Nhận xét một số đặc điểm lâm sàng của polyp đại trực tràng kích thước dưới 10 mm và các yếu tố dự đoán polyp u tuyến trên nội soi ánh sáng trắng

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 5-2021

NHẬN XÉT MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG

CỦA POLYP ĐẠI TRỰC TRÀNG KÍCH THƯỚC DƯỚI 10 MM

VÀ CÁC YẾU TỐ DỰ ĐOÁN POLYP U TUYẾN

TRÊN NỘI SOI ÁNH SÁNG TRẮNG

Huỳnh Mạnh Tiến, Lê Đình Quang^1,2, Lê Quang Nhân²

Võ Hồng Minh Công³, Quách Trọng Đức^1,3

TÓM TẮT

Mục tiêu: Xác định tỷ lệ, các yếu tố dự đoán polyp u tuyến và vai trò dự đoán mô bệnh học

(MBH) trên nội soi ánh sáng trắng (NSAST) ở bệnh nhân (BN) có polyp đại trực tràng (ĐTT)

kích thước < 10 mm. Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang mô tả tiến hành tại

Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh từ 9/2020 - 03/2021, trong đó đối tượng tham gia

nghiên cứu gồm các BN được nội soi phát hiện polyp < 10 mm. Trên NSAST, các đặc điểm lâm

sàng và nội soi của polyp được thu thập, sau đó bác sĩ nội soi sẽ dự đoán MBH của polyp dựa

vào kiểu dạng cấu trúc tuyến, mạch máu, màu sắc bề mặt. Polyp được phân thành 2 nhóm:

Không tân sinh và tân sinh (u tuyến). Tất cả polyp được sinh thiết trọn và khảo sát MBH. Kết

quả dự đoán sẽ được đối chiếu với kết quả MBH cuối cùng. Kết quả: Nghiên cứu tiến hành trên

298 BN (tuổi trung bình là 58,4 13,5; tỷ lệ nam/nữ: 82/67) với 447 polyp kích thước < 10 mm.

Trong 447 polyp, polyp u tuyến chiếm 55,2%. Phân tích hồi quy đa biến ghi nhận các yếu tố độc

lập dự đoán polyp u tuyến bao gồm: ≥ 50 tuổi, dạng 0-Is, > 5 mm, vị trí ở đại tràng phải, với tỷ

số chênh lần lượt là 2,4; 2,8; 2,4; 1,6. Dự đoán MBH trên NSAST có độ nhạy, độ đặc hiệu, giá

trị tiên đoán dương, giá trị tiên đoán âm, độ chính xác và diện tích dưới đường cong ROC lần

lượt là 51,0%; 93,5%; 90,7%; 60,6%; 70,0% và 0,72%. Kết luận: Polyp u tuyến chiếm 55,2%

trong các polyp ĐTT có kích thước < 10 mm. Các yếu tố độc lập dự đoán polyp u tuyến bao

gồm: ≥ 50 tuổi, dạng 0-Is, > 5 mm, polyp ở đại tràng phải và NSAST có giá trị tương đối chính

xác trong dự đoán MBH của polyp ĐTT kích thước < 10 mm.

* Từ khóa: Nội soi đại tràng; Polyp đại tràng; Polyp u tuyến; Mô bệnh học.

Clinical Characteristics and Risk Factors of Adenomas among

Colorectal Polyps Measuring less than 10 mm Detected by White

Light Endoscopy

Summary

Objectives: To investigate the prevalence, risk factors of colon adenomas, and the white

light endoscopy (WLE) optical diagnosis in colorectal polyps measuring < 10 mm. Subjects and

methods: A cross-sectional and descriptive study was conducted at University Medical Center

¹Đại học Y dược TP. Hồ Chí Minh

²Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh

³Bệnh viện Nhân dân Gia Định

Người phản hồi: Huỳnh Mạnh Tiến (tienhuynh12794@gmail.com)

Ngày nhận bài: 15/4/2020

Ngày bài báo được đăng: 09/5/2021

116

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 5-2021

between September 2020 and February 2021. Consecutive adult patients with polyps less than

10 mm in size were recruited. During the colonoscopy, clinical, endoscopic characteristics of

polyps were collected. Subsequently, endoscopists predicted the histology of polyps in vivo.

Based on the surface pattern, color and vessels, polyps were classified into two categories:

non-neoplastic and neoplastic (adenoma) lesions. All polyps were then retrieved separately for

blinded histological examination. Each optical diagnosis was compared to that in the final

histopathology result. Results: The analysis included 298 patients (mean age: 58.4

13.5

years; male-to-female ratio: 82:67) with 447 polyps smaller than 10 ꢀmm. Of 447 polyps,

adenoma polyps comprised 55.2%. Through multivariate analysis, independent risk factors of

colorectal adenoma included ≥ 50 years of age, shape (0-Is), polyp size > 5 mm, and the

location at the right colon with an odds ratio of 2.4; 2.8; 2.4; 1.6, respectively. The sensitivity,

specificity, positive predictive value, negative predictive value and Area Under the Receiver

Operating Characteristic (AUROC) of WLE optical diagnosis were 51.0%; 93.5%; 90.7%;

60.6%; 70.0%; 0.72%, respectively. Conclusion: Adenomas accounted for 55.2% of the

colorectal polyps (< 10 mm). Independent risk factors comprised ≥ 50 years of age, shape (0-

Is), polyp size > 5 mm, location at the right colon and WLE optical diagnosis had a modest

accuracy in colorectal polyp measuring less than 10 mm.

* Keywords: Colonoscopy; Colorectal polyp; Adenomatous polyp; Endoscopic optical diagnosis.

ĐẶT VẤN ĐỀ

cường (NSHATC) (Image Enhancement

Endoscopy) ra đời gần đây đã giúp nhận

diện sớm, chính xác hơn nhóm polyp

nguy cơ [9]. Tuy nhiên, do trở ngại về giá

thành thiết bị và yêu cầu đội ngũ chuyên

sâu nên các công nghệ trên vẫn chưa

được áp dụng rộng rãi trong cộng đồng.

Dự đoán MBH của polyp dựa trên các

đặc điểm lâm sàng, đặc điểm nội soi của

polyp (vị trí, kích thước, hình dạng) và

kiểu cấu trúc tuyến, mạch máu, màu sắc

bề mặt của polyp trên NSAST vẫn đóng

vai trò nền tảng. Ở Việt Nam, hiện chưa

có nghiên cứu và chiến lược xử trí cụ thể

dành cho nhóm polyp kích thước < 10 mm.

Chính vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên

cứu nhằm mục đích: Xác định tỷ lệ, các

yếu tố nguy cơ độc lập dự đoán polyp u

tuyến và vai trò dự đoán MBH trên

Ung thư đại trực tràng (UTĐTT) là một

trong những ung thư phổ biến nhất tại

Việt Nam, hơn 95% trường hợp được

phát hiện ở giai đoạn đã tiến triển xa và

khó xử lý tri ệt để trên nội soi [3]. Nhiều

nghiên cứu đã khẳng định mối liên quan

mật thiết giữa polyp u tuyến và UTĐTT

[8]. Nội soi đại trực tràng (NSĐTT) là một

công cụ hữu ích giúp phát hiện và loại bỏ

polyp u tuyến, qua đó giúp làm giảm hơn

50% nguy cơ UTĐTT [8]. Mặt khác, phần

lớn các polyp phát hiện trong quá trình

NSĐTT có kích thước < 10 mm, trong đ ó

50 - 80% là polyp u tuyến, chỉ có 0,3 - 0,8%

là các polyp u tuyến nguy cơ cao [6, 7, 9].

Vì vậy, việc loại bỏ toàn bộ các polyp bao

gồm cả nhóm không tân sinh sẽ làm gia

tăng gánh nặng về kinh tế y t ế và biến

chứng thủ thuật không mong muốn. NSAST ở BN có polyp đại trực tràng kích

Nhiều kỹ thuật nội soi hình ảnh tăng

thước < 10 mm.

117

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 5-2021

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU

sinh thiết so với bề mặt); 0-IIa: Tổn thương

nhô lên < 2,5 mm; 0-IIb: Tổn thương dạng

phẳng; 0-IIc: Tổn thương lõm nhẹ trên bề

mặt và 0-III: Tổn thương dạng loét [8].

1. Đối tượng nghiên cứu

298 BN được NSĐTT phát hiện polyp

kích thước < 10 mm t ừ 9/2020 - 3/2021

tại Khoa Nội soi, Bệnh viện Đại học Y

Dược TP. H ồ Chí Minh. Tổng số có 447

polyp được nghiên cứu.

- Khảo sát kiểu cấu trúc tuyến, mạch

máu và màu sắc bề mặt của polyp giúp

dự đoán MBH trên NSAST [10]:

+ Polyp không tân sinh (non-neoplastic

polyp): Cấu trúc tuyến tròn đều có chấm

đậm màu ở trung tâm; mạng lưới mạch

máu ít, rời rạc; màu sắc tương đồng niêm

mạc xung quanh.

* Tiêu chuẩn lựa chọn: ≥ 18 tuổi, đồng

ý tham gia nghiên cứu, NSĐTT phát hiện

polyp kích thước < 10 mm, các polyp

được lấy trọn qua nội soi để đánh giá MBH.

+ Polyp u tuyến (adenomatous polyp):

Cấu trúc tuyến dạng vòng, dạng bầu dục,

dạng đường, dạng cuộn não; mạng lưới

mạch máu dày đặc; màu s ắc polyp đậm

màu hơn niêm mạc xung quanh.

* Tiêu chuẩn loại trừ: BN có chống chỉ

định với NSĐTT, NSĐTT chỉ phát hiện

polyp kích thước ≥ 10 mm, không sinh

thiết trọn polyp và mất mẫu MBH.

2. Phương pháp nghiên cứu

+ Polyp được lấy toàn bộ b ằng kìm

sinh thiết hoặc thòng lọng điện. Mẫu bệnh

phẩm được cố định bằng dung dịch

formol 10%, nhuộm Hemotoxyline Eosin

(HE), Periodic Acid Schiff (PAS). Kết quả

MBH được phân loại theo Tổ chức Y tế

Thế giới (WHO) (2010) [8]. Polyp u tuyến

nguy cơ cao là polyp có kết quả MBH có

thành phần nhánh, ống nhánh hoặc loạn

sản độ cao.

* Thiết kế nghiên cứu: Cắt ngang mô

tả, chọn mẫu liên tiếp.

* Cách thức tiến hành:

- Bệnh nhân đồng ý tham gia nghiên

cứu được hỏi tiền sử bản thân, gia đình,

thói quen hút thuốc và uống rượu, sau đó

được đo chiều cao, cân nặng.

- Sử d ụng hệ thống máy n ội soi đại

tràng ống mềm Olympus Evis EXERA III

CV 190 (Nhật Bản) khảo sát các đặc điểm

của polyp:

* Phân tích và xử lý th ống kê: Dữ liệu

được mã hóa, lưu trữ, phân tích bằng

phần mềm SPSS (phiên bản 20.0, SPSS

Inc, Chicago II) và kết quả được coi là

khác biệt có ý ngh ĩa thống kê khi trị s ố

p < 0,05. Sử dụng các phép đếm tần suất

để mô tả tỷ lệ, giá trị trung bình. Sử dụng

phép kiểm Chi bình phương cho biến định

tính và kiểm định hồi quy logistic cho biến

định lượng. Phân tích hồi quy logistic đa

biến xác định yếu tố nguy cơ. Kiểm định

Mann-Whitney để so sánh 2 nhóm kích

thước.

+ Vị trí: Đại tràng phải (manh tràng, đại

tràng lên, đại tràng ngang) và đại tràng

trái (trực tràng, đại tràng chậu hông và đại

tràng xuống) [7].

+ Kích th ước: Đo theo chiều ngang,

ước đoán bằng cách mở h ết mức kìm

sinh thiết có độ mở khoảng 8 mm.

+ Hình dạng đại thể (theo phân loại hệ

thống Paris): 0-Ip: Tổn thương có cuống;

0-Is: Tổn thương không có cuống (nhô

lên > 2,5 mm tương đương bề cao kìm

118

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 5-2021

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Bảng 1: Đặc điểm chung polyp ĐTT trong nghiên cứu.

Số lượng

Đặc điểm

n (%)

Kĩ thuật sinh thiết

354 (79,2)

-

Sinh thiết kềm

093 (20,8)0

Cắt bằng thòng lọng điện

3,4 1,9

Kích thước (mm): (

Hình dạng

SD)

282 (63,1)

165 (36,9)

-

0-IIa

0-Is

Phân bố

Đại tràng phải

Đại tràng trái

266 (59,6)

181 (40,4)

Mô bệnh học

-

Polyp tăng sản

- 0 85 (19,0)

Polyp viêm

-

114 (25,5)

247 (55,2)

243 (54,3)

004 (0,1)

000 (0,0)

001 (0,2)

Polyp u tuyến

U tuyến ống

U tuyến ống nhánh

U tuyến nhánh

Lympho

-

Mức độ loạn sản

-

Không có loạn sản

Loạn sản độ thấp

Loạn sản độ cao

Carcinoma tại chỗ

-

200 (44,7)

241 (54,0)

006 (1,3)

000 (0,0)

-

Nghiên cứu khảo sát 298 BN (164 nam và 134 nữ), tuổi trung bình là 58,4 13,5.

Tổng cộng có 447 polyp; trong đó các polyp chủ yếu tập trung vị trí trực tràng và đại

tràng chậu hông (45,4%); 2,2% (10/447) trường hợp polyp u tuyến nguy cơ cao

(4 polyp u tuyến ống nhánh, 6 polyp u tuyến ống loạn sản độ cao).

119

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 5-2021

Bảng 2: So sánh đặc điểm lâm sàng, nội soi của polyp không tân sinh và polyp u tuyến.

Polyp u tuyến

Polyp không tân sinh

n (%)

Thông số

p

n (%)

57,3 14

0,002

Tuổi (năm) (

SD)

-

61,1 12,4

Giới tính (Nam/Nữ)

Tiền sử UTĐTT

Tiền sử polyp ĐTT

Tiền sử GĐ UTĐTT

Hút thuốc lá

0,86

0,94

1

-

140/107

24 (9,9)

-

116/84

18 (9,2)

55 (27,5)

10 (5,0)

93 (46,5)

91 (45,5)

69 (27,9)

19 (7,7)

0,34

0,41

0,19

-

104 (42,1)

96 (38,9)

Uống rượu

BMI kg/m²

0,45

23,2 2,8

(

SD)

23,4 2,8

Nhóm kích thước

6 - 9 mm

53 (21,5)

12 (6,0)

< 0,001

≤ 5 mm

53

194 (78,5)

188 (94,0)

-

Hình dạng

0-IIa

-

125 (50,6)

122 (49,4)

157 (78,5)

43 (21,5)

0-Is

Vị trí

-

Đại tràng phải

Đại tràng trái

0,042

-

111 (44,9)

136 (55,1)

70 (35,0)

130 (65,0)

GĐUTĐTT: Gia đình có người trực hệ UTĐTT.

Bảng 3: Phân tích hồi quy logistic đa biến về yếu tố nguy cơ.

Yếu tố nguy cơ

Tỷ số chênh

95%CI

1,4 - 3,9

1,1 - 2,5

1,2 - 4,8

1,8 - 3,5

p

≥ 50 tuổi

2,4

1,6

2,4

2,8

< 0,001

0,026

0,019

< 0,001

Đại tràng phải

Kích thước (> 5 mm)

Dạng 0-Is

Phân tích hồi quy đơn biến và đa biến để so sánh đặc điểm lâm sàng và nội soi của

polyp u tuyến và polyp không tân sinh, ghi nhận các yếu tố nguy cơ của polyp u tuyến

có ý nghĩa thống kê bao gồm lớn tuổi, kích thước > 5 mm, d ạng 0-Is và vị trí ở đại

tràng phải (bảng 2 và bảng 3).

120

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 5-2021

Hình 1: Đường cong ROC trong tiên lượng polyp bằng NSAST.

(AUROC - Area Under the Receiver Operating Characteristic: Diện tích dưới đường cong ROC)

Bảng 4: Đối chiếu kết quả NSAST với kết quả mô bệnh học và giá trị dự đoán MBH

của NSAST.

Kết quả MBH

Dự đoán trên NSAST

Tổng số

Polyp u tuyến

Polyp không tân sinh

Polyp u tuyến

Polyp không tân sinh

Tổng

126

121

247

13

139

308

447

187

200

-

Se: 51,0 (44,6 - 57,4)

Sp: 93,5 (88,1 - 96,5)

PPV: 90,7 (85,0 - 94,3)

NPV: 60,6 (57,4 - 63,7)

Acc: 70,0 (65,5 - 74,2)

Kappa: 0,42

-

Se, Sp, PPV, NPV, Acc (%)

với 95%CI và hệ số Kappa

-

(* Se: Độ nhạy, Sp: Độ đặc hiệu, PPV: Giá trị tiên đoán dương, NPV: Giá trị tiên

đoán âm, Acc: Độ chính xác, Kappa: Hệ số Cohen’s kappa).

Giá trị dự đoán MBH của NSAST đối chiếu cùng với kết quả MBH được minh họa

trong hình 1 và bảng 4. Khả năng dự đoán MBH của NSAST không khác biệt giữa vị trí

polyp ở đại tràng trái và đại tràng phải (p = 0,6). M ặt khác, với độ nhạy (95%CI) của

nhóm polyp ≤ 5 mm và polyp 6 - 9 mm lần lượt là 43,8% (36,7 - 51,1) và 77,4% (63,8 -

87,8), khả năng dự đoán MBH trên NSAST tốt hơn ở nhóm polyp kích thước 6 - 9 mm

(p < 0,001).

121

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 5-2021

BÀN LUẬN

cơ polyp u tuyến bao gồm tuổi, vị trí, kích

thước u [2]. Trần Minh Tuấn và CS c ũng

kết luận có mối liên quan giữa đặc điểm

polyp với MBH nhưng sự khác biệt không

có ý nghĩa thống kê [4]. Tại Việt Nam, nếu

lấy mốc NSĐTT tầm soát ≥ 50 tuổi thì có

thể b ỏ sót 25% trường hợp UTĐTT,

nhưng nếu lấy mốc ≥ 40 tu ổi thì vẫn còn

9% trường hợp chưa được phát hiện kịp

thời [3]. Trong nghiên cứu của chúng tôi,

tuổi BN nhỏ nhất mắc polyp u tuyến nguy

cơ cao là 22 tuổi. Vì vậy, chương trình

tầm soát UTĐTT tại Việt Nam nên bắt đầu

ở ngưỡng tuổi thấp hơn và các polyp gặp

ở người trẻ nếu nghi ngờ cũng cần được

đánh giá thận trọng. Trong tương lai, cần

nhiều nghiên cứu đa trung tâm với cỡ

mẫu lớn hơn để xác định ngưỡng tuổi

phù hợp cho hướng dẫn tầm soát UTĐTT.

Trong nghiên cứu, tỷ lệ polyp u tuyến

là 55,2%, trong đó 21,5% (53/247) có kích

thước 6 - 9 mm và 78,5% (194/247) có

kích thước ≤ 5 mm. Tỷ lệ này tương đồng

với kết quả t ừ nghiên cứu của Yo Han

Jeong và CS (58,2%) tại Hàn Quốc,

nhưng lại thấp hơn kết quả c ủa Quách

Trọng Đức (89,8%) tại Bệnh viện Đại học

Y Dược TP. HCM và của Trần Minh Tuấn

(69,9%) tại Bệnh viện Quân y 175 [2, 4,

7]. Sự khác biệt trên là do 2 nghiên cứu

trong nước khảo sát trên c ả nhóm polyp

kích thước lớn và nhỏ, trong khi nghiên

cứu của chúng tôi chỉ tập trung ở nhóm <

10 mm. Tuổi trung bình của đối tượng có

polyp u tuyến trong nghiên cứu của

chúng tôi là 61,1 12,3 tuổi và polyp u

tuyến nguy cơ cao là 62 10,3 tuổi; cao

hơn có ý nghĩa so với nhóm có polyp

không tân sinh là 57,3 14 (p = 0,002).

Tuổi của nhóm có polyp u tuyến trong

nghiên cứu của chúng tôi cao hơn nghiên

cứu của tác giả Quách Trọng Đức (55

17 tuổi), nhưng tương đồng với Yo Han

Jeong và CS (61,2 - 65 tuổi) [2, 7]. Điều

này có thể do quá trình biến đổi từ t ổn

thương tiền ung thư sang ung thư, phụ

thuộc vào thời gian và tương quan với

kích thước nên các polyp u tuyến, đặc

biệt polyp u tuyến nguy cơ cao kích thước

nhỏ, thường gặp ở nhóm lớn tuổi hơn [6].

Trong nghiên cứu chúng tôi, đại tràng

chậu hông và trực tràng là nơi thường

gặp polyp nhất với gần 1/2 trường hợp là

polyp không tân sinh. Hơn 95% các polyp

không tân sinh này có kích thước ≤ 5 mm.

Nói cách khác, một polyp ≤ 5 mm ở đại

tràng chậu hông và trực tràng hiếm khi có

tiềm ẩn ác tính. Mặc dù đại tràng phải

thường là vị trí d ễ gặp nhất các polyp u

tuyến (60%), nhưng 90% (9/10) các polyp

u tuyến nguy cơ cao trong nghiên cứu

của chúng tôi lại tập trung ở đại tràng

chậu hông và trực tràng. Điều này cũng

đã được ghi nhận tương tự qua các

nghiên cứu trong và ngoài nước khác

[1, 5, 7]. Khi nghiên cứu trên 1.033

trường hợp UTĐTT, Quách Trọng Đức

cũng ghi nhận đại tràng trái, đặc biệt đại

tràng chậu hông và trực tràng là n ơi

thường gặp các tổn thương UTĐTT nhất

[3]. Vì vậy, đại tràng trái vừa là vị trí các

polyp không tân sinh chiếm ưu thế nhưng

cũng là nơi tiềm ẩn các tổn thương ác tính.

Phân tích hồi quy đa biến ghi nhận các

yếu tố nguy cơ độc lập của polyp u tuyến

là ≥ 50 tu ổi, kích thước > 5 mm, v ị trí ở

đại tràng phải, dạng 0-Is v ới tỷ số chênh

(TSC) lần lượt là 2,4; 2,4; 1,6; 2,8. Sở dĩ

chúng tôi chọn mốc tuổi 50 vì có nhiều

khuyến cáo cho rằng nên tầm soát

UTĐTT ≥ 50 tuổi. Nghiên cứu của Quách

Trọng Đức cũng ghi nhận các yếu tố nguy

122

Dự đoán MBH thông qua kiểu cấu trúc không phụ thuộc vào kích thước. Vì v ậy,

tuyến, màu sắc và mạch máu bề mặt của

polyp trên NSAST cho độ chính xác là

70,0% với diện tích dưới đường cong

ROC (AUCROC) là 0,72. Nhiều nghiên

cứu cũng ghi nhận độ chính xác từ 59 - 84%

[14]. Với độ nhạy trong dự đoán là 51%,

nghĩa là gần 1/2 trường hợp polyp u

tuyến có thể b ị chẩn đoán nhầm thành

polyp lành tính. Đối với nhóm kích thước

6 - 9 mm, NSAST d ễ phát hiện polyp u

tuyến hơn với độ nhạy tăng gần gấp đôi

có ý nghĩa so với nhóm kích thước ≤ 5 mm

(77,4% so với 43,8%, p < 0,001). Độ nhạy

và độ chính xác trong dự đoán MBH của

NSAST không cao có thể do dấu hiệu

thay đổi cấu trúc tuyến, mạch máu tân

sinh của polyp u tuyến khi vừa mới xuất

hiện khó khảo sát đơn thuần bằng NSAST,

đặc biệt khi kích th ước ≤ 5 mm. Chính vì

vậy, mọi polyp dù rất nhỏ nhưng nếu có

dấu hiệu nghi ngờ c ũng nên được sinh

thiết khảo sát MBH đầy đủ.

cần thận trọng khi khảo sát các polyp nhỏ

ở đại trực tràng [6]. Quách Trọng Đức

nghiên cứu 259 BN có triệu chứng đường

tiêu hóa dưới ghi nhận khá nhiều trường

hợp UTĐTT tiến triển xa có kích thước

nhỏ: 26,6% có kích thước ≤ 5 mm và 40%

có kích thước < 10 mm [2]. Trong nghiên

cứu của chúng tôi, 2,2% polyp thuộc

nhóm polyp u tuyến nguy cơ cao. Sự

khác biệt này xuất phát từ nhóm nghiên

cứu của tác giả trên là những BN đến

khám do có triệu chứng, trong khi nghiên

cứu của chúng tôi khảo sát cả những đối

tượng không triệu chứng và kiểm tra sức

khỏe định kỳ. Ngoài ra, việc áp dụng

khuyến cáo của Hiệp hội Nội soi Tiêu hóa

Hoa Kỳ tại Việt Nam gặp nhiều khó khăn

bởi: (1) NSHATC vẫn chưa phổ biến, (2)

Việc phát hiện lại polyp kích thước ≤ 5

mm gặp khó khăn ở lần nội soi kế tiếp, (3)

BN ít tuân thủ nội soi kiểm tra lại, (4) Các

tổn thương rất nhỏ này có thể dễ dàng xử

trí bằng kìm sinh thiết hoặc thòng lọng

ngay từ lần đầu.

Gần đây, Hiệp hội Nội soi Tiêu hóa

Hoa Kỳ (ASGE - American Society for

Gastrointestinal Endoscopy) đề xuất hai

chiến lược xử trí polyp có kích thước < 10

mm với NSHATC, bao gồm chiến lược

“predict-resect and-discard” (tạm dịch là

“dự đoán MBH trên nội soi-loại bỏ polyp-

và-không khảo sát MBH”) và chi ến lược

“predict-and-do-not-resect” (tạm dịch là

“dự đoán MBH trên nội soi-và-theo dõi”)

đối với polyp tăng sản ≤ 5 mm nằm ở đại

tràng chậu hông và trực tràng [9]. Mặt

khác, Ichihara và CS ghi nhận dù polyp u

tuyến nguy cơ cao và ung thư ở đại trực

tràng có kích thước < 10 mm, đặc biệt

kích thước ≤ 5 mm có t ỷ l ệ UTĐTT rất

thấp nhưng nguy cơ tổn thương UTĐTT

giai đoạn T1s di căn hạch bạch huyết lại

Chúng tôi đề xuất chiến lược xử trí đối

với polyp kích thước < 10 mm bao gồm

sinh thiết chọn những polyp được dự

đoán là polyp u tuyến trên NSAST

và/hoặc kèm các yếu tố nguy cơ. Đối với

các polyp ≤ 5 mm được dự đoán là polyp

không tân sinh trên NSAST, xem xét chọn

ngay trên đường vào nếu ở đại tràng phải

vì tỷ lệ polyp u tuyến ở vị trí này khá cao,

việc soi đến manh tràng và khi đi ra phát

hiện rất khó khăn, mất nhiều thời gian,

khó theo dõi ở những lần sau, cũng như

độ nhạy trong dự đoán MBH trên NSAST

không cao. Mặt khác, nếu polyp này nằm ở

đại tràng chậu hông và trực tràng, có th ể

tiếp tục theo dõi vì polyp ở các vị trí trên

123

2015; tập 19 (Phụ bản số 1, Chuyên đề Nội

khoa): 297-301.

dễ tiếp cận và d ễ tìm l ại ở lần tiếp theo.

Cần có thêm nhiều nghiên cứu nhằm

đánh giá việc kết hợp NSAST với

NSHATC trong dự đoán MBH polyp ĐTT.

4. Trần Minh Tuấn, Trần Hà Hiếu, Đào

Đức Tiến. Đặc điểm lâm sàng, hình ảnh nội

soi và mô bệnh học của bệnh polyp đại trực

tràng. Tạp chí Y dược Thực hành 175 2020;

21:16-23.

KẾT LUẬN

Polyp u tuyến chiếm 55,2% ở nhóm

polyp ĐTT kích thước < 10 mm. Y ếu tố

nguy cơ độc lập của polyp u tuyến là ≥ 50

tuổi, kích thước > 5 mm, dạng 0-Is, vị trí ở

đại tràng phải. Giá trị dự đoán MBH trên

NSAST tương đối chính xác. Dựa vào

các yếu tố nguy c ơ độc lập và khả năng

dự đoán MBH trên NSAST có thể xây

dựng chiến lược xử trí riêng trong điều

kiện thực tế tại Việt Nam.

5. Hong W, Dong Lemei, Stock Simon, et al.

Prevalence and characteristics of colonic

adenoma in mainland China. Cancer

Management and Research 2018; 10:2743-

2755.

6. Ichihara S, Uraoka T, Oka S. Challenges

associated with the pathological diagnosis of

colorectal tumors less than 10 mm in size.

Dig Endosc 2018; 30 Suppl 1:41-44.

7. Jeong YH, Kim Kyeong Ok, Park Chan

Seo, et al. Risk factors of advanced adenoma

in small and diminutive colorectal polyp.

Journal of Korean Medical Science 2016;

31(9):1426-1430.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Quách Trọng Đức. Giá trị c ủa thang

điểm APCS (ASIA- PACIFIC COLORECTAL

SCREENING) trong phân tầng nguy cơ u đại

tràng tiến triển xa ở BN có triệu chứng đường

tiêu hóa dưới. Tạp chí Y học TP. Hồ Chí Minh

2013; tập 1 (Ph ụ bản số 17, Chuyên đề Nội

Khoa II): 335-339.

8. Kaltenbach T, Anderson JC, Burke CA,

et al. Endoscopic removal of colorectal

lesions: Recommendations by the US

multi-society task force on colorectal cancer.

Am J Gastroenterol 2020; 115(3):435-464.

9. Kandel P, Wallace Michael B. Should

we resect and discard low risk diminutive

colon polyps. Clinical Endoscopy 2019; 52(3):

239-246.

2. Quách Trọng Đức, Nguyễn Thúy Oanh.

Phân bố của u tuyến đại - trực tràng theo vị trí

và kích thước của polyp. Tạp chí Y học TP.

Hồ Chí Minh 2008; tập 12 (Phụ b ản số 1,

Chuyên đề Y học Tuổi trẻ):26-31.

10. Sikka S, Ringold DA, Jonnalagadda S,

et al. Comparison of white light and narrow

band high definition images in predicting colon

polyp histology, using standard colonoscopes

without optical magnification. Endoscopy

2008; 40(10):818-822.

3. Quách Trọng Đức, Nguyễn Trường Kỳ.

Đặc điểm nội soi và mô bệnh học của ung thư

đại trực tràng: Nghiên cứu loạt ca trên 1.033

trường hợp. Tạp chí Y học TP. H ồ Chí Minh

124