Nghiên cứu khả năng phối trộn biodiesel tổng hợp từ dầu mỡ cá thải tại các cơ sở chế biến thủy sản vào nhiên liệu diesel thỏa mãn tiêu chuẩn Việt Nam

Download

Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ

Nghiên cứu khả năng phối trộn biodiesel tổng hợp

từ dầu mỡ cá thải tại các cơ sở chế biến thủy sản

vào nhiên liệu diesel thỏa mãn tiêu chuẩn Việt Nam

Nguyễn Thị Thanh Xuân^1*, Nguyễn Đình Thống²

¹Trường Đại học Bách khoa, Đại học Đà Nẵng

²Phòng Hóa nghiệm, Công ty xăng dầu khu vực V

Ngày nhận bài 29/4/2020; ngày chuyển phản biện 4/5/2020; ngày nhận phản biện 29/5/2020; ngày chấp nhận đăng 8/6/2020

Tóm tắt:

Biodiesel được xem là một trong những loại nhiên liệu lý tưởng để thay thế nguồn nhiên liệu hóa thạch truyền thống.

Báo cáo này giúp thấy rõ hơn vai trò của biodiesel thông qua nghiên cứu khả năng phối trộn của biodiesel được tổng

hợp từ dầu/mỡ cá phế thải tại các cơ sở chế biến thủy sản vào nhiên liệu diesel thỏa mãn các chỉ tiêu kỹ thuật và

môi trưꢀng theo TCVN 5689:2013 và QCVN 1:2015/BKHCN đối với nhiên liệu và nhiên liệu sinh học. Kết quả cho

thấy dầu/mỡ cá thải thu hồi từ quá trình chế biến cá phile là một nguồn nguyên liệu tiềm năng để sản xuất biodiesel.

Thông qua việc kiểm tra tính chất của các mẫu nhiên liệu gốc B0 (diesel), B100 và các mẫu nhiên liệu phối trộn B2,

B4, B6, B8, B10, B12 nhận thấy, khi tăng tỷ lệ phối trộn sẽ cải thiện các tính chất cháy của nhiên liệu, đặc biệt làm

tăng đáng kể trị số cetane, là một chỉ tiêu quan trọng làm tăng khả năng tự bắt cháy của nhiên liệu, giúp động cơ

chạy êm và khói thải chứa ít thành phần độc hại hơn. Việc phối trộn biodiesel cũng làm giảm đáng kể hàm lượng

lưu huỳnh, đây là chỉ tiêu môi trưꢀng quan trọng liên quan đến tiêu chuẩn phát thải các hạt ô nhiễm cần được quan

tâm, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang hướng đến sử dụng tiêu chuẩn phát thải EURO 5. Các tiêu chuẩn khác

liên quan đến lưu trữ cũng cho thấy việc phối trộn biodiesel cải thiện được sự an toàn cháy nổ cũng như việc sử dụng

nhiên liệu trong điều kiện nhiệt độ thấp.

Từ khóa: dầu mỡ cá thải, sản xuất nhiên liệu sinh học, tiêu chuẩn biodiesel, tính chất.

Chỉ số phân loại: 2.4

Giới thiệu chung

U.S.

Brazil

6,9

5,4

Được biết đến như một loại năng lượng tái tạo, thân thiện với

môi trường, nhiên liệu sinh học biodiesel đã và đang chiếm thị

phần ngày càng tăng trên thị trường năng lượng toàn cầu và là chủ

đề nghiên cứu đang rất được quan tâm, đặc biệt tại những nước

đang phát triển. Số liệu thống kê của Cục Thông tin năng lượng

Mỹ EIA [1] cho thấy xu hướng sản xuất và tiêu thụ biodiesel của

thị trường Mỹ gia tăng liên tục, gấp hơn 2.000 lần từ năm 2001 đến

nay. Tương tự, tại thị trường châu Âu, số liệu thống kê cũng cho

thấy xu hướng sử dụng loại nhiên liệu tái tạo này đang ngày càng

gia tăng với giá trị tiêu thụ tương đương thị trường Mỹ. Thị trường

biodiesel toàn cầu ước tính trị giá 33.748 USD trong năm 2016 và

dự kiến sẽ tăng trên 4% trong giai đoạn 2017-2026 [2]. Không chỉ

ở Mỹ và châu Âu, Brazil, Argentina và một số nước Đông Nam Á

như Indonesia, Thái Lan cũng đang là những quốc gia sản xuất và

tiêu thụ biodiesel hàng đầu trên thế giới (hình 1) [3].

Indonesia

Germany

Argentina

France

Spain

Thailand

Italy

4,0

3,5

2,8

2,2

2,0

1,6

1,4

China

Poland

Netherlands

United Kingdom

Canada

1,0

0,7

0,5

0,4

0,2

ĐƠN VỊ: TỶ LÍT BIODIESEL

India

Hình 1. Các nước sản xuất và tiêu thụ biodiesel hàng đầu thế

giới năm 2018.

diesel truyền thống để đáp ứng chỉ tiêu kỹ thuật môi trường của

mỗi khu vực và quốc gia. Nhiều nghiên cứu [4, 5] đã chỉ ra chìa

khóa chiến lược trong việc thương mại hóa thành công loại nhiên

liệu này đến từ việc tận dụng các nguồn phụ phẩm và phế phẩm

trong quá trình sản xuất công/nông nghiệp, chẳng hạn từ dầu thực

Việc sản xuất và tiêu thụ biodiesel, mặc dù ghi nhận sự phát

triển vượt bậc trong hơn hai thập niên qua, nhưng vẫn đang phải

đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt liên quan đến nguồn nguyên vật không ăn được như dầu thầu dầu, cao su [6], từ dầu ăn đã qua

sử dụng tại các nhà hàng, chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh hay từ các

liệu ban đầu cũng như khả năng phối trộn biodiesel vào nhiên liệu

^*Tác giả liên hệ: Email: nttxuan@dut.udn.vn

62(8) 8.2020

Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ

đơn vị sản xuất sản phẩm thực phẩm [7], từ các loại dầu mỡ cá phế

thải thu hồi trong quá trình chế biến [8]… Một nghiên cứu gần

đây của Tổ chức Tư vấn toàn cầu liên kết Á - Âu trong lĩnh vực

nhiên liệu sinh học (Greenea) đã chỉ ra nhu cầu sản xuất biodiesel

của châu Âu từ dầu/mỡ phế thải đã tăng lên đáng kể từ năm 2018

(1,7 triệu tấn), dự kiến lên đến 4 triệu tấn vào năm 2020 [9], và

nguồn nguyên liệu này chủ yếu đến từ các nước đang phát triển.

Tại Việt Nam, việc nghiên cứu về nhiên liệu sinh học, đặc biệt là

biodiesel đã đạt được những thành công nhất định [10], phù hợp

với xu hướng phát triển của thế giới cũng như cam kết phát triển

bền vững của Việt Nam trong bối cảnh vấn đề ô nhiễm môi trường

và biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng. Việc làm chủ nguồn

nguyên liệu cũng như công nghệ sản xuất và sử dụng sẽ giúp Việt

Nam từng bước hiện thực hóa “Đề án phát triển nhiên liệu sinh học

đến năm 2015, tầm nhìn đến 2025” với mục đích nhanh chóng làm

chủ công nghệ và đưa vào sử dụng nhiên liệu sinh học ở Việt Nam

do Thủ tướng Chính phủ ban hành năm 2007 [11].

Evaluation of properties of the biodiesel

synthesised from waste ﬁsh fat/oil

in seafood processing facilities and ability

of biodiesel blending with diesel fuel

satisfying Vietnamese National Standards

Thi Thanh Xuan Nguyen^1*, Dinh Thong Nguyen²

University of Science and Technology, University of Danang

Petroleum Laboratory, Petroleum Company Zone V, Co Ltd. VILAS 027

Received 29 April 2020; accepted 8 June 2020

Abstract:

Biodiesel is considered as one of the ideal fuels to replace

traditional fossil fuel sources. This report exhibited

the role of biodiesel through the mixing ability of

biodiesel synthesised from oil/fat of ﬁsh waste in seafood

processing facilities into diesel satisfying technical and

environmental indicators according to TCVN 5689:2013

and QCVN 1:2015/BKHCN for diesel fuels and biofuels.

The result showed that oil/fat of ﬁsh waste recovered

from catﬁsh processing is a potential source for biodiesel

production. The result of examining the properties of the

original fuel B0 (diesel), B100, and the blending samples

B2, B4, B6, B8, B10, B12 revealed that increasing

mixing rates will improve the burning properties of

fuels, in particular dramatically increase the cetane

number, which is an important indicator that increases

the autoinﬂammation of fuel, keeps running smoothly

and its exhaust contains fewer hazardous components.

The blending of biodiesel signiﬁcantly reduced the

sulfur content, which is an important environmental

target relating to the emission standards, needs special

attention in the context of Vietnam is following the Euro

5 emission standards. Other standards relating to fuel

storage also showed that the blending with biodiesel

improved ﬁre safety as well as the use of fuel in low-

temperature conditions.

Theo xu hướng của thế giới, Việt Nam rất có tiềm năng để phát

triển các nguồn nguyên liệu được xem là phù hợp cho việc sản xuất

biodiesel có nguồn gốc từ phế phẩm, phụ phẩm công/nông nghiệp

như các loại dầu mỡ đã qua sử dụng hay được thu hồi từ quá trình

chế biến công nghiệp thực phẩm. Là quốc gia có sản lượng xuất

khẩu cá tra/basa đạt xấp xỉ 1 triệu tấn/năm trong những năm gần

đây với sản phẩm chính từ các nhà máy chế biến thủy sản là cá

philê, lượng chất béo thu hồi từ bã thải sau quá trình sản xuất cá

philê là nguồn nguyên liệu rất tiềm năng cho sản xuất biodiesel

trong điều kiện Việt Nam. Một dự án nghiên cứu của Tổng cục

Vận tải và Năng lượng thuộc Ủy ban châu Âu (EU-TREN) [12]

đã chứng tỏ khả năng có thể thu hồi dầu thải từ quá trình sản xuất

cá philê đến 22%, và nguồn này hoàn toàn phù hợp để sản xuất

nhiên liệu.

Hiện tại khu vực phía Nam Việt Nam đang thu mua bã thải

từ các cơ sở chế biến cá tra/basa, sau đó xử lý để xuất khẩu sang

Singapore làm nguyên liệu tổng hợp biodiesel. Đây là một nguồn

nguyên liệu tiềm năng để sản xuất biodiesel ở nước ta trong tương

lai. Tại Việt Nam, nghiên cứu tổng hợp biodiesel từ nguồn nguyên

liệu mỡ cá đã có nhiều công trình công bố từ hơn 10 năm nay

[13-15]. Gần đây đã có một số nghiên cứu được công bố liên quan

đến việc sử dụng loại nhiên liệu này trên một số phương tiện cơ

giới [16, 17], chủ yếu nhằm khảo sát ảnh hưởng của nhiên liệu

biodiesel đến tính năng kinh tế kỹ thuật và phát thải của các động

cơ này. Tuy nhiên, theo hiểu biết của nhóm tác giả thì chưa có công

bố nào liên quan đến việc khảo sát khả năng phối trộn loại nhiên

liệu biodiesel này vào diesel dầu mỏ nhằm xem xét giới hạn tỷ lệ

phối trộn phù hợp với bộ quy chuẩn và tiêu chuẩn kỹ thuật của

Việt Nam. Các đặc tính kỹ thuật của biodiesel phụ thuộc nhiều vào

thành phần acid béo của nguyên liệu sản xuất, từ đó ảnh hưởng lớn

đến tỷ lệ phối trộn vào dầu diesel. Chính vì vậy, nghiên cứu này

hướng đến mục tiêu tận dụng nguồn dầu/mỡ cá phế phẩm thu hồi

từ quá trình sản xuất cá phile để tổng hợp biodiesel, đánh giá các

chỉ tiêu kỹ thuật của loại nhiên liệu này, đồng thời nghiên cứu khả

năng phối trộn vào diesel truyền thống để thỏa mãn các chỉ tiêu kỹ

thuật và môi trường theo tiêu chuẩn Việt Nam.

Keywords: biodiesel production, biodiesel properties,

biodiesel standard, waste ﬁsh fat/oil.

Classiﬁcation number: 2.4

62(8) 8.2020

Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ

chỉ tiêu quy định đối với nhiên liệu sinh học theo QCVN 1:2015/

BKHCN (bảng 1) cũng như tiêu chuẩn đối với nhiên liệu diesel

theo TCVN 5689:2013. Các tỷ lệ phối trộn lần lượt là B2, B4, B6,

B8, B10, B12 tương ứng với phần trăm thể tích của biodiesel được

phối trộn vào nhiên liệu diesel.

Thực nghiệm

Tổng hợp biodiesel

Nguyên vật liệu ban đầu: dầu mỡ cá thu hồi từ bã thải cá tra/

basa sau quá trình sản xuất được lấy từ bể chứa của Công ty xăng

dầu Tây Nam Bộ. Tác nhân phản ứng là Methanol (MeOH) cùng

xúc tác KOH và các hóa chất sử dụng có độ tinh khiết đáp ứng tiêu

chuẩn phân tích.

Bảng 1. Chỉ tiêu chất lượng cơ bản của nhiên liệu diesel B5 QCVN

1:2015/BKHCN.

Tên chỉ tiêu

Euro 2

Euro 3

Euro 4

Phương pháp thử

Xác định các đặc trưng của nguyên liệu mỡ cá phế thải: để

định hướng quy trình tổng hợp biodiesel cần xác định hàm lượng

acid béo tự do (FFA) có trong mỡ cá dựa trên trị số acid (AN)

xác định theo TCVN 6127:2010 ISO 660:2009 theo công thức sau

TCVN 6594 (ASTM D1298)

TCVN 8314 (ASTM D4052)

Khối lượng riêng ở 15^oC, g/ml

820-860

820-850

TCVN 6701 (ASTM D2622)

TCVN 7760 (ASTM D5453)

TCVN 3172 (ASTM D4294)

Hàm lượng lưu huỳnh,

mg/kg, max

500

350

[18]:

Trị số cetane, min

TCVN 7630 (ASTM D613)

TCVN 2698 (ASTM D86)

( )

28,2

(1)

Nhiệt độ cất tại 90% thể tích

thu hồi, ^oC, min

360

355

Thành phần acid béo của nguyên liệu cũng được đánh giá

dựa trên phương pháp GC-MS để xem xét khả năng phù hợp của

nguyên liệu trong việc sản xuất biodiesel, đồng thời giúp tính toán

khối lượng phân tử của nguyên liệu.

Điểm chớp cháy cốc kín, ^oC, min

Độ nhớt động học tại 40^oC, mm²/s

Điểm đông đặc, ^oC, max

TCVN 2693 (ASTM D93)

TCVN 3171 (ASTM D445)

ASTM 3753 (ASTM D97)

TCVN 3182 (ASTM D6304)

2,0-4,5

Hàm lượng nước, mg/kg, max

200

Quá trình tổng hꢀp: thực hiện phản ứng chuyển ester hóa với

tác nhân phản ứng là MeOH và xúc tác KOH: cân chính xác 50 g

mỡ cá, gia nhiệt cho mỡ cá tan ra, sau đó cho vào bình cầu 3 cổ.

Cho một lượng methanol phù hợp tương ứng với tỷ lệ mol MeOH/

nguyên liệu = 6:1 cùng với KOH rắn với tỷ lệ xúc tác/nguyên liệu

là 1,4% kl vào cốc thủy tinh, lắc đều để KOH tan hết trong MeOH,

sau đó cho dung dịch này vào bình phản ứng cùng với nguyên liệu

đã được chuẩn bị. Lắp đặt hệ thống phản ứng và tiến hành phản

ứng trong 120 h. Sau khi phản ứng xong, cho toàn bộ hỗn hợp vào

bình chiết, thu được 2 pha, pha nhẹ ở trên là biodiesel thô, pha

nặng bên dưới là glycerol thô. Tiến hành thu pha nhẹ bên trên đem

đi xử lý bằng cách rửa nhiều lần bằng nước cất ở 60^oC để loại bỏ

hết xúc tác kiềm và MeOH (kiểm tra pH của hỗn hợp). Tiến hành

sấy ở 100^oC trong 3 h để loại bỏ nước rồi đem lọc thu biodiesel

thành phẩm.

Hàm lượng chất thơm đa vòng (PAH),

% kl, max

ASTM D5186, ASTM D6591)

TCVN D8147 (EN14078)

Hàm lượng methyl este acid béo

(FAME), % tt

4-5

ASTM D7462

ASTM D7545

Độ ổn định oxy hóa, mg/100 ml, max

Kết quả và thảo luận

Đặc trưng nguyên liệu và sản phẩm biodiesel

Một số đặc trưng hóa lý của nguyên liệu mỡ cá thải được thể

hiện trong bảng 2.

Bảng 2. Đặc trưng hóa lý của nguyên liệu mỡ cá thải.

Khối lượng riêng ở 15^oC, g/cm³

Độ nhớt động học ở 40^oC, mm²/s

Trị số acid, mg KOH/g nguyên liệu

Thành phần acid béo, % kl

Methyl myristate (C14:0)

Methyl palmitate (C16:0)

Methyl linoleate (C18:2)

0,967±0,002

44,85±0,007

3,71±0,0026

Đánh giá chỉ tiêu chất lượng biodiesel

Các chỉ tiêu chất lượng của biodiesel B100 được phân tích tại

Phòng Hóa nghiệm, Công ty xăng dầu khu vực V dựa trên quy

chuẩn QCVN 1:2015/BKHCN. Riêng đối với giá trị chỉ số cetane

của B100 trong nghiên cứu này được tính từ thành phần FAME

của nó theo công thức được đề nghị bởi Azam và các cộng sự [19]:

2,69

43,36

2,07

Methyl oleate (C18:1)

43,96

6,13

Methyl stearate (C18:0)

(2)

Nhận thấy Methyl palmitate (C16:0) và Methyl oleate (C18:1)

là hai cấu tử chủ yếu có trong thành phần của mỡ cá thải, chiếm

đến trên 85%. Đây là cấu tử rất phù hợp để sản xuất biodiesel nhờ

có trị số cetane rất cao (lên đến 85,9 đối với C16:0), điểm chảy rất

thấp (-20^oC đối với C18:1) và độ ổn định oxy hóa cũng như nhiệt

trị cháy cao, giúp cải thiện được đặc tính cháy của nhiên liệu, đồng

thời cho chỉ số phát thải ô nhiễm rất thấp đối với tất cả các chỉ tiêu

PM, NO_x, HC, CO [20]. Có thể nói rằng mỡ cá thải thu hồi từ quá

trình chế biến cá da trơn là một nguồn nguyên liệu tiềm năng cho

sản xuất biodiesel.

trong đó Sv và Iv lần lượt là chỉ số xà phòng hóa và chỉ số Iot,

được tính như sau:

∑

với A_ilà % kl của các FAME có trong hỗn hợp và MW_ilà khối

lượng phân tử của chúng. D là số các liên kết bội trong công thức

phân tử.

Nghiên cứu phối trộn biodiesel vào diesel truyền thống

Lần lượt phối trộn biodiesel tổng hợp được vào mẫu diesel

thương phẩm theo các tỷ lệ thể tích khác nhau và kiểm tra tất cả các

Với trị số acid xác định được, tương ứng với hàm lượng acid

62(8) 8.2020

Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ

béo tự do trong nguyên liệu mỡ cá không quá cao (ở mức 2% kl),

cho phép áp dụng phương pháp tổng hợp biodiesel một giai đoạn

sử dụng xúc tác kiềm mà không làm mất mát quá lớn biodisel do

phản ứng xà phòng hóa của các acid béo tự do [21]. Với điều kiện

tổng hợp mô tả như trên thì hiệu suất thu hồi biodiesel đạt 87%.

Với phương pháp tổng hợp một giai đoạn đơn giản bằng xúc tác

kiềm, giá trị hiệu suất thu hồi này một lần nữa chứng tỏ mỡ cá phế

thải là một nguồn nguyên liệu rất tiềm năng và hoàn toàn khả thi

để tổng hợp biodiesel có tính kinh tế trong tương lai.

nhiệt trị của biodiesel được tổng hợp từ mỡ cá thải là 9.218 kcal/

kg, không thấp hơn quá nhiều so với diesel truyền thống (10.888

kcal/kg) cũng đảm bảo cho tính cháy tốt của nhiên liệu.

Đánh giá nhiên liệu sau khi phối trộn biodiesel vào diesel

truyền thống

Bảng 4 tổng hợp các chỉ tiêu chất lượng của các mẫu phối trộn

biodiesel từ mỡ cá thải vào diesel thương phẩm hiện hành thỏa

mãn tiêu chuẩn Euro 3 theo các tỷ lệ thể tích biodiesel được trộn

vào từ 2 đến 12% tt.

Đánh giá chỉ tiêu chất lượng cꢀa biodiesel B100

Bảng 4. Kết quả một số chỉ tiêu chất lượng của các mẫu phối

trộn.

Đánh giá các chỉ tiêu chất lượng của B100 tổng hợp từ mỡ cá

thải cho kết quả tổng hợp ở bảng 3.

Tên chỉ tiêu

DO (B0)

B10

B12

Bảng 3. Kết quả một số chỉ tiêu chất lượng của biodiesel B100 từ

mỡ cá phế thải.

% tt biodiesel

Khối lượng riêng

ở 15^oC, g/ml

0,8384

2,753

0,8387

2,758

0,8391

2,793

0,8401

2,831

0,8412

2,876

0,8421

2,912

0,8437

3,104

Tên chỉ tiêu

Mức

Phương pháp đo

Giá trị

Hàm lượng metyl este của acid béo (FAME),

% kl, min

TCVN 7868

(EN 14103)

Độ nhớt động học

ở 40°C, mm²/s

96,45

98,21

Nước và cặn, % tt, max

Độ nhớt động học tại 40^oC, mm²/s

Khối lượng riêng ở 15^oC, g/ml

Tro sulfat, % kl, max

0,05

TCVN 7757 ASTMD2709

TCVN 3171 (ASTM D445)

TCVN 6594 (ASTM D1298)

TCVN 2689 (ASTM D874)

TCVN 7760 (ASTM D5453

Tính toán

0,047

4,92

Hàm lượng lưu huỳnh,

mg/kg, max

259,1

243,83

242,06

237,06

232,06

225,83

1,9-6,0

0,86-0,9

0,02

Trị số cetane

0,883

0,001

0,003

74,36

0,45

Nhiệt độ cất tại 90%

thể tích thu hồi, °C, max

330,9

328,6

329

330,1

332,3

333,2

Lưu huỳnh, % kl, max

0,005

Điểm chớp cháy

cốc kín, °C, min

Chỉ số cetane, min

Trị số acid, mg KOH/g, max

0,5

TCVN 6325 (ASTM D664)

Hàm lượng nước,

ppm, max

94,5

104,5

104,8

128,6

157,7

178,7

TCVN 7895

(EN 14112)

Độ ổn định oxy hóa ở 110^oC, min

Điểm đông đặc, °C, max -12

Nhiệt trị, kcal/kg 10.888

-12

10.877

10.835

10.807

10.777

10.721

Nhận thấy các chỉ tiêu chất lượng biodiesel B100 được phân

tích đều thỏa mãn QCVN 1:2015/BKHCN. Độ nhớt động học ở

40°C cao hơn so với diesel truyền thống, nhưng vẫn trong ngưỡng

tiêu chuẩn cho phép của nhiên liệu sinh học B100. Cùng với đó

hàm lượng tro sulfat và hàm lượng lưu huỳnh rất thấp cho thấy đây

là loại nhiên liệu đáp ứng chỉ tiêu của một nguồn nhiên liệu sạch.

Đặc biệt chỉ số cetane tính toán được đối với biodiesel từ nguồn

nguyên liệu mỡ cá thải đạt đến trên 74,36. Theo kết quả phân tích

GC-MS của nguồn nguyên liệu mỡ cá thì Methyl palmitate (C16:0)

và Methyl oleate (C18:1) là hai cấu tử chủ yếu có trong thành phần

FAME của mỡ cá thải, chiếm đến trên 85%. Theo nghiên cứu của

Gerhard Knothe [20], chỉ số cetane của Methyl palmitate đạt đến

85,9 và của Methyl oleate là 56,55. Vì vậy kết quả chỉ số cetane

của biodiesel B100 tính toán được trong nghiên cứu này hoàn toàn

tương thích với thành phần ester của nó. Nếu tính cộng phần mol

theo công thức được đề xuất trong nghiên cứu của L.F. Ramírez-

Verduzco và cộng sự [22] thì giá trị thu được cũng tương tự. Với

giá trị chỉ số cetane thu được chứng tỏ biodiesel từ mỡ cá thải là

nhiên liệu rất tiềm năng để phối trộn vào diesel, đảm bảo khả năng

tự bắt cháy của nhiên liệu, làm giảm chu kỳ cảm ứng, từ đó giảm

phát thải NO_x, là một chỉ tiêu ô nhiễm quan trọng đối với động

cơ diesel. Đối với giá trị điểm đông, từ nghiên cứu của Gerhard

Knothe [20], giá trị điểm đông của Methyl palmitate và Methyl

oleate là 30 và -20^oC. Điều này cho thấy khi phối trộn nguồn

biodiesel này vào diesel theo các tỷ lệ khác nhau thì không làm

Đối với nhiên liệu cho động cơ diesel, khối lượng riêng và độ

nhớt là các chỉ tiêu quan trọng liên quan đến quá trình phun nhiên

liệu vào buồng cháy. Quá trình cháy trong động cơ diesel là quá

trình cháy khuếch tán, diễn ra tốt và cháy hoàn toàn khi nhiên liệu

được tán sương mịn khi phun vào buồng cháy, giúp cho sự bay hơi

và khuếch tán thuận lợi. Mặc dù biodiesel tinh khiết B100 từ mỡ cá

thải có giá trị các chỉ tiêu này khá cao (bảng 3) nhưng khi phối trộn

với diesel thì vẫn đảm bảo nằm trong ngưỡng cho phép của nhiên

liệu (bảng 2) dù tỷ lệ phối trộn đạt đến 12% thể tích.

Với các chỉ tiêu trực tiếp liên quan đến quá trình cháy như trị

số cetane, việc phối trộn nhiên liệu biodiesel vào làm tăng giá trị

này, tạo thuận lợi cho sự khởi động của động cơ, động cơ chạy

êm và khí thải chứa ít thành phần độc hại hơn. Do biodiesel chứa

thành phần là các alkyl ester của acid béo nên có nhiệt độ sôi cao

dẫn đến khi phối trộn làm tăng giá trị nhiệt độ cất tại 90% thể tích

chưng cất. Tuy nhiên khác với diesel, giá trị này không làm tăng

khả năng cháy không hoàn toàn của nhiên liệu, vì đây là những

thành phần dễ bị ôxy hóa hơn các hydrocarbon thơm. Hơn nữa giá

trị này vẫn trong phạm vi cho phép của tiêu chuẩn hiện hành. Việc

pha biodiesel làm giảm nhiệt trị cháy của nhiên liệu vì trong nhiên

liệu sinh học nói chung đều có thành phần nguyên tử oxy. Tuy

nhiên với biodiesel từ mỡ cá thải thì sự giảm này không đáng kể

thay đổi đáng kể nhiệt độ điểm đông của diesel ban đầu. Ngoài ra, do bản thân loại nhiên liệu này đã có nhiệt trị cháy tương đối cao.

62(8) 8.2020

Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ

rubber seed oil using two-step pretreatment process”, International Journal of Green

Energy, 7, pp.84-90.

Với các chỉ tiêu liên quan đến môi trường, đặc biệt là hàm

lượng lưu huỳnh, hiển nhiên rằng việc phối trộn biodiesel vào

diesel dầu mỏ làm giảm đáng kể giá trị này. Đây là một tiêu chí

quan trọng cần xem xét khi sử dụng biodiesel, vì hàm lượng lưu

huỳnh cao trong nhiên liệu gây ra rất nhiều tác hại nghiêm trọng,

đặc biệt là sự hình thành các hạt ô nhiễm có kích thước nanomet

đi sâu vào hệ hô hấp của con người, gây ra nhiều tác hại đối với

sức khỏe [23].

[7] Carlos Daniel Mandolesi de Araújon, Claudia Cristina de Andrade, Erika de

Souza de Silva, Francisco Antonio Dupas (2013), “Biodiesel production from used

cooking oil: a review”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 27, pp.445-452.

[8] J.F. Costa, M.F. Almeida, M.C.M. Alvim-Ferraz, J.M. Dias (2013), “Biodiesel

production using oil from ﬁsh canning industry wastes”, Energy Conversion and

Management, 74, pp.17-23.

[9] Greenea (2018), “Waste-based feedstock and biodiesel market in the EU:

how new regulations may inﬂuence the market”, 7th Annual Platts Geneva Biofuels

Conference April 26, 2018, https://www.greenea.com/wp-content/uploads/2018/04/

Greenea-Platts-Geneva-2018.pdf.

Liên quan đến vấn đề lưu trữ nhiên liệu, rõ ràng khi phối trộn

biodiesel vào diesel dầu mỏ, giá trị điểm chớp cháy đã tăng lên,

đảm bảo tính an toàn trong tồn chứa nhiên liệu. Giá trị điểm đông

đặc cũng được cải thiện, giúp cho việc lưu trữ và sử dụng biodiesel

trong điều kiện nhiệt độ thấp được dễ dàng hơn.

[10] L.V. Boi, P.N. Lan, Y. Maeda (2011), “The current and persective of biodiesel

development in Vietnam”, International Workshop: “The establishment of Clean

Technology for the Production of Biodiesel Fuel from Waste Fish Oil and others”, July

20th and 21st 2011, Organization for Industry, University and Government, Osaka

Prefecture University, Japan, pp.1-6.

Kết luận

Kết quả thu được từ nghiên cứu này cho thấy, mỡ cá thải thu

hồi từ quá trình chế biến cá phile là một nguồn nguyên liệu tiềm

năng để sản xuất biodiesel với thành phần acid béo rất tốt để cải

thiện các tính năng cháy và phát thải của nhiên liệu. Nguồn nguyên

liệu này cũng đặc trưng bởi giá trị hàm lượng acid béo tự do không

quá cao nên hoàn toàn có thể áp dụng quy trình tổng hợp một giai

đoạn bằng xúc tác kiềm, rẻ tiền, đơn giản nhưng cho hiệu suất

chuyển hóa cao (87%).

[11] http://vanban.moet.gov.vn.

[12] ENERFISH, Integrated Renewable Energy Solutions for Seafood Processing

Stations, Project number: 219008, 2009-2013.

[13] Trần Kiều Oanh, Bùi Thị Bửu Huê (2008), “Nghiên cứu tổng hợp biodiesel từ

mỡ cá basa”, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, 10, tr.1-5.

[14] Nguyễn Hồng Thanh, Nguyễn Trần Tú Nguyên, Nguyễn Thị Phương Thoa

(2009), “Điều chế biodiesel từ mỡ cá basa bằng phương pháp hóa siêu âm”, Tạp chí

Phát triển KH&CN, 12(3), tr.51-61.

Chất lượng biodiesel B100 từ nguyên liệu mỡ cá thải, cũng

như chất lượng tất cả các mẫu biodiesel được phối trộn theo tỷ lệ

thể tích khác nhau từ 2 đến 12% với dầu diesel truyền thống (tương

ứng B2 đến B12) được đánh giá theo quy chuẩn và tiêu chuẩn Việt

Nam cho kết quả hoàn toàn trong ngưỡng cho phép đối với mọi

chỉ tiêu. Riêng với trị số cetane, biodiesel loại này cho giá trị rất

cao, giúp cải thiện đáng kể quá trình cháy của nhiên liệu, giảm phát

thải ô nhiễm môi trường. Hàm lượng lưu huỳnh trong biodiesel

(B100) rất thấp nên cũng góp phần làm giảm đáng kể hàm lượng

lưu huỳnh trong các mẫu phối trộn, từ đó đảm bảo tiêu chuẩn phát

thải của động cơ, đặc biệt trong điều kiện Việt Nam khi hướng đến

sử dụng bộ tiêu chuẩn phát thải EURO 5 thì tiêu chuẩn hàm lượng

lưu huỳnh thấp là một chỉ tiêu cần đặc biệt lưu tâm.

[15] Lê Thị Thanh Hương (2011), Nghiên cứu tổng hꢀp biodiesel bằng phản ứng

Ancol phân từ mỡ cá da trơn ꢁ Đồng bằng sông Cꢂu Long trên xúc tác acid và bazơ:

xúc tác đồng thể và dị thể, sꢂ dụng vi sóng và sóng siêu âm, Luận án Tiến sĩ kỹ thuật,

Trường Đại học Bách khoa - Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh.

[16] Vũ Ngọc Khiêm (2017), “Khảo sát đặc tính và điều chỉnh thời điểm phun

nhiên liệu của động cơ diesel trên các máy nông nghiệp khi sử dụng nhiên liệu biodiesel

từ mỡ cá basa”, Tạp chí Giao thông Vận tải, 6, tr.112-116.

[17] Hồ Trung Phước (2019), Nghiên cứu sꢂ dụng dầu diesel sinh học từ mỡ cá

da trơn cho động cơ của phương tiện khai thác thủy sản, Luận án Tiến sĩ, Trường Đại

học Nha Trang.

[18] Z.J. Predojevic, B.D. Skrbić (2009), “Alkali-catalyzed production of biodiesel

from waste frying oils”, J. Serb. Chem. Soc., 74(8-9), DOI: 10.2298/JSC0909993P.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] U.S. Energy Information Administration (EIA), The Monthly Energy Review,

2019, http://www.eia.gov/totalenergy/data/monthly/#renewable.

[19] M.M. Azam, A. Waris, N.M. Nahar (2005), “Prospects and potential of fatty

acid methylesters of some non-traditional seed oils for use as biodiesel in India”,

Biomass and Bioenergy, 29(4), pp.293-302.

[2] Prudour Pvt. Ltd., Biodiesel market by type (Vegetable Oil, Animal Fat) by

application (Fuel, Power Generation, Others) and by region - Global Forecast to 2026,

https://marketresearch.biz/report/biodiesel-market/.

[20] Gerhard Knothe (2008), ““Designer” biodiesel: optimizing fatty ester

composition to improve fuel properties”, Energy & Fuels, 22, pp.1358-1364.

[21] J.A. Kinast (2003), Production of biodiesels from multiple feedstocks and

properties of biodiesels and biodiesel/diesel blends, Report of National Renewable

Energy Laboratory, NREL/SR-510-31460.

[3] REN21, Renewables 2019 global status report, 2019, ISBN 978-3-9818911-7-

1, https://marketresearch.biz/report/biodiesel-market/.

[4] T. Thamsiriroj, J.D. Murphy (2011), “A critical review of the applicability

of biodiesel and grass biomethane as biofuels to satisfy both biofuel targets and

sustainability criteria”, Applied Energy, 88(4), pp.1008-1019.

[22] Luis Felipe Ramírez-Verduzco, Javier Esteban Rodríguez-Rodríguez,

Alicia del Rayo Jaramillo-Jacob (2012), “Predicting cetane number, kinematic

viscosity, density and higher heating value of biodiesel from its fatty acid methyl ester

composition”, Fuel, 91(1), pp.102-111.

[5] R. Estevez, L.A. Deblas, F.M.M. Bautista, D. Luna, C. Luna, J. Calero, A.

Posadillo, A.A. Romero (2019), “Biodiesel at the crossroads: a critical review”,

Catalysts, 9(12), DOI:10.3390/catal9121033.

[23] Anne Jaecker-Voirol, X. Montagne, P. Mirabel, T.X. Nguyen Thi (2006),

“Modelling particle formation: a helpful tool to interpret measurement results”,

Environment & Transport, Actes INRETS, pp.321-331.

[6] M. Satyanarayana, C. Muraleedharan (2010), “Methyl ester production from

62(8) 8.2020

5 trang yennguyen 16/04/2022 4920

Download

Bạn đang xem tài liệu "Nghiên cứu khả năng phối trộn biodiesel tổng hợp từ dầu mỡ cá thải tại các cơ sở chế biến thủy sản vào nhiên liệu diesel thỏa mãn tiêu chuẩn Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

File đính kèm:

nghien_cuu_kha_nang_phoi_tron_biodiesel_tong_hop_tu_dau_mo_c.pdf