Vạt dưới cằm trong tạo hình khuyết hổng vùng đầu và cổ

Download

Tạp chí Ung thư học Việt Nam Số 5 - 2020 - Tập 1

Journal of Oncology Viet Nam - Issue N5 - 2020 - Vol 1

VẠT DƯỚI CẰM TRONG TẠO HÌNH KHUYẾT HỔNG

VÙNG ĐẦU VÀ CỔ

TRẦN THANH PHƯƠNG , LÊ VĂN CƯỜNG , PHẠM DUY HOÀNG , NGUYỄN VIỆT DŨNG ,

TRƯƠNG CÔNG TUẤN ANH , ĐỖ NGUYỄN TUẤN KHANH VÀ HỒ THIÊN TÂN

Mục tiêu: Đánh giá tỷ lệ vạt sống, biến chứng của vạt và kết quả chức năng của tạo hình khuyết

hổng vùng đầu cổ bằng vạt dưới cằm.

Đối tượng: Các bệnh nhân ung thư đầu và cổ được tạo hình bằng vạt dưới cằm từ 02/2018 -

07/2020, tại Khoa Ngoại 3, Bệnh viện Ung Bướu Thành phố Hồ Chí Minh.

Thiết kế nghiên cứu: Hồi cứu mô tả.

Kết quả:

Nghiên cứu có 13 trường hợp, gồm 8 nam, 5 nữ, tuổi trung bình 51 ± 8. Trong đó, 4 trường hợp ung

thư da má, 2 trường hợp ung thư hốc miệng, 3 trường hợp ung thư khẩu hầu, 1 trường hợp ung thư

tuyến mang tai và 3 trường hợp ung thư hạ hầu thanh quản.

Chúng tôi thiết kế 13 vạt với kích thước trung bình 3,9 x 5cm, 5 vạt có cơ chế cung cấp máu ngược

dòng. Về biến chứng, có một trường hợp tụ máu sau mổ, 2 trường hợp liệt tạm thời thần kinh bờ hàm

dưới.

Kết luận: Vạt dưới cằm thích hợp cho tái tạo vùng da mặt, hốc miệng, khẩu hầu và hạ hầu. Vạt có ít

biến chứng, tỷ lệ thành công cao, thời gian mổ ngắn.

vạt trong tái tạo vùng đầu và cổ. Năm 2002 Kim^[3]và

cộng sự đã mô tả rõ cơ chế của cung cấp máu

ngược dòng qua động tỉnh mạch gốc. Sự cải tiến

này giúp giảm hoại tử và sung huyết vạt mà còn tăng

gốc xoay của vạt. Một cải tiến đáng kể về kỹ thuật

lấy vạt vào năm 2007 bởi Pastel và cộng sự^[4], ông

đã gồm cả cơ hàm móng vào vạt, điều này đã cung

cấp sự bảo vệ cho cuống mạch máu và các nhánh

xuyên ra da, do đó cải thiện độ tin cậy của vạt, hơn

nữa cơ hàm móng không tăng đáng kể biến chứng

của nơi cho và cũng tăng độ dầy không đáng kể và

có thể teo theo thời gian.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Vạt dưới cằm được Martin^[1]mô tả lần đầu tiên

vào năm 1993, sau đó được sử dụng rộng rãi trong

tái tạo vùng đầu và cổ. Đặc điểm của vạt này là biến

chứng nơi cho vạt ít, không cần vi phẫu, cung xoay

rộng do đó có thể được áp dụng vào khuyết hổng

xa. Vạt có độ an toàn ung thư cao khi tái tạo hốc

miệng, hầu vì không có tăng đáng kể tỷ lệ tái phát.

Một lợi điểm khác là rút ngắn thời gian nằm viện, rút

ngắn thời gian mổ và chi phí điều trị nói chung thấp

hơn so với các trường hợp tạo hình bằng vi phẫu.

Tuy nhiên một số nghiên cứu cho thấy có một tỷ

lệ thất bại do sung huyết tĩnh mạch và hoại tử vạt

một phần. Năm 1997, Curran^[2]và cộng sự đã mô tả

chi tiết các bước lấy vạt nhằm tăng độ tin cậy của

Sau đó nhiều nghiên cứu tiếp tục tập trung vào

cách phẫu tích đầu xa của cơ hàm móng và nhánh

xuyên ra da để lại thân trước cơ hai thân và tỏ ra

thành công khi trong tay một phẫu thuật viên kinh

Ngày nhận bài: 1/10/2020

Địa chỉ liên hệ: Lê Văn Cường

Email: cuonglevanbvub@gmail.com

Ngày phản biện: 03/11/2020

Ngày chấp nhận đăng: 05/11/2020

¹TS.BSCKII. Trưởng Khoa Ngoại đầu cổ, tai mũi họng - Bệnh viện Ung Bướu TP. HCM

²TS.BS. Phó Trưởng Khoa Ngoại đầu cổ, tai mũi họng - Bệnh viện Ung Bướu TP. HCM

³BSCKII. Phó Trưởng Khoa Ngoại đầu cổ, tai mũi họng - Bệnh viện Ung Bướu TP. HCM

⁴TS.BS. Khoa Ngoại đầu cổ, tai mũi họng - Bệnh viện Ung Bướu TP. HCM

⁵Bác sĩ điều trị Khoa Ngoại đầu cổ, tai mũi họng - Bệnh viện Ung Bướu TP. HCM

Tạp chí Ung thư học Việt Nam Số 5 - 2020 - Tập 1

Journal of Oncology Viet Nam - Issue N5 - 2020 - Vol 1

nghiệm. Tuy nhiên một khoảng trống trong y văn là

những bước kỹ thuật chuyên biệt đòi hỏi để cung

cấp sự an toàn cho vạt. Năm 2019 Zenga^[5]đã hệ

thống các bước trong phẫu tích lấy vạt.

Kỹ thuật

Chúng tôi không sử dụng siêu âm mạch máu để

đánh dấu mạch máu trong nghiên cứu này. Vạt

được lấy theo mốc giải phẫu.

Khoa Ngoại 3, bệnh viện Ung Bướu thành phố

Hồ Chí Minh áp dụng vạt này từ năm 2018. Chúng

tôi dùng vạt dưới cằm tạo hình cho các trường hợp

ung thư da, hốc miệng, khẩu hầu, hạ hầu thanh

quản. Trong nghiên cứu này, chúng tôi đánh giá kết

quả sớm của tạo hình khuyết hổng bằng vạt dưới

cằm, bao gồm tỷ lệ vạt sống, biến chứng của vạt và

kết quả chức năng.

Bệnh nhân nằm ngửa, kê một gối dưới vai cho

cổ ngửa. Thiết kế vạt hình elip và có kích thước tùy

vào khuyết hổng, tuy nhiên dựa vào nghiệm pháp

véo da ước chừng có thể may khép được.

Đường rạch da phía trên của vạt cách bờ dưới

xương hàm dưới khoảng 0,5cm. Tìm dây thần kinh

bờ hàm dưới để bảo tồn. Xác định cuống mạch.

Tuyến dưới hàm cẩn thận tách khỏi vạt mà không

tổn thương mạch mặt, cột các nhánh vào tuyến. Xác

định thân trước cơ hai thân.

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Đối tượng

Các bệnh nhân ung thư đầu và cổ được tạo

hình bằng vạt dưới cằm từ 02/2018 - 07/2020, tại

Khoa Ngoại 3, bệnh viện Ung Bướu Thành phố Hồ

Chí Minh.

Đường rạch da dưới được tiến hành, vị trí tùy

vào khuyết hổng. Phẫu tích từ đầu xa của vạt đến

đường giữa ở mặt phẳng dưới cơ bám da cổ. Tiến

hành cắt thân trước cơ hai thân khỏi xương móng và

xương hàm dưới. Tiến hành cắt 1 phần hay toàn bộ

cơ hàm móng theo vạt.

Phương pháp nghiên cứu

Hồi cứu mô tả.

Tạo đường hầm đưa vạt vào lấp khuyết hổng.

KẾT QUẢ

Quy trình nghiên cứu

Chỉ định: bệnh nhân có chỉ định tạo hình vùng

đần và cổ mà không có chỉ định nạo hạch cổ nhóm 1

bên cuống vạt.

Đặc điểm nhóm nghiên cứu

Nghiên cứu có 13 trường hợp, gồm 8 nam,

5 nữ, tuổi trung bình 51 ± 8. Trong đó 4 trường hợp

ung thư da má, 2 trường hợp ung thư hốc miệng, 3

trường hợp ung thư khẩu hầu, 1 trường hợp ung thư

tuyến mang tai và 3 trường hợp ung thư hạ hầu

thanh quản.

Loại trừ: Kích thước lớn không phù hợp tạo

hình bằng vạt dưới cằm, da cằm bị nhiễm trùng,

bệnh nhân đã xạ trị, có vết mổ vùng dưới hàm -

cằm.

Bảng 1. Đặc điểm của nhóm nghiên cứu

Giới

tính

Xếp

giai đoạn

Giải

phẫu bệnh

Giải phẫu

bệnh rìa

Tuổi

Chẩn đoán

Điều trị

Ung thư khẩu cái

cứng

Nguyễn Văn C

Nguyễn Thị Th

Nguyễn Thái B

Nguyễn Văn S

Nam

Nữ

T4N0M0

GĐ III

Cắt rộng - tạo hình

Carcinom tế bào gai

Carcinom tế bào đáy

Carcinom tế bào gai

Âm

Ung thư da má P tái

phát

Cắt rộng - tạo hình + nạo

hạch cổ P

Nam Ung thư sàn miệng

Nam Ung thư thanh quản

T2N2M0

T4N0M0

Cắt hầu thanh quản toàn

phần + nạo hạch cổ P

Phạm Thị

Phước Kh

Ung thư khẩu cái

mềm

Cắt rộng - tạo hình + nạo

hạch cổ T

Nữ

T2N0M0

T3N2M0

Carcinom tế bào gai

Âm

Trần Văn D

Nam Ung thư khẩu hầu

Nam Ung thư hạ hầu

Cắt rộng - tạo hình

Cắt hầu thanh quản toàn

phần + nạo hạch cổ P

Đặng Xuân Th

Ung thư khẩu cái

Cắt rộng - tạo hình + nạo

hạch cổ P

Carcinom bọc dạng

tuyến

Lê Út Th

Nam

mềm

T2N0M0

Dương

Tạp chí Ung thư học Việt Nam Số 5 - 2020 - Tập 1

Journal of Oncology Viet Nam - Issue N5 - 2020 - Vol 1

Carcinom tến bào

đáy

Trần Thị D

Nữ

Ung thư da má T

GĐIII

T4N1M0

T4N0M0

GĐ III

Cắt rộng - tạo hình

Âm

Cắt hầu thanh quản toàn

phần + nạo hạch cổ P

Nguyễn Văn S

Nguyễn Thị X

Phan Văn Ph

Lê Thị A

Nam Ung thư thanh quản

Carcinom tế bào gai

Ung thư tuyến mang

tai P

Nữ

Cắt tuyến mang tai rộng

Cắt rộng - tạo hình

Carcinoma nhầy bì

Carcinoma tế bào

gai

Nam Ung thư da má P

Ung thư da má P tái

phát

Carcinoma tế bào

gai

Nữ

GĐIII

Đặc điểm vạt

Chúng tôi thiết kế 13 vạt với kích thước trung bình 3,9 x 5cm, 5 vạt có cơ chế cung cấp máu ngược dòng.

Về biến chứng, trong nghiên cứu có một trường hợp tụ máu sau mổ và 2 trường hợp liệt tạm thời thần kinh bờ

hàm dưới.

Bảng 2. Đặc điểm của vạt

Tên

Khuyết hổng

Khẩu cái cứng

Kích thước (cm)

5 x 6

Cuống trên

Liệt tạm thời TKHD

Biến chứng khác

Nguyễn Văn Ch

Nguyễn Thị Th

Nguyễn Thái B

Nguyễn Văn S

Da má P

4 x5

Sàng miệng

3,5 x 4

Hầu thanh quản, một

phần

3,5 x 5

Phạm Thị Phước Kh Khẩu hầu

4 x 5

Trần Văn D

Khẩu hầu

Đặng Xuân Th

Khẩu hầu, một phần hạ

hầu thanh quản

3,5 x 6

Lê Út Th

Khẩu hầu

Da má

4 x 5

5 x 6

Trần Thị D

Nguyễn Văn S

Một phần hầu thanh

quản

3,5 x 5

Nguyễn Thị X

Phan Văn Ph

Lê Thị A

Da trước tai P

Da má P

3,5 x 4

7 x 5

Da má P

5 x 4,5

Máu tụ sau mổ

Chức năng

Các trường hợp ung thư da bệnh nhân đều hài lòng sau phẫu thuật. Với nhóm khẩu hầu và hốc miệng tất

cả đều giao tiếp tốt, ăn uống bình thường. Nhóm sang thương hạ hầu, tất cả đều ăn uống tốt không cần ống

mũi dạ dày sau 1 tháng.

phẫu là tiêu chuẩn vàng cho tạo hình vùng đầu và

cổ, tuy nhiên với các sang thương nhỏ và vừa, bệnh

BÀN LUẬN

Với ung thư đầu và cổ, việc cắt rộng nhằm cắt

hết bướu, bảo đảm kết quả ung thư. Do đó nhiều

sang thương rất rộng, không thể may khép. Tạo hình

giữ lại các chức năng của miệng và hầu. Với hốc

miệng và hầu chức năng bao gồm giữ thức ăn, nhai,

nuốt và cộng hưởng tiếng nói. Tạo hình bằng vi

nhân có bệnh nền, tạo hình bằng vạt dưới cằm vẫn

đảm bảo các yếu tố trên và an toàn cho bệnh nhân.

Trước đây sung huyết tĩnh mạch và hoại tử một

phần vạt là 2 biến chứng làm giảm tỷ lệ thành công

của vạt. Từ sau cải biên bao gồm thân trước của cơ

Tạp chí Ung thư học Việt Nam Số 5 - 2020 - Tập 1

Journal of Oncology Viet Nam - Issue N5 - 2020 - Vol 1

2 thân vào vạt, tỷ lệ thành công cải thiện đáng kể.

Nhiều công trình cho thấy vạt dưới cằm có độ tin

cậy cao trong tạo hình da, khẩu hầu, hạ hầu thanh

3. Jeong Kim;Seok Kim;Isao Koshima;Takahiko

Moriguchi;, (2002) An anatomic study and

clinical applications of the reversed submental

perforator-based island flap, Plastic and

Reconstructive Surgery. 109(7):2204 - 2210

quản^{[6],[7],[8],[9],[10],[11],[12]}

Theo các tác giả khác, kích thước trung bình

của vạt là khoảng 4cm theo chiều dọc và 7cm theo

chiều ngang. Tuy nhiên, cá biệt có trường hợp kích

thước vạt đạt đến 7 x 8cm. Trong loạt này, chúng tôi

thiết kế vạt có kích thước trung bình 3,9 x 5cm vì

chúng tôi chọn tái tạo những khuyết hổng có kích

thước trung bình.

4. Patel UA, Bayles SW, Hayden RE. The

submental flap: a modified technique for resident

training. Laryngoscope. 2007; 117(1):186 - 189.

5. Joseph Zenga, Kevin S. Emerick, and Daniel G.

Deschler, (2019), Submental Island Flap: A

Technical Update, Annals of Otology, Rhinology

& Laryngology, 128(12):1177-1181.

Các nghiên cứu khác cho thấy vạt dưới cằm có

tỷ lệ biến chứng thấp, trong nghiên cứu này chỉ có

một trường hợp tụ máu sau mổ và 2 trường hợp liệt

tạm thời nhánh bờ hàm dưới. Chúng tôi đã xử lý tốt

khối máu tụ nên không ảnh hưởng đến vạt. Hai

trường hợp liệt tạm thời thần kinh bờ hàm dưới,

trong đó có một trường hợp cắt tuyến mang tai, đều

phục hồi.

6. Amin AA, Sakkary MA, Khalil AA, et al. The

submental flap for oral cavity reconstruction:

extended indications and technical refinements.

Head Neck Oncol 2011;3:51.

7. Đoàn Minh Trông (2019) dụng vạt dưới cằm

trong tái tạo khuyết hổng vùng đầu cổ, Tạp chí

Ung thư Việt Nam, số 5 – 2019, 147- 152.

Thiết kế sử dụng cuống mạch máu phía trên

làm tăng gốc xoay, giúp tạo hình các vị trí cao trong

vùng đầu, có công trình đến hốc mắt và phía trên

cung gò má. Sau khi áp dụng cuống trên cho 5

trường hợp, chúng tôi nhận xét vạt dễ xoay hơn và

đều sống tốt. Có trường hợp chúng tôi cắt động

mạch gốc đoạn mũi, vạt chỉ còn được nuôi bởi bó

mạch môi trên và môi dưới.

8. J.C. Lee, Y.H. Chu, Y.S. Lin, C.H. KaoReconstru

ction of hypopharyngeal defects with submental

flap after laryngopharyngectomy Eur. Arch.

Otorhinolaryngol., 270 (2013), p. 319e323

9. Y. Ma, L. Liu , W. Wang , C. Lu , et al 9 (2016),

Reconstruction

hypopharyngeal

non‐circumferential defects with a submental

island flap after hypopharyngeal carcinoma

ablation, our experience of 13 cases, Clin

Otolaryngol, 41(4): 402 - 6.

KẾT LUẬN

Vạt dưới cằm thích hợp cho tái tạo vùng da

mặt, hốc miệng, khẩu hầu và hạ hầu. Vạt che lấp

khuyết hổng tốt, ít biến chứng, tỷ lệ thành công cao,

thời gian mổ ngắn.

10. Usman Khan, et al (2019), Composite

submental flaps in facial reconstructive surgery

involving the zygoma and orbit, Journal of

Otolaryngology - Head and Neck Surgery (2020)

49: 75.

Chúng tôi sẽ nghiên cứu đánh giá về kết quả

thẩm mỹ và chức năng trong tương lai.

THAM KHẢO

11. Karaçal N, et al, (2005), Reverse-flow submental

artery flap for periorbital soft tissue and socket

reconstruction, Head & Neck, 01 Jan 2006,

28(1): 40 - 45.

1. Martin D, Pascal JF, Baudet J et al (1993) The

submental island flap:

Anatomy and clinical applications as a free or

pedicled flap. Plast Reconstr Surg 92:867–873.

a new donor site.

12. Maharaj, K. et al 2019, Submental island flap for

oropharyngeal reconstruction: UK experience of

25 cases, Br J Oral Maxillofac Surg, 57(4),

1102 - 1106.

2. Curran AJ, Neligan P, Gullane PJ. Submental

artery island flap. Laryngoscope. 1997; 107 (11,

pt 1):1545 - 1549.

Tạp chí Ung thư học Việt Nam Số 5 - 2020 - Tập 1

Journal of Oncology Viet Nam - Issue N5 - 2020 - Vol 1

ABSTRACT

Submental flap in head and neck reconstruction

Purpose and subject: We evaluated the reliability, complication and function outcomes of submental flap

in head and neck reconstruction.

Subjects of study were head and neck reconstruction patients with submental flap, who underwent an

operation for head and neck cancer at Surgery Department 3, HCMC Oncology Hospital from February 2018 to

July 2020.

Methods: Retrospective description.

Design:

The study had 13 cases, including 8 men, 5 women, and the mean age was 51 ± 8. Of which 4 cases of

facial skin cancer, 2 cases of oral cancer, 3 cases of oropharyngeal cancer, 1 case of the parotid gland cancer

and 3 cases of laryngeal cancer.

We designed 13 flaps with an average size of 3.9x5 cm, 5 flaps with reverse blood supply mechanism. In

terms of complications, there was one case of postoperative hematoma, and 2 cases of temporary paralysis of

the mandibular nerve.

Conclusions: Submental flap is suitable for reconstructing the small and medium size defects of facial

skin, oral cavity, oralpharynx and hypopharynx. Flap has few complications, high success rate, and short

operation time.

Key words: Submental flap, head and neck reconstruction, and reverse blood supply.

5 trang yennguyen 15/04/2022 2180

Download

Bạn đang xem tài liệu "Vạt dưới cằm trong tạo hình khuyết hổng vùng đầu và cổ", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

File đính kèm:

vat_duoi_cam_trong_tao_hinh_khuyet_hong_vung_dau_va_co.pdf