Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ngộ độc một số ma túy tại Trung tâm chống độc bệnh viện Bạch Mai
vietnam medical journal n01 - MAY - 2021
sa niệu quản có 1 trường hợp túi sa niệu quản nhưng bước đầu có thể thấy phẫu thuật nội soi
lớn đường kính 3cm đã mở túi sa trước khi cắt qua phúc mạc cắt đơn vị thận trên hầu như
đơn vị thận, 2 trường hợp còn lại có đường kính không có biến chứng đặc biệt nào.
túi sa lần lượt là 1,8 và 1,6cm sau khi phẫu thuật
V. KẾT LUẬN
cắt đơn vịt thận trên đã không ghi nhận còn túi
Phẫu thuật nội soi qua phúc mạc cắt đơn vị
sa niệu quản trên lâm sàng hoặc siêu âm. Với
thận trên mất chức năng trong điều trị thận niệu
quản đôi hoàn toàn ở trẻ em là an toàn và hiệu quả.
kinh nghiệm của mình chúng tôi ưu tiên phẫu
thuật cắt bỏ đơn vị thận trên trước, mở túi sa
niệu quản được chỉ định trước mổ nếu túi sa lớn
gây đái khó hoặc bí đái.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Jordan
GH,
Winslow
BH
(1993).
Chúng tôi có 2 trường hợp có tồn tại nang cực
trên thận không triệu chứng với đường kính là 9
và 20 mm. Báo cáo của các tác giả khác trên thế
giới cũng ghi nhận nang cực trên thận không triệu
chứng. Hiorns và cộng sự đã mô tả tỉ lệ hình
thành nang nhỏ ở vị trí của thận trên sau phẫu
thuật là 60% và 80% các nang dịch này hoàn
toàn không có triệu chứng [7]. Với 2 trường hợp
nang cực trên thận trong nghiên cứu, chúng tôi
chưa ghi nhận bất cứ triệu chứng nào, kết quả
chụp xạ hình thận sau mổ cũng không ghi nhận
bất thường. Báo cáo của tác giả Gundeti MS cũng
ghi nhận tỉ lệ 6,8% có tổn thương đơn vị thận
dưới sau phẫu thuật cắt đơn vị thận trên với cả
các trường hợp mổ mở hoặc nội soi [8]. Trong 20
bệnh nhân của nghiên cứu có 2 trường hợp có
biểu hiện giãn của bể thận đơn vị thận dưới lần
lượt là 8 và 13mm. Chúng tôi đã tiến hành chụp
lại xạ hình thận sau phẫu thuật ở các bệnh nhân
này, kết quả không có tổn thương nhu mô thận
dưới, thuốc lưu thông bình thường qua hệ tiết
niệu. Mặc dù cần có thời gian theo dõi lâu dài hơn
“Laparoendoscopic upper pole partial nephrectomy
with ureterectomy”. J Urol,150,940-943.
2. Whitten SM, Wilcox DT (2001). Duplex
systems. Prenat Diagn, 21,952–7.
3. Nguyễn Việt Hoa, Vũ Hồng Tuân (2018). “Nội
soi sau phúc mạc cắt thận phụ mất chức năng
trong thận niệu quản đôi: Kinh nghiệm 31 trường
hợp”.Tạp chí y học Việt Nam, số 1 tháng 6, 132-137.
4. Leclair MD, Vidal
I
et al (2009).
“Retroperitoneal laparoscopic heminephrectomy in
duplex kidney in infants and children: a 15-year
experience”. Eur Urol, 56, 385-389.
5. Castellan M, Gosalbez
R et al (2006).
“Transperitoneal and retroperitoneal laparoscopic
heminephrectomy—what approach for which
patient?”. J Urol, 176, 2636-2639.
6. Borzi PA, Yeung CK (2004). “Selective
approach for transperitoneal and extraperitoneal
endoscopic nephrectomy in children”. J Urol, 171,
814-816.
7. Hiorns MP, Mazrani W et al (2008). “Follow-up
imaging after laparoscopic heminephrectomy in
children”. Pediatr Radiol, 38, 762-765.
8. Gundeti MS, Ransley PG et al (2005).” Renal
outcome following heminephrectomy for duplex
kidney”. J Urol, 173,1743-1744.
ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG NGỘ ĐỘC MỘT SỐ MA TÚY
TẠI TRUNG TÂM CHỐNG ĐỘC BỆNH VIỆN BẠCH MAI
Đặng Thị Xuân1, Nguyễn Trung Anh2
gặp: Amphetamin (29,2%), MET (22,2%), MDMA
TÓM TẮT42
(19,4%), THC (20,8%), Ketamin (8,3%). Đặc điểm
lâm sàng chủ yếu về tim mạch và thần kinh trung
ương trong hội chứng cường giao cảm và hội chứng
serotonin: nhịp tim nhanh (73,6%), tăng huyết áp
(45,8%),sốt (43,1%); Rối loạn ý thức 100% (kích
thích 58,3%, vật vã 23,6% và 18,1% lẫn lộn/hôn mê);
tăng tiết mồ hôi (77,8%), giãn đồng tử (59,7%), tăng
trương lực cơ (55,6%), tăng phản xạ gân xương
(47,2%); 84,7% có hội chứng serotonin. Cận lâm
sàng: tăng bạch cầu (41,7%), tăng CK (38,9%), tiêu
cơ vân (13,9%),suy thận cấp (12,5%), tăng
troproninT 10%. Kết luận: Đánh giá đặc điểm lâm
sàng và cận lâm sàng của ngộ độc ma túy cần thiết
để chẩn đoán và xử trí cấp cứu cho các bệnh nhân.
Từ khóa: ngộ độc ma túy
Mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng
của bệnh nhân ngộ độc ma túy không phải nhóm opi
tại Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai. Đối
tượng và phương pháp: Nghiên cứu mô tả 72bệnh
nhân ngộ độc ma túy không phải nhóm opiđiều trị tại
Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai từ tháng
1/2017 đến 6/2019. Kết quả: Loại ma túy thường
1Trung Tâm Chống Độc - Bệnh viện Bạch Mai
2Bệnh viện Lão khoa Trung ương
Chịu trách nhiệm chính: Đặng Thị Xuân
Email: xuandangthi@bachmai.edu.vn
Ngày nhận bài: 5.3.2021
Ngày phản biện khoa học: 26.4.2021
Ngày duyệt bài: 5.5.2021
174
TẠP CHÍ Y h c vi t nam tẬP 502 - th ng 5 - s 1 - 2021
Tại Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai
SUMMARY
trước đây cấp cứu rất nhiều các bệnh nhân quá
liều heroin, gần đây ngộ độc ma túy tổng hợp,
cần sa, ketamin… gặp ngày càng nhiều, triệu
chứng ngộ độc phức tạp, nhiều bệnh nhân kích
động, “ngáo đá”, gây nguy hại cho bản thân và
người xung quanh, thậm chí cho cả thầy thuốc.
Hiện tại còn thiếu các nghiên cứu tổng hợp về
đặc điểm ngộ độc các ma túy mới nổi, đa số là
những chất gây nghiện tổng hợp, vì vậy chúng
tôi tiến hành nghiên cứu với mục tiêu: Mô tả đặc
điểm lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh nhân ngộ
độc ma túy không phải nhóm opi tại Trung tâm
Chống độc Bệnh viện Bạch Mai.
CLINICAL AND LABORATORY
CHARACTERISTICS OF PATIENTS WITH
DRUGS OF ABUSE POISONING AT POISON
CONTROL CENTER BACHMAI HOSPITAL
Objective: to assess clinical and laboratory
characteristics of patients with non-opium drugs of
abuse poisoning. Subjects and Methods:
A
observational study included 72 poisoned non-opium
drug poisoning patientstreated at Poison Control
Center Bach Mai Hospital from 1/2017 to 6/2019.
Results: Common non-opium drugs of abuse:
Amphetamine (29.2%), MET (22.2%), MDMA
(19.4%), THC (20.8%), Ketamin (8.3%). The main
clinical features of cardiovascular and central nervous
system in sympathomimetic and serotonin syndromes:
tachycardia (73.6%), increased blood pressure
(45.8%), fever (43.1%); Consciousness disorder
100% (stimulus 58.3%, struggling 23.6% and 18.1%
confusion/coma), increased sweating (77.8%), dilated
pupils (59.7%), increased muscle tone (55.6%),
increased tendon reflexes (47.2%); 84.7% have
II. ĐỐITƯỢNGVÀPHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu: Bệnh nhân
ngộ độc ma túy vào điều trị tại Trung tâm Chống
độc từ1/2017 đến 6/2019
❖ Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân:Bệnh nhân
có các tiêu chuẩn sau [3]
serotonin
syndrome.
Laboratory:
leukocytosis
(41.7%), increased CK(38.9%), rhabdomyolysis
(13.9%), acute renal failure (12.5%), increased
troproninT (10%). Conclusion: the evaluation of
clinical and laboratory characteristics in patients with
drugsof abuse poisoning is essential for early
diagnosis and management of patients.
- Bệnh sử sử dụng ma túy (ma túy đá, thuốc
lắc, ketamin, cần sa, …)
- Biểu hiện lâm sàng ngộ độc ma túy
- Xét nghiệm độc chất nước tiểu thấy ma túy.
❖ Tiêu chuẩn loại trừ:
Key words: drugs of abuse poisoning
- Bệnh nhân sử dụng đồng thời ma túy nhóm
opi (heroin, morphin, methadon)
- Ngộ độc đồng thời các chất khác: thuốc,
hóa chất bảo vệ thực vật…
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ma túy là các chất gây nghiện, chất hướng
thần, gây nên nhiều hệ lụy ở các nước trên thế
giới. Theo báo cáo của tổ chức Phòng chống ma
túy và tội phạm Liên Hợp Quốc, hiện tại ước tính
có từ 167 đến 315 triệu người nghiện ma túy
trên thế giới. Tại châu Á, tỉ lệ người nghiện ma
túy không cao, nhưng với dân số đông, số lượng
người nghiện ma túy vẫn chiếm tới hơn 40% số
người nghiện trên toàn thế giới. Vùng Đông và
Đông Nam châu Á có tỉ lệ người nghiện chích ma
túy cao nhất, chiếm 27% tổng số người nghiện
chích toàn thế giới [1].
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả.
2.2.2. Tiến hành nghiên cứu: thu thập số
liệu theo mẫu bệnh án nghiên cứu thống nhất
- Đặc điểm chung: tuổi, giới, nghề nghiệp,
tiền sử nghiện ma túy.
- Bệnh sử: loại ma túy sử dụng, hoàn cảnh,
nơi và cách sử dụng.
- Đặc điểm lâm sàng: ý thức, mạch, huyết áp,
sốt, mồ hôi, trương lực cơ, phản xạ gân xương,
đồng tử… khi nhập viện và diễn biến
- Đặc điểm cận lâm sàng: huyết học, hóa sinh
- Các biến chứng, kết quả điều trị (khỏi, di
chứng, tử vong).
- Xét nghiệm định tính các loại ma túy trong
nước tiểu tại viện Giám định pháp Y bằng
phương pháp sắc kí khí (GS). Sử dụng máy ủ
mẫu GC6890N và máy phân tích mẫu ATG1888.
2.3. Xử lý số liệu. Số liệu được xử lý theo
phương pháp thống kê y học, sử dụng phần
mềm SPSS 20.0. So sánh giá trị 2 trung bình
bằng Student test, so sánh nhiều giá trị trung
bình bằng One way ANOVA, so sánh hai tỉ lệ
bằng X2, mức ý nghĩa thống kê 95%.
Nghiện ma túy tại Việt Nam vẫn đang diễn
biến phức tạp với chiều hướng ngày càng gia
tăng. Năm 1994 có số người nghiện chích ma
túy là 55445 người, thì tính đến 12/2013, cả
nước có trên 180000 người nghiện ma túy, số
người nghiện đang ở cộng đồng chiếm tỷ lệ
64,5%[2]. Trước đây Heroin (nhóm opi) là chất
gây nghiện chiếm ¾ chất gây nghiện thường
được sử dụng. Tuy nhiên, thời gian gần đây các
loại ma túy mới không phải nhóm opi được sử
dụng ngày càng nhiều, như các loại ma túy tổng
hợp bao gồm amphetamin và dẫn xuất, lá khát,
cần sa, ketamin, lysergic acid diethylamid (LSD),
N2O,…
175
vietnam medical journal n01 - MAY - 2021
thuốc lắc: 14 BN (19,4%)
• Tetrahydrocannabinol (THC- có nhiều trong
cần sa): 15 BN (20,8%)
• Ketamin: 6 BN (8,3%)
- Đường dùng: Đường uống (chiếm 79,2%),
đường chích hoặc hít (29,8%).
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Một số đặc điểm chung
Trong thời gian nghiên cứu, có 72 bệnh nhân
đủ tiêu chuẩn chọn. Kết quả cho thấy:
- Loại ma túy bệnh nhân sử dụng:
• Amphetamin: 21 BN (29,2%),
- Kết quả điều trị: Khỏi 66 BN (91,7%), di
chứng rối loạn tâm thần 6 BN (8,3%)
• Metamphetamin (MET): 16 BN (22,2%),
• Methylenedioxymethamphetamine (MDMA),
3.2.1. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng
Bảng 1: Đặc điểm về ý thức
Ý thức
Loại ma túy
Kích thích, bồn chồn
Vật vã
Lú lẫn/ hôn mê
p
n
12
8
%
n
6
%
n
3
%
Amphetamin (n=21)
MET (n=16)
57,2
50,1
64,3
60,0
66,7
58,3
28,6
25,0
14,3
33,3
0
14,3
25,0
21,4
6,7
4
4
MDMA (n=14)
THC (n=15)
Ketamin (n=6)
Tổng (n=72)
9
2
3
>0,05
9
5
1
4
0
2
33,3
18,1
42
17
23,6
13
Nhận xét: Các BN đều có rối loạn về ý thức và tinh thần: kích thích bồn chồn (58,3%), vật vã
(23,6%) và lú lẫn/ hôn mê (18,1%). Tỉ lệ kích thích, bồn chồn cao nhất đối với BN sử dụng Ketamin
(66,7%), tiếp đến là MDMA (64,3%). Tỉ lệ hôn mê cao trong nhóm sử dụng Ketamin (33,3%). Tuy
nhiên, rối loạn ý thức không đủ khác biệt giữa các loại ma túy (p>0,05).
Bảng 2: Đặc điểm dấu hiệu sinh tồn khác
Amphetamin(1) MET(2) MDMA(3) THC(4) Ketamin(5) Chung
p (1) (2)
Dấu hiệu
(3) (4) (5)
(n = 21)
16(76,2)
10(47,6)
13
(61,9%
1(4,8%)
12(57,1%)
0
(n = 16) (n = 14) (n = 15) (n = 6)
11(68,8) 8(57,1) 13(86,7) 5(83,3)
(n = 72)
Nhịp tim nhanh
Sốt
53(73,6) >0,05
31(43,1) >0,05
7(43,8)
6(37,5%)
1(6,3%)
4(28,6) 6(40,0%) 4(66,7)
6
(42,9%)
0
4
(66,7%)
0
Thở nhanh
9(60,0%)
38 (52,8%) >0,05
Thở chậm
0
2(2,8%)
>0,05
Tăng huyết áp
Giảm huyết áp
7(43,8%) 5(35,7%) 6(40,0%) 3(50,0%) 33(45,8%) >0,05
2(13,3%) 2(2,8%) >0,05
0
0
0
Nhận xét: Những dấu hiệu thường gặp là: nhịp tim nhanh ở 73,6% số bệnh nhân, tăng huyết áp
45,8%; sốt 43,1% và thở nhanh ở 52,8% số bệnh nhân. Tỉ lệ các dấu hiệu khác nhau ở các loại ma
túy nhưng không đủ khác biệt, p>0,05.
Biểu đồ 1: Một số đặc điểm lâm sàng
176
TẠP CHÍ Y h c vi t nam tẬP 502 - th ng 5 - s 1 - 2021
Nhận xét: - Có 77,8% số BN có tăng tiết mồ hôi, cao nhất là sau dùng Amphetamin (80,9%).
- Giãn đồng tử gặp ở 59,7% số BN, tập trung nhiều ở nhóm dùng MET, THC và ketamin là 68,7%,
66,7% và 66,7%; ít nhất là ở BN sử dụng Amphetamin (47,6%).
- Tăng trương lực cơ 55,6% số BN, cao nhất ở nhóm THC (73,3%),ít nhất là ketamin (33,3%).
Giảm trương lực cơ ít gặp (9,7%), chủ yếu ở nhóm MDMA.
- Có 47,2% số BN tăng phản xạ gân xương, cao nhất ở nhóm amphetamin (57,1%) và thấp nhất
là ketamin (33,3%). Giảm phản xạ gân xương ít gặp (5,6%).
Biểu đồ 2: Hội chứng Serotonin
Nhận xét: BN sử dụng 5 loại ma túy trên đều có hội chứng Serotonin: nhiều nhất là Ketamin
(100%), ở các nhóm sử dụng THC, Amphetamin, MET, MDMA trong nghiên cứu lần lượt là 86,7%;
85,6%; 81,3% và 78,6%.Cácdấu hiệu thường gặp như bồn chồn kích động, đổ mồ hôi, sốt, tăng
huyết áp, tim đập nhanh, thở nhanh, tăng phản xạ gân xương, giãn đồng tử.
Bảng 3. Đặc điểm về xét nghiệm huyết học
Amphetamin(1) MET(2)
MDMA(3)
THC(4) Ketamin(5) Chung p (1) (2)
Dấu hiệu
(3) (4) (5)
(n = 21)
12(57,1%)
3(14,3%)
1(4,8%)
3(14,3%)
0
(n = 16)
(n = 14)
(n= 15)
(n=6)
(n=72)
Tăng bạch cầu
Tăng hồng cầu
Giảm tiểu cầu
Giảm Fibrinogen
Giảm PT
6(37,5%) 5(35,7%) 4(26,7%) 3(50,0%) 30(41,7%) >0,05
2(12,5%)
1(6,3%)
0
0
1(6,7%)
0
0
0
6(8,3%)
2(2,8%)
1(6,3%) 2(14,3%) 3(20,0%) 1(16,7%) 10(13,9%) >0,05
0
0
1(7,1%)
0
0
1 (16,7%) 2(2,8%)
1(1,4%)
RL đông máu
0
16,7%)
0
Nhận xét: Những thay đổi về huyết học gặp với tỉ lệ nhỏ và không khác biệt giữa các loại ma
túy. Có 41,7% số bệnh nhân có tăng bạch cầu và 1BN dùng THC có rối loạn đông máu.
Bảng 4. Đặc điểm về xét nghiệm hóa sinh
Amphetamin(1) MET(2)
MDMA(3) THC(4) Ketamin(5)
Chung
(n = 72)
5(6,9%)
p(1) (2)
Dấu hiệu
(3)(4)(5)
(n = 21)
2(9,5%)
13(61,9%)
0
8(38,1%)
7(33,3%)
8(38,1%)
9(42,9%)
1(4,8%)
2
(n = 16) (n = 14) (n = 15)
(n = 6)
Hạ natri máu
Hạ kali máu
Suy thận cấp
Tăng Glucose
Tăng AST
Tăng ALT
Tăng CK
Tiêu cơ vân
Tăng Troponi
T (n=30)
2(12,5%) 1(7,1%)
0
0
6(37,5%) 7(50,0%) 10(66,7%) 5(83,3%) 41(56,9%) >0,05
2(2,5%)
5(31,3%) 3(21,4%) 5(33,3%)
0
0
0
0
2(2,8%)
21(29,2%) >0,05
6(37,5%) 3(21,4%) 1(6,7%) 2(33,3%) 19(26,4%) >0,05
3(18,8%) 3(21,4%) 2(13,3%) 3(50,0%) 19(26,4%) >0,05
6(37,5%) 4(28,6%) 6(40,0%) 3(50,0%) 28(38,9%) >0,05
2(12,5%) 3(21,4%) 2(13,3%) 2(33,3%) 10(13,9%)
1
3
0
0
0
>0,05
(22,2%)
(12,5%)
(10%
Nhận xét: - Hạ natri máu gặp ở 6,9% số BN, Tuy nhiên chỉ có 13,9% BN có tiêu cơ vân và
gặp chủ yếu nhóm MET và Amphetamin, không 12,5% có suy thận cấp.
gặp ở BN dùng THC và ketamin. Hạ kali gặp ở
56,9% số BN, cao nhất ở nhóm ketamin (83,3%).
- Tăng Glucose ở 29,2% số BN, gặp nhiều ở
nhóm Amphetamin. AST và ALT đều tăng ở 26,4%
- CK tăng ở 38,9% số BN, cao nhất ở nhóm
Ketamin (50%) và thấp nhất là MDMA (28,6%).
- Chúng tôi chỉ kiểm tra được TroponinT ở 30
BN và có 10% có tăng Troponin T
IV. BÀN LUẬN
Trong 72 bệnh nhân ngộ độc ma túy không
phải nhóm opi, chúng tôi thấygặp nhiều nhất là
177
vietnam medical journal n01 - MAY - 2021
Amphetamin 21 BN (29,2%), Metamphetamin 16 (18,1%). Tỉ lệ có kích thích, bồn chồn cao nhất
BN (22,2%), MDMA 14 BN (19,4%), THC 15 BN đối với người sử dụng Ketamin (66,7%), tiếp
(20,8%) và Ketamin là 6 BN (8,3%). Thời gian đến là MDMA (64,3%). Tỉ lệ hôn mê cao trong
gần đây, việc sử dụng các loại ma túy nhóm opi nhóm sử dụng Ketamin (33,3%). Mặc dù sự
(heroin, morphine) được thay thế dần bằng các khác biệt không đủ có ý nghĩa nhưng có thể thấy
loại ma túy tổng hợp, chủ yếu trong các cuộc các ma túy trong nghiên cứu đều gây rối loạn ý
vui. Tại Tây Ban Nha, tác giả Gainza cũng nhận thức ở các mức độ khác nhau. Triệu chứng thần
thấy việc sử dụng chất gây nghiện bất hợp pháp kinh trung ương là một trong các triệu chứng
những năm gần đây có sự thay đổi. Dường như chínhkhi ngộ độc chất gây nghiện. Các dấu hiệu
tỉ lệ sử dụng heroin giảm đi, thay vào đó là sự có thể thay đổi từ lơ mơ, ngủ gà tới hôn mê. Có
tăng lên và xuất hiện mới của cocain, dẫn xuất chất có tác dụng hỗn hợp kích thích - đối kháng
Amphetamin như thuốc lắc (MDMA) và Ketamin [4].
Amphetamin, methamphetamin, MDMA, do kích thích thụ thể sigma [4], [5], [7].
paramethoxyamphetamin (PMA) và một số dẫn Cần sa có tác dụng lên tâm thần và sinh lý,
gây phản ứng bồn chồn hay thậm chí loạn thần
xuất của amphetamin là những ma túy tổng hợp gây thư giãn và hưng phấn ("bay bổng"), thay
có tác dụng kích thích và gây ảo giác được sử đổi nhận thức, tăng ham muốn tình dục, ở liều
dụng phổ biến nhất hiện nay. MET là hoạt chất cao có thể gây ảo tưởng thị giác, thính giác, tách
chủ yếu của dạng chất gây nghiện như ma túy rời thực tế [6]. Ketamin là đối kháng N-methyl-
cannabis, là chất kích thích thần kinh từ cây làm cản trở con đường của não trước khi phong
Cannabis được sử dụng cho mục đích y tế tỏa cảm giác bản thể, ức chế chọn lọc hệ thống
mê sử dụng trong y tế, tuy nhiên cũng là chất não (hệ viền và hoạt hóa lưới) [7].
gây nghiện gần đây được sử dụng nhiều hơn.
Các triệu chứng của ngộ độc chất gây nghiện
Hiện nay, nhiều loại ma túy tổng hợp được tìm trên hệ tuần hoàn có thể gặp rối loạn tăng hoặc
thấy trong sản phẩm như “nước vui”, “ma túy trà giảm huyết áp, nhịp nhanh hoặc chậm, loạn
sữa”, “bánh cần”.
nhịp, thiếu máu, nhồi máu cơ tim, co thắt
Ma túy chủ yếu sử dụng đường uống mạch,… Kết quả nghiên cứu cho thấy nhịp tim
(79,2%). Các loại ma túy cũ được sử dụng chủ nhanh là triệu chứng gặp ở phần lớn các BN
yếu là hít, chích. Ma túy mới có nhiều hình thức (73,6%). Trong đó nhiều nhất là ở người sử
(MET) có thể nuốt, hít, uống hoặc tiêm[5], [6].
một nửa số BN có rối loạn huyết áp, tỉ lệ tăng
• Đặc điểm lâm sang. Hầu hết các chất ma huyết áp là 45,8% vànhiều nhất ở nhóm dùng
túy có tác dụng lên hệ tim mạch, hệ thần kinh Amphetamin (57,1%). Chỉ có 2 BN có tụt huyết
trung ương. Các tác dụng trên tiêu hóa, tiết niệu áp sau dùng THC. Chất gây nghiện có rất nhiều
cũng có thể gặp. Các triệu chứng lâm sàng tác dụng trực tiếp trên hệ thống tim mạch. Tăng
thường trong 2 hội chứng hội chứng cường giao huyết áp và mạch do cường giao cảm. Tụt huyết
cảm và hội chứng serotonin[4], [7].
áp có thể do giãn tĩnh mạchgây giảm cả huyết
Các triệu chứng thần kinh thường gặp khi áp tâm thu và tâm trương, dấu hiệu này thường
ngộ độc các loại ma túy này gồm lo lắng, tính không thấy rõ khi bệnh nhân nằm. Không có tác
khí dễ thay đổi, kích thích, hung hãn, ảo thị, ảo dụng trên tính co bóp và tính dẫn truyền của cơ
giác, loạn thần kiểu tâm thần phân liệt paranoid. tim ngoại trừ propoxyphen, meperidin hoặc
Amphetamin có tác dụng kích thích làm giải pentazocin. Các loạn nhịp tim cũng thường là do
phóng catecholamin đặc biệt là dopamin và thiếu ôxy. Tuy nhiên, nếu tụt huyết áp nhiều cần
norepinephrin ở đầu tận thần kinh, ức chế tái tìm thêm các nguyên nhân khác như ngộ độc
hấp thu catecholamin và ức chế monoamine đồng thời các chất khác, sốc giảm thể tích (chấn
oxidase. Amphetamines đặc biệtlà MDMA, PMA, thương),tổn thương tim…[4].
fenfluramin, và dexfenfluramin, cũng gây giải
Tăng thân nhiệt cũng là một triệu chứng thần
phóng serotonin và ức chế tái hấp thu serotonin kinh trung ương hay gặp đối với những bệnh
tại xynap thần kinh [5].Các triệu chứng về ý thức nhân ngộ độc chất gây nghiện. Sốt là triệu
gặp trong nghiên cứu của chúng tôi là kích thích chứng gặp ở gần một nửa số đối tượng nghiên
bồn chồn (58,3%), vật vã (23,6%) và hôn mê cứu (43,1%) do tăng vận động, cường giao cảm.
178
TẠP CHÍ Y h c vi t nam tẬP 502 - th ng 5 - s 1 - 2021
Tỉ lệ này cao nhất trong nhóm sử dụng Ketamin bài tiết không thích hợp của arginine vasopressin
(66,7%) và thấp nhất trong nhóm dùng MDMA (AVP) do các chất chuyển hóa của thuốc lắc gây
(28,6%). Tuy vậy, không có sự khác biệt có ý ra. Thuốc lắc gây ra các tác dụng tim mạch
nghĩa thống kê về tỉ lệ có sốt giữa các nhóm đối thoáng qua với nhiệt độ cơ thể tăng, nhịp tim
tượng sử dụng các loại ma túy khác nhau.
nhanh, đổ mồ hôi nhiều, nóng bừng, khô miệng
Các triệu chứng giao cảm ở các bệnh nhân và tăng cảm giác khát. Tác giả Van Dijken và
gồm vã mồ hôi, thở nhanh, đồng tử giãn, run, cộng sự năm 2013 nhận thấy tỉ lệ hạ natri máu ở
buồn nôn…Đa số đối tượng nghiên cứu sử dụng bệnh nhân ngộ độc ma túy là 26,7% [8].Hạ kali
tất cả các loại ma túy trong nghiên cứu có tăng gặp ở 56,9% số BN, cao nhất ở nhóm sử dụng
tiết mồ hôi (77,7%), trong đó cao nhất là những ketamin (83,3%), giảm dần ở các nhóm dùng
người dùng Aphetamin (80,9%) và THC THC (66,7%), Amphetamin (61,9%), MDMA
(80,0%), thấp nhất là ở nhóm dùng Ketamin (50%) và MET (37,5%), không khác biệt giữa
(66,7%). Giãn đồng tử gặp ở 59,7% số BN và các loại ma túy (p>0,05).
nhiều hơn ở nhóm dùng MET, THC và Ketamin là
Tăng Glucose ở 29,2% số BN, gặp nhiều ở
68,7%; 66,7% và 66,7%. Trong nghiên cứu này, nhóm Amphetamin. Tăng đường máu là tình
không thấy sự khác biệt có ý nghĩa về các triệu trạng thường gặp ở các bệnh nhân cấp cứu. Ở
chứng giao cảm giữa các nhóm sử dụng ma túy bệnh nhân nặng có hiện tượng bề mặt tế bào
khác nhau.Triệu chứng cường giao cảm được tăng sản sinh các protein có tính chất gây tăng
nhiều tác giả ghi nhận trong ngộ độc các ma túy cortisol, catecholamin, growth hormone gây tình
tổng hợp [4], [5].
trạng tăng đường huyết.
Tỉ lệ có tăng trương lực cơ trong nghiên cứu
Tăng CK ở 38,9% số BN, cao nhất ở nhóm
là 55,6%. Tỉ lệ này giảm dần theo thứ tự ở Ketamin (50%) và thấp nhất là MDMA (28,6%).
người dùng THC (73,3%), Amphetamin (66,7%), Tuy nhiên chỉ có 13,9% BN có tiêu cơ vân và
MET (50%), MDMA (35,7%) và Ketamin 12,5% có suy thận cấp. Tiêu cơ vân thường do
(33,3%). 47,2% số bệnh nhân có tăng phản xạ các bệnh nhân bị kích động, vận động nhiều, run
gân xương, trong đó cao nhất ở nhóm sử dụng cơ. Tiêu cơ vân cũng là nguyên nhân khá thường
Amphetamin (57,1%) và thấp nhất trong nhóm gặp cả trong ngộ độc ma túy và hội chứng cai
dùng Ketamin (33,3%). Chưa tới 10% số đối ma túy và cai rượu.
tượng nghiên cứu có giảm trương lực cơ (9,7%).
V. KẾT LUẬN
Mức độ nặng của ngộ độc amphetamin tăng
Nghiên cứu 72 bệnh nhân ngộ độc ma túy
theo liều lượng dùng và giảm với mức độ dung
không phải nhóm opi, chúng tôi thấy: Loại ma
túy không phải nhóm opi thường gặp tại Trung
tâm Chống độc là: Amphetamin (29,2%), MET
(22,2%), MDMA (19,4%), THC (20,8%),
nạp của người dùng. Có những người dung nạp
tới 5mg/ngày; gấp 100 lần liều điều trị tối đa
hằng ngày. Ngộ độc amphetamin gây tử vong
thường liên quan đến co giật và hôn mê [4].
Ketamin (8,3%).
Người bệnh sử dụng và ngộ độc chất gây
Dấu hiệu lâm sàng chủ yếuvề tim mạch và
nghiện thường có các triệu chứng Serotonin như
thần kinh trung ươngtrong hội chứng cường giao
bồn chồn kích động, đổ mồ hôi, sốt, tăng huyết
cảm và hội chứng serotonin: Nhịp tim nhanh
áp, tim đập nhanh, thở nhanh, tăng phản xạ gân
(73,6%); tăng huyết áp (45,8%), sốt (43,1%);
Rối loạn ý thức 100% (kích thích 58,3%, vật vã
xương, giãn đồng tử [6]…Hầu như bệnh nhân sử
dụng 5 loại ma túy trong nghiên cứu đều có hội
23,6% và 18,1% lú lẫn/hôn mê); tăng tiết mồ
chứng Serotonin đặc biệt là ngộ độc Ketamin. Tỉ
hôi (77,8%), giãn đồng tử (59,7%), tăng trương
lệ có hội chứng Serotonin ở các nhóm sử dụng
lực cơ (55,6%), tăng phản xạ gân xương
(47,2%); 84,7% có hội chứng serotonin. Cận
lâm sàng: tăng bạch cầu 41,7%, tăng CK 38,9%;
tiêu cơ vân 13,9%; suy thận cấp 12,5%; tăng
troproninT 10%. Kết quả điều trị: Khỏi 66 BN
(91,7%), di chứng rối loạn tâm thần 6 BN (8,3%).
THC, Amphetamin, MET, MDMA trong nghiên
cứu lần lượt là 86,7%; 85,6%; 81,3% và 78,6%.
• Cận lâm sàng. Những thay đổi về huyết
học gặp với tỉ lệ nhỏ và không khác biệt giữa các
loại ma túy. Có 41,7% số bệnh nhân có tăng
bạch cầu. Trên thực tế, tăng bạch cầu là phản
ứng chung của nhiều tác nhân ngộ độc.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Rối loạn điện giải hạ natri máu gặp ở 6,9% số
bệnh nhân, gặp chủ yếu nhóm MET và
Amphetamin, không gặp ở bệnh nhân dùng THC
và ketamin. Yếu tố chính gây hạ natri máu là sự
1. United Nations Office on Drugs and Crime
(UNODC) 2016. World Drug Report 2016.
2. Nguyễn Thanh Long và và cộng sự. Hành vi
nguy cơ lây nhiễm và tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm
179
vietnam medical journal n01 - MAY - 2021
nghiện chích ma túy tại khu vực nông thôn miền
mechanisms of toxicity, and management", CNS
Drugs, 27(7), tr. 531-43.
núi tỉnh Bắc Giang, năm 2010. Tạp chí Y học thực
hành2010, số 742-743: 197-200
6. Fogel C Osborne GB (2008), "Understanding
the motivations for recreational marijuana use
3. Nguyễn Thị Dụ, Định hướng chung chẩn đoán
và xử trí ngộ độc cấp, Tư vấn chẩn đoán và xử trí
nhanh ngộ độc cấp. Nhà xuất bản Y học Hà Nội.
2004; 9-22.
among adult Canadians", Substance Use
&
Misuse,43(3-4), 539–72.
7. Robert
“Ketamine
4. Gainza I., Nogue S., Martinez Velasco C.,et al
(2003), "Drug poisoning", An Sist Sanit Navar, 26
(1): 99-128.
8. Geetruida
5. Spiller H. A., Hays H. L., Aleguas A. (2013),
ecstasy at a rave party, Nephrol Dial Transplant,
28(9):2277-83.
"Overdose
of
drugs
for
attention-deficit
hyperactivity disorder: clinical presentation,
MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ KẾT QUẢ CHỤP
ĐỘNG MẠCH VÀNH QUA DA Ở BỆNH NHÂN NHỒI MÁU CƠ TIM CẤP
Nguyễn Văn Tuấn1, Phạm Hồng Phương2
TÓM TẮT43
SUMMARY
Nhồi máu cơ tim cấp là một cấp cứu nội khoa với
nhiều biến chứng nặng như sốc tim, rối loạn nhịp tim.
Chụp động mạch vành qua da là biện pháp để xác
định vị trí, mức độ tổn thương động mạch vành đồng
thời can thiệp tái thông động mạch vành. Mục tiêu:
Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả
chụp mạch vành qua da ở bệnh nhân nhồi máu cơ tim
cấp tại Bệnh viện hữu nghị Đa khoa Nghệ An. Đối
tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu
mô tả cắt ngang được thực hiện trên 62 bệnh nhân
nhồi máu cơ tim cấp điều trị tại Bệnh viện hữu nghị đa
khoa Nghệ An. Kết quả: Tuổi trung bình là 72,5 ±
12,1 tuổi, nam giới chiếm 70,79%. Đa số bệnh nhân
có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ đi kèm: tăng huyết
áp (51,61%), rối loạn lipid máu (25,80%), hút thuốc
lá (24,90%), đái tháo đường (22,50%), lạm dụng
rượu (4,84%). Thời gian từ lúc đau ngực đến lúc nhập
viện: trước 12 giờ là 58,06%, trước 24 giờ là 67,74%,
sau 24 giờ 32,26%. Tỷ lệ hẹp một động mạch vành là
41,93%, hai động mạch vành là 45,16%, hẹp ba động
mạch vành là 11,91%. Trong đó, 75,81% có hẹp LAD,
56,45% có hẹp RCA, 43,55% có hẹp LCX và 1,61% có
hẹp động mạch phân giác. Kết luận: Đa số bệnh
nhân nhồi máu cơ tim cấp có một hoặc nhiều yếu tố
nguy cơ tim mạch đi kèm. Tỷ lệ bệnh nhân đến bệnh
viện có khả năng can thiệp mạch sau 24 giờ kể từ khi
đau ngực còn cao (32,26%). Tỷ lệ hẹp một động
mạch vành là 41,93%, hai động mạch vành là
45,16%, hẹp ba động mạch vành là 11,91% và đa số
là hẹp độ 4 và độ 5.
THE CLINICAL, SUBCLINICAL FEATURES AND
RESULTS OF PERCUTANEOUS ANGIOGRAPHY
IN PATIENTS WITH MYOCARDIAL INFARTION
AT THE NGHE AN GENERAL HOSPITAL
Acute myocardial infarction is
a
medical
emergency with serious complications such as
cardiogenic shock and arrhythmia. Percutaneous
coronary angiography is a measure to determine the
location and extent of coronary artery damage and
interventions
to
re-open
coronary
arteries.
Objectives: To describe the clinical and subclinical
features and the results of percutaneous coronary
angiography in patients with acute myocardial
infarction at the Nghe An General Hospital. Results:
The average age was 72.5 ± 12.1 years, and male
accounted for 70.79%. The majority of patients had
one or more associated risk factors: hypertension
(51.61%), dyslipidemia (25.80%), smoking (24.90%),
diabetes ( 22.50%), abuse of alcohol (4.84%). The
time from chest pain to hospital admission: before 12
hours was 58.06%, before 24 hours was 67.74%, and
after 24 hours was 32.26%. The rate of the stenosis
of one coronary arteries is 41.93%, the stenosis of
two coronary arteries is 45.16%, the stenosis of three
coronary arteries is 11.91%. Of which, 75.81% had
LAD stenosis, 56.45% had RCA stenosis, 43.55% had
LCX stenosis. Conclusion: Most people with acute
myocardial infarction have one or more associated
cardiovascular risk factors. The proportion of patients
going to the hospital that is capable of performing
vascular intervention after 24 hours since chest pain
remains high (32,26%). The rate of one coronary
stenosis is 41,93%, two coronary stenosis is 45,16%,
three coronary stenosis is 11,91% and the majority is
grade 4 and 5 stenosis.
Từ khóa: Nhồi máu cơ tim cấp, chụp động mạch
vành qua da
1Trường Đại học Y khoa Vinh,
2Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Văn Tuấn
Email: tuanminh1975@gmail.com
Ngày nhận bài: 2.3.2021
Keywords:
percutaneous coronary angiography
Acute
myocardial
infarction,
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ngày phản biện khoa học: 22.4.2021
Ngày duyệt bài: 4.5.2021
Nhồi máu cơ tim (NMCT) là một cấp cứu nội
180
7 trang
15/04/2022
3560
Bạn đang xem tài liệu "Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ngộ độc một số ma túy tại Trung tâm chống độc bệnh viện Bạch Mai", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- dac_diem_lam_sang_can_lam_sang_ngo_doc_mot_so_ma_tuy_tai_tru.pdf
