Đồ án Bước đầu tìm hiểu hiệu quả sử dụng đất trồng cây hồ tiêu trên địa bàn xã Vĩnh Thành, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị

TRꢀꢁNG ꢂꢃI HꢄC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRꢀꢁNG HÀ NꢅI

KHOA QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

BꢀꢆC ꢂꢇU TÌM HIꢈU HIꢉU QUꢊ Sꢋ DꢌNG ꢂꢍT TRꢎNG CÂY Hꢎ TIÊU

TRÊN ꢂꢏA BÀN XÃ VꢐNH THÀNH, HUYꢉN VꢐNH LINH, TꢑNH QUꢊNG TRꢏ

Sinh viên thꢒc hiꢓn: Trꢔn Thꢕ Lꢖi

Giáo viên hưꢗng dꢘn: ThS. Đào Mạnh Hồng

Hà Nội, năm 2014

LꢀI CꢁM ƠN

Trong quá trình thꢀc tꢁp ꢂꢃ hoàn thành luꢁn vꢄn tꢅt nghiꢆp này, bꢇn

thân tôi luôn nhꢁn ꢂưꢈc sꢀ quan tâm và giúp ꢂꢉ vꢊi cꢇ tinh thꢋn và trách

nhiꢆm cꢌa các cơ quan, ꢂơn vꢍ, tꢎ chꢏc và cá nhân.

Tôi xin bày tꢐ lòng biꢑt ơn sâu sꢒc ꢂꢑn: Cán bꢓ và các thꢋy giáo, cô

giáo khoa Quꢇn Lý ꢔꢕt ꢔai trưꢖng ꢔH Tài nguyên & Môi trưꢖng Hà Nꢓi.

Nhꢗng ngưꢖi ꢂã nhiꢆt tình truyꢘn thꢙ và tꢚo dꢀng cho tôi có ꢂưꢈc nꢘn tꢇng

kiꢑn thꢏc chuyên môn và lý luꢁn làm cơ sꢛ ꢂꢃ nghiên cꢏu và hoàn thành báo

cáo.

Tôi xin chân thành cám ơn ꢂꢑn Phòng Tài nguyên và Môi trưꢖng Vꢜnh

Linh, Phòng thꢅng kê huyꢆn Vꢜnh Linh, phòng Nông nghiꢆp Vꢜnh Linh,

UBND xã Vꢜnh Thành ꢂã tꢚo mꢝi ꢂiꢘu kiꢆn giúp ꢂꢉ và cung cꢕp sꢅ liꢆu ꢂꢃ tôi

thꢀc hiꢆn ꢂꢘ tài Báo cáo tꢅt nghiꢆp.

ꢔꢞc biꢆt là Thꢋy giáo ꢔào Mꢚnh Hꢟng ꢂã tꢁn tình trꢀc tiꢑp hưꢊng dꢠn

và giúp ꢂꢉ tôi trong suꢅt quá trình thꢀc tꢁp, nghiên cꢏu và hoàn thành báo cáo

tꢅt nghiꢆp này.

Mꢞc dù ꢂã có nhiꢘu cꢅ gꢒng song do thꢖi gian có hꢚn và kinh nghiꢆm

thꢀc tiꢡn chưa nhiꢘu nên chꢒc chꢒn luꢁn vꢄn không tránh khꢐi nhꢗng thiꢑu

sót, sơ suꢕt. Kính mong quý thꢋy cô và giáo viên hưꢊng dꢠn làm khóa luꢁn

ꢂóng góp ý kiꢑn bꢎ sung ꢂꢃ ꢂꢘ tài ꢂưꢈc hoàn thiꢆn hơn.

Mꢓt lꢋn nꢗa tôi xin trân trꢝng cꢇm ơn.

Sinh viên:

Trꢋn Thꢍ Lꢈi

MꢂC LꢂC

Mꢢ ꢔꢣU ................................................................................................................1

Tính cꢕp thiꢑt cꢌa ꢂꢘ tài:..........................................................................................1

Mꢙc ꢂích và yêu cꢋu cꢌa ꢂꢘ tài:...............................................................................3

CHꢤƠNG 1: TꢥNG QUAN CÁC VꢦN ꢔꢧ CꢣN NGHIÊN CꢨU.........................4

1.1. Cơ sꢛ lý luꢁn cꢌa ꢂꢘ tài.....................................................................................4

1.1.1. Khái niꢆm ꢂꢕt nông nghiꢆp, vai trò và ý nghꢜa cꢌa ꢂꢕt nông nghiꢆp...............4

1.1.2. ꢔꢞc ꢂiꢃm kinh tꢑ cꢌa ꢂꢕt nông nghiꢆp............................................................5

1.1.3. Tꢎng quan vꢘ tình hình nghiên cꢏu ꢂánh giá ꢂꢕt và nhꢗng nhân tꢅ ꢇnh hưꢛng

ꢂꢑn viꢆc sꢩ dꢙng ꢂꢕt................................................................................................7

1.1.4. Sꢩ dꢙng ꢂꢕt nông nghiꢆp và quan ꢂiꢃm sꢩ dꢙng ꢂꢕt bꢘn vꢗng .....................14

1.1.5. Khái niꢆm vꢘ hiꢆu quꢇ và hiꢆu quꢇ sꢩ dꢙng ꢂꢕt............................................18

1.1.6.Thꢀc trꢚng sꢩ dꢙng ꢂꢕt nông nghiꢆp ꢛ nưꢊc ta …..………………………….25

1.2. Cơ sꢛ thꢀc tiꢡn cꢌa ꢂꢘ tài................................................................................26

CHꢤƠNG 2: ꢔꢪI TꢤꢫNG, PHꢬM VI, NꢭI DUNG VÀ PHꢤƠNG PHÁP........28

2.1. ꢔꢅi tưꢈng nghiên cꢏu .....................................................................................28

2.2. Phꢚm vi nghiên cꢏu ........................................................................................28

2.3. Nꢓi dung nghiên cꢏu ......................................................................................28

2.4. Các phương pháp nghiên cꢏu..........................................................................28

2.4.1. Phương pháp ꢂiꢘu tra, thu thꢁp sꢅ liꢆu, xꢩ lý sꢅ liꢆu ....................................28

2.4.2. Phương pháp ꢂiꢘu tra thꢀc ꢂꢍa......................................................................29

2.4.3. Phương pháp ꢂánh giá hiꢆu quꢇ sꢩ dꢙng cꢌa loꢚi hình sꢩ dꢙng ꢂꢕt trꢟng cây

Hꢟ Tiêu .................................................................................................................29

2.4.4. Phương pháp ꢂánh giá tính bꢘn vꢗng...............................................................31

2.4.5. Phương pháp bꢇn ꢂꢟ. ...................................................................................31

CHꢤƠNG 3: KꢮT QUꢯ NGHIÊN CꢨU ..............................................................32

3.1. ꢔiꢘu kiꢆn tꢀ nhiên, kinh tꢑ - xã hꢓi cꢌa ꢂꢍa phương:.......................................32

3.1.1. ꢔiꢘu kiꢆn tꢀ nhiên: ......................................................................................32

3.1.2. ꢔiꢘu kiꢆn kinh tꢑ - xã hꢓi:............................................................................35

3.1.3. ꢔánh giá chung vꢘ ꢂiꢘu kiꢆn tꢀ nhiên, kinh tꢑ - xã hꢓi cꢌa xã......................42

3.2. Tꢎng quan vꢘ cây Hꢟ Tiêu:.............................................................................44

3.2.1. Nguꢟn gꢅc, ꢂꢞc tính hình thái và giá trꢍ cꢌa cây Hꢟ Tiêu:............................44

3.2.2. Các ꢂiꢘu kiꢆn sinh thái thích hꢈp cho viꢆc trꢟng Tiêu:.................................51

3.3. Hiꢆn trꢚng sꢩ dꢙng ꢂꢕt cꢌa xã:........................................................................53

3.3.1. ꢔꢕt nông nghiꢆp...........................................................................................53

3.3.2. ꢔꢕt phi nông nghiꢆp.....................................................................................57

3.3.3. ꢔꢕt chưa sꢩ dꢙng.........................................................................................60

3.4. ꢔánh giá hiꢆu quꢇ sꢩ dꢙng ꢂꢕt trꢟng cây Hꢟ Tiêu cꢌa xã................................60

3.4.1. Hiꢆu quꢇ vꢘ kinh tꢑ:.....................................................................................60

3.4.2. Hiꢆu quꢇ vꢘ mꢞt xã hꢓi: ...............................................................................69

3.4.3. Hiꢆu quꢇ vꢘ môi trưꢖng: ..............................................................................71

3.5. ꢔꢍnh hưꢊng sꢩ dꢙng ꢂꢕt và ꢂꢘ xuꢕt các biꢆn pháp phát triꢃn bꢘn vꢗng cây Hꢟ

Tiêu.......................................................................................................................74

3.5.1. ꢔꢍnh hưꢊng sꢩ dꢙng ꢂꢕt trꢟng cây Hꢟ Tiêu .................................................74

3.5.2. ꢔꢘ xuꢕt các biꢆn pháp phát triꢃn bꢘn vꢗng cây Hꢟ Tiêu:..............................76

KꢮT LUꢰN VÀ KIꢮN NGHꢱ ...............................................................................79

Kꢑt luꢁn.................................................................................................................79

Kiꢑn nghꢍ...............................................................................................................80

DANH MꢂC CÁC CHꢃ VIꢄT TꢅT

TT

1

Chꢆ viꢇt tꢈt

Chꢆ viꢇt ꢉꢊy ꢉꢋ

Bꢇo vꢆ thꢀc vꢁt

BVTV

2

FAO

Tꢎ chꢏc nông lương thꢑ giꢊi

Trung tâm khuyên nông-khuyꢑn ngư

Nuôi trꢟng thꢌy sꢇn

3

TT KN-KN

NTTS

4

5

NN & PTNT

STT

Nông nghiꢆp và phát triꢃn nông thôn

Sꢅ thꢏ tꢀ

6

7

WTO

Tꢎ chꢏc thương mꢚi thꢑ giꢊi

ꢲy ban nhân dân

8

UBND

CNH-HꢔH

HQKT

SXKD

9

Công nghiꢆp hóa-hiꢆn ꢂꢚi hóa

Hiꢆu quꢇ kinh tꢑ

10

11

12

13

Sꢇn xuꢕt kinh doanh

CSHT

Cơ sꢛ hꢚ tꢋng

USDA

Bꢓ Nông Nghiꢆp Hoa Kꢳ

DANH MꢂC BꢁNG

Tên bꢌng

STT

Trang

Bꢇng 3.1. Hiꢆn trꢚng dân sꢅ

38

53

54

56

58

Bꢇng 3.2. Hiꢆn trꢚng sꢩ dꢙng ꢂꢕt nꢄm 2013 cꢌa xã Vꢜnh Thành

Bꢇng 3.3. Hiꢆn trꢚng sꢩ dꢙng ꢂꢕt nông nghiꢆp nꢄm 2013

Bꢇng 3.4. Diꢆn tích, nꢄng suꢁt, giá trꢍ trꢟng cây hꢟ tiêu qua các nꢄm cꢌa xã

Bꢇng 3.5. Thꢅng kê ꢂꢕt rꢴng xã Vꢜnh Thành

Bꢇng 3.6. Hiꢆn trꢚng sꢩ dꢙng ꢂꢕt phi nông nghiꢆp

Bꢇng 3.7. Lưꢈng phân bón cho 1 hꢅc tiêu/nꢄm

Bꢇng 3.8. Giá phân bón vô cơ qua các nꢄm

62

64

65

66

68

70

Bꢇng 3.9. Bꢇng chi phí ꢂꢅi vꢊi cây Hꢟ Tiêu/ha/nꢄm

Bꢇng 3.10. Giá bán hꢚt Tiêu ꢂen qua các nꢄm

Bꢇng 3.11. Thu nhꢁp ꢂꢅi vꢊi cây Hꢟ Tiêu/ha/nꢄm

Bꢇng 3.12. Chi phí ngày công lao ꢂꢓng/ha/nꢄm

Bꢇng 3.13. So sánh mꢏc ꢂꢋu tư phân bón thꢀc tꢑ vꢊi tiêu chuꢵn bón phân cân ꢂꢅi và

hꢈp lý/ha/nꢄm 71

DANH MꢂC BIꢍU ꢎꢏ

STT

Tên biꢐu ꢉꢑ

Trang

3.1.

Chu kꢳ sinh trưꢛng, phát triꢃn cꢌa cây Hꢟ Tiêu

61

1

Mꢒ ꢎꢓU

1. Tính cấp thiết của đề tài

ꢔꢕt ꢂai là tài nguyên vô cùng quý giá, tư liꢆu sꢇn xuꢕt ꢂꢞt biꢆt, thành phꢋn quan

trꢝng hàng ꢂꢋu cꢌa môi trưꢖng sꢅng, ꢂꢍa bàn xây dꢀng và phát triꢃn dân sinh, kinh

tꢑ - xã hꢓi, an ninh quꢅc phòng.

Con ngưꢖi sinh ra gꢒn liꢘn vꢊi ꢂꢕt, tꢟn tꢚi ꢂưꢈc là nhꢖ các sꢇn phꢵm tꢴ ꢂꢕt. ꢔꢕt

ꢂai gꢒn bó vꢊi sꢀ tꢟn tꢚi và phát triꢃn cꢌa con ngưꢖi. Nó có ý nghꢜa cꢀ kꢳ quan

trꢝng. Các Mác ꢂã tꢴng nói “Lao ꢂꢓng là cha, ꢂꢕt ꢂai là mꢶ sinh ra cꢌa cꢇi vꢁt chꢕt”

Hay nói cách khác không thꢃ có cꢌa cꢇi nꢑu như không có lao ꢂꢓng hoꢞc ꢂꢕt ꢂai. Vì

vꢁy, tꢴ khi loài ngưꢖi biꢑt tꢎ chꢏc quá trình lao ꢂꢓng sꢇn xuꢕt thì ꢂꢕt ꢂai trꢛ thành

tư liꢆu, yꢑu tꢅ sꢇn xuꢕt rꢕt quan trꢝng cꢌa sꢇn xuꢕt nông nghiꢆp.

Trong quá trình phát triꢃn cꢌa xã hꢓi, gꢒn liꢘn vꢊi quá trình mꢛ rꢓng các hoꢚt

ꢂꢓng công nghiꢆp, dꢍch vꢙ thì ꢂꢕt ꢂai không chꢷ dung ꢂꢃ trꢟng trꢝt, chꢄn nuôi mà

ꢂưꢈc sꢩ dꢙng ngày càng nhiꢘu ꢂꢃ phát triꢃn các ngành nghꢘ khác. ꢔꢕt ꢂai là tài

nguyên vô cùng quý giá nhưng diꢆn tích thì có hꢚn, không thꢃ sꢇn sinh ra thêm

ꢂưꢈc. Vì vꢁy, quá trình phát triꢃn kinh tꢑ gꢒn liꢘn vꢊi quá trình chuyꢃn dꢋn diꢆn tích

ꢂꢕt ꢂai tꢴ nông nghiꢆp sang các lꢜnh vꢀc khác ꢂꢚt hiꢆu quꢇ kinh tꢑ cao hơn, phꢇn

ánh tính quy luꢁt tꢕt yꢑu cꢌa quá trình phát triꢃn.

Hiꢆn nay, do quá trình công nghiꢆp hoá - hiꢆn ꢂꢚi hoá ꢂꢕt nưꢊc, sꢏc ép vꢘ sꢀ

gia tꢄng dân sꢅ, tꢅc ꢂꢓ ꢂô thꢍ hoá ꢟ ꢚt, môi trưꢖng bꢍ huꢸ hoꢚi… nên diꢆn tích ꢂꢕt

nông nghiꢆp ꢂang ngày càng bꢍ suy giꢇm ꢂꢞc biꢆt là ꢂꢕt trꢟng trꢝt. Vì vꢁy viꢆc sꢩ

dꢙng ꢂꢕt nhꢹm ꢂꢚt hiꢆu quꢇ cao trên cꢇ ba mꢞt: kinh tꢑ, xã hꢓi và môi trưꢖng vꢴa

mang tính thꢖi sꢀ, vꢴa mang tính chiꢑn lưꢈc lâu dài ꢂꢅi vꢊi mꢺi quꢅc gia.

Xã Vꢜnh Thành nꢹm ꢛ phía Nam cꢌa huyꢆn Vꢜnh Linh tꢷnh Quꢇng Trꢍ, là mꢓt

xã nông nghiꢆp vꢊi diꢆn tích là 1061,67 ha. Là xã có ꢂꢞc thù tương ꢂꢅi ꢂiꢃn hình

2

cꢌa huyꢆn Vꢜnh Linh: có sông, có ꢂꢟng ruꢓng, có ꢂꢟi ꢂꢕt ꢂꢐ Bazan rꢕt thuꢁn lꢈi cho

viꢆc phát triꢃn cây công nghiꢆp lâu nꢄm. ꢔꢞc biꢆt nhꢗng nꢄm gꢋn ꢂây thì cây Hꢟ

Tiêu ꢂưꢈc trꢟng rꢕt nhiêu trên ꢂꢍa bàn xã và bưꢊc ꢂꢋu mang lꢚi hiꢆu quꢇ kinh tꢑ,

nâng cao thu nhꢁp, cꢇi thiꢆn ꢂꢖi sꢅng cho ngưꢖi dân. Hiꢆn nay, trên ꢂꢍa bàn xã có

rꢕt nhiꢘu chính sách khuyꢑn khích viꢆc phát triꢃn cây Hꢟ Tiêu như: hꢺ trꢈ phân bón,

giꢅng cho ngưꢖi trꢟng Hꢟ Tiêu... bên cꢚnh ꢂó giá Hꢟ Tiêu ꢂang ꢛ mꢏc cao ꢂã làm

cho cây Hꢟ Tiêu trꢛ thành cây trꢟng chính trên ꢂꢍa bàn xã.

Cꢻng bꢛi vì nhꢗng lꢈi ích mang lꢚi như vꢁy mà diꢆn tích trꢟng Hꢟ Tiêu ꢂang

ꢂưꢈc mꢛ rꢓng mꢓt cách bꢴa bãi không có quy hoꢚch và ꢂánh giá mꢓt cách chính

xác nên nó làm ꢇnh hưꢛng rꢕt lꢊn ꢂꢑn hiꢆu quꢇ và tính bꢘn vꢗng cꢌa ngưꢖi trꢟng

Hꢟ Tiêu.

Bên cꢚnh nhꢗng thuꢁn lꢈi thì ngưꢖi trꢟng Hꢟ Tiêu cꢻng ꢂang ꢂꢏng trưꢊc nhꢗng

khó khꢄn không nhꢐ ꢂꢞc biꢆt: cây Hꢟ Tiêu phát triꢃn chꢁm do trꢟng trên ꢂꢕt chưa

phù hꢈp, do khí hꢁu mưa nhiꢘu gꢁp ꢏng, dꢡ mꢒc bꢆnh thꢅi gꢅc rꢡ, bꢆnh xoꢒn lá...

Trưꢊc thꢀc trꢚng ꢂó, viꢆc tìm hiꢃu hiꢆu quꢇ sꢩ dꢙng ꢂꢕt trꢟng cây Hꢟ Tiêu trên

ꢂꢍa bàn xã là hꢑt sꢏc quan trꢝng và cꢋn thiꢑt. Nó giúp cho viꢆc quy hoꢚch diꢆn tích

trꢟng Hꢟ Tiêu mꢓt cách khoa hꢝc và phù hꢈp vꢊi ꢂiꢘu kiꢆn ꢂꢕt ꢂai, ꢂꢟng thꢖi mang

lꢚi hiꢆu quꢇ kinh tꢑ cao hơn cho ngưꢖi trꢟng Hꢟ Tiêu và góp phꢋn phát triꢃn bꢘn

vꢗng loꢚi hình sꢩ dꢙng ꢂꢕt này trên ꢂꢍa bàn xã Vꢜnh Thành.

ꢔây là hưꢊng tìm hiꢃu rꢕt có ý nghꢜa và hꢈp lý, khi mà phꢋn lꢊn diꢆn tích ꢂꢕt tꢀ

nhiên cꢌa xã là ꢂꢕt ꢂꢐ bazan rꢕt thích hꢈp ꢂꢃ trꢟng Hꢟ Tiêu, tuy nhiên phân lꢊn diꢆn

tích này dùng ꢂꢃ trꢟng Cao Su, Lꢚc... vì vꢁy, chưa khai thác ꢂưꢈc hꢑt lꢈi thꢑ cꢌa ꢂꢕt.

Tꢴ thꢀc tiꢡn trên, ꢂưꢈc sꢀ ꢂꢟng ý cꢌa Khoa Quꢇn Lý ꢔꢕt ꢔai Trưꢖng Tài

nguyên & Môi trưꢖng cùng vꢊi sꢀ hưꢊng dꢠn, giúp ꢂꢉ tꢁn tình cꢌa thꢋy giáo Th.S.

ꢔào Mꢚnh Hꢟng, tôi tiꢑn hành thꢀc hiꢆn ꢂꢘ tài: “Bước đầu tìm hiểu hiệu quả sử

dụng đất trồng cây Hồ Tiêu trên địa bàn xã Vĩnh Thành, huyện Vĩnh Linh, tỉnh

Quảng Trị”.

3

2. Mục đích và yêu cầu của đề tài

Mꢔc ꢉích:

- Thꢀc trꢚng ꢂiꢘu kiꢆn tꢀ nhiên – kinh tꢑ xã hꢓi tꢚi ꢂꢍa bàn nghiên cꢏu

- Tìm hiꢃu hiꢆu quꢇ kinh tꢑ cây Hꢟ Tiêu trên ꢂꢍa bàn nghiên cꢏu

- ꢔꢘ xuꢕt giꢇi pháp sꢩ dꢙng ꢂꢕt trꢟng cây Hꢟ Tiêu

Yêu cꢊu:

- Thu thꢁp tài liꢆu vꢘ ꢂiꢘu kiꢆn tꢀ nhiên, kinh tꢑ - xã hꢓi cꢌa xã Vꢜnh Thành.

- Tìm hiꢃu, nghiên cꢏu ꢂưꢈc các yêu cꢋu sinh thái cꢌa cây Hꢟ Tiêu.

- ꢔánh giá hiꢆn trꢚng sꢩ dꢙng ꢂꢕt tꢚi ꢂꢍa bàn nghiên cꢏu

- ꢔꢘ xuꢕt các giꢇi ꢂꢃ phát triꢃn cây Hꢟ Tiêu trên ꢂꢍa bàn xã Vꢜnh Thành

4

CHꢕƠNG 1: TꢖNG QUAN CÁC VꢗN ꢎꢘ CꢓN NGHIÊN CꢙU

1.1. Cꢚ sꢛ lý luꢜn cꢋa ꢉꢝ tài

1.1.1. Khái niệm đất nông nghiệp, vai trò và ý nghĩa của đất nông nghiệp

a. Khái niệm đất nông nghiệp

ꢔꢕt nông nghiꢆp (ký hiꢆu NNP) là ꢂꢕt sꢩ dꢙng vào mꢙc ꢂích sꢇn xuꢕt,

nghiên cꢏu, thí nghiꢆm vꢘ nông nghiꢆp, lâm nghiꢆp, nuôi trꢟng thꢌy sꢇn, làm muꢅi

và mꢙc ꢂích bꢇo vꢆ, phát triꢃn rꢴng. ꢔꢕt nông nghiꢆp bao gꢟm ꢂꢕt sꢇn xuꢕt nông

nghiꢆp, ꢂꢕt lâm nghiꢆp, ꢂꢕt nuôi trꢟng thꢌy sꢇn, ꢂꢕt làm muꢅi và ꢂꢕt nông nghiꢆp

khác [5].

b. Vai trò và ý nghĩa của đất nông nghiệp

ꢔꢕt ꢂai là tài nguyên vô cùng quý giá, là ꢂiꢘu kiꢆn cho sꢀ sꢅng cꢌa ꢂꢓng -

thꢀc vꢁt và con ngưꢖi trên trái ꢂꢕt. ꢔꢕt ꢂai là ꢂiꢘu kiꢆn rꢕt cꢋn thiꢑt ꢂꢃ con ngưꢖi

tꢟn tꢚi và tái sꢇn xuꢕt các thꢑ hꢆ kꢑ tiꢑp nhau cꢌa loài ngưꢖi. Nó tham gia vào tꢕt cꢇ

các ngành kinh tꢑ xã hꢓi. Tuy vꢁy, ꢂꢅi vꢊi tꢴng ngành cꢙ thꢃ ꢂꢕt ꢂai có vꢍ trí khác

nhau.

Trong nông nghiꢆp nói chung và ngành trꢟng trꢝt nói riêng, ꢂꢕt ꢂai có vꢍ trí

ꢂꢞc biꢆt. ꢔꢕt ꢂai là tư liꢆu sꢇn xuꢕt chꢌ yꢑu, ꢂꢞc biꢆt và không thꢃ thay thꢑ. ꢔꢞc biꢆt

vì ꢂꢕt ꢂai vꢴa là ꢂꢅi tương lao ꢂꢓng, vꢴa là tư liꢆu lao ꢂꢓng. Nó là ꢂꢅi tương lao

ꢂꢓng vì ꢂꢕt ꢂai chꢍu sꢀ tác ꢂꢓng cꢌa con ngưꢖi trong sꢇn xuꢕt như: cày, bꢴa, xꢊi,...

ꢂꢃ có môi trưꢖng tꢅt cho sinh vꢁt phát triꢃn. ꢔꢕt ꢂai là tư liꢆu lao ꢂꢓng vì nó phát

huy tác dꢙng như mꢓt công cꢙ lao ꢂꢓng. Con ngưꢖi sꢩ dꢙng ꢂꢕt ꢂai ꢂꢃ trꢟng trꢝt và

chꢄn nuôi. Không có ꢂꢕt ꢂai thì không có sꢇn xuꢕt nông nghiꢆp. Vꢊi sinh vꢁt, ꢂꢕt

ꢂai không chꢷ là môi trưꢖng sꢅng, mà còn là nguꢟn cung cꢕp dinh dưꢉng cho cây

trꢟng. Nꢄng suꢕt cây trꢟng, vꢁt nuôi phꢙ thuꢓc rꢕt nhiꢘu vào chꢕt lưꢈng ꢂꢕt ꢂai.

Diꢆn tích, chꢕt lưꢈng cꢌa ꢂꢕt quy ꢂꢍnh lꢈi thꢑ so sánh cꢌa mꢺi vùng cꢻng như cơ

5

cꢕu sꢇn xuꢕt cꢌa tꢴng nông trꢚi và cꢌa cꢇ vùng. Vì vꢁy, viꢆc quꢇn lý, sꢩ dꢙng ꢂꢕt

ꢂai nói chung cꢻng như ꢂꢕt nông nghiꢆp nói riêng mꢓt cách ꢂúng hưꢊng, có hiꢆu

quꢇ sꢼ góp phꢋn làm tꢄng thu nhꢁp, ꢎn ꢂꢍnh kinh tꢑ, chính trꢍ xã hꢓi.

Bên cꢚnh ꢂó, mꢓt bꢓ phꢁn lꢊn ꢂꢕt ngꢁp nưꢊc: các ꢂꢋm lꢋy, sông ngòi, kênh

rꢚch, rꢴng ngꢁp mꢞn, các vꢻng, vꢍnh ven biꢡn, hꢟ nưꢊc nhân tꢚo... còn có nhiꢘu vai

trò quan trꢝng khác. ꢔây là nơi cung cꢕp nhiên liꢆu, thꢏc ꢄn, là nơi diꢡn ra các hoꢚt

ꢂꢓng giꢇi trí, nuôi trꢟng thꢌy sꢇn, lưu trꢗ các nguꢟn gen quý hiꢑm. Ngoài ra, ꢂꢕt

nông nghiꢆp cꢻng ꢂóng vai trò quan trꢝng trong viꢆc lꢝc nưꢊc thꢇi, ꢂiꢘu hòa dòng

chꢇy (giꢇm lꢻ lꢙt và hꢚn hán), ꢂiꢘu hóa khí hꢁu ꢂꢍa phương, chꢅng xói lꢛ ꢛ bꢖ biꢃn,

ꢎn ꢂꢍnh mꢚch nưꢊc ngꢋm cho nguꢟn sꢇn xuꢕt nông nghiꢆp, tích lꢻy nưꢊc ngꢋm, là

nơi cư trú cꢌa các loài chim, phát triꢃn du lꢍch,...

1.1.2. Đặc điểm kinh tế của đất nông nghiệp

Trên phương diꢆn kinh tꢑ, ꢂꢕt nông nghiꢆp có nhꢗng ꢂꢞc ꢂiꢃm cơ bꢇn sau:

* Đất đai là tư liệu sản xuất đặc biệt không thể thay thế

Nét ꢂꢞc biꢆt cꢌa loꢚi tư liꢆu sꢇn xuꢕt này chính là sꢀ khác biꢆt vꢊi các tư liꢆu

sꢇn xuꢕt khác trong quá trình sꢩ dꢙng. Các tư liꢆu sꢇn xuꢕt khác sau mꢓt thꢖi gian

sꢩ dꢙng sꢼ bꢍ hao mòn và hꢐng hóc, còn ꢂꢕt ꢂai nꢑu sꢩ dꢙng hꢈp lý, khoa hꢝc sꢼ lꢚi

càng tꢅt hơn. ꢔꢞc ꢂiꢃm này có ꢂưꢈc là do ꢂꢕt ꢂai có ꢂꢓ phì nhiêu. Tùy theo mꢙc

ꢂích khác nhau, ngưꢖi ta chia ꢂꢓ phì thành các loꢚi khác nhau. Cꢙ thꢃ là:

- Độ phì tự nhiên: ꢂưꢈc tꢚo ra do quá trình phong hóa tꢀ nhiên. ꢔꢓ phì loꢚi này gꢒn

vꢊi thuꢓc tính lý - hóa - sinh hꢝc cꢌa ꢂꢕt và môi trưꢖng xung quanh.

- Độ phì nhân tạo: có ꢂưꢈc là do kꢑt quꢇ cꢌa sꢀ tác ꢂꢓng có ý thꢏc cꢌa con ngưꢖi,

bꢹng cách áp dꢙng hꢆ thꢅng canh tác hꢈp lý, có cꢄn cꢏ khoa hꢝc ꢂꢃ thꢐa mãn mꢙc

ꢂích cꢌa con ngưꢖi (làm ꢂꢕt, chꢄm sóc, luân canh, xen canh cây trꢟng và tưꢊi tiêu).

6

- Độ phì tiềm tàng: là hàm lưꢈng các chꢕt dinh dưꢉng có trong ꢂꢕt ꢛ mꢓt thꢖi ꢂiꢃm

nhꢕt ꢂꢍnh. ꢔꢓ phì nhiêu loꢚi này là kꢑt quꢇ cꢌa sꢀ tác ꢂꢓng tꢎng hꢈp các nhân tꢅ tꢀ

nhiên và nhân tꢚo.

- Độ phì kinh tế: là ꢂꢓ phì nhiêu mà con ngưꢖi ꢂã khai thác sꢩ dꢙng cho mꢙc ꢂích

kinh tꢑ thông qua sꢀ hꢕp thꢙ và chuyꢃn hóa cꢌa cây trꢟng sau mꢓt quá trình sꢇn

xuꢕt.

Tꢴ ꢂꢞc ꢂiꢃm này, trong nông nghiꢆp cꢋn phꢇi quꢇn lý ꢂꢕt ꢂai mꢓt cách chꢞt

chꢼ, theo quy ꢂꢍnh cꢌa Luꢁt ꢂꢕt ꢂai; phân loꢚi ꢂꢕt ꢂai mꢓt cách chính xác; bꢅ trí sꢇn

xuꢕt nông nghiꢆp mꢓt cách hꢈp lý; thꢀc hiꢆn chꢑ ꢂꢓ canh tác thích hꢈp ꢂꢃ tꢄng nꢄng

suꢕt ꢂꢕt ꢂai, giꢗ gìn và bꢇo vꢆ tài nguyên ꢂꢕt.

* Diện tích đất có hạn

Diꢆn tích ꢂꢕt là có hꢚn do giꢊi hꢚn cꢌa tꢴng nông trꢚi, tꢴng hꢓ nông dân,

tꢴng vùng và phꢚm vi lãnh thꢎ cꢌa tꢴng quꢅc gia. Sꢀ giꢊi hꢚn vꢘ diꢆn tích ꢂꢕt nông

nghiꢆp còn thꢃ hiꢆn ꢛ khꢇ nꢄng có hꢚn cꢌa hoꢚt ꢂꢓng khai hoang, khꢇ nꢄng tꢄng vꢙ

trong tꢴng ꢂiꢘu kiꢆn cꢙ thꢃ. Quꢽ ꢂꢕt nông nghiꢆp có hꢚn và ngày càng trꢛ nên khan

hiꢑm do nhu cꢋu ngày càng cao vꢘ ꢂꢕt ꢂai cꢌa quá trình ꢂô thꢍ hóa, công nghiꢆp hóa

cꢻng như ꢂáp ưng nhu cꢋu ꢂát ꢛ khi dân sꢅ ngày mꢓt gia tꢄng. ꢔꢞc ꢂiꢃm này ꢇnh

hưꢛng ꢂꢑn khꢇ nꢄng duy trì và mꢛ rꢓng quy mô sꢇn xuꢕt nông nghiꢆp.

* Vị trí đất đai là cố định

Các tư liꢆu sꢇn xuꢕt khác có thꢃ ꢂưꢈc di chuyꢃn trong quá trình sꢩ dꢙng tꢴ vꢍ

trí này sang vꢍ trí khác thuꢁn lꢈi hơn, nhưng ꢂꢅi vꢊi ꢂꢕt ꢂai viꢆc làm ꢂó là không thꢃ.

Chúng ta không thꢃ di chuyꢃn ꢂưꢈc ꢂꢕt ꢂai theo ý muꢅn mà chꢷ có thꢃ canh tác trên

nhꢗng vꢍ trí ꢂꢕt ꢂai ꢂã có sꢾn. Chính vꢍ trí cꢅ ꢂꢍnh ꢂã quy ꢂꢍnh tính chꢕt hóa - lý - sinh

cꢌa ꢂꢕt ꢂai ꢂꢟng thꢖi cꢻng góp phꢋn hình thành nên nhꢗng lꢈi thꢑ so sánh nhꢕt ꢂꢍnh

vꢘ sꢇn xuꢕt nông nghiꢆp.

7

Tꢴ viꢆc nghiên cꢏu ꢂꢞc ꢂiꢃm này cꢋn phꢇi bꢅ trí sꢇn xuꢕt hꢈp lý cho tꢴng

vùng ꢂꢕt phù hꢈp vꢊi lꢈi thꢑ so sánh và nhꢗng hꢚn chꢑ cꢌa vùng; thꢀc hiꢆn quy

hoꢚch, phân bꢎ ꢂꢕt ꢂai cho các mꢙc tiêu sꢩ dꢙng mꢓt cách thích hꢈp; xây dꢀng cơ

sꢛ hꢚ tꢋng, nhꢕt là hꢆ thꢅng thꢌy lꢈi, giao thông cho tꢴng vùng ꢂꢃ tꢚo ꢂiꢘu kiꢆn sꢩ

dꢙng ꢂꢕt tꢅt hơn.

* Đất đai là sản phẩm của tự nhiên

ꢔꢕt ꢂai là sꢇn phꢵm mà tꢀ nhiên ban tꢞng cho con ngưꢖi. Song, thông qua

lao ꢂꢓng ꢂꢃ thꢐa mãn mong muꢅn cꢌa mình, con ngưꢖi làm thay ꢂꢎi giá trꢍ và ꢂꢓ

phì nhiêu cꢌa ꢂꢕt ꢂai. ꢔꢕt ꢂai xuꢕt hiꢆn, tꢟn tꢚi ngoài ý muꢅn chꢌ quan cꢌa con

ngưꢖi và thuꢓc sꢛ hꢗu chung cꢌa toàn xã hꢓi. Tuy nhiên, Luꢁt ꢂꢕt ꢂai cꢻng khꢿng

ꢂꢍnh quyꢘn sꢩ dꢙng ꢂꢕt nông nghiꢆp sꢼ thuꢓc vꢘ ngưꢖi sꢇn xuꢕt. Nông dân có

quyꢘn sꢩ dꢙng, chuyꢃn nhưꢈng, thꢴa kꢑ, thꢑ chꢕp và thuê mưꢊn ꢂꢕt [5].

1.1.3. Tổng quan về tình hình nghiên cứu đánh giá đất và những nhân tố ảnh

hưởng đến việc sử dụng đất

a. Các phương pháp đánh giá đất đai trên thế giới

Yêu cꢋu vꢘ lương thꢀc tꢄng lên không ngꢴng do sꢀ gia tꢄng dân sꢅ ꢂã tác

ꢂꢓng mꢚnh mꢼ ꢂꢑn nꢘn sꢇn xuꢕt nông nghiꢆp. Hàng nꢄm, dân sꢅ trên thꢑ giꢊi tꢄng

79 triꢆu ngưꢖi. Tꢄng dân sꢅ tꢁp trung chꢌ yꢑu ꢛ các nưꢊc ꢂang phát triꢃn. Chính vì

vꢁy nꢘn nông nghiꢆp ꢂang chꢍu mꢓt sꢏc ép nꢞng nꢘ. Mꢞc dù ta có thꢃ nhꢁn thꢕy rõ

là nhꢖ kꢑt quꢇ cꢌa quá trình thâm canh, quay vòng sꢩ dꢙng ꢂꢕt mà chúng ta giꢇi

quyꢑt ꢂưꢈc ꢂáng kꢃ nhꢗng nhu cꢋu cꢕp thiꢑt cꢌa con ngưꢖi. Tuy nhiên quá trình sꢩ

dꢙng tài nguyên mꢓt cách quá mꢏc ꢂã làm không ít diꢆn tích canh tác bꢍ thoái hóa

suy kiꢆt trên toàn cꢋu. Cùng vꢊi sꢀ xói mòn ꢂꢕt ngày càng diꢡn ra mꢚnh mꢼ là các

hꢓi chꢏng thoái hóa ꢂꢕt ꢂai như: suy giꢇm hàm lưꢈng hꢗu cơ ꢂꢕt, sꢀ thay ꢂꢎi tính

chꢕt hóa hꢝc cꢌa ꢂꢕt: hóa chua (do sꢩ dꢙng phân hóa hꢝc trong nông nghiꢆp), mꢞn

hóa; thay ꢂꢎi tính chꢕt vꢁt lý cꢌa ꢂꢕt; thay ꢂꢎi tính chꢕt sinh hꢝc; sa mꢚc hóa: sꢀ cꢚn

kiꢆt nguꢟn nưꢊc, sꢀ suy giꢇm các quꢋn thꢃ sinh vꢁt sꢅng trong ꢂꢕt ngày càng nhiꢘu.

8

Hꢆ thꢅng sꢩ dꢙng ꢂꢕt cꢻng như phương thꢏc quꢇn lý ꢂꢕt ꢂai theo kiꢃu truyꢘn thꢅng

ꢂã bꢍ thay ꢂꢎi. Theo Julian Damanski,1998 “ꢔꢕt canh tác phꢇi chꢍu tác ꢂꢓng cꢌa các

quá trình thâm canh cao trong khi sꢩ dꢙng lꢚi không còn giai ꢂoꢚn bꢐ hóa, do ꢂó

các hꢆ thꢅng duy trì ꢂꢓ phì ꢂꢕt có hiꢆu quꢇ cùng vꢊi quá trình sꢩ dꢙng ꢂꢕt theo kiꢃu

tꢀ nhiên trưꢊc ꢂây không còn áp dꢙng nꢗa”. Do ꢂó cꢋn phꢇi tìm ra nhꢗng giꢇi pháp

thích hꢈp nhꢹm bꢎ trꢈ cho các hꢆ thꢅng quꢇn lý sꢩ dꢙng ꢂꢃ bꢇo vꢆ nguꢟn tài

nguyên ꢂꢕt ꢂai và hꢚn chꢑ tꢊi mꢏc thꢕp nhꢕt nhꢗng tác ꢂꢓng xꢕu do quá trình sꢩ

dꢙng ꢂꢕt gây ra. Trong thꢀc tꢑ viꢆc sꢩ dꢙng ꢂꢕt phꢙ thuꢓc vào nhiꢘu yꢑu tꢅ như:

- Các nhu cꢋu và mꢙc ꢂích sꢩ dꢙng.

- ꢔꢞc tính ꢂꢕt ꢂai (thꢎ nhưꢉng, khí hꢁu, chꢑ ꢂꢓ nưꢊc…)

- Yꢑu tꢅ kinh tꢑ và trꢛ ngꢚi vꢘ nhꢗng ꢂiꢘu kiꢆn tꢀ nhiên, xã hꢓi…

Vì vꢁy, ꢂꢃ ꢂưa ꢂưꢈc ra các quyꢑt ꢂꢍnh sꢩ dꢙng ꢂꢕt mꢓt cách ꢂúng ꢂꢒn, rõ

ràng cꢋn phꢇi thu thꢁp và xꢩ lý ꢂưꢈc mꢓt cách ꢂꢋy ꢂꢌ các thông tin, không chꢷ riêng

vꢘ ꢂiꢘu kiꢆn tư nhiên cꢌa ꢂꢕt ꢂai mà cꢇ các ꢂiꢘu kiꢆn kinh tꢑ xã hꢓi có liên quan ꢂꢑn

mꢙc ꢂích sꢩ dꢙng, tꢴ ꢂó ꢂưa ra các lꢀa chꢝn trong viꢆc sꢩ dꢙng ꢂꢕt cho ngưꢖi sꢩ

dꢙng, quá trình này ꢂưꢈc biꢑt như là mꢓt quá trình ꢂánh giá khꢇ nꢄng sꢩ dꢙng ꢂꢕt

thích hꢈp. Viꢆc ꢂánh giá ꢂꢕt ꢂai thꢀc sꢀ mꢊi ra ꢂꢖi tꢴ nhꢗng thꢁp niên 50 cꢌa thꢃ kꢷ

20 và nó ꢂưꢈc nhìn nhꢁn như là mꢓt sꢀ nꢺ lꢀc quan trꢝng, ꢂúng lúc cꢌa con ngưꢖi

nhꢹm bꢇo vꢆ nguꢟn tài nguyên ꢂꢕt ꢂai quý báu và hưꢊng ꢂꢑn mꢙc tiêu phát triꢃn

bꢘn vꢗng cho sꢇn xuꢕt nông nghiꢆp. Tuy nhiên cꢻng phꢇi khꢿng ꢂꢍnh “Viꢆc ꢂánh

giá sꢩ dꢙng ꢂꢕt ꢂã xuꢕt hiꢆn khi mà nhꢗng kꢑt quꢇ nghiên cꢏu có tình riêng rꢼ vꢘ

ꢂꢞc ꢂiꢃm, tính chꢕt ꢂꢕt không cung cꢕp ꢂꢋy ꢂꢌ nhꢗng thông tin và không ꢂáp ꢏng

ꢂưꢈc mꢓt cách ꢂꢋy ꢂꢌ ꢂꢅi vꢊi hình thꢏc và hiꢆu quꢇ trong sꢩ dꢙng ꢂꢕt” (FAO,1993)

FAO (1976) ꢂã ꢂꢍnh nghꢜa vꢘ ꢂánh giá ꢂꢕt ꢂai: ꢔánh giá ꢂꢕt ꢂai là quá trình

so sánh, ꢂꢅi chiꢑu nhꢗng tính chꢕt vꢅn có cꢌa vꢚt ꢂꢕt cꢋn ꢂánh giá vꢊi nhꢗng tính

chꢕt ꢂꢕt ꢂai theo yêu cꢋu cꢌa ꢂꢅi tưꢈng sꢩ dꢙng. Hiꢆn nay có nhiꢘu quan ꢂiꢃm,

trưꢖng phái ꢂánh giá ꢂꢕt khác nhau, tùy theo mꢙc ꢂích và ꢂiꢘu kiꢆn cꢙ thꢃ mà mꢺi

9

quꢅc gia ꢂã ꢂꢘ ra nꢓi dꢙng và phương pháp ꢂánh giá ꢂꢕt cꢌa mình. Có nhiꢘu

phương pháp khác nhau nhưng nhìn chung có hai khuynh hưꢊng:

- ꢔánh giá ꢂꢕt theo ꢂiꢘu kiꢆn tꢀ nhiên có xem xét tꢊi ꢂiꢘu kiꢆn kinh tꢑ - xã hꢓi.

- ꢔánh giá kinh tꢑ ꢂꢕt chꢷ xem xét tꢊi nhꢗng ꢂiꢘu kiꢆn tꢀ nhiên.

ꢔánh giá ꢂꢕt ꢂai ꢂưa ra nhiꢘu phương pháp khác nhau ꢂꢃ giꢇi thích hoꢞc dꢀ ꢂoán

viꢆc sꢩ dꢙng tiꢘm nꢄng ꢂꢕt ꢂai (tꢴ phương pháp thông thưꢖng ꢂꢑn mô tꢇ bꢹng máy tính).

Có thꢃ tóm tꢒt ꢂánh giá ꢂꢕt bꢹng 2 phương pháp cơ bꢇn sau:

- ꢔánh giá vꢘ mꢞt tꢀ nhiên dưa trên phương pháp thông sꢅ

- ꢔánh giá ꢂꢕt vꢘ mꢞt tꢀ nhiên theo ꢂꢍnh lưꢈng trên các mô hình mô phꢐng

quá trình ꢂꢍnh lưꢈng

Dù là phương pháp nào thì cꢻng phꢇi lꢕy ꢂꢕt ꢂai làm nꢘn và loꢚi sꢩ dꢙng ꢂꢕt

cꢙ thꢃ ꢂꢃ ꢂánh giá, kꢑt quꢇ ꢂưꢈc thꢃ hiꢆn bꢹng các bꢇn ꢂꢟ, báo cáo và các sꢅ liꢆu

thꢅng kê.

Qua quá trình nghiên cꢏu và phát triꢃn, ꢂánh giá ꢂꢕt ꢂai hình thành nhꢗng

phương pháp sau ꢂây:

* Khái quát về đánh giá đất theo FAO

Thꢕy rõ ꢂưꢈc tꢋm quan trꢝng cꢌa công tác ꢂánh giá, phân hꢚng ꢂꢕt ꢂai là cơ

sꢛ cho viꢆc quy hoꢚch sꢩ dꢙng ꢂꢕt, tꢎ chꢏc FAO ꢂã tꢁp hꢈp các nhà khoa hꢝc ꢂꢕt

và các chuyên gia ꢂꢋu ngành vꢘ nông nghiꢆp ꢂꢃ tꢎng hꢈp các kꢑt quꢇ và kinh

nghiꢆm ꢂánh giá ꢂꢕt ꢂai cꢌa các nưꢊc, xây dꢀng nên tài liꢆu “ꢔꢘ cương ꢂánh giá ꢂꢕt

ꢂai” (FAO, 1976).

ꢔꢘ cương cꢻng ꢂưa ra nhꢗng nguyên tꢒc ꢂánh giá ꢂꢕt sau:

- Mꢏc ꢂꢓ thích hꢈp cꢌa ꢂꢕt ꢂai ꢂưꢈc ꢂánh giá, phân hꢚng cho các loꢚi sꢩ

dꢙng ꢂꢕt cꢙ thꢃ.

- Viꢆc ꢂánh giá yêu cꢋu có sꢀ so sánh giꢗa lꢈi nhuꢁn thu ꢂưꢈc và ꢂꢋu tư cꢋn

thiꢑt trên các loꢚi ꢂꢕt khác nhau.