Ảnh hưởng của độ mặn và thức ăn đến sinh trưởng, tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa (Nerita balteata Reeve, 1855) giai đoạn trôi nổi

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

ẢNH HƯỞNG CỦA ĐỘ MẶN VÀ THỨC ĂN ĐẾN

SINH TRƯỞNG, TỶ LỆ SỐNG CỦA ẤU TRÙNG ỐC ĐĨA

(Nerita balteata Reeve, 1855) GIAI ĐOẠN TRÔI NỔI

EFFECTS OF SALINITY AND FOOD ON GROWTH, SURVIVAL RATE OF MANGROVE

SNAIL (Nerita balteata Reeve, 1885) AT THE VELIGER LARVAE STAGE

Vũ Trọng Đại^1*và PhạmThị Khanh¹

¹Viện Nuôi Trồng Thủy sản, Trường Đại học Nha Trang

Tác giả liên hệ: Vũ Trọng Đại (Email: daivt@ntu.edu.vn)

Ngày nhận bài: 16/11/2020; Ngày phản biện thông qua: 28/12/2020; Ngày duyệt đăng: 31/12/2020

TÓM TẮT

Ốc đĩa N. balteata là đối tượng hải đặc sản của vùng biển tỉnh Quảng Ninh, với giá trị dinh dưỡng và

giá trị kinh tế cao. Mặc dù đã sản xuất giống thành công nhưng tỷ lệ sống của ấu trùng và con giống còn thấp,

đặc biệt ở giai đoạn trôi nổi chuyển sang sống đáy. Thí nghiệm nghiên cứu ảnh hưởng của độ mặn, thức ăn lên

sinh trưởng và tỷ lệ sống của ốc đĩa ở giai đoạn ấu trùng trôi nổi được thực hiện tại Quảng Ninh nhằm tìm ra

được khoảng độ mặn và loại thức ăn thích hợp nhất cho sinh trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng. Kết quả nghiên

cứu cho thấy, độ mặn thích hợp nhất cho sinh trưởng của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn trôi nổi là 25 ppt với sinh

trưởng tuyệt đối đạt cao nhất 8,99 ± 0,4 µm/ngày và tỷ lệ sống đạt 54,11 ± 2,37 %. Khẩu phần thức ăn là tảo

tươi kết hợp thức ăn tổng hợp là thích hợp nhất cho sinh trưởng của ấu trùng ốc đĩa, tăng trưởng tuyệt đối đạt

10,35 ± 0,51 µm/ngày, tỷ lệ sống đạt 58,50 ± 3,04 %. Vì thế, nghiên cứu này cho thấy ấu trùng ốc đĩa ở giai

đoạn trôi nổi có thể nuôi ở điều kiện độ mặn 25 ppt và thức ăn là tảo tươi kết hợp thức ăn tổng hợp cho sinh

trưởng và tỷ lệ sống cao nhất.

Từ khóa: ấu trùng trôi nổi, độ mặn, ốc đĩa, thức ăn, sinh trưởng

ABSTRACT

Mangrove snail N. balteata is a potential aquaculture species with high nutritional and economic value.

Although the artiﬁcial seeds production of this species have been successful but still having problems as low

survival rate in the process by veliger larvae are transformed into spat larvae. Experiments were conducted to

determine the effects of salinity and food on growth rate and survival rate of this snail in the stage of veliger

larvae in Quang Ninh provice. The results showed that the optimal salinity for growth of veliger larvae was

25 ppt, that resulted in a absoluted growth rate of 8.99 ± 0.4 µm/day and survival rate of 54.11 ± 2.37%. The

diet of algae combined with commercial feed was most suitable for the growth of mangrove snail at the veliger

larvae stage with absoluted growth rate and the survival rate reached 10.35 ± 0.51 µm/day and 58.50 ± 3.04 %,

respectively. These results could contribute technical knowledge of rearing veliger larvae of N. balteata with

optimal salinity of 25 ppt and diet of algae combined commercial feed.

Key words: veliger larvae; salinity, mangrove snail, feed, growth, survival rate

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

và giá trị kinh tế cao (Đặng Khánh Hùng và

ctv, 2012). Tuy nhiên, ốc đĩa là đối tượng mới

nên sản lượng ốc đĩa cung cấp cho thị trường

hoàn toàn là khai thác từ tự nhiên từ đó làm

cho nguồn lợi ốc đĩa ngoài tự nhiên đang đứng

trước nguy cơ cạn kiệt (Vũ Trọng Đại và ctv,

Ốc đĩa (Nerita balteata) là loài động vật

chân bụng có phân bố chính ở các vùng biển

khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới (Frey và

Vermeij, 2008) và được xem là món ăn đặc

sản do có thịt thơm ngon, giàu dinh dưỡng

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 19

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

2014). Hiện nay, trên thế giới chỉ có một số

công trình nghiên cứu về phân loại, phân bố và

một số đặc điểm sinh học của ốc đĩa (Siong và

Reuben, 1998; Hurtado và ctv., 2007; Frey và

Vermeij, 2008). Ở nước ta, nhóm nghiên cứu

của Trường Đại học Nha Trang đã thực hiện

các nghiên cứu về đặc điểm sinh học sinh sản

và lần đầu tiên thành công trong sản xuất giống

đối tượng này tại Quảng Ninh (Ngô Anh Tuấn

và ctv, 2013).

Mặc dù đã thành công trong quá trình sản

xuất giống nhân tạo nhưng ốc đĩa là đối tượng

có thời gian phát triển phôi kéo dài (Phùng

Thế Trung và ctv, 2014) và đặc biệt tỷ lệ sống

của ấu trùng khi chuyển giai đoạn từ trôi nổi

sang giai đoạn sống đáy thấp (Ngô Anh Tuấn

và ctv, 2013) làm cho hiệu quả sản xuất giống

đối tượng này ở quy mô đại trà còn gặp nhiều

khó khăn. Do đó, việc nghiên cứu ảnh hưởng

của độ mặn và thức ăn đến sinh trưởng và tỷ

lệ sống của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn trôi nổi

nhằm tìm ra được khoảng độ mặn và loại thức

ăn phù hợp là rất cần thiết, góp phần nâng cao

tỷ lệ sống của ấu trùng khi chuyển sang giai

đoạn sống bám, từ đó bổ sung cơ sở khoa học

quan trọng tiến tới xây dựng hoàn thiện quy

trình sản xuất giống đối tượng này ở quy mô

đại trà.

Thời gian nghiên cứu: từ tháng 5/2018 đến

tháng 12/2018

Địa điểm nghiên cứu: Công ty Cổ phần

Nhật Long, Quảng Ninh.

2. Phương pháp bố trí thí nghiệm

2.1. Ảnh hưởng của độ mặn đến sinh trưởng và

tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn veliger

Thí nghiệm được bố trí gồm 3 nghiệm thức

(NT) độ mặn: NT1 độ mặn 20 ppt, NT2 độ mặn

25 ppt và NT3 độ mặn 30 ppt, mỗi NT được

lặp lại 4 lần, thời gian thí nghiệm kéo dài 40

ngày, dùng tỷ lệ pha độ mặn giữa nước ngọt và

nước biển để có độ mặn theo nghiệm thức thí

nghiệm. Nguồn nước máy được chứa trong bể

composite và sục khí 24h trước khi sử dụng để

hạ độ mặn.

Độ mặn ban đầu của nguồn nước cấp là 25

ppt (tương ứng với NT2), tiến hành tăng hoặc

hạ độ mặn từ từ để ấu trùng quen với sự thay

đổi độ mặn, cứ mỗi 30 phút tăng hoặc hạ độ

mặn 1‰ đến khi đạt được các mức độ mặn

tương ứng với các nghiệm thức thí nghiệm.

Hàng ngày cho ấu trùng ăn hai lần vào 8h

và 14h, sử dụng thức ăn là các loài tảo đơn bào

(Nannochloropsis oculata, Isochrysis galbana),

tỷ lệ phối trộn 1:1, mật độ tảo cho ăn 15.000

– 30.000 tb/mL. Trước khi cho ăn, tảo được

lọc qua lưới lọc tảo để loại bỏ chất vẩn, xác

tảo. Tiến hành thay nước 2 ngày/lần, lượng

nước thay 50% và theo dõi các điều kiện môi

trường và quan sát khả năng vận động, bắt

mồi của ấu trùng.

II. ĐỐI TƯỢNG, VẬT LIỆU VÀ

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1. Địa điểm, thời gian và đối tượng nghiên

cứu

2.2. Ảnh hưởng của thức ăn đến sinh trưởng và

tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn veliger

Thí nghiệm được bố trí với 3 nghiệm thức

(NT) thức ăn: NT1 - Tảo tươi – TT (N. oculata,

I. galbana, tỷ lệ 1:1, mật độ 20.000-30.000 tb/

mL); NT2 - thức ăn tổng hợp – TATH (AP₀và

Frippark, tỷ lệ 1:1, liều lượng 1g/m³/ngày);

NT3 – TT+TATH: tảo tươi (N. oculata, I.

galbana, tỷ lệ 1:1, mật độ 10.000-15.000 tb/

mL) kết hợp với thức ăn tổng hợp (AP₀và

Frippark, tỷ lệ 1:1, liều lượng 0,5g/m³/ngày).

Các nghiệm thức được lặp lại 4 lần, thời gian

thí nghiệm là 40 ngày.

Đối tượng nghiên cứu: Ốc đĩa, tên khoa học

Nerita balteata Reeve, 1855, tên địa phương

ốc đẻ đen.

Các thí nghiệm được bố trí trong các xô

nhựa thể tích 18 lít, nước biển trước khi sử

Hình 1: Ấu trùng ốc đĩa N. balteata giai đoạn

trôi nổi.

20 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

dụng được lọc qua lõi lọc bông kích thước

0,5 µm. Kiểm tra và điều chỉnh các thông số

môi trường nước: pH = 7,5 – 8,5, nhiệt độ 28

± 2ºC, độ mặn 25 ± 1 ‰. Định lượng ấu trùng

giai đoạn trôi nổi một ngày tuổi vào các xô thí

nghiệm, mật độ ương 100 con/lít. Bố trí sục

khí, điều chỉnh chế độ sục khí vừa phải, thời

gian sục khí 24/24.

(Trong đó: L₁, L₂lần lượt là chiều cao vỏ

của ấu trùng ở thời điểm kiểm tra t₁, t₂)

Tốc độ tăng trưởng tuyệt đối về chiều cao

vỏ của ấu trùng được tính theo toàn thời gian

ương ấu trùng (40 ngày) và trong từng thời

gian thí nghiệm, sau mỗi 10 ngày ương.

Hàng ngày cho ấu trùng ăn hai lần vào 8h

và 14h, trước khi cho ăn các loại tảo được lọc

qua lưới lọc để loại bỏ xác tảo, cặn vẩn. Thức

ăn tổng hợp ở NT2 và NT3, trước khi cho ấu

trùng ăn phải cà qua vợt nhằm đảm bảo kích cỡ

thức ăn phù hợp với phương thức ăn lọc của ấu

trùng. Tiến hành thay nước 2 ngày/lần, lượng

nước thay 50% và theo dõi các điều kiện môi

trường và quan sát khả năng vận động, bắt mồi

của ấu trùng.

Tỉ lệ sống của ấu trùng (%):

(Trong đó: N_t: số ấu trùng sau t ngày ương

nuôi; N₀: số ấu trùng ban đầu)

Tỷ lệ sống của ấu trùng được tính theo toàn

thời gian ương ấu trùng (40 ngày) và trong từng

thời gian thí nghiệm, sau mỗi 10 ngày ương.

Các số liệu được thu thập, tính toán và trình

bày dưới dạng giá trị trung bình ± sai số chuẩn

(MEAN ± SE) trên phần mềm Microsoft Ofﬁce

Excel, 2010 và SPSS phiên bản 22,0. Sử dụng

phép phân tích phương sai một yếu tố (one-way

ANOVA) để kiểm định sự khác nhau của các giá

trị trung bình giữa các nghiệm thức. Đánh giá sự

sai khác của các giá trị trung bình sau phân tích

phương sai (Post Hoc Test) bằng phương pháp

kiểm định Duncan. Khác nhau giữa các giá trị

được xác định ở mức ý nghĩa p < 0,05.

Định kỳ 10 ngày/lần, lấy mẫu để xác định

các chỉ tiêu: tốc độ tăng trưởng tuyệt đối (DLG

µm/ngày) và tỷ lệ sống (%) của ấu trùng.

3. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu

Kích thước chiều cao vỏ ấu trùng: là khoảng

cách lớn nhất kéo dài từ đỉnh vỏ phía trước

miệng vỏ, được đo bằng kính hiển vi có gắn

thước đo trên trắc vi thị kính, số lượng mẫu đo

30 ấu trùng/lần.

Số lượng ấu trùng trong bể được xác định

bằng phương pháp định lượng thể tích, bằng

cách sử dụng cốc thủy tinh 200 mL lấy mẫu ở 5

vị trí khác nhau bất kì trong thể tích thí nghiệm

để xác định mật độ ấu trùng trong từng thời

điểm thu mẫu, từ đó xác định được tỷ lệ sống

của ấu trùng.

III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO

LUẬN

1. Ảnh hưởng của độ mặn đến sinh trưởng

và tỷ lệ sống của ấu trùng

Ấu trùng trôi nổi mới nở được bố trí thí

nghiệm với mật độ ban đầu 100 con/lít, điều

kiện môi trường được duy trì trong khoảng

thích hợp cho ốc đĩa: nhiệt độ: 26 – 30ºC, pH:

7,5 – 8,5.

Công thức tính tốc độ tăng trưởng tuyệt đối

về chiều cao (DLG):

Bảng 1: Sinh trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn trôi nổi ở các độ mặn khác nhau sau 40

ngày ương

DLG (µm/

ngày)

7,48 ± 0,5^a

8,99 ± 0,4^b

7,79 ± 0,7^a

Tỷ lệ sống

(%)

45,83 ± 1,44^a

54,11 ± 2,37^b

43,67 ± 1,53^a

Nghiệm thức

L_đầu(µm)

L_cuối(µm)

20 ppt

25 ppt

30 ppt

355,3 ± 2,9

353,4 ± 2,8

356,9 ± 2,8

647,2 ± 6,2^a

704,1 ± 1,5^b

660,7 ± 6,1^a

L_đầu: Chiều cao vỏ ấu trùng ban đầu; L_cuối: Chiều cao vỏ ấu trùng khi kết thúc thí nghiệm; DLG: tốc độ tăng trưởng tuyệt đối chiều cao

vỏ ấu trùng theo ngày; Các chữ cái khác nhau trong cùng cột thể hiện sự sai khác có ý nghĩa thống kê, p < 0,05).

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 21

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

Bảng 1 cho thấy, có sự sai khác có ý nghĩa

về chiều cao vỏ của ấu trùng ốc đĩa ở các độ

mặn khác nhau khi kết thúc thí nghiệm, trong

đó, ở độ mặn 25 ppt, chiều cao của ấu trùng đạt

giá trị lớn nhất (704,1 ± 1,5 µm) (p<0,05). Ở độ

mặn 20 ppt và 30 ppt, chiều cao của ấu trùng

không có sự sai khác có ý nghĩa, dao động từ

647,2 ± 6,2 µm tới 660,7 ± 6,1 µm) (p>0,05).

Tương tự, tốc độ tăng trưởng tuyệt đối về chiều

cao của ấu trùng ốc đĩa đạt cao nhất là 9,9 ±

1,5 µm/ngày ở nghiệm thức độ mặn 25 ppt, cao

hơn có ý nghĩa so với các nghiệm thức khác

(p<0,05). Không có sự sai khác có ý nghĩa về

tốc độ sinh trưởng của ấu trùng giữa nghiệm

thức độ mặn 20 ppt và 30 ppt.

ngày đầu thí nghiệm, dao động trong khoảng

5,55 – 7,55 µm/ngày và không có sự sai khác

có ý nghĩa giữa các nghiệm thức (p>0,05).

Tuy nhiên, từ ngày ương thứ 30 trở đi, có sự

sai khác có ý nghĩa thông kê về tốc độ tăng

trưởng của ấu trùng giữa các nghiệm thức. Ấu

trùng có mức tăng trưởng tuyệt đối cao nhất

có ý nghĩa ở độ mặn 25 ppt tương ứng là 9,28

µm/ngày và 11,13 µm/ngày sau 30 và 40 ngày

ương so với hai nghiệm thức còn lại (p<0,05).

Tốc tăng trưởng tuyệt đối của ấu trùng thấp

nhất ở nghiệm thức 20 ppt, nhưng không có sự

sai khác có ý nghĩa so với nghiệm thức 30 ppt

(p>0,05). Kết quả nghiên cứu này tương tự với

nghiên cứu của Ngô Anh Tuấn và ctv (2013)

với tốc độ tăng trưởng tuyệt đối của ấu trùng

đạt giá trị cao nhất ở độ mặn 25‰.

Tăng trưởng tuyệt đối về chiều cao của ấu

trùng trong thời gian ương là khá đều nhau ở 20

(Các chữ cái khác nhau trong cùng ngày ương thể hiện sự sai khác có ý nghĩa thống kê, p < 0,05).

Hình 2: Tăng trưởng tuyệt đối của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn trôi nổi ở các độ mặn khác nhau

theo thời gian thí nghiệm.

Tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa giảm dần theo

thời gian thí nghiệm và có sự sai khác giữa các

nghiệm thức thí nghiệm, trong đó tỷ lệ sống của

ấu trùng ở nghiệm thức 25 ppt luôn cao hơn so

với các nghiệm thức còn lại nhưng sự sai khác

chỉ ghi nhận được ở ngày ương thứ 20 (78,17 ±

1,26%) và 40 (54,17 ± 2,36%) (p<0,05). Tỷ lệ

sống của ấu trùng ở nghiệm thức 20‰ và 30‰

khá đều nhau và không có sự sai khác (p>0,05).

Sau 40 ngày ương, tỷ lệ sống của ấu trùng giao

động từ 43,67 – 45,83%. Như vậy, độ mặn 25

ppt là ngưỡng độ mặn thích hợp nhất cho sinh

trưởng và phát triển của ấu trùng ốc đĩa giai

đoạn trôi nổi.

Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của

Ngô Anh Tuấn và ctv (2013), với tỷ lệ sống ấu

trùng ốc đĩa đạt cao nhất là 74,9% ở độ mặn

25‰. So sánh với kết quả nghiên cứu trên đối

tượng động vật chân bụng khác như ốc nhảy,

thì tốc độ tăng trưởng và tỷ lệ sống của ốc đĩa

trong nghiên cứu này thấp hơn. Sinh trưởng và

tỷ lệ sống của ấu trùng ốc nhảy giai đoạn trôi

nổi đạt giá trị cao nhất là 29,03 µm/ngày và

86,38% ở độ mặn 30‰ (Dương Văn Hiệp và

22 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

(Các chữ cái khác nhau trong cùng ngày ương thể hiện sự sai khác có ý nghĩa thống kê, p < 0,05).

Hình 3: Tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn trôi nổi theo thời gian thí nghiệm.

2. Ảnh hưởng của thức ăn đến sinh trưởng

và tỷ lệ sống của ấu trùng

ctv, 2010), tỷ lệ sống của ấu trùng veliger ốc

hương đạt giá trị cao nhất là 73% sau 11 ngày

ương ở độ mặn 35‰ (Nguyễn Thị Xuân Thu

và ctv, 2000). Trong khi đó, kết quả nghiên cứu

của Vũ Trọng Đại và ctv (2018) cho thấy độ

mặn 30‰ là tốt nhất cho sinh trưởng (39,1 ±

4,74 µm/ngày) và tỷ lệ sống (70,4 ± 2,52%)

của ấu trùng ốc nhảy giai đoạn trôi nổi.

Thí nghiệm ảnh hưởng của thức ăn đến sinh

trưởng của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn trôi nổi

được bố trí trong điều kiện môi trường: nhiệt

độ: 26 – 30ºC, độ mặn: 25 ± 1‰, pH: 7,5 – 8,5.

Kết quả nghiên cứu được trình bày ở bảng sau:

Chiều cao vỏ của ấu trùng có sự sai khác có

Bảng 2: Sinh trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn trôi nổi sử dụng các loại thức ăn khác

nhau sau 40 ngày ương nuôi

DLG (µm/

Nghiệm thức

L_đầu(µm)

L_cuối(µm)

Tỷ lệ sống (%)

ngày)

Tảo tươi (TT)

354,2 ± 1,9

353,8 ± 2,1

697,5 ± 7,8^a

672,1 ± 7,6^a

8,73 ± 0,48^a

7,85 ± 0,56^a

60,33 ± 4,04^b

51,67 ± 2,08^a

Thức ăn tổng hợp (TĂTH)

Tảo tươi + thức ăn tổng hợp

(TT+TĂTH)

363,2 ± 1,8

777,4 ± 3,2^b10,35 ± 0,51^b

58,50 ± 3,04^b

Các chữ cái khác nhau trong cùng cột thể hiện sự sai khác có ý nghĩa thống kê, p < 0,05); L_đầu: Chiều cao vỏ ấu trùng ban đầu; L_cuối

:

Chiều cao vỏ ấu trùng khi kết thúc thí nghiệm; DLG: tốc độ tăng trưởng chiều cao vỏ đặc trưng theo ngày;

ý nghĩa giữa các nghiệm thức (p<0,05). Sinh

trưởng về chiều cao vỏ của ấu trùng ốc đĩa đạt

giá trị lớn nhất (777,4 ± 3,2 µm) ở nghiệm thức

sử dụng thức ăn là tảo tươi kết hợp với thức

ăn tổng hợp và thấp nhất (672,1 ± 7,6 µm) ở

nghiệm thức sử dụng thức ăn tổng hợp sau 40

ngày ương nuôi. Trong khi đó, không có sự sai

khác có ý nghĩa về kích thước chiều cao của ấu

trùng giữa hai nghiệm thức sử dụng thức ăn là

tảo tươi và thức ăn tổng hợp (p>0,05). Tốc độ

tăng trưởng tuyệt đối của ấu trùng đạt giá trị cao

nhất là 10,35 ± 0,51 µm/ngày ở nghiệm thức sử

dụng tảo tươi kết hợp với thức ăn tổng hợp, cao

hơn có ý nghĩa thống kê so với hai nghiệm thức

còn lại và có giá trị thấp nhất ở nghiệm thức

cho ăn bằng thức ăn tổng hợp (7,85 ± 0,56 µm/

ngày) nhưng không có sự khác biệt có ý nghĩa

thống kê so với nghiệm thức cho ăn bằng tảo

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 23

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

TATH: thức ăn tổng hợp; TT+TĂTH: Tảo tươi + Thức ăn tổng hợp.

Các chữ cái khác nhau trong cùng ngày ương thể hiện sự sai khác có ý nghĩa thống kê, p < 0,05

Hình 4: Tăng trưởng tuyệt đối của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn trôi nổi sử dụng các loại thức ăn

khác nhau theo thời gian thí nghiệm.

tươi (8,73 ± 0,48 µm/ngày) (p>0,05).

luôn thấp hơn có ý nghĩa so với nghiệm thức

sử dụng thức ăn là hỗn hợp tảo tươi kết hợp

với thức ăn tổng hợp (p<0,05).

Tốc độ tăng trưởng tuyệt đối của ấu trùng

trong thời gian thí nghiệm có sự sai khác có

ý nghĩa giữa các nghiệm thức (p<0,05). Ở

nghiệm thức sử dụng thức ăn là tảo tươi kết

hợp thức ăn tổng hợp, tốc độ tăng trưởng tuyệt

đối của ấu trùng là cao nhất ở ngày ương thứ

20 (11,44 ± 0,33 µm/ngày). Ở nghiệm thức

sử dụng thức ăn là tảo tươi thì tốc độ tăng

trưởng của ấu trùng có xu hướng tăng lên

theo thời gian thí nghiệm, từ 8,61 µm/ngày

ở ngày ương thứ 10 tới 9,52 µm/ngày ở ngày

ương 40. Sau 30 và 40 ngày ương, tốc độ tăng

trưởng của ấu trùng ở nghiệm thức tảo tươi

và tảo tươi kết hợp thức ăn tổng hợp không

có sự sai khác có ý nghĩa, nhưng cao hơn có

ý nghĩa so với nghiệm thức sử dụng thức ăn

tổng hợp. Trong khi đó, tốc độ tăng trưởng

của ấu trùng ở nghiệm thức cho ăn bằng thức

ăn tổng hợp cho thấy xu hướng trái ngược hẳn

với tốc độ tăng trưởng giảm dần theo thời gian

thí nghiệm, cao nhất là 8,85 µm/ngày ở ngày

ương thứ 20 và thấp nhất là 6,46 µm/ngày khi

kết thúc thí nghiệm. Kết quả so sánh thống kê

cũng cho thấy tăng trưởng tuyệt đối của ấu

trùng ở nghiệm thức sử dụng thức ăn tổng hợp

Tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa giảm dần

theo thời gian thí nghiệm và có sự sai khác có

ý nghĩa giữa nghiệm thức sử dụng thức ăn là

tảo tươi và nghiệm thức tảo tươi kết hợp thức

ăn tổng hợp so với nghiệm thức chỉ cho ăn

bằng thức ăn tổng hợp (p<0,05). Tỷ lệ sống

của ấu trùng ở cả 3 nghiệm thức thí nghiệm

khá đều và dao động từ 71,67 - 74,50% sau

20 ngày ương. Tuy nhiên, từ ngày ương thứ

30 thì tỷ lệ sống của ấu trùng giảm mạnh, thấp

nhất là 63,50 ± 1,32% ở nghiệm thức cho ăn

bằng thức ăn tổng hợp (p<0,05). Đến ngày

ương thứ 40, tỷ lệ sống của ấu trùng ở nghiệm

thức cho ăn bằng tảo tươi và tảo tươi kết hợp

thức ăn tổng hợp dao động từ 58,50 – 60,33%

cao hơn có ý nghĩa so với nghiệm thức chỉ

sử dụng thức ăn tổng hợp (51,67 ± 2,08%).

Không có sự sai khác có ý nghĩa về tỷ lệ sống

của ấu trùng giữa nghiệm thức cho ăn bằng

tảo tươi so với nghiệm thức cho ăn bằng tảo

tươi kết hợp với thức ăn tổng hợp (p>0,05).

Như vậy, thức ăn có ảnh hưởng lớn đến sinh

trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa ở giai

24 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

TATH: thức ăn tổng hợp; TT+TĂTH: Tảo tươi + Thức ăn tổng hợp.

Các chữ cái khác nhau trong cùng ngày ương thể hiện sự sai khác có ý nghĩa thống kê, p < 0,05

Hình 5: Tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn trôi nổi sử dụng các loại thức ăn khác nhau

theo thời gian thí nghiệm.

đoạn trôi nổi, khẩu phần thức ăn là tảo tươi và

tảo tươi kết hợp thức ăn tổng hợp sẽ cho kết quả

tốt nhất về sinh trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng.

Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Ngô

Anh Tuấn và ctv (2013), nhóm tác giả đã khẳng

đinh rằng, khẩu phần thức ăn là tảo tươi kết hợp

thức ăn tổng hợp là tốt nhất cho sinh trưởng và

phát triển của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn trôi nổi

với tốc độ tăng trưởng tuyệt đối trung bình 9,74

µm/ngày và tỷ lệ sống trung bình 67,1%.

tác kỹ thuật đơn giản và đặc biệt là giảm sự

phụ thuộc vào nguồn tảo tươi nuôi sinh khối.

Vì vậy, kết quả nghiên cứu này có thể mở ra

một hướng đi mới trong sản xuất giống các loài

động vật thân mềm nói chung và ốc đĩa nói

riêng nhờ đơn giản hóa được kỹ thuật cho ăn,

chủ động trong sản xuất và kiểm soát được sinh

trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng.

IV. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

1. Kết luận

Theo Quayle and Newkirk (1989), khi ương

nuôi ấu trùng các loài động vật thân mềm thì

việc cung cấp đầy đủ số lượng và chất lượng

của thức ăn là điều kiện quan trọng để duy trì

sinh trưởng, tỷ lệ sống của ấu trùng cao và ổn

định. Theo đó, nếu nguồn thức ăn cung cấp cho

ấu trùng không đủ về số lượng cũng như chất

lượng thì ấu trùng có thể ngừng sinh trưởng

hoặc có thể có tốc độ sinh trưởng âm và tỷ lệ

sống rất thấp. Do đó, ở hai nghiệm thức sử

dụng thức ăn là các loại tảo tươi hoặc tảo tươi

kết hợp với thức ăn tổng hợp thì sinh trưởng và

tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa là tốt nhất.

Độ mặn 25‰ là thích hợp nhất cho sinh

trưởng và phát triển của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn

ấu trùng trôi nổi, tăng trưởng tuyệt đối đạt 8,99

± 0,4 µm/ngày và tỷ lệ sống đạt 54,11 ± 2,37 %.

Thức ăn là tảo tươi (N. oculata và I. galbana)

hoặc tảo tươi kết hợp thức ăn tổng hợp (APo

và Frippark) là các loại thức ăn thích hợp nhất

cho sinh trưởng và phát triển của ấu trùng ốc

đĩa giai đoạn ấu trùng trôi nổi với tốc độ tăng

trưởng tuyệt đối của ấu trùng đạt 10,35 ± 0,51

µm/ngày và tỷ lệ sống đạt 58,50 ± 3,04 %.

2. Khuyến nghị

Cần tiếp tục nghiên cứu ảnh hưởng của

độ mặn và thức ăn lên sinh trưởng và tỷ lệ

sống của ấu trùng ốc đĩa ở các giai đoạn phát

triển khác nhau và ương nuôi trong các thể

tích lớn hơn.

Mặt khác, việc sử dụng kết hợp tảo tươi với

thức ăn tổng hợp để ương nuôi ấu trùng ốc đĩa

cho tốc độ sinh trưởng và tỷ lệ sống cao như

trên là một lợi thế lớn, mang lại nhiều ưu điểm

trong quá trình ương nuôi ấu trùng, do thao

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 25

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt

1. Vũ Trọng Đại, Phùng Thế Trung và Ngô Anh Tuấn (2014). Đặc điểm phân bố và hiện trạng khai thác ốc đĩa

(Nerita balteata Reeve, 1855) tại Quảng Ninh. Tạp chí khoa học Trường Đại học Cần Thơ. Số chuyên đề thủy

sản 2014-tập 2, 215-219.

2. Vũ Trọng Đại, Ngô Văn Mạnh và Lại Văn Hùng, 2018. Ảnh hưởng của thức ăn và độ mặn lên sinh trưởng và

tỷ lệ sống của ấu trùng ốc nhảy Strombus canarium (Linnaeus, 1758) tại Khánh Hòa. Tạp chí Khoa học Trường

Đại học Cần Thơ. 54 (Số chuyên đề: Thủy sản) (1): 45-50.

3. Đặng Khánh Hùng, Vũ Trọng Đại, Ngô Anh Tuấn, Nguyễn Đình Huy (2014). Nghiên cứu một số đặc điểm

sinh học sinh sản của ốc đĩa (Nerita balteata Reeve, 1855) ở Quảng Ninh. Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy

sản, số 1/2014, 114-119.

4. Dương Văn Hiệp, 2010. Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học và khả năng sản suất giống ốc nhảy Strombus

canaium. Báo cáo tổng kết đề tài trung tâm KHKT và SX giống thủy sản Quảng Ninh.

5. Lê Thị Ngọc Hòa, Dương Văn Hiệp, Phan Thị Thương Huyền, Lê Thị Thu Hương, Nguyễn Văn Hà, Kiều

Tiến Yên, 2009. Nghiên cứu xây dựng quy trình công nghệ sản xuất giống và nuôi thương phẩm ốc nhảy

(Strombus canarium linneaus, 1758). Báo cáo tổng kết đề khoa học, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Tiếng Anh

6. Quayle D. B and Newkirk G. F., 1989. Farming Bivalve Molluscs Methods Study and Development.

Advances in World Aquaculture, volume I (1989), pp. 1-120.

7. Nguyễn Thị Xuân Thu, Hứa Ngọc Phúc, Nguyễn Thị Bích Ngọc, Mai Duy Minh, Phan Đăng Hùng, Nguyễn

Văn Hà, Kiều Tiến Yên, Nguyễn Văn Uân, 2000. Nghiên cứu đặc điểm sinh học, kỹ thuật sản xuất giống nhân

tạo và nuôi thương phẩm ốc hương (Babylonia areolata). Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ, Bộ

Thủy sản.

8. Phùng Thế Trung, Vũ Trọng Đại và Ngô Anh Tuấn (2014). Qúa trình phát triển phôi và ảnh hưởng của độ

mặn, mật độ lên kết quả ấp trứng ốc đĩa (Nerita balteata Reeve, 1855). Tạp chí khoa học Trường Đại học Cần

Thơ. Số chuyên đề thủy sản 2014-tập 1, 259-263.

9. Frey M. A. and Vermeij G. J., 2008. Molecular phylogenies and historical biogeography of a circumtropical

group of gastropos (Genus: Nerita): Implications for regional diversity patterns in the marine tropics. Molecular

Phylogenetics and evolution 48: 1067-1086.

10. Hurtado L. A., Frey M., Gaube P. and Pfeiler E., 2007. Geographical subdivision, demographic history

and gene ﬂow in two sympatric species of intertidal snails, Nerita scabricosta and Nerita funiculata, from the

tropical eastern Paciﬁc. Mar Biol 151: 1863-1873.

11. Siong K. T. and Reuben C., 1998. Taxonomy and Distribution of the Neritidae (Mollusca: Gastropoda) in

Singapore: 481-494.

26 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG