112

5.

6.

Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam (2010), Ngh đ nh số 117/2010/NĐ-CP Về tổ

chức và quản lí hệ thống rừng đặc dụng, http://www.kiemlam.org.vn.

Nguyễn Đăng Độ (2010), “Phân vùng phòng hộ đầu nguồn lưu vực sông Hương trên

quan điểm đ a lí tự nhiên và đề xuất một số giải pháp bảo vệ”, Báo cáo tổng kết đề

tài khoa học cấp Trường Đại học Sư phạm Huế, Mã số T.10-TN-60.

7.

8.

Vũ Tự Lập (1999), Đ a lí tự nhiên Việt Nam, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội.

Nguyễn Th Vượng (1996), “Sơ bộ phân vùng theo yêu cầu phòng hộ đầu nguồn

vùng Tây Bắc về mặt đ a lí tự nhiên”, Luận văn thạc sĩ Đ a lí, Trường Đại học Sư

phạm Hà Nội.

* Nhận bài ngày: 7/5/2012. Biên tập xong: 12/5/2014. Duyệt đăng: 22/5/2014

113