Giáo trình Tổng quan du lịch - Nghề: Nghiệp vụ nhà hàng

UBND TỈNH LÂM ĐỒNG

TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ ĐÀ LẠT

GIÁO TRÌNH

MÔN HỌC: TỔNG QUAN DU LỊCH

NGHỀ: NGHIỆP VỤ NHÀ HÀNG

TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP

(Ban hành kèm theo Quyết định số:

/QĐ-CĐNĐL ngày …tháng…năm…

của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nghề Đà Lạt)

Lâm Đồng, năm 2017

TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN

Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể

được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo

và tham khảo.

Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh

doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

Giáo trình tham khảo những tài liệu chính sau đây:

- Giáo trình Tổng quan du lịch và khách sạn, Vũ Thị Thanh Hiền,

2013, TCDN (Nghề Quản trị nhà hàng, trình độ Trình độ Cao đẳng nghề,

ban hành theo Quyết định số 120/QĐ ngày 25 tháng 02 năm 2013 của Tổng

cục trưởng Tổng cục Dạy nghề).

- Giáo trình Tổng quan du lịch, Trần Thị Mai, 2006, NXB Lao động -

Xã hội Hà Nội.

- Giáo trình Tổng quan du lịch, Trần Thị Thuý Lan - Nguyễn Đình

Quang, 2005, NXB Hà Nội.

- Phân loại, xếp hạng khách sạn Việt Nam, Tổng cục Du lịch, 1985,

1994.

- Quản lý khách sạn hiện đại, Lục Bội Minh, 2000, NXB Thông tin.

LỜI GIỚI THIỆU

Vài nét giới thiệu xuất xứ giáo trình :

Giáo trình này được viết theo Dự án xây dựng chương trình đào tạo,

giáo trình theo Luật giáo dục Nghề nghiệp để làm tài liệu dạy nghề trình độ

Trung cấp nghề Nghiệp vụ nhà hàng tại Trường Cao đẳng Nghề Đà Lạt từ

năm học 2017 – 2018.

Quá trình biên soạn :

Trên cơ sở tham khảo các giáo trình, tài liệu về lĩnh vực du lịch, kết

hợp với yêu cầu thực tế nghề nghiệp, giáo trình này được biên soạn có sự

tham gia tích cực của các giáo viên có kinh nghiệm, cùng với những ý kiến

đóng góp quý báu của các chuyên gia về lĩnh vực du lịch.

Mối quan hệ của tài liệu với chương trình môn học :

Căn cứ vào chương trình dạy nghề và thực tế hoạt động nghề nghiệp,

phân tích nghề, tiêu chuẩn kỹ năng nghề, nội dung môn học Tổng quan du

2

lịch cung cấp cho người học những kiến thức cơ bản về ngành du lịch, từ đó

người học có thể vận dụng những kiến thức này trong quá trình học các môn

học tiếp theo, cũng như có được những kiến thức cơ bản khi tham gia vào

lĩnh vực kinh doanh du lịch.

Cấu trúc chung của giáo trình Tổng quan du lịch bao gồm 3 chương :

Chương 1. Khái quát về hoạt động du lịch và khách sạn

Chương 2. Mối quan hệ giữa du lịch và một số lĩnh vực khác - Điều

kiện phát triển du lịch

Chương 3. Khách sạn

Sau mỗi chương đều có các câu hỏi ôn tập và thảo luận để củng cố

kiến thức cho người học.

Giáo trình được biên soạn trên cơ sở các văn bản quy định của Nhà

nước và tham khảo nhiều tài liệu liên quan có giá trị. Song chắc hẳn quá

trình biên soạn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Ban biên soạn

mong muốn và thực sự cảm ơn những ý kiến nhận xét, đánh giá của các

chuyên gia, các thầy cô đóng góp cho việc chỉnh sửa để giáo trình ngày một

hoàn thiện hơn.

Lâm Đồng, ngày 05 tháng 7 năm 2017

Người biên soạn

Chủ biên: CN. Nguyễn Thị Thanh Thúy

CN. Lê Nguyên Vũ

3

MỤC LỤC

Trang

Lời giới thiệu........................................................................................................... 2

Mục lục.................................................................................................................... 4

Chương 1: Khái quát về hạt động du lịch và khách sạn

1.1. Một số khái niệm cơ bản................................................................................ 9

1.1.1. Khái niệm về du lịch ..................................................................................... 9

1.1.2. Khái niệm về khách du lịch......................................................................... 10

1.1.3. Khái niệm về điểm đến du lịch. .................................................................. 15

1.14. Khái niệm khách sạn. ................................................................................... 15

1.2. Các loại hình du lịch ................................................................................... 17

1.2.1. Căn cứ váo phạm vi lãnh thổ....................................................................... 17

1.2.2 Căn cứ vào mục đích chuyến đi ................................................................... 19

1.2.3. Căn cứ vào loại hình lưu trú........................................................................ 22

1.2.4. Căn cứ vào thời gian của chuyến đi............................................................ 24

1.2.5. Căn cứ vào quốc tịch của du khách............................................................. 24

1.2.6. Căn cứ vào việc sử dụng các phương tiện giao thông ................................ 25

1.2.7. Căn cứ vào phương thức hợp đồng............................................................. 25

1.2.8. Căn cứ vào tài nguyên du lịch..................................................................... 25

1.2.9. Một số cách phân loại khác......................................................................... 26

1.3. Nhu cầu du lịch và sản phẩm du lịch ......................................................... 27

1.3.1. Nhu cầu du lịch ........................................................................................... 27

1.3.2. Sản phẩm du lịch......................................................................................... 34

1.4. Thời vụ du lịch.............................................................................................. 38

1.4.1. Khái niệm và đặc điểm của thời vụ du lịch................................................. 38

1.4.2. Các nhân tố tác động đến tính thời vụ của hoạt động du lịch..................... 41

1.4.3. Một số giải pháp khắc phục sự bất lợi của thời vụ du lịch ......................... 44

4

1.5. Một số loại hình cơ sở lƣu trú du lịch tiêu biểu........................................ 48

1.5.1. Ho tel .......................................................................................................... 48

1.5.2 Motel ........................................................................................................... 48

1.5.3. Làng du lịch................................................................................................. 50

1.5.4. Camping ...................................................................................................... 51

1.5.5. Tàu du lịch................................................................................................... 52

1.5.6. Caraval......................................................................................................... 53

1.5.7. Bungalow .................................................................................................... 54

1.5.8. Rerort........................................................................................................... 55

1.5.9. Homestay..................................................................................................... 56

Câu hỏi.................................................................................................................. 58

BÀI 2: Mối quan hệ giữa du lịch và một số lĩnh vực khác - Các điều

kiện để phát triển du lịch

2.1. Mối quan hệ giữa du lịch và một số lĩnh vực khác ................................... 59

2.1.1. Mối quan hệ giữa du lịch và các ngành kinh tế khác................................. 60

2.1.2. Mối quan hệ giữa du lịch và văn hoá - xã hội............................................ 63

2.1.3. Mối quan hệ giữa du lịch và môi trường.................................................... 68

2.2. Các điều kiện để phát triển du lịch............................................................. 72

2.2.1. Các điều kiện chung................................................................................... 72

2.2.1.1 Tình hình an ninh chính trị - an toàn xã hội............................................ 72

2.2.1.2 Điều kiện kinh tế....................................................................................... 73

2.2.1.3. Chính sách phát triển du lịch.................................................................. 74

2.2.1.4 Các điều kiện làm nảy sinh nhu cầu du lịch ............................................ 75

2.2.2. Các điều kiện đặc trưng............................................................................... 77

2.2.2.1 Điều kiện tự nhiên và tài nguyên du lịch thiên nhiên ............................... 77

2.2.2.2 Điều kiện kinh tế xã hội và tài nguyên du lịch nhân văn.......................... 82

2.2.2.3 Sự sẵn sàng đón tiếp khách ....................................................................... 83

5

2.2.2.4 Các sự kiện đặc biệt .................................................................................. 85

Câu hỏi.................................................................................................................. 86

BÀI 3: Khách sạn

3.1.Giới thiệu chung ............................................................................................ 87

3.2. Phân loại và xếp hạng khách sạn................................................................ 90

3.2.1. Phân loại...................................................................................................... 90

3.2.2. Xếp hạng ..................................................................................................... 97

3.3. Cơ cấu tổ chức trong một khách sạn........................................................ 100

3.3.1.Mô hình cơ cấu tổ chức tiêu biểu trong một khách sạn............................. 100

3.3.2.Chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận trong khách sạn ............................ 102

3.3.3. Mối quan hệ giữa các bộ phận trong khách sạn........................................ 106

3.3.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến cơ cấu tổ chức hoạt động khách sạn........ 115

Câu hỏi................................................................................................................ 117

6

CHƢƠNG TRÌNH MÔN HỌC

TỔNG QUAN DU LỊCH

Tên môn học: Tổng quan du lịch

Mã môn học: MH07

Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của môn học:

- Vị trí:Tổng quan du lịch là môn học cơ sở nghề, được giảng dạy

song song với Giao tiếp trong kinh doanh nhà hàng và môn học văn hóa ẩm

thực.

- Tính chất:Tổng quan du lịch là môn học lý thuyết cơ sở, là môn học

bắt buộc thuộc các môn cơ sở nghề trong chương trình khung trình độ trung

cấp nghề nghiệp vụ nhà hàng

- Ý nghĩa và vai trò của môn học: Môn học là môn học cơ sở ngành,

là môn học quan trọng đối với nhân viên nghề Nghiệp vụ nhà hàng. Cung

cấp cho người học những kiến thức nền tảng về chuyên ngành du lịch nói

chung và nhân viên nhà hàng nói riêng.

Mục tiêu của môn học/mô đun:

* Về kiến thức:

- Mô tả được những khái niệm cơ bản về hoạt động du lịch và khách

sạn.

- Trình bày được các loại nhu cầu du lịch và sản phẩm du lịch.

- Xác định được các tác động đến tính thời vụ trong du lịch.

- Phân tích được mối quan hệ giữa du lịch và một số lĩnh vực khác.

- Trình bày được các điều kiện để phát triển du lịch.

- Nêu được các loại khách sạn theo các tiêu chí phân loại khác nhau.

- Nêu được các tiêu chí xếp hạng khách sạn.

- Trình bày được ví dụ về sự khác biệt giữa các khách sạn thuộc

hạng khác nhau.

- Mô tả được cơ cấu tổ chức tiêu biểu của một khách sạn.

- R n luyện được thái độ cởi mở, tận tình, linh hoạt và nghiêm túc của

nhân viên ngành Du lịch.

7

*Về kỹ năng:

Vận dụng được các kiến thức đã học về tổng quan du lịch ứng dụng

trong quá trình giao tiếp với khách, tổ chức công việc và quản lý lĩnh vực

chuyên môn.

*Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:

- Có khả năng tự nghiên cứu, tham khảo tài liệu có liên quan đến mô

đun.

- Có khả năng tìm hiểu tài liệu để làm bài thuyết trình theo yêu cầu

của giáo viên.

- Có khả năng vận dụng các kiến thức liên quan vào các môn học tiếp

theo.

- Có ý thức, động cơ học tập chủ động, đúng đắn, tự rèn luyện tác

phong làm việc công nghiệp, khoa học và tuân thủ các quy định hiện hành

8

Nội dung của môn học:

CHƢƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ HOẠT ĐỘNG DU LỊCH VÀ KHÁCH

SẠN

Mã chƣơng: MH07.01

Giới thiệu:

Du lịch là hoạt động đã xuất hiện từ rất lâu đời trong lịch sử tồn tại và

phát triển của loài người. Lúc đầu có thể là những hiện tượng riêng l và cá

biệt, sau đó trở thành một hiện tượng xã hội phổ biến và trở thành nhu cầu

của con người. Song để có thể phát triển du lịch đòi hỏi các nhà kinh doanh

du lịch phải nghiên cứu các loại hình du lịch, nhu cầu của khách du lịch, các

loại hình cơ sở lưu trú du lịch từ đó tạo ra các sản phẩm phù hợp thỏa mãn

nhu cầu của du khách.

Du lịch là hoạt động mang tính thời vụ, những đặc điểm của thời vụ

trong du lịch cũng như những nhân tố ảnh hưởng đến tính thời vụ du lịch

gây nên những tác động bất lợi đối với hoạt động du lịch. Từ đó đòi hỏi các

tổ chức kinh doanh du lịch phải có phương hướng giảm những tác động tiêu

cực của thời vụ du lịch.

Mục tiêu:

- Trình bày được các khái niệm về du lịch, khách du lịch, điểm đến

du lịch;

- Phân loại được các loại hình du lịch;

- Trình bày được nhu cầu, sản phẩm du lịch;

- Phân tích được các yếu tố ảnh hưởng đến tính thời vụ trong du lịch;

- Nhận biết, phân biệt được các loại hình cơ sở lưu trú;

- Chủ động trong học tập, tác phong học tập nghiêm túc.

Nội dung chính:

1.1. Một số khái niệm cơ bản

1.1.1. Khái niệm về du lịch:

Cùng với sự phát triển của du lịch, khái niệm về du lịch được hiểu

theo nhiều cách khác nhau tuỳ theo góc độ xem xét.

9

Vào năm 1941, ông W.Hunziker và Kraff (Thụy Sỹ) đưa ra định

nghĩa: Du lịch là tổng hợp những và các hiện tượng, các mối quan hệ nảy

sinh từ việc di chuyển và dừng lại của con người tại nơi không phải là nơi

cư trú thường xuyên của họ, hơn nữa họ không ở lại đó vĩnh viễn và không

có bất kỳ hoạt động nào để có thu nhập tại nơi đến.

Theo nhà kinh tế Kalfiotis, du lịch là sự di chuyển của cá nhân hay

tập thể từ nơi này đến nơi khác nhằm thoả mãn nhu cầu tinh thần, đạo đức,

do đó tạo nên hoạt động kinh tế.

Theo quan điểm của Robert W.Mc.Intosh, Charles R.Goeldner, J.R

Brent Ritcie, du lịch là tổng hợp các mối quan hệ nảy sinh từ tác động qua

lại giữa khách du lịch, nhà cung ứng, chính quyền và cộng đồng chủ nhà

trong quá trình thu hút và đón tiếp khách du lịch.

Với cách tiếp cận tổng hợp ấy, các thành phần tham gia vào hoạt

động du lịch bao gồm:

(1) Khách du lịch:

(2) Các doanh nghiệp cung cấp hàng hoá, dịch vụ cho khách du lịch;

(3) Chính quyền sở tại;

(4) Cộng đồng dân cư địa phương

Theo định nghĩa của Tổ chức Du lịch Thế giới:

Du lịch được hiểu là tổng hợp các mối quan hệ, hiện tượng và các

hoạt động kinh tế bắt nguồn từ các cuộc hành trình và lưu trú của các cá

nhân hay tập thể ở bên ngoài nơi cư trú thuờng xuyên của họ với mục đích

hoà bình. Nơi họ đến không phải là nơi làm việc của họ.

Luật du lịch Việt Nam (được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 7,

khoá XI năm 2005) đã nêu khái niệm về du lịch như sau:

Du lịch là các hoạt động có liên quan đến chuyến đi của con người

ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan,

tìm hiểu, giải trí, nghỉ dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định.

1.1.2. Khái niệm về khách du lịch

Theo Tổ chức du lịch Thế giới, khách du lịch là những người có các

đặc trưng sau:

- Là người đi khỏi nơi cư trú thường xuyên của mình;

10

- Không theo đuổi mục đích kinh tế;

- Đi khỏi nơi cư trú từ 24 giờ trở lên;

- Khoảng cách tối thiểu từ nhà đến điểm đến tuỳ quan niệm của

từng nước.

Tại các nước đều có các định nghĩa riêng về khách du lịch. Tuy

nhiên, điểm chung nhất đối với các nước trong cách hiểu khái niệm về

khách du lịch là:

Khách du lịch là những người rời khỏi nơi cư trú thường xuyên của

mình đến một nơi nào đó, quay trở lại với những mục đích khác nhau, loại

trừ mục đích làm công và nhận thù lao ở nơi đến; có thời gian lưu lại ở nơi

đến từ 24 giờ trở lên (hoặc có sử dụng lịch vụ lưu trú qua đêm) nhưng

không quá thời gian một năm.

Khách du lịch là những người tạm thời ở tại nơi họ đến du lịch với

các mục đích như nghỉ ngơi, kinh doanh, hội nghị hoặc thăm gia đình.

Theo Luật Du lịch Việt Nam:

Khách du lịch là người đi du lịch hoặc kết hợp đi du lịch, trừ trường

hợp đi học, làm việc hoặc hành nghề để nhận thu nhập ở nơi đến.

Khách du lịch được phân chia thành hai nhóm cơ bản: Khách du lịch

quốc tế và khách du lịch nội địa.

1.1.2.1. Khách du lịch quốc tế (International tourist)

Năm 1937, Uỷ ban thống kê của Hội Quốc liên (tiền thân của Liên

Hợp Quốc ngày nay) đã đưa ra khái niệm về Khách du lịch quốc tế như sau:

Khách du lịch quốc tế là những người thăm viếng một quốc gia ngoài

quốc gia cư trú thường xuyên của mình trong thời gian ít nhất là 24 giờ.

Theo khái niệm nêu trên, xét về mặt thời gian, khách du lịch quốc tế

là những người có thời gian viếng thăm (lưu lại) ở quốc gia khác ít nhất là

24 giờ. Trên thực tế, những người đến một quốc gia khác có lưu trú qua

đêm mặc dù chưa đủ thời gian 24 giờ vẫn được thống kê là khách du lịch

quốc tế.

Bên cạnh khách đi du lịch có lưu trú qua đêm, có nhóm khách chỉ đi

du lịch trong ngày. Đối tượng này được gọi là khách tham quan.

Khách tham quan (Excursionist, Day-visitor): Những người rời khỏi

11

nơi cư trú thường xuyên của mình đến một nơi nào đó, quay trở lại với

những mục đích khác nhau, loại trừ mục đích làm công và nhận thù lao ở

nơi đến; có thời gian lưu lại ở nơi đến không quá 24 giờ, không sử dụng

dịch vụ lưu trú qua đêm.

Để thống nhất hai khái niệm “khách du lịch” và “khách tham quan”,

năm 1963 tại hội nghị của Liên Hợp Quốc về Du lịch được tổ chức ở Roma

(Ý), Uỷ ban thống kê của Liên Hợp Quốc đưa ra một khái niệm về Khách du

lịch quốc tế như sau:

Khách du lịch quốc tế là người thăm viếng một số nước khác ngoài

nước cư trú của mình với bất kỳ lý do nào ngoài mục đích hành nghề để

nhận thu nhập từ nước được viếng thăm.

Những khái niệm trên khá rõ ràng và chi tiết nhưng vẫn chưa xác định

giới hạn về thời gian lưu lại của khách du lịch tại các điểm đến. Năm 1989, tại

Hội nghị liên minh Quốc hội về du lịch được tổ chức ở Lahaye (Hà Lan) đã ra

“Tuyên bố Lahaye về du lịch”, trong đó đưa ra khái niệm về khách du lịch như

sau:

Khách du lịch quốc tế là những người:

- Trên đường đi thăm một hoặc một số nước, khác với nước mà họ cư

trú thường xuyên;

- Mục đích của chuyến đi là tham quan, thăm viếng hoặc nghỉ ngơi

không quá thời gian 3 tháng, nếu trên 3 tháng phải được phép gia hạn;

- Không được làm bất cứ việc gì để được trả thù lao tại nước đến do ý

muốn của khách hay do yêu cầu của nước sở tại;

- Sau khi kết thúc đợt tham quan (hay lưu trú) phải rời khỏi nước đến

tham quan để về nước nơi cư trú của mình hoặc đi đến một nước khác

Như vậy, có thể hiểu: Khách du lịch quốc tế là khách du lịch mà điểm xuất

phát và điểm đến du lịch thuộc phạm vi lãnh thổ của hai hoặc nhiều quốc gia khác

nhau.

Luật du lịch Việt Nam đã khái niệm khách du lịch quốc tế như sau:

Khách du lịch quốc tế là người nước ngoài, người Việt Nam định cư

ở nước ngoài vào Việt Nam du lịch; công dân Việt Nam, người nước ngoài

thường trú tại Việt Nam ra nước ngoài du lịch.

Như vậy, nhóm khách du lịch quốc tế được phân thành 2 loại:

12

Khách du lịch quốc tế đi vào (Inbound tourist): là người nước ngoài

và người của một quốc gia nào đó định cư ở nước khác vào quốc gia đó đi

du lịch.

Ví dụ: Người Mỹ và Việt kiều Mỹ vào Việt Nam du lịch.

Khách du lịch quốc tế đi ra (Outbound tourist): Là công dân của một

quốc gia và người nước ngoài đang cư trú tại quốc gia đó đi ra nước ngoài

du lịch.

Ví dụ: Người Việt Nam, người nước ngoài thường trú tại Việt Nam đi

du lịch đến một nước khác (Trung Quốc, Thái Lan…).

Những đối tượng sau đây không được công nhận là Khách du lịch

quốc tế:

- Những người đến một nước để thừa hành một nhiệm vụ nào đó (các

nhân viên thương vụ, ngoại giao ở các sứ quán, cảnh sát quốc tế làm nhiệm

vụ ở nước ngoài…);

- Những người đi sang nước khác để hành nghề (dù có hay không có

hợp đồng), hoặc tham gia các hoạt động kinh doanh ở nơi đến.

- Những người nhập cư vào nước đến;

- Học sinh, sinh viên, nghiên cứu sinh, thực tập sinh sống tạm trú tại

nước ngoài;

- Những người thường xuyên qua lại biên giới (nhân viên hải quan tại

các cửa khẩu, người buôn bán ở các chợ biên giới…);

- Những hành khách đi xuyên qua một quốc gia (khách transit) và

không dừng lại cho dù cuộc hành trình đó kéo dài trên 24 giờ.

1.1.2.2. Khách du lịch nội địa (Internal tourist)

Khách du lịch nội địa được phân biệt với khách du lịch quốc tế ở chỗ

nơi đến của họ cũng chính là nước mà họ cư trú thường xuyên. Họ cũng

được phân biệt với những người lữ hành trong nước ở mục đích chuyến đi,

khoảng cách chuyến đi và thời gian lưu trú (tuỳ theo chuẩn mực của từng

quốc gia).

Khái niệm khách du lịch nội địa được xác định không giống nhau ở

các nước khác nhau :

Theo quy định của Mỹ: Khách du lịch nội địa là những người đi đến

13

một nơi ở thường xuyên của họ ít nhất là 50 dặm, tức khoảng 80km (tính

trên một chiều) với những mục đích khác nhau ngoài việc đi làm hàng ngày.

Theo quy định của Pháp: Khách du lịch nội địa là những người rời

khỏi nơi cư trú của mình tối thiểu là 24 giờ và nhiều nhất là 4 tháng với một

hoặc một số mục đích: giải trí, sức kho , công tác và hội họp dưới mọi hình

thức.

Theo quy định của Canada: Khách du lịch nội địa là những người đi

đến một nơi xa 25 dặm, tức là khoảng 40 km và có nghỉ lại đêm, hoặc rời

khỏi thành phố và có nghỉ lại đêm tại nơi đến.

Theo Luật Du lịch Việt Nam (2005):

Khách du lịch nội địa là công dân Việt Nam, người nước ngoài

thường trú tại Việt Nam đi du lịch trong lãnh thổ Việt Nam.

Trong công tác thống kê người ta thường phân biệt khách du lịch với

các đối tượng khách khác và các đối tượng không phải là khách du lịch

(xem sơ đồ 1.1).

Người du hành

(Traveller)

Được thống kê là khách du

lịch (visitor)

Không tính vào

thống kê du lịch

- Những người làm việc để

nhận thù lao

- Những người làm việc ở

vùng biên giới

Du khách

(Tourist)

Khách tham quan

(Excursionist-Day visitor)

- Nhân viên đại sứ quán, lãnh

sự quán

- Nhân viên của lực lượng

quân sự

- Dân di cư

- Dân tị nạn

- Người nhập cư…

Khách có

thời gian

đi du lịch

ít nhất là

24 giờ

Khách có

Khách quá

thời gian

đi du lịch

dưới

cảnh

24 giờ

Sơ đồ 1.1: Phân loại khách du lịch trong thống kê

(Nguồn: Tổ chức du lịch thế giới WTO)

14

1.1.3. Khái niệm về điểm đến du lịch

Điểm đến du lịch là nơi tập trung nhiều điểm du lịch và hệ thống lưu

trú, vận chuyển và các dịch vụ du lịch khác; là nơi có xảy ra các hoạt động

kinh tế- xã hội do du lịch gây ra.

1.1.4. Khái niệm về khách sạn

Thuật ngữ “Hotel” - Khách sạn có nguồn gốc từ tiếng Pháp. Vào thời

trung cổ, nó được dùng để chỉ những ngôi nhà sang trọng của các lãnh chúa.

Từ khách sạn theo nghĩa hiện đại được dùng ở Pháp vào cuối thế kỷ XIX

mới được phổ biến ở các nước khác. Cơ sở chính để phân biệt khách sạn và

nhà trọ thời kỳ bấy giờ là sự hiện diện của các buồng ngủ riêng với đầy đủ

tiện nghi bên trong.

Từ giữa thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX sự phát triển của khách sạn

thay đổi cả về số lượng và chất lượng. Tại thủ đô của các nước cũng như

các thành phố lớn ở châu Âu những khách sạn sang trọng (Palas) được xây

dựng chủ yếu là để phục vụ tầng lớp thượng lưu. Song song với các khách

sạn lớn thì một hệ thống các khách sạn nhỏ được trang bị rất khiêm tốn cũng

hình thành. Do vậy có sự khác nhau trong phong cách phục vụ và cấp độ

cung cấp dịch vụ trong các khách sạn. Sự khác nhau còn tùy thuộc vào mức

độ phát triển của hoạt động kinh doanh khách sạn ở mỗi quốc gia. Đây là

một trong những nguyên nhân dẫn đến nhiều khái niệm khác nhau về khách

sạn. Chẳng hạn, khi đưa ra các khái niệm về khách sạn, một số nước đã đưa

ra những điều kiện rất riêng về số lượng buồng và các yêu cầu về các trang

thiết bị tiện nghi trong đó:

Ví dụ ở Vương quốc Bỉ định nghĩa: khách sạn phải có ít nhất từ 10

đến 15 buồng ngủ với tiện nghi tối thiểu như phòng vệ sinh, máy điện

thoại...

Hay ở Nam Tư cũ đã định nghĩa: khách sạn là một tòa nhà độc lập có

ít nhất 15 buồng ngủ để cho thuê.

Còn ở Cộng hòa Pháp lại định nghĩa : khách sạn là một cơ sở lưu trú

được xếp hạng, có các buồng và căn hộ với các trang thiết bị tiện nghi

nhằm thỏa mãn nhu cầu nghỉ ngơi của khách trong một khoảng thời gian

dài (có thể là hàng tuần hoặc hàng tháng nhưng không lấy đó làm nơi cư

trú thường xuyên), có thể có nhà hàng. Khách sạn có thể hoạt động quanh

năm hoặc theo mùa.

15

Thực tế trong thời kỳ này, các quốc gia khi đưa ra qui định về khái

niệm khách sạn dựa trên điều kiện và mức độ phát triển của hoạt động kinh

doanh khách sạn ở nước mình.

Sự phát triển mạnh mẽ của hoạt động du lịch từ sau đại chiến thế giới

lần thứ hai càng tạo ra sự khác biệt trong nội dung của khái niệm khách sạn.

Nhà nghiên cứu về du lịch và khách sạn Morcel Gotie đã định nghĩa:

“Khách sạn là nơi lưu trú tạm thời của du khách. Cùng với các

buồng ngủ còn có các nhà hàng với nhiều chủng loại khác nhau”.

Sự nghiên cứu sơ lược về lịch sử phát triển của khách sạn và khái

niệm về khách sạn đã cho thấy rằng các định nghĩa về khách sạn đều mang

tính kế thừa. Điều này phản ánh sự phát triển của hoạt động kinh doanh

khách sạn ngày càng được mở rộng. Vì vậy việc nghiên cứu về khái niệm

khách sạn cũng mang tính hệ thống và phải phù hợp với mức độ phát triển

của hoạt động khách sạn ở từng vùng, từng quốc gia.

Trong thống kê số 01/2002/TT - TCDL ngày 27/4/2001 của Tổng cục

Du lịch về hướng dẫn thực hiện Nghị định số 39/2000/NĐ-CP của Chính

phủ về cơ sở lưu trú du lịch đã ghi rõ:

“Khách sạn (Hotel) là công trình kiến trúc được xây dựng độc lập, có

quy mô từ 10 buồng ngủ trở lên, đảm bảo chất lượng về cơ sỏ vật chất,

trang thiết bị, dịch vụ cần thiết phục vụ khách du lịch”.

Cùng với sự phát triển kinh tế và đời sống của con người ngày càng

được nâng cao thì hoạt động du lịch và trong đó có hoạt động kinh doanh

khách sạn cũng không ngừng phát triển về chiều rộng và chiều sâu. Các

khái niệm về khách sạn cũng ngày càng được hoàn thiện và phản ánh trình

độ và mức độ phát triển của nó.

Khoa du lịch trường Đại học Kinh tế Quốc dân, trong cuốn sách “Giải

thích thuật ngữ du lịch và khách sạn ” đã bổ sung một định nghĩa có tầm

khái quát cao và có thể sử dụng trong học thuật và nhận biết về khách sạn ở

Việt Nam:

“Khách sạn là cơ sở cung cấp các dịch vụ lưu trú (với đầy đủ tiện

nghi ), dịch vụ ăn uống, dịch vụ vui chơi giải trí và các dịch vụ cần thiết

khác cho khách lưu trú qua đêm và thường được xây dựng tại các điểm du

lịch”.

Theo nhóm tác giả nghiên cứu của Mỹ trong cuốn sách “Welcome to

16

Hospitality” xuất bản năm 1995 thì:

“Khách sạn là nơi mà bất kỳ ai cũng có thể trả tiền để thuê buồng

ngủ qua đêm ở đó. Mỗi buồng ngủ cho thuê bên trong phải có ít nhất hai

phòng nhỏ (phòng ngủ và phòng tắm). Mỗi buồng khách đều phải có

giường, điện thoại và vô tuyến. Ngoài dịch vụ buồng ngủ có thể có thêm các

dịch vụ khác như: dịch vụ vận chuyển hành lý, trung tâm thương mại (với

thiết bị photocopy), nhà hàng, quầy bar và một số dịch vụ giải trí. Khách

sạn có thể được xây dựng ở gần hoặc bên trong các khu thương mại, khu du

lịch nghỉ dưỡng hoặc các sân bay”.

Khái niệm trên về khách sạn đã giúp phân biệt khá cụ thể khách sạn

với các cơ sở lưu trú khác trong lĩnh vực kinh doanh khách sạn. Nó cũng

phù hợp với xu hướng phát triển của các khách sạn trong giai đoạn hiện nay.

* Một số khái niệm khác

- Tài nguyên du lịch

Tài nguyên du lịch là cảnh quan thiên nhiên, yếu tố tự nhiên, di tích

lịch sử, công trình lao động sáng tạo của con người và các giá trị nhân văn

khác có thể được sử dụng nhằm đáp ứng nhu cầu du lịch, là yếu tố cơ bản để

hình thành các khu du lịch, điểm du lịch, tuyến du lịch, đô thị du lịch.

- Dịch vụ du lịch

Dịch vụ du lịch là việc cung cấp các dịch vụ về lữ hành, vận chuyển,

lưu trú, ăn uống, vui chơi giải trí, thông tin, hướng dẫn và những dịch vụ

khác nhằm đáp ứng nhu cầu của khách du lịch.

1.2. Các loại hình du lịch

1.2.1. Phân loại theophạm vi lãnh thổ:

Trong cuốn «Những triết lý, nguyên tắc và thực tiễn của du lịch» các

học giả người Mỹ Mc Intosh, Goeldner và Richie đã sử dụng tiêu chí này để

chia thành các loại hình du lịch khá chi tiết.

1.2.1.1. Du lịch quốc tế

Du lịch quốc tế đến là chuyến đi của người nước ngoài đến tham quan

du lịch.

Du lịch ra nước ngoài là chuyến đi của người trong nước ra tham

quan du lịch ở nước ngoài.

17

Dưới con mắt các nhà cung ứng dịch vụ, du lịch quốc tế được phân

thành du lịch đón khách quốc tế và du lịch gửi khách ra nước ngoài.

Đặc trưng về mặt kinh tế của du lịch quốc tế là có sự thanh toán và sử

dụng ngoại tệ. Điều này có nghĩa là du lịch quốc tế làm biến đổi cán cân thu

chi của quốc gia có tham gia hoạt động du lịch quốc tế. Thông thường

những nước đang phát triển tập trung phát triển chủ yếu loại hình du lịch

quốc tế đón khách trong khi đó ở các nước phát triển nhu cầu đi du lịch

nước ngoài ngày một phát triển.

Dựa theo cách chia này có thể sắp xếp lại cho phù hợp với điều kiện

Việt Nam như sau:

Du lịch quốc tế là loại hình du lịch mà trong quá trình thực hiện nó có

sự giao tiếp với người nước ngoài, một trong hai phía (du khách hay nhà

cung ứng du lịch) phải sử dụng ngoại ngữ trong giao tiếp, về mặt không

gian địa lý: du khách đi ra ngoài đất nước của họ, về mặt kinh tế: có sự giao

dịch thanh toán bằng ngoại tệ. Như vậy du lịch quốc tế cần chia thành hai

loại nhỏ:

Du lịch đón khách là loại hình du lịch quốc tế phục vụ, đón tiếp

khách nước ngoài đi du lịch, nghỉ ngơi, tham quan các đối tượng du lịch

trong đất nước của cơ quan cung ứng du lịch.

Du lịch gửi khách là loại hình quốc tế phục vụ và tổ chức đưa khách

từ trong nước đi du lịch, nghỉ ngơi, tham quan các đối tượng du lịch ở nước

ngoài.

1.2.1.2. Du lịch nội địa

Du lịch nội địa được hiểu là các hoạt động tổ chức, phục vụ người

trong nước đi du lịch, nghỉ ngơi và tham quan các đối tượng du lịch trong

lãnh thổ quốc gia, về cơ bản không có sự giao dịch thanh toán bằng ngoại

tệ. Trong điều kiện hiện nay của Việt Nam, du lịch nội địa thường được

dịch hoặc là Domestic tourism nhưng nếu hiểu theo Mc Intosh thì có thể

dịch là internal tourism.

1.2.1.3. Du lịch quốc gia

Theo cách hiểu hiện nay du lịch quốc tế bao gồm toàn bộ hoạt động

du lịch của một quốc gia từ việc gửi khách ra nước ngoài đến việc phục vụ

khách trong và ngoài nước tham quan, du lịch trong phạm vi nước mình.

Thu nhập từ du lịch quốc gia (thường gọi tắt là thu nhập từ du lịch) bao gồm

18

thu nhập từ hoạt động du lịch nội địa và từ du lịch quốc tế, kể cả đón và gửi

khách.

1.2.2. Phân loại theomục đích chuyến đi

Mục đích chuyến đi của du khách có thể chỉ thuần tuý du lịch, tức là

chỉ nhằm nghỉ ngơi, giải trí, nâng cao nhận thức tại chỗ về thế giới xung

quanh. Ngoài những chuyến đi như vậy, có nhiều cuộc hành trình vì các lý

do khác như học tập, công tác, hội nghị, tôn giáo. Trong các chuyến đi này,

một số người đã sử dụng các dịch vụ ăn uống, lưu trú tại các nhà hàng

khách sạn hay một số người thì tận dụng thời gian rảnh rỗi trong chuyến đi

để tham quan, nghỉ ngơi, tìm hiểu thiên nhiên, đời sống văn hoá của cộng

đồng nơi đến. Những người thực hiện chuyến đi với mục đích kinh doanh,

thể thao, học tập, nghiên cứu.. chỉ được coi là du khách khi họ tham gia các

hoạt động nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí, tham quan… Trên cơ sở như vậy có

thể chia du khách thành hai loại: Loại thứ nhất là những người thực hiện

chuyến đi với mục đích thuần tuý du lịch, loại thứ hai là những người đi vì

một mục đích khác song họ có kết hợp tham gia hoạt động du lịch vào

những khoảng thời gian rỗi có được trong chuyến đi.

1.2.2.1. Du lịch tham quan

Tham quan là hoạt động quan trọng của con người để nâng cao hiểu

biết về thế giới xung quanh. Đối tượng tham quan có thể là tài nguyên du

lịch tự nhiên như một phong cảnh kỳ thú, một bãi biển đẹp, cũng có thể là

tài nguyên du lịch nhân văn như một di tích, một công trình đương đại hay

một cơ sở nghiên cứu khoa học, cơ sở sản xuất...

Như vậy, mục đích của nhóm này là nâng cao hiểu biết về văn hoá,

lịch sử, điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế, đời sống xã hội,…

1.2.2.2. Du lịch giải trí

Những người đi du lịch theo loại hình này nhằm mục đích tách khỏi

sự căng thẳng, đơn điệu của công việc hàng ngày, tìm kiếm sự thư giãn

thoải mái thông qua các hoạt động giải trí ở điểm đến du lịch. Có thể có nhu

cầu tham quan hoặc các nhu cầu khác, song mục tiêu đó không phải là cơ

bản. Khách du lịch thường chọn một nơi yên bình, không đi lại nhiều.

1.2.2.3. Du lịch nghỉ dƣỡng

Một trong những chức năng xã hội quan trọng của du lịch là phục hồi

sức kho cộng đồng. Một số học giả trên thế giới cho rằng, nếu có chế độ du

19

lịch hợp lý, cộng đồng có thể giảm 30% số ngày điều trị bệnh trong năm.

Địa chỉ cho các chuyến nghỉ dưỡng thường là những nơi có không khí trong

lành, khí hậu dễ chịu, phong cảnh ngoạn mục như các bãi biển, hồ, sông,

suối, suối nước nóng, vùng núi, vùng nông thôn… Ngày nay, nhu cầu đi

nghỉ càng tăng do sự căng thẳng của công việc, môi trường ô nhiễm, các

quan hệ xã hội phức tạp. ... Số người đi nghỉ nhiều lần trong năm tăng lên rõ

rệt. Số người đi nghỉ cuối tuần ở các nước công nghiệp chiếm 1/3 dân số.

1.2.2.4. Du lịch khám phá

Mục đích của chuyến đi nhằm nâng cao hiểu biết về thế giới xung

quanh. Các chuyến đi có mục đích khám phá được coi là thuần tuý du lịch.

Tuỳ theo mức độ, tính chất chuyến đi mà có thể chia thành du lịch tìm hiểu

và du lịch mạo hiểm. Tìm hiểu thiên nhiên, môi trường, tìm hiểu phong tục

tập quán, lịch sử… là những mục đích chính của các chuyến đi. Du lịch mạo

hiểm dựa trên nhu cầu tự thể hiện mình, tự r n luyện mình và tự khám phá

bản thân con người, đặc biệt là giới tr . Những con suối chảy xiết, những

ngọn núi cao chót vót, những vùng núi lửa nóng bỏng, những khu rừng rậm

rạp âm u, những hang động bí hiểm… là địa chỉ lý thú cho những người ưa

mạo hiểm. Để kinh doanh loại hình này cần có các trang thiết bị hỗ trợ cần

thiết và đặc biệt cần có chương trình và đội ngũ ứng cứu hết sức cơ động.

Nước ta 3/4 diện tích là đồi núi, có nhiều núi cao, vực sâu, lại nằm ở vùng

nhiệt đới gió mùa nên có nhiều điều kiện tạo ra các vùng phù hợp cho du

lịch khám phá. Tuy nhiên muốn khai thác loại hình này cần một nguồn vốn

không ít để đầu tư, đào tạo nhân viên, nên so với các loại hình khác, trong

thời gian trước mắt, du lịch mạo hiểm có ít cơ hội thuận lợi hơn.

1.2.2.5. Du lịch thể thao

Hoạt động thể thao không chuyên nhằm nâng cao thể chất, phục hồi

sức kho , thể hiện mình… được coi là một trong các mục đích của du lịch.

Loại hình này phù hợp với những du khách ham mê hoạt động thể thao.

Trong những dịp có thời gian rỗi, nhiều người thay vì một chuyến đi nghỉ

thụ động lại tìm đến những nơi có điều kiện để tự mình được chơi một môn

thể thao nào đó nhưng không phải là tham gia thi đấu chính thức mà chỉ đơn

giản là để giải trí. Các hoạt động thể thao như săn bắn, câu cá, chơi golf, bơi

thuyền, lướt ván, bơi lặn, trượt tuyết… là những thể loại ưa thích và thịnh

hành nhất hiện nay. Để kinh doanh loại hình này yêu cầu có các điều kiện tự

nhiên thích hợp và có cơ sở trang thiết bị phù hợp cho từng loại hình cụ thể.

20