Đào tạo ngành tạo dáng công nghiệp với mô hình học tập tại xưởng

24

Tạp chí Khoa học Viện Đại học Mở Hà Nội 57 (07/2019) 24-32

ĐÀO TẠO NGÀNH TẠO DÁNG CÔNG NGHIỆP

VỚI MÔ HÌNH HỌC TẬP TẠI XƯỞNG

INDUSTRIAL DESIGN TRAINING

WITH THE LEARNING MODEL IN THE FACTORY

Trần Thanh Nam *¹

Ngày tòa soạn nhận được bài báo: 2/01/2019

Ngày nhận kết quả phản biện đánh giá: 4/7/2019

Ngày bài báo được duyệt đăng: 26/7/2019

Tóm tắt: Trước sự phát triển của khoa học công nghệ, cũng như đòi hỏi về nguồn nhân lực

của ngành Tạo dáng sản phẩm công nghiệp ngày càng cao. Đứng trước ngưỡng cửa của cuộc cách

mạng 4.0, việc đào tạo ngành Tạo dáng sản phẩm công nghiệp bộc lộ nhiều bất cập và thiếu hiệu

quả, dẫn đến sự kém hấp dẫn của ngành học, không đáp ứng được những đòi hỏi của sự phát triển

kinh tế xã hội. Các cơ sở đạo tạo mỹ thuật ứng dụng phải tự điều chỉnh và làm mới mình, cập nhật

và thiết kế lại chương trình đào tạo, cân đối hài hòa giữa lý thuyết và thực hành. Mô hình học tập

tại xưởng đem lại những ích lợi thiết thực, giúp sinh viên hoàn thiện các kỹ năng sáng tạo trong

điều kiện thực tế. Song song với việc trau dồi kiến thức, việc học tập đi đôi với thực hành dưới sự

hướng dẫn của chuyên gia, các nhà chuyên môn giúp sinh viên tự tin và có đủ năng lực hoạt động

nghề nghiệp sau khi ra trường.

Từ khóa : Mỹ thuật ứng dụng, tạo dáng sản phẩm công nghiệp, chương trình đào tạo, học tập tại

xưởng tạo dáng.

Abstract: The development of science and technology and the increasing demand for human

resources of Industrial Product Design, at the threshold of the 4.0 revolution, the training of

Industrial Product Design reveals many shortcomings and inefficiencies, leading to the unattractive

of the study, failing to meet the requirements of socio-economic development. Applied fine art

training units must adjust and refresh themselves, update and redesign the training program to

harmonize and balance the theory and practice. The learning model at the factory brings practical

benefits to help students improve their creative skills in real contexts. In parallel with cultivating

knowledge, the students' learning is practiced under the guidance of experts and teachers. Thanks to

that, students are confident and capable of professional activities after graduation.

Keywords: Applied fine arts, industrial product design, training programs, models, factory.

¹* Trường Đại học Kiến trúc TP. Hồ Chí Minh

Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion

25

trường hợp ngành Đồ họa ở trường Đại học

Nghệ thuật Huế. Trên thế giới, ngành Thiết

kế - Tạo dáng công nghiệp luôn nằm trong

10 nghề mà giới trẻ lựa chọn. Rõ ràng là,

mỹ thuật ứng dụng đang có sức hút rất lớn

đối với người học trong sự chuyển biến

nhanh chóng của nền kinh tế của đất nước.

Hàng hóa được sản xuất nhiều hơn, người

tiêu dùng cũng có những đòi hỏi khắt khe

hơn với các sản phẩm công nghiệp. Tạo

dáng sản phẩm công nghiệp là đòn bẩy

quan trọng trong cuộc cạnh tranh giữa các

nhà sản xuất khác nhau. Mẫu mã đa dạng,

có sức cuốn hút về mặt thị giác, hấp dẫn

người tiêu dùng là động lực thúc đẩy sản

xuất hàng hóa. Do đó, nhu cầu về nguồn

nhân lực tạo dáng sản phẩm công nghiệp

càng bức thiết hơn bao giờ hết. Các Nhà

thiết kế mẫu mã - những Nhà tạo dáng sản

phẩm công nghiệp là những người thực

hiện kế hoạch sáng tạo, tạo ra các đồ vật,

không chỉ đáp ứng nhu cầu sử dụng, mà

còn phải đem đến sự hấp dẫn bên ngoài.

Họ là những chuyên gia quyết định hình

dáng bên ngoài sản phẩm và các đặc tính

của các mặt hàng khác nhau được sản xuất

theo dây chuyền công nghiệp. Công việc

của một nhà thiết kế công nghiệp là quy

trình đưa ra những đặc điểm thẩm mỹ của

sản phẩm. Bao gồm: 1- phác thảo ý tưởng,

2 - làm mô hình, 3 - tạo mẫu sản phẩm và 4

- sản xuất thử nghiệm. Khả năng biến hàng

hoá thành sản phẩm mang nghệ thuật tính,

đã trở thành bằng chứng cho sự phát triển

kinh tế ở mỗi quốc gia. Nhưng, hiện nay đa

số sinh viên ở các trường đào tạo Tạo dáng

sản phẩm chỉ có thể làm tốt công đoạn 1 và

2. Còn để tạo ra mẫu sản phẩm có thể

thuyết phục nhà sản xuất, đang còn hạn

chế.

1. Đặt vấn đề

Khoa học công nghệ phát triển

không ngừng trên thế giới và có ảnh hưởng

to lớn đến ngành Tạo dáng sản phẩm công

nghiệp, nhất là trong giai đoạn khời đầu

của cuộc cách mạng 4.0 tại VN. Do đó,

việc nhận diện lại chương trình đào tạo và

phương pháp giảng dạy của ngành nghệ

thuật non trẻ này ở nước ta là vô cùng cần

thiết. Cùng với thực tiễn phát triển kinh tế -

xã hội của đất nước trong giai đoạn hiện

nay, trước thực trạng đào tạo mỹ thuật ứng

dụng có nhiều bất cập tại các cơ sở đào tạo

trong cả nước. Chúng ta mạnh dạn vạch ra

những yếu kém, thiếu cập nhật trong

chương trình đào tạo, cũng như những ngộ

nhận về khối lượng tri thức cần trang bị

cho sinh viên. Tình trạng nhiều sinh viên

sau khi tốt nghiệp yếu về kỹ năng nghề

nghiệp, thậm chí không thề hành nghề

đang là vấn đề lớn đối với các doanh

nghiệp. Nhu cầu về nguồn nhân lực trong

lĩnh vực tạo dáng sản phẩm công nghiệp

ngày càng lớn. Nhưng để đáp ứng được

chuẩn đầu ra cho sinh viên, đang là thách

thức lớn của gần 40 cơ sở đào tạo mỹ thuật

ứng dụng trên toàn quốc. Những cuộc khảo

sát về tỉ lệ sinh viên sau khi tốt nghiệp có

việc làm chính là những con số biết nói, để

các cơ sơ đào tạo đánh giá lại chương trình

học và tự điều chỉnh lại mình. Trong cuộc

cạnh tranh khốc liệt về tuyển sinh, nhiều

cơ sở đào tạo đã làm công tác truyền thông

thương hiệu một cách hiệu quả, song đó

chỉ là biện pháp giải quyết tình thế. Vấn đề

đặt ra là để phát triển bền vững, các cơ sở

đào tạo phải quan tâm nâng cao chất lượng

giảng viên, đổi mới chương trình đào tạo

phù hợp với trào lưu chung của thế giới. Số

lượng thí sinh đăng ký tuyển sinh vào các

trường Mỹ thuật Tạo hình ngày càng giảm,

thậm chí phải đóng cửa ngành học như

Vấn đề đặt ra là các cơ sở đào tạo

phải thay đổi cách dạy và cách học như thế

26

Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion

nào để người học hội đủ những phẩm chất

của nhà thiết kế trong điều kiện hiện nay

của đấ nước. Đáp ứng được những yêu cầu

của doanh nghiệp – những người sử dụng

nguồn nhân lực.

nhà tạo dáng biến phác thảo trên bản vẽ 2D

thành sản phẩm cụ thể trong không gian

3D. Muốn làm được điều này, ngay khi

còn học tập trên nghế nhà trường, các nhà

tạo dáng tương lai phải có nhiều thời gian

thực hành, làm việc trong môi trường thực

tế. Các chương trình đạo tạo phải xây dựng

chuẩn đầu ra, trong đó kỹ năng thực hành

là một trong những tiêu chí quan trọng.

Nhưng trong thực tế, nhiều cơ sở đào tạo

không đủ điều kiện mở các xưởng thực

hành, thiếu trang thiết bị để thực tập.

Chính vì vậy, việc liên kết với các xưởng

thiết kế, tạo dáng, phân xưởng sản xuất

nhằm mục đích đưa sinh viên đến thực

hành, học tập với chuyên gia. Để đáp ứng

yêu cầu sử dụng nhân lực, cũng như đáp

ứng được nhu cầu xã hội phù hợp với thời

đại là: có năng lực sáng tạo, tính chuyên

nghiệp. Giáo dục đào tạo luôn gắn kết vối

thực tiễn cuộc sống. Vấn đề đặt ra là: sinh

viên ra trường phải sống bằng nghề nghiệp,

chứ không phải là những người chỉ bán ý

tưởng.

Sự tiến bộ không ngừng của khoa

học - công nghệ đã tác động đến ngành

Tạo dáng sản phẩm công nghiệp. Đã xuất

hiện những kỹ năng mới, khái niệm mới

trong thiết kế. Do đó, đòi hỏi phải có sự

cập nhật, bổ sung kiến thức trong chương

trình đào tạo ở các trường có đào tạo mỹ

thuật ứng dụng. Thậm chí xuất hiện những

xu hướng tổng hợp trong thiết kế, tạo dáng

công nghiệp. Vấn đề đặt ra là các nhà thiết

kế/ tạo dáng tương lai phải có kiến thức đa

dạng về các ngành nghệ thuật gần, kiến

thức liên ngành, cũng như kỹ năng hành

nghề mới đáp ứng được những yêu cầu đổi

mới trong cuộc cách mạng công nghiệp lần

thứ 4.

Từ thực tiễn kinh nghiệm giảng dạy

và làm nghề, người viết đề xuất một số ý

kiến và giải pháp như sau:

Được học tập và làm việc với các

chuyên gia – những người giỏi chuyên

môn, có kinh nghiệm hành nghề, sẽ mang

lại lợi ích thiết thực cho việc đào tạo

nghành nghề cho sinh viên. Quá trình làm

việc với họ giúp cho người học tích lũy

được nhiều kinh nghiệm của các thế hệ đi

trước. Giúp sinh viên tiết kiệm được thời

gian trải nghiệm nghề nghiệp. Được xem,

học hỏi các thao tác của chuyên gia giúp

họ hoàn thiện các kỹ năng nghề nghiệp

nhanh hơn. Những năm 70 - 80 của thế kỷ

XX, tại trường Cao đẳng Mỹ thuật Huế,

Ban Giám hiệu đã chủ động mời giảng dạy

về nghề khảm sành sứ Nghệ nhân Trương

Văn Lập (Cửu lập), nhờ vào tài năng của

mình đã được vua Bảo Đại phong hàm

“Cửu phẩm” vào năm 1936. Nghệ nhân

2. Đào tạo theo mô hình xưởng

2.1. Làm việc với chuyên gia

Cần phải xác định rằng đào tạo

ngành Tạo dáng sản phẩm công nghiệp là

đạo tạo nguồn lực làm nghề thiết kế, có kỹ

năng hành nghề được trang bị kiến thức ở

bậc đại học. Đảm bảo các tiêu chí về: Kiến

thức – Kỹ năng – Thái độ. Do đó, sinh viên

sau khi tốt nghiệp phải có khả năng hành

nghề, để thực hiện các công việc cụ thể của

nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Ý tưởng

sáng tạo sẽ được chắp cánh nếu người thiết

kế có kỹ năng biến chúng thành những sản

phẩm, có khả năng đưa vào sản xuất công

nghiệp, phục vụ nhu cầu thực tiễn của con

người. Khả năng thực tế hóa các sản phẩm

tạo dáng công nghiệp chỉ có ý nghĩa, nếu

Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion

27

chạm khắc gỗ Phan Thế Huề, nghệ nhân

cuối cùng của triều Nguyễn được mời làm

2.2. Học tập tại xưởng

Mô hình xưởng trong trường được

giảng viên Bộ môn Điêu khắc. Tuy không

biết chữ những phương pháp truyền miệng

của các cụ vô cùng độc đáo, đã truyền

ngọn lửa đam mê nghề nghiệp cho nhiều

thế hệ sinh viên. Nhưng hơn tất cả là tình

yêu, sự kế thừa tinh hoa mỹ thuật cổ truyền

mà cụ truyền cho các thế hệ con cháu.

các nước phương Tây áp dụng từ rất sớm,

cũng như việc làm quen với môi trường lao

động nghệ thuật, sản xuất sản phẩm công

nghiệp. Học tập và làm việc tại xưởng đem

lại những hiệu quả thiết thực, đó là khả

năng làm việc tập thể. Ngoài học từ chuyên

gia, họ còn học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau,

hợp tác trong công việc trong các dự án

lớn. Bởi lẽ, năng khiếu không phân đều

cho tất cả mọi người. Mỗi một sinh viên có

thế mạnh riêng của mình, họ sẽ chọn đúng

sở trường chuyên môn của mình trong quá

trình học tập. Đây là bài học vẫn còn

nguyên giá trị đến ngày hôm nay, do đó

việc mở những xưởng thiết kế, sản xuất

trong các cơ sở đào tạo là vô cùng cần thiết

để gắn kết học đi đôi với hành, cho sinh

viên khi đang còn ngồi trên ghế nhà

trường. Tránh những bỡ ngỡ, thiếu tự tin

khi bắt đầu hành nghề tại các doanh

nghiệp. Ngoài ra, làm việc trong môi

trường thực tế, được thấy kết quả công

việc của mình giúp cho họ nuôi dưỡng

những cảm xúc thẩm mỹ, yêu nghề hơn.

“Nghệ thuật phải là phương tiện chuyển tải

những cảm xúc làm rung động lòng người.

Cảm hứng sáng tạo chỉ có thể có trong quá

trình lao động. Nếu như Nhà thiết kế thiếu

sự rung cảm của tâm hồn Việt Nam, thì sản

phẩm không thể mang tính dân tộc” (1).

Điều này lý giải một phần tại sao có những

sản phẩm tạo dáng không phù hợp với tâm

lý thụ cảm nghệ thuật của người Việt, thiếu

cái “hồn” của sản phẩm và trở nên xa lạ

với đại đa số quần chúng nhân dân.

Ở nước Nga, các giảng viên giảng

dạy tại các trường Mỹ thuật Tạo hình, Mỹ

thuật Công nghiệp đều là các nhà chuyên

môn có uy tín, được nhà nước hay các

Viện Hàn lâm mời giảng dạy sau khi đã đạt

những thành tựu trong nghề nghiệp. Trong

các trường Mỹ thuật như Học viện Hàn

lâm Mỹ thuật quốc gia Surikov, Học viện

Hàn lâm Mỹ thuật Công nghiệp quốc gia

Stroganov, đều có các xưởng thực hành

như: xưởng đá, gỗ, thủy tinh, gốm…, điều

hành các xưởng này không phải các giáo

sư mà là các bậc thầy vễ kỹ thuật vật liệu

chuyên ngành. Trong lần tham quan, trao

đổi kinh nghiệm với trường Mỹ thuật

Lasalle (Singapore), người viết được

chứng kiến các chuyên gia nước ngoài

tham gia giảng dạy tại xưởng của trường.

Họ là những nhà thiết kế - tạo dáng có uy

tín, tên tuổi trên thế giới, được nhà trường

mời thỉnh giảng. Điều này không những

nâng cao vị thế, uy tín của trường, mà còn

giúp sinh viên mở rộng kiến thức và tầm

nhìn ra khỏi phạm vi một quốc gia.

H.1 Xưởng tạo dáng, Trường Nghệ thuật,

Tạo dáng và Truyền thông, Đại học

Nanyang Singapore. Nguồn: Tác giả.

28

Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion

móc, thiết bị mới bởi sự cạnh tranh khốc

liệt của thị trường. Việc liên kết đào tạo

với các doanh nghiệp sản xuất là vô cùng

quan trọng, giúp cho nhà trường lấp đầy

khoảng trống khi chưa có điều kiện đầu tư

máy móc hiện đại. Các sản phẩm mỹ thuật

công nghiệp đều gắn liền với nền công

nghiệp, không ai phủ nhận vai trò của máy

móc. Tạo dáng công nghiệp là một ngành

H.2. Xưởng thực hành chất liệu, Khoa Mỹ

thuật, trường Gangneung Wonji, thành

phố Gangwon – do, Hàn Quốc. Nguồn:

Tác giả.

của nghệ thuật tạo hình, công việc thiết kế

sản phẩm công nghiệp vẫn là hoạt động

nghệ thuật. Máy móc chỉ là công cụ hỗ trợ,

chúng không thể thay thế con người trong

sáng tạo nghệ thuật. Nhưng, để nâng cao

chất lượng sản xuất hàng hóa, các doanh

nghiệp sản xuất phải cập nhật công nghệ

mới, do đó việc liên kết với đào tạo giúp

sinh viên được hưởng lợi từ những đầu tư

trang bị của doanh nghiệp. Sinh viên được

tiếp cận với trang thiết bị hiện đại, giúp

cho sinh viên có những nhận thức mới

trong tư duy sáng tạo. Tạo dáng công

nghiệp là hoạt động sáng tạo trong lĩnh vực

sản xuất công nghiệp và thương mại. Do

đó, trong chương trình dạy và học phải gắn

kết đào tạo với cơ sở sản xuất sản phẩm

mỹ thuật công nghiệp. Việc thiết kế các bài

học phải gắn liền với nhu cầu thực tiễn, có

thể đưa vào sản xuất công nghiệp. Tránh

những trường hợp bài học xa rời thực tế

đất nước như tạo dáng xe ô tô, máy bay...

trong khi những nền công nghiệp này của

chúng ta còn non trẻ, chủ yếu là lắp ráp và

chuyển giao công nghệ với nước ngoài.

Nhà trường cần liên kiết với các doanh

nghiệp, xí nghiệp, xưởng sản xuất..., để

đưa sinh viên tham quan học tập, cũng như

thiết kế chương trình đào tạo gắn với thực

tế. Sinh viên sẽ được học tập trong môi

trường chuyên nghiệp, rèn luyện tác phong

công nghiệp. Nhà thiết kế - Nhà tạo dáng

tương lai, trong suốt quá trình học tập, phải

Lý thuyết phải gắn liền với thực

hành, trong quá trình tiếp thu lý thuyết tại

xưởng, sinh viên có điều kiện để thấy

người thầy thị phạm, thao tác trên máy

móc, thiết bị. Đây là những bài học từ thực

tế sinh động, giúp cho người học dễ nắm

bắt kiến thức hơn là những bài giảng lý

thuyết khô khan trên các giảng đường. Dạy

và học hiện nay mang tính truyền bá kiến

thức đại trà, do đó mô hình học tại xưởng

hướng đến đào tạo từng con người về kỹ

năng hành nghề. Trong quá trình học tại

xưởng, các kỹ năng của sinh viên sẽ được

bộc lộ và được tôi luyện. Được chứng kiến

cách làm việc của các chuyên gia giúp cho

sinh viên có những hứng thú trong công

việc. Bởi lẽ, một hành vi sáng tạo nhiều

khi gây nên niềm cảm hứng cho một hành

vi sáng tạo khác.

3. Lợi ích từ việc liên kết với các

doanh nghiệp trong đào tạo

Có nhiều cơ sở đào tạo cũng xây

dựng các xưởng thiết kế để phục vụ công

tác giảng dạy, song với máy móc thiết bị

còn lạc hậu, thiếu thực tế dẫn đến việc thực

hành chỉ mang tính hình thức và còn nặng

về lý thuyết suông. Các doanh nghiệp, nhà

máy, phân xưởng sản xuất sản phẩm công

nghiệp luôn luôn phải đầu tư trang bị máy

Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion

29

luôn giữ mối quan hệ mật thiết với các kỹ

thuật viên và các chuyên gia liên quan.

Mối quan hệ này nhằm mục đích đáp ứng

nhu cầu thực tế của người tiêu dùng, cũng

như tăng hiệu quả của quá trình sản xuất.

Nhằm thỏa mãn hài hòa giữa tính công

năng và tính thẩm mỹ. Mỹ thuật và khoa

học công nghệ luôn luôn đồng hành trong

các hoạt động sáng tạo sản phẩm mỹ thuật

ứng dụng. Đây là điều tất yếu khi đào tạo

ngành Tạo dáng công nghiệp.

thành thạo, nếu không đầu tư nhiều thời

gian thực hành, bởi lao động nghệ thuật

luôn là một quá trình mài dũa và khổ

luyện. Sản phẩm mỹ thuật ứng dụng của

người Việt phải phù hợp với nhân trắc

học cũng như tâm lý, tình cảm của cộng

đồng dân cư. Nếu không, các sản phẩm

đó sẽ không đáp ứng nhu cầu sử dụng của

người tiêu dùng.

Học tập trong các môi trường

sản xuất của các doanh nghiệp mang lại

lợi ích thiết thực. Những kiến thức mà

sinh viên thu được xuất phát từ thực tế

cuộc sống. Đó là những bài học sống

động, bổ ích mà họ mang theo trong hành

trang của mình sau khi tốt nghiệp.

4. Vai trò của giảng viên và sinh

viên trong đào tạo theo mô hình xưởng.

4.1. Đối với người dạy

H.3. Xưởng Thiết kế - tạo dáng phương

tiện giao thông, Học viện Hàn lâm Mỹ

thuật công nghiệp quốc gia Mátxcơva,

mang tên Stroganov, LB Nga. Nguồn:

https://www.ico-

Một trong những yếu tố quan trọng

trong việc nâng cao chất lượng đào tạo ở

các trường Mỹ thuật Ứng dụng, đó là chất

lượng đội ngũ giảng viên. Việc dạy nghề

luôn luôn gắn liền kinh nghiệm hành nghề,

cũng như uy tín về chuyên môn của người

thầy. Họ sẽ là những người đồng hành

cùng sinh viên trong các hoạt động sáng

tạo, chia sẻ kinh nghiệm, kỹ năng cũng

như truyền cảm hứng trong lao động nghệ

thuật. Điều hành công việc ở các xưởng tạo

dáng, ngoài các thầy/cô có thâm niên hoạt

động nghề nghiệp thì cần phải có sự tham

gia của các chuyên gia, kỹ thuật viên lành

nghề trong nhiều lĩnh vực khác nhau như:

tạo khuôn mẫu, vận hành máy in, máy cắt

lớp 3D..., hay các máy công cụ cầm tay.

Tất nhiên không phải người thầy nào cũng

có thể nắm vững tất cả các kỹ năng sử

dụng máy móc, công nghệ. Do đó, việc cập

nhật các kỹ năng cho giảng viên cũng góp

phần trau dồi chuyên môn, nghề nghiệp là

cần thiết.

d.org/2016/05/11/stroganov.php

Trong chương trình học, cần đưa ra

những bài tập cụ thể theo đặt hàng của

doanh nghiệp. Điều này vừa mang giá trị

thực tiễn, vừa làm quen với cách tự tiếp thị

và tiêu thụ sản phẩm. Từ đó, các doanh

nghiệp nhận ra những lợi ích mà thiết kế

sản phẩm có thể mang lại cho doanh

nghiệp của mình, xây dựng mối quan hệ

bền vững hai bên cùng có lợi. Ngoài ra,

các sản phẩm được doanh nghiệp đưa vào

sản xuất cũng tạo nguồn thu nhập cho sinh

viên khi đang còn học tập tại trường. Đây

là cách làm mà khoa Mỹ thuật của trường

Gangneung Wonji, thành phố Gangwon –

do, Hàn Quốc áp dụng.

Do thời gian học tập tại trường là

quá ít cho một chương trình đào tạo 4 – 5

năm. Sinh viên không thể có tay nghề

30

Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion

Trước đây để xây dựng đội ngũ

phần làm cho những bài giảng trở sinh

động, tạo nguồn cảm hứng cho người học.

Yếu tố nguồn nhân lực mang tính nòng cốt

trong chiến lược phát triển giáo dục.

giảng viên kế cận, các cơ sở đào tạo

thường chọn những sinh viên tốt nghiệp

xuất sắc, bồi dưỡng để trở thành những

người thầy. Sẽ không có gì sai khi họ tiếp

tục nâng cao trình độ, trau dồi nghề

nghiệp, tham gia các hoạt động sáng tạo

theo ngành nghề được đào tạo. Song, một

bộ phận không nhỏ các giảng viên trẻ thủ

phận, hài lòng với những gì mình đã có,

không hoạt động nghề nghiệp. Do đó, các

bài giảng trở nên khô khan vì thiếu kiến

thức thực tế. Khoa học công nghệ luôn

luôn biến đổi, nếu giảng viên không tham

gia hoạt động sáng tạo, không tự làm mới

mình, họ sẽ bị lạc hậu kém sức hấp dẫn đối

với sinh viên.

4.2. Đối với người học

Qúa trình học tập tại xưởng, sinh

viên được nghiên cứu, thực hành trong

môi trường thực tế. Họ phải tích cực chủ

động trong học tập, chứ không thụ động

tiếp nhận kiến thức từ người dạy. Phải biết

điểm yếu của mình để tự bổ sung kiến

thức, cũng như kỹ năng thực hành. Trong

các cuộc thi hay giao lưu với sinh viên

quốc tế, sinh viên Việt Nam thường rất

giỏi về lý thuyết, nhưng rất yếu về thực

hành. Đều này cũng dễ hiểu vì sinh viên ở

các nước tiên tiến được tiếp xúc với khoa

học công nghệ trước khi bước vào đại học.

Đất nước ta trên đà phát triển, khoảng cách

nhiều ngành công nghiệp còn xa đối với

thế giới. Do đó, chỉ có cách chủ động học

và tự học mới hy vọng bù đắp những

nhược điểm đó trong cuộc cách mạng công

nghiệp lần thứ 4.

Hiện nay tại trường Đại học Kiến

trúc Tp. Hồ Chí Minh, nơi đào tạo ngành

Kiến trúc, Mỹ thuật Công nghiệp, Kiến

trúc Nội thất đòi hỏi giảng viên phải đáp

ứng được các tiêu chí: là Nhà sư phạm,

Nhà khoa học và Nhà hoạt động chuyên

môn. Không phải tất cả những người giỏi

về chuyên môn đều có khả năng sư phạm,

nhưng khả năng truyền đạt kiến thức cho

người học là những yếu tố mang tính quyết

định trong đào tạo. Cùng với công tác

nghiên cứu khoa học để cập nhật thông tin,

khoa học công nghệ và thiết kế giáo trình,

giáo án phù hợp với những đòi hỏi về

nguồn nhân lực mỹ thuật ứng dụng trong

giai đoạn hiện nay. Ngoài ra, việc sử dụng

thông thạo ngoại ngữ trong giao tiếp,

nghiên cứ tư liệu nước ngoài cũng là một

lợi thế của giảng viên. Khi có các hoạt

động giao lưu quốc tế, hay mời chuyên gia

nước ngoài đến làm việc tại các xưởng.

Hoạt động nghề nghiệp của giảng viên

không chỉ thỏa mãn niềm đam mê sáng tạo,

tăng thu nhập, mà còn là hoạt động tích lũy

kinh nghiệm, trau dồi nghề nghiệp. Góp

Sinh viên phải ý thức được rằng

học tại xưởng là học tập và làm việc trong

môi trường sản xuất. Do đó, rèn luyện kỹ

năng làm việc trong môi trường công

nghiệp là hết sức cần thiết. Kỷ luật lao

động luôn luôn phải được tuân thủ nghiêm

nghặt trong môi trường sản xuất có nhiều

máy móc, thiết bị, có nhiều rủi ro về tai

nạn lao động. Xây dựng tác phong công

nghiệp, rèn luyện kỹ năng làm việc tập thể

là những điều bắt buộc đối với sinh viên

học theo mô hình xưởng.

Rèn luyện kỹ năng làm việc với

chuyên gia, kỹ thuật viên cũng vô cùng cần

thiết. Sinh viên phải biết tận dụng cơ hội

khi có điều kiện làm việc với họ. Hơn ai

hết, các chuyên gia là những người có kinh

nghiệm và kỹ năng thao tác trên các máy

Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion

31

công cụ. Đặt câu hỏi hay đề nghị thị phạm

mang đến những kiến thức hữu ích từ kinh

nghiệm thực tế, đó là cách học chủ động,

tiếp thu những kiến thức ngoài sách, vở.

Với sự phát triển của công nghệ

của nó đem lại cho những hoạt động sáng

tạo của nhà thiết kế. Song cũng cần phải

tỉnh táo khi xây dựng chương trình đào tạo,

để cân đối giữa các môn học lý thuyết và

thực hành một cách hợp lý. Việc họp tập

tại xưởng rèn luyện cho sinh viên biết vận

dụng tri thức kết hợp với kỹ năng. Mỹ

thuật ứng dụng vẫn là ngành sáng tạo nghệ

thuật. Máy móc, thiết bị chỉ là những công

cụ hỗ trợ cho hoạt động sáng tạo nghệ

thuật. Song, không rèn luyện kỹ năng làm

việc trong môi trường sản xuất, thì nhà tạo

dáng tương lai khó đáp ứng được yêu cầu

của nhà tuyển dụng. Không sử dụng thuần

thục công cụ sản xuất thì những ý tưởng

sáng tạo chỉ nằm trên trang giấy trắng. Tạo

dáng công nghiệp là hoạt động sáng tạo

trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp và

thương mại. Do đó, trong chương trình dạy

và học phải gắn kết đào tạo với cơ sở sản

xuất sản phẩm mỹ thuật công nghiệp. Nhà

trường cần liên kiết với các doanh nghiệp,

công ty, xưởng sản xuất..., để đưa sinh viên

tham quan học tập, cũng như thiết kế

chương trình đào tạo gắn với thực tế. Xây

dựng và tái đào tạo đội ngũ giảng viên để

đáp ứng được những đòi hỏi, thách thức và

đổi mới trong giáo dục đào tạo.

thông tin hiện nay, đã mang lại lớn ích to

lớn trong việc cập nhật, tiếp cận với các

sản phẩm mỹ thuật công nghiệp trong nước

và thế giới một cách dễ ràng. Đây là điều

kiện thuận lợi của cuộc cách mạng 4.0

mang lại. Do đó, việc thường xuyên cập

nhật các phần mềm thiết kế mới, hay nắm

vững kỹ năng sử dụng máy móc, thiết bị

mới là điều kiện tiên quyết cho sinh viên

hội nhập nhanh với công việc tại các doanh

nghiệp sau khi ra trường. Do đó, kỹ năng

tiếp thu công nghệ mới là điều kiện cần đối

với sinh viên khi còn học tập tại xưởng.

5. Kết luận:

Xuất phát từ vai trò của ngành Tạo

dáng sản phẩm công nghiệp trong bối cảnh

hiện nay. Cùng với những thách thức của

cuộc cách mạng 4.0, các cơ sở đào tạo Mỹ

thuật ứng dụng cần xem xét, điều chỉnh,

thiết lại chương trình đạo tạo, nhằm thỏa

mãn những đòi hỏi bức thiết trong tình

hình mới. Việc đưa mô hình học tập tại

xưởng là cần thiết, nhưng phải bám sát tình

hình thực tế đặc thù của tường địa phương.

Xây dựng chuẩn chuẩn đầu vào cũng như

chuẩn đầu ra phải đáp ứng hài hòa giữa lý

thuyết và thực hành; giữa tri thức và kỹ

năng. Dựa trên những dữ liệu cụ thể, được

thống kê từ thực tế của nền công nghiệp

hàng hóa, kinh tế, thương mại của đất

nước. Có như vậy, tính chất ứng dụng mới

đi vào thực tế sản xuất và đời sống một

cách hiệu quả, thiết thực. Sự bùng nổ của

khoa học công nghệ, có tác động mạnh đến

đến đào tạo tạo dáng sản phẩm công

nghiệp. Không ai có thể phủ nhận hiệu quả

Đào tạo ngành tạo dáng cần phải có

những chuyển biến cơ bản để đáp ứng

được những yêu cầu mang tính thời đại,

phù hợp với quy luật phát triển. Có như thế

mới thỏa mãn được nhu cầu sử dụng lao

động trong ngành công nghiệp sản xuất

hàng hóa, góp phần phát triển, xây dựng

thương hiệu cho ngành tạo dáng sản phẩm

mang nhãn hiệu Việt Nam./.

Tài liệu tham khảo:

1.Trần Thanh Nam, Đào tạo ngành Tạo dáng

công nghiệp với những thách thức của bối

cảnh kinh tế xã hội ở nước ta hiện nay, Tạp chí

32

Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion

Khoa học & Đào tạo, Trường Đại học Công

nghệ Sài gòn, số 1/2018, tr. 41 -48.

2.M. Cagan (2004), Hình thái học của nghệ

thuật, Phan Ngọc dịch, Nxb Hội Nhà văn,

Hà Nội.

4. Ocvirk, Stinson, Wingg, Bone, Cayton

(2006), Những nền tảng của mỹ thuật, lý

thuyết và thực hành, Lê Thành dịch, Nxb

Mỹ thuật, Hà Nội.

3. Cynthia Freeland, Một đề dẫn về lý thuyết

nghệ thuật, Nguyễn Như Huy dịch, Nxb Tri

thức, Hà Nội, 2010.

Địa chỉ tác giả: Trường Đại học Kiến trúc

TP. Hồ Chí Minh

Email: nam.tranthanh@uah.edu.vn