Xử lý nước thải sinh hoạt và tái sử dụng nước thải sau xử lý tại Việt Nam

Download

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

VÀ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ

XỬ LÝ NƯỚC THẢI SINH HOẠT VÀ TÁI SỬ DỤNG NƯỚC

THẢI SAU XỬ LÝ TẠI VIỆT NAM

(1)

Nguyễn Văn Quân, Trần ị Huyền Nga

Phạm ị úy, Nguyễn Mạnh Khải*

TÓM TẮT

Nhu cầu nước sạch là nhu cầu thiết yếu của cuộc sống, vì thế, việc xử lý nước thải (XLNT) để tái sử dụng

sớm nhận được sự quan tâm của nhiều quốc gia. Tuy nhiên, ở Việt Nam, việc sử dụng nước tái chế còn gặp

nhiều khó khăn. Với lượng phát sinh lớn vào hàm lượng chất ô nhiễm cao gây khó khăn cho việc quản lý và

XLNT. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục đích đánh giá tổng quan hiện trạng phát sinh, tính chất, các

công nghệ XLNT sinh hoạt đang được áp dụng và tiềm năng sử dụng nước tái chế tại Việt Nam. ông qua

việc phân tích cơ sở dữ liệu trực tuyến và các báo cáo đã được công bố, các thông tin liên quan sẽ được tổng

hợp, phân tích, từ đó đưa ra tổng thể về XLNT sinh hoạt và tái sử dụng nước thải sau xử lý tại Việt Nam. Kết

quả cho thấy, nước thải sinh hoạt ở Việt Nam được xử lý chưa tốt, lượng nước xử lý chỉ chiếm khoảng 13%

tổng lượng nước thải phát sinh, còn lại được thải trực tiếp ra môi trường, các công nghệ XLNT chủ yếu là sử

dụng các phương pháp sinh học, nước thải sau xử lý thường được thải ra các thủy vực tiếp nhận. Việc tái sử

dụng nước thải sau xử lý hiện chỉ dừng ở mức sử dụng để cấp nước cho các hệ thống sông hồ và tưới tiêu chưa

có các mục đích sử dụng với yêu cầu cao hơn. Các chất độc sinh học, chất kháng sinh trong nước thải là vấn

đề đáng lưu tâm trong việc tái sử dụng nước thải sinh hoạt sau xử lý. Vì vậy, các phương pháp xử lý tiên tiến

như công nghệ màng, hấp phụ, ôxy hóa nâng cao cần được xem xét nghiên cứu, áp dụng.

Từ khóa: Nước thải sinh hoạt, tái sư dụng nước thải, XLNT, cấp nước sinh hoạt.

Nhận bài: 15/3/2021; Sử chh̉: 22/3/2021; ; Dut ̣tng: 2:/3/2021.

1. Mở đầu

các nước trên thế giới. Tuy nhiên, việc sử dụng nước tại

Việt Nam chưa hiệu quả thể hiện qua hiệu suất sử dụng

nước trên một đơn vị nước (m³) ở Việt Nam chỉ đạt

2,37 USD GDP (với Australia là 83,20 USD) [3]. eo

ước tính của Liên minh Tài nguyên nước (2030 WRG),

đến năm 2030 Việt Nam phải đối mặt với mức độ căng

thẳng về nước ở hầu hết các khu vực trên cả nước. Các

lưu vực sông, khu vực đóng góp 80% GDP của Việt

Nam, sẽ gặp phải tình trạng "căng thẳng nước nghiêm

trọng" (lưu vực nhóm sông Đông Nam bộ) hoặc "căng

thẳng về nước" (ở lưu vực sông Hồng - ái Bình, sông

Đồng Nai và sông Cửu Long) [4]. Vì vậy, việc tái sử

dụng lại nước thải đã qua xử lý sẽ góp phần giải quyết

căng thẳng nước trong tương lai.

Nước thải sinh hoạt tại các hộ gia đình Việt Nam là

nước thải từ bếp, nhà tắm, giặt là và nước đen từ nhà vệ

sinh. Nước đen được xử lý trong các bể tự hoại trong

nhà. Nước xám được xả trực tiếp vào hệ thống thoát

nước. Ở nhiều nước trên thế giới, nước thải sinh hoạt

đã được xử lý và tái sử dụng như một nguồn cấp nước

cho việc tưới cây, vệ sinh, thậm chí là nước cấp cho sinh

hoạt. Bài báo này được viết nhằm mục đích tổng quan

Nhu cầu nước sạch là nhu cầu thiết yếu của cuộc

sống. Trong tổng số nước hiện có trên trái đất, khoảng

97% là nước mặn, không thích hợp cho việc sử dụng

trực tiếp làm ăn uống. Trong số 3% nước ngọt, chỉ một

phần ba là chất lượng nước phù hợp để có thể duy trì

cuộc sống hàng ngày của con người và các hoạt động

sử dụng khác [1]. Nhu cầu ngày càng tăng về các nguồn

nước thay thế và các tiêu chuẩn chất lượng nước thải

nghiêm ngặt đã thúc đẩy việc tái sử dụng nước sau xử

lý, đó là biện pháp quan trọng để quản lý tổng hợp tài

nguyên nước và phát triển xã hội bền vững trên thế

giới [2]. ực tế cho thấy, vấn đề tái sử dụng nước đã

qua xử lý nhận được sự quan tâm khá sớm ở các nước

phát triển như: Singapo (1970), Australia (1977), Nhật

Bản (1980), Canađa (1980). Tại Việt Nam, với đặc điểm

địa lý nằm ở khu vực có khí hậu nhiệt đới gió mùa,

lượng mưa trung bình năm lớn trong khoảng từ 1.500

đến 2.000 mm, tổng lượng dòng chảy nước mặt hàng

năm lên đến 830 - 840 tỷ m³, phần lớn trong số chúng

có nguồn gốc ngoài biên giới. Việc sở hữu một nguồn

nước lớn như vậy cho thấy ưu thế của Việt Nam so với

¹Khỏ Môi trường, Trường Đại học Khỏ học Tự nhiên, Đại học Q ốc gỉ Hà Nội

Chuyên đề I, tháng 3 năm 2021 31

đánh giá hiện trạng phát sinh, tính chất, các công nghệ trạng tái sử dụng nước thải sau xử lý trên thế giới và ở

XLNT sinh hoạt đang được áp dụng và tiềm năng sử Việt Nam, từ đó đề xuất công nghệ XLNT hợp lý, phù

dụng nước tái chế tại Việt Nam.

hợp với bối cảnh Việt Nam.

2. Phương pháp nghiên cứu

3. Kết quả và thảo luận

Các phương pháp nghiên cứu được áp dụng trong

nghiên cứu này gồm xác định các tài liệu có liên quan,

kiểm tra và lựa chọn tài liệu phù hợp với phạm vi của

tổng quan này. Để xác định được tài liệu có liên quan,

các từ khóa như: Nước thải sinh hoạt, XLNT, tái sử

dụng nước thải, độc tính nước thải sau xử lý được sử

dụng để tra cứu trên các cơ sở dữ liệu trực tuyến như:

Science Direct, ResearchGate và Google Scholar, thêm

vào đó các báo cáo, nghiên cứu khác của các đơn vị

trong và ngoài nước cũng được tổng hợp. Sau đó, các

nghiên cứu được phân loại và kiểm tra thủ công, các

nghiên cứu có nội dung không liên quan hoặc nghiên

cứu không có tính cập nhật, không phù hợp với hoàn

cảnh của Việt Nam được loại bỏ. ông tin thu được từ

các tài liệu được chia thành các nhóm: Hiện trạng phát

sinh, tính chất của nước thải, hiện trạng XLNT, hiện

3.1. Hiện trạng phát sinh nước thải sinh hoạt

Lượng nước thải sinh hoạt phát sinh phụ thuộc vào

dân số và thói quen sử dụng. Mặc dù khó có thể xác

định con số chính xác của lượng nước thải sinh hoạt

phát sinh, nhưng có thể ước tính được lượng nước thải

theo mật độ dân số, diện tích và hệ số phát sinh nước

thải. Lượng nước thải bình quân đầu người được thể

hiện qua Bảng 1. Với năm 2015 lượng nước thải được

ước tính trong các dự án xây dựng tại các địa phương,

năm 2025 và năm 2050 được ước tính theo mục tiêu

cấp nước đô thị theo Quyết định số 1929/QD-TTg ban

hành ngày 20/11/2009, lượng nước thải bình quân đầu

người nước thải sinh hoạt chiếm 70% lượng nước cấp

[5]. Từ Bảng 1 có thể thấy được nếu không có các biện

pháp giúp sử dụng nước hiệu quả hơn thì lượng nước

thải sinh hoạt phát sinh sẽ rất lớn.

Bảng 1: Ước tính lượng nước thải sinh hoạt phát sinh tại khu đô thị của một số tỉnh, thành phố tại Việt Nam[5]

STT Tỉnh/

thành

2015

Lượng

nước

2025

Lượng

nước

2050

Lượng

nước

Dân số

đô thị

Hệ số

Dân số

đô thị

Hệ số

Dân số

đô thị

Hệ số

phố

phát thải

(người) thải (m³/ (L/người. (người) thải (m³/ (L/người. (người) thải (m³/ (L/người.

ngày)

3,968,800 682,634

6,455,943 1,129,790

ngày)

172

175

ngày)

4,420,000 994,586

8,400,000 1,889,933

ngày)

158

ngày)

7,544,000 2,082,081

9,046,000 2,496,660

ngày)

193

Hà Nội

TP. Hồ

Chí Minh

Đà Nẵng

Hải

Dương

ái

Nguyên

anh

Hóa

897,114

571,389

113,036

59,996

126

105

1,033,000 232,740

158

1,160,000 320,051

193

154

539,000

480,000

592,000

768,000

65,265

58,027

71,637

92,948

973,000

214,165

379,801

39,879

105

866,000

190,413

154

2,424,798 162,461

1,069,000 235,072

1,318,000 289,874

Khánh

Hòa

508,637

53,407

105

Bắc Ninh 421,466

Sơn La 245,939

48,890

17,216

11,990

10,632

116

104

402,000

248,000

234,000

241,000

755,000

48,692

29,981

28,348

29,175

91,335

726,000

447,000

423,000

435,000

159,780

98,382

93,023

95,736

154

10 Lạng Sơn 171,285

11 Kon Tum 158,688

12 Bình

Dương

13 Đồng Nai 1,406,407 129,389

14 An Giang 681,591

15 Kiên

1,555,229 161,744

1,362,000 299,712

1,382,000 167,206

1,016,000 122,930

757,000

2,494,000 548,678

1,834,000 403,387

1,365,000 300,374

154

47,711

41,862

498,363

91,537

Giang

16 Nghệ An 450,393

37,833

625,000

75,629

1,128,000 248,172

154

32 Chuyên đề I, tháng 3 năm 2021

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

VÀ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ

ngăn, bổ sung thêm giá thể vào ngăn cuối, bể tự hoại

dòng chảy ngược có vách ngăn. Kết quả cho thấy, hiệu

quả XLNT đều được cải thiện trong các nghiên cứu.

3.2. Tính chất của nước thải sinh hoạt

Do nước thải sinh hoại không được thu gom riêng,

mà được thải vào hệ thống thoát nước chung của thành

phố, vì vậy, tính chất của nước thải không ổn định, hơn

nữa tại các khu vực khác nhau tính chất của nước thải

sinh hoạt cũng khác nhau.

Có thể thấy được đặc trưng nước thải của thành

phố Hà Nội là ô nhiễm chất hữu cơ. Nước thải đen

có hàm lượng chất ô nhiễm lớn nhất so với nước thải

xám, nước thải sinh hoạt và nước thải đô thị. Nước thải

đô thị có hàm lượng chất ô nhiễm thấp nhất, đôi khi

thấp hơn nước quy chuẩn vào mùa mưa. Hàm lượng

chất dinh dưỡng N, P trong nước thải sinh hoạt lớn

hơn nước tự nhiên, khiến nó có tiềm năng gây ra hiện

tượng phú dưỡng cho các hồ tiếp nhận. Trong nước

thải sinh hoạt cũng có chứa các kim loại như: Canxi,

Magie, Chì, Đồng, Kẽm, Cadimi… tuy hàm lượng của

chúng không cao, nhưng vẫn có thể gây những mối lo

ngại liên quan đến vấn đề tích tụ sinh học.

Một trong các vấn đề đáng lo ngại khi tái sử dụng

nước là các tác động bất lợi của hóa chất và các yếu

tố sinh học như các chất gây ô nhiễm cần quan tâm

(contaminants of emerging concern - CEC) và gen

kháng thuốc kháng sinh (antibiotic resistance genes -

ARG) [7]. Tuy nhiên, ở Việt Nam chưa có nhiều nghiên

cứu về hai vấn đề trên đối với nước thải sinh hoạt, mà

chỉ tập trung vào nghiên cứu trên nước thải bệnh viện,

phòng khám và trên nước mặt. Các loại dược phẩm

do con người sử dụng có thể thông qua nước thải sinh

hoạt đi vào môi trường, điều này góp phần tạo ra các

gen đột biến có khả năng kháng chất kháng sinh, từ đó

gây ra các lo ngại về nguy cơ xuất hiện các chủng virut

đã kháng thuốc kháng sinh.

▲Hình 1: Vị trí bể tự hoại trong sơ ̣ồ hu thống thoát

nước ch ng

Trước năm 2000, hoạt động XLNT ở Việt Nam hầu

như chỉ được thực hiện trong các công trình vệ sinh tại

chỗ như bể tự hoại, công trình được người Pháp mang

đến Việt Nam từ thế kỷ XIX trong thời kỳ thuộc địa.

Sau đó, công trình này được sử dụng rộng rãi, với quy

định tất cả các hộ gia đình phải xây dựng công trình vệ

sinh tại chỗ. Gần 90% hộ gia đình ở khu vực thành thị

có bể tự hoại. Hệ thống tự hoại thường chỉ bao gồm

một bể tự hoại và chỉ nhận nước đen, trong khi nước

xám thường được xả trực tiếp ra các cống thoát nước.

Ở Việt Nam, rất ít nơi có hệ thống thu gom riêng nước

thải sinh hoạt và nước chảy bề mặt, ngoại trừ một số

khu đô thị mới được xây dựng gần đây do yêu cầu bắt

buộc tách nước thải sinh hoạt và nước mưa. Nước thải

sinh hoạt (gồm nước thải đen và nước thải xám) được

thải trực tiếp vào hệ thống thoát nước mặt thông qua

hệ thống cống trở thành nước thải đô thị, sau đó nước

thải đô thị được thu gom và vận chuyển về trạm XLNT

tập trung và xử lý trước khi thải ra môi trường [6].

Bể tự hoại tại các hộ gia đình thường được xây dựng

chủ yếu theo kinh nghiệm và không có bản vẽ, có dạng

hình hộp hoặc hình trụ, hiệu quả xử lý thường đạt 30 -

40%. Nhiều nghiên cứu đã được tiến hành nhằm nâng

cao hiệu quả xử lý của bể tự hoại như làm thêm nhiều

Bảng 2: Hàm lượng chất ô nhiễm trong nước thải sinh hoạt và nước thải đô thị

Loại nước thải

COD (mg/L) BOD₅(mg/L)

SS (mg/L)

T-N (mg/L)

T-P (mg/L)

Coliform

(MPN

/100mL)

Nước thải đen

Nước thải xám

Nước thải sinh hoạt

1086

208

583

145,67

96-135

60-604

500

200

151

243

72,67

64-95

31-380

250

100

150

7905

223

34,00

90-140

41-792

300

100

24,2

32,69

31-37

11-95

4,9

16-32

1,4-19

4,7×10⁵

3,7×10⁷

2,48×10⁵

>9000

Nước thải đô thị

10⁸- 10⁹

3000

QCVN cột A

QCVN cột B

;ấ “-” thể hiun không ̣ề cập ̣ến

5000

Chuyên đề I, tháng 3 năm 2021 33

3.3. Hiện trạng XLNT

Gần đây, nhiều nghiên cứu đã được tiến hành nhằm

mục đích tăng hiệu quả XLNT, giảm chi phí đầu tư xây

dựng cũng như vận hành. Các công nghệ được chú ý

như sử dụng thực vật nổi (bèo lục bình), đất ngập nước

nhân tạo (constructed wetland) sử dụng phương pháp

tự nhiên để XLNT, đem lại hiệu quả xử lý tương đối

tốt. Tuy nhiên, hạn chế của phương pháp cần diện tích

lớn, phát sinh các vấn đề như: Muỗi, lượng sinh khối

tạo ra lớn… Nhiều phương pháp cải tiến các công nghệ

cũ dựa trên những tiến bộ của công nghệ màng cũng

đã được chú ý như công nghệ màng sinh học MBR,

MBBR… có thể giảm thể tích thiết bị, tăng hiệu quả

xử lý. Việc XLNT sinh hoạt bằng các phương pháp

sinh học không thể xử lý được với các chất ô nhiễm

khó phân hủy sinh học hoặc các chất độc sinh học.

Các phương pháp như hấp phụ, lọc màng, đông tụ/tạo

bông và các phương pháp sinh học cơ bản chỉ có thể

tách chúng ra khỏi nước thải chứ không thể xử lý triệt

để được chúng. Hiện nay, phương pháp ôxy hóa nâng

cao đang được các nhà nghiên cứu quan tâm, với sự

hoạt động của nhóm ôxy hóa mạnh hydroxyl (•OH),

ôxy hóa trực các chất khó phân hủy sinh học, hứa hẹn

sẽ là một giải pháp XLNT phù hợp trong tương lai. Rào

cản lớn trong việc áp dụng các phương pháp ôxy hóa

nâng cao là tiêu thụ năng lượng lớn và có khả năng

phát sinh các chất có độc tính cao hơn cả tiền chất.

eo số liệu của Bộ Xây dựng, tính đến năm 2018, tỷ

lệ khu đô thị (từ loại III trở lên) được đầu tư xây dựng

hệ thống XLNT tập trung là 39% với 43 nhà máy XLNT

tập trung đã đi vào hoạt động, tổng công suất thiết kế

đạt 926.000 m³/ngày đêm, đáp ứng được khoảng 13%

nhu cầu. Hầu hết các trạm XLNT cho chất lượng nước

đầu ra đạt loại B (QCVN 14-MT:2015/BTNMT) về

COD, BOD, SS nhưng chưa đạt tiêu chuẩn về T-N và

T-P.

▲Hình 2: Công nghu XLNT ở trạm XLNT Kim Liên và Trúc

Bạch (Hà Nội)

3.4. Tái sử dụng nước thải sau xử lý trên thế giới

và ở Việt Nam

3.4.1. Trên thế giới

Các công nghệ XLNT sinh hoạt hiện nay được áp

dụng tại các trạm XLNT tập trung ở Việt Nam gồm:

Cụm bể AAO, bể hiếu khí truyền thống, hồ sinh học,

bể lọc sinh học, mương ôxy hóa... Điểm chung của các

công nghệ này là đều sử dụng các tác nhân sinh học vào

trong XLNT. Mặc dù có thể xử lý đạt quy chuẩn xả thải,

tuy nhiên, các hệ thống trên còn có nhiều hạn chế về

chi phí vận hành, diện tích, phát sinh chất thải thứ cấp,

sinh mùi khó chịu… nước thải sau xử lý chưa đảm bảo

các tiêu chuẩn về sức khỏe khi sử dụng cho cấp nước

sinh hoạt.

Hệ thống quản lý nước thải tập trung không phải là

giải pháp duy nhất giải quyết được tất cả các vấn đề vệ

sinh môi trường của Việt Nam. Hệ thống quản lý phân

tán nên được xem xét ở cả các khu vực nội đô mà hệ

thống quản lý tập trung không mang lại hiệu quả kinh

tế. Ước tính hàng nghìn hệ thống XLNT phân tán đã

được xây dựng cho các tòa văn phòng, khách sạn, nhà

máy, bệnh viện, cộng đồng dân cư mới và làng nghề ở

Việt Nam. Trong TCVN 51:2008 của Bộ Xây dựng đã

có nhiều công nghệ XLNT như: Hiếu khí, yếm khí, hồ

sinh học, mương ôxy hóa… Hiện nay, các công nghệ

xử lý được cải tiến nhỏ gọn hiệu quả hơn, sử dụng vật

liệu compozit giúp giảm chi phí đầu tư, vận chuyển, dễ

dàng tháo lắp [6].

Ở nhiều quốc gia trên thế giới, việc tái sử dụng nước

thải sau xử lý đã được thực hiện từ lâu. Ở Nhật Bản,

ban đầu nước thải từ nhà vệ sinh và nước tưới tiêu được

xử lý tại trạm xử lý theo phương pháp lọc cát và khử

trùng bằng ozon hoặc clo sau công đoạn xử lý sinh học.

Nước sau xử lý được sử dụng làm nước vệ sinh cho các

tòa nhà lớn. Sau đó, nước thải được quan tâm xử lý để

tạo thành nguồn cấp nước cho các thủy vực nước mặt.

Hiện nay, nước tái chế được sử dụng với nhiều mục

đích khác nhau: Làm nước vệ sinh, nước tưới cây, nước

rửa, nước làm mát… thông qua việc áp dụng công nghệ

màng siêu lọc, màng nano, màng thẩm thấu ngược sau

công đoạn xử lý sinh học [8]. Tại Singapo, ban đầu

lượng nước sinh hoạt ở đây là do Malaysia cung cấp,

cho đến năm 1970 vấn đề tái sử dụng nước được quan

tâm. Ngày nay, các nhà máy NEWater cung cấp trung

bình 30% nhu cầu nước của Singapore, con số dự kiến

sẽ tăng lên 55% vào năm 2060, vào thời điểm đó, sản

lượng NEWater có thể lên tới 2 triệu mét khối mỗi

ngày. Phương pháp XLNT được áp dụng là công nghệ

màng RO, ôxy hóa nâng cao và công nghệ điện hóa [9].

3.4.2. Ở Viut N̉m

Ở Việt Nam, việc tái sử dụng nước thải sau xử lý

chưa thật sự mạnh mẽ, nước thải sau xử lý chủ yếu

34 Chuyên đề I, tháng 3 năm 2021

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

VÀ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ

được thải trực tiếp ra ngoài môi trường, một phần được tiêu dùng và khả năng chấp nhận nước tái chế sử dụng

sử dụng cho nông nghiệp, thủy sản [6].

bảng câu hỏi khảo sát. Nghiên cứu cho thấy rằng, công

chúng nói chung có mức độ sẵn sàng rất thấp đối với

việc sử dụng nước thải đã qua xử lý, họ lo lắng về sự

an toàn và những tiêu cực có thể xảy ra đối với môi

trường, kinh tế và sức khỏe, vấn đề sử dụng nước thải

tái chế. Hơn nữa, vấn đề chi phí và kỹ thuật được sử

dụng cũng khiến việc tái chế nước thải gặp nhiều khó

khăn.

̉. Sư dụng cho nông nghiup

Với một đất nước còn có tỷ trọng nông nghiệp

lớn như Việt Nam, lượng nước cần để cấp cho nông

nghiệp là rất lớn. eo dự đoán, đến năm 2030 nhu

cầu nước sử dụng cho nông nghiệp của Việt Nam lên

đến 91 tỷ m³/năm. Nước thải sinh hoạt có hàm lượng

dinh dưỡng cao hơn nước thải tự nhiên, vì vậy nhiều

nghiên cứu chỉ ra có thể sử dụng nước thải cho nông

nghiệp[10]. Chất dinh dưỡng có trong nước thải biogas

cao hơn so với phân chuồng và phân ủ theo phương

pháp thông thường, ngoài các dưỡng chất như N, P,

K, nước thải biogas còn chứa nhiều chất hữu cơ và các

nguyên liệu cần thiết cho cây trồng. Các nguyên tố

NPK của nguyên liệu sau khi phân hủy qua hệ thống

biogas hầu như không bị tổn thất mà được chuyển hóa

3.5. Đề xuất công nghệ phù hợp tái chế nước thải

tại Việt Nam

Đối mặt với nguy cơ thiếu nước trong tương lai, việc

sử dụng lại nước thải sau xử lý sẽ là yêu cầu bắt buộc.

Trong điều kiện Việt Nam, việc đầu tư hệ thống thoát

nước phân tách giữa nước thải sinh hoạt và nước mặt

là cần thiết, giúp giảm lượng nước thải đô thị, ổn định

thành phần và hàm lượng chất ô nhiễm. Phương pháp

xử lý yếm khí được sử dụng như một phương pháp xử

lý sơ bộ sẽ phù hợp vì có khả năng xử lý được nước thải

chứa hàm lượng chất ô nhiễm hữu cơ cao, hơn nữa có

thể thu năng lượng dưới dạng khí biogas. Nước thải sau

xử lý yếm khí thường có hàm lượng chất dinh dưỡng N,

P cao thích hợp cho việc sinh trưởng của các loài thực

vật, theo đó, công nghệ Constructed Wetland có thể

xem xét áp dụng xử lý. Hồ sinh học sử dụng thực vật

nổi cũng là một hướng đi có tiềm năng khi XLNT chứa

hàm lượng chất dinh dưỡng cao, hơn nữa đóng góp

việc điều hòa không khí, tạo cảnh quan môi trường.

thành dạng phân lỏng mà cây dễ hấp thụ như N-NH₄,

N-NO₃, đồng thời chứa chất hữu cơ cao cải thiện tính

chất đất, giúp cây phát triển mạnh, ít sâu bệnh. Vì thế,

nước thải sau xử lý đã được xem xét sử dụng để trồng

bắp (Zea maysL.), sử dụng như phương pháp bổ sung

dinh dưỡng cho đất.

b. Sư dụng cho thủD sản

Đối với nghề nuôi trồng thủy sản, chất lượng nước

là một vấn đề quan trọng sống còn. Nguồn nước cấp

cần phải đạt tiêu chuẩn chất lượng nước phục vụ nuôi

trồng thủy sản, cụ thể là đáp ứng được Quy chuẩn kỹ

thuật Quốc gia về chất lượng nước mặt QCVN 08-

MT:2015/BTNMT cột A2. Tuy nhiên, trên thực tế chất

lượng nước trong khu vực thường bị ô nhiễm hữu cơ

Các phương pháp trên tuy giải quyết được các chất

ô nhiễm hữu cơ, tuy nhiên nước thải sau xử lý còn gây

ra nhiều lo ngại về các vấn đề sức khỏe. Các công nghệ

và ô nhiễm dinh dưỡng như đạm, phốt pho. Tính chất như sử dụng màng, hấp phụ, ôxy hóa nâng cao sẽ phù

nước trong hệ thống ao nuôi gồm các thành phần

gây hại cho môi trường và chủ yếu là nitơ, photpho

được sinh ra từ chất thải của cá, thức ăn dư thừa. Hàm

hợp cho việc XLNT chứa các chất độc, các chất khó

phân hủy sinh học, trong đó ôxy hóa nâng cao có phần

đáng chú ý hơn khi xử lý được tận gốc chất ô nhiễm,

chứ không chỉ đơn thuần là tách chất ô nhiễm ra khỏi

nước thải.

lượng NH₄, NO , NO₃phát sinh lại là chất độc đối

với sự sinh trưởn²g và phát triển các loài thủy sản. Một

vài nghiên cứu XLNT bằng công nghệ AAO – MBR;

Bioﬂoc đã được nghiên cứu để có thể tái sử dụng được

nước thải thủy sản [11].

4. Kết luận

Hiện nay, XLNT ở Việt Nam còn gặp nhiều vấn đề,

tỷ lệ nước thải được xử lý còn thấp so với tổng lượng

nước thải phát sinh. Các thành phố trực thuộc Trung

ương có lượng nước thải sinh hoạt lớn hơn so với các

thành phố cấp địa phương. Các chất ô nhiễm trong

nước thải sinh hoạt chủ yếu là các chất ô nhiễm hữu

cơ và được xử lý tương đối tốt nhưng các chất dinh

dưỡng N, P vẫn chưa được xử lý triệt để. Công nghệ

XLNT sinh hoạt ở Việt Nam chủ yếu vẫn là xử lý sinh

học, chưa phù hợp với mục đích để tái sử dụng nước

thải. Vấn đề XLNT cho mục đích tái sử dụng là nước

cấp ở Việt Nam hiện chỉ dừng lại ở mức độ để cấp cho

các hoạt động nông nghiệp, thủy sản, để có thể sử dụng

cho các mục đích cao hơn như cấp nước ăn uống sinh

Ngoài ra, nước thải sau xử lý còn được sử dụng

với nhiều mục đích khác như tưới cây, tưới đường,

cấp nước cho các hệ thống sông hồ, kênh rạch… tuy

nhiên tái sử dụng nước sau xử lý còn gặp nhiều vấn đề

khi sử dụng để cấp nước cho sinh hoạt. Việc sử dụng

nước thải sau xử lý bị thách thức do nhận thức sai lầm

của công chúng. Nước thải đã qua xử lý thường được

cho là nguy hại cho sức khỏe cộng đồng do sự hiện

diện tiềm ẩn của các chất ô nhiễm, chất dinh dưỡng,

các chất độc hại và các mầm bệnh. Sự hiện diện của

các chất ô nhiễm trong nước thải đã qua xử lý, có thể

tiềm ẩn những nguy cơ đối với sức khỏe con người,

phần lớn phụ thuộc vào việc lựa chọn công nghệ thích

hợp để XLNT. Một nghiên cứu về nhận thức của người hoạt cần xem xét áp dụng các công nghệ màng, ôxy hóa

Chuyên đề I, tháng 3 năm 2021 35

nâng cao, hấp phụ và phải đảm bảo mức độ an toàn về gia của các bên để cung cấp và tái sử dụng nước quy mô

hàm lượng các chất độc.

nhỏ trong các lưu vực sông Danube và sông Mê Kông”,

mã số: NĐT.103.SEA-EU/21. Tập thể tác giả cảm ơn

sự tài trợ của đề tài và Trường Đại học Khoa học Tự

Lời cám ơn: Nghiên cứu tổng quan này được tài trợ

bởi đề tài hợp tác quốc tế “Quản lý tài nguyên nước

tổng hợp thông qua đối thoại song phương với sự tham nhiên, ĐHQGHN■

TÀI LIỆU THAM KHẢO

w̉stew̉ter intended for ̉gric lt r̉l re se”, Environment

Intern̉tion̉l 138, 105597.

1. Gr̉ce K̉m Ch n ;ing, 2017 “W̉stew̉ter trẻtment ̉nd

re se - e f t re so rce of w̉ter s pplD”, EncDclopedỉ of

S st̉in̉ble Technologies, , pp. 43 - 52.

2. N. P. ;̉n, L.V. Khỏ, B. X. ̉nh, P. T. Ng̉, C. Visv̉n̉th̉n,

2011, “Potentỉl of W̉stew̉ter Recl̉m̉tion to Red ce Fresh

W̉ter Stress in Ho Chi Minh CitD-Vietn̉m”, Jo rn̉l of

W̉ter S st̉in̉bilitD, V. 1, I. 3, pp. 279 - 287.

8. John C. R̉dcliﬀe, ;ecl̉n P̉ge, 2020, “W̉ter re se ̉nd

recDcling in A str̉lỉ - historD, c rrent sit ̉tion ̉nd f t re

perspectives”, W̉ter CDcle, V. 1, pp. 19 - 40.

9. Olivier Lefebvre, 2018, “BeDond NEW̉ter: ̉n insight into

Sing̉pore’s w̉ter re se prospects”. C rrent Opinion in

Environment̉l Science & Hẻlth, V.2, , pp. 26 - 31.

3. World B̉nk, 2019, “Vietn̉m: Tow̉rd ̉ S̉fe, Clẻn, ̉nd

Resilient W̉ter SDstem.” World b̉nk, W̉shington, ;C.

10. Ng Den M̉nh Kh̉i, Ph̉m ̉nh T ̉n, Ng Den Cong Vinh,

Ingrid Oborn, 2008 “Eﬀects of sing w̉stew̉ter ̉s n trient

so rces on soil chemic̉l properties in peri- rb̉n ̉gric lt r̉l

sDstems”, VNU Jo rn̉l of Science, Ẻrth Sciences V. 24, pp.

87 - 95

4. om̉s S̉gris; Sir̉j T̉hir; Jennifer Möller-G ll̉nd; Ng Den

Vinh Q ̉ng; J stin Abbott; L Ỷng, 8/2017, “Vuit N̉m:

Kh ôn khổ kinh tế về nước ̣ể ̣ánh giá các thách thức củ̉

ngành nước”, 2030 W̉ter Reso rces Gro p,

5. Cơ q ̉n hợp tác q ốc tế Nhật Bản (JICA), 2015, Báo cáo

c ối kỳ: Điề tr̉ ngành cấp thoát nước ̣ị̉ phương.

11. Ng Dễn X ân Hoàng, Lê Anh ư, Ng Dễn Minh ư, Lê

Hoàng Viut, 2019, “Nghiên cứ XLNT thủD sản bằng công

nghu AA/O - MBR”, Tạp chí Khỏ học Trường Đại học Cần

ơ, Tập 55, Số ch Dên ̣ề: Môi trường và Biến ̣ổi khí hậ

(1) 149 - 156.

6. Ngân hàng ế giới, 12/2013, “Đánh giá hoạt ̣ộng q ản lý

nước thải ̣ô thị tại Viut N̉m”.

7. Nikiforos A. AlDgiz̉kis el ̉t., 2020 “Ev̉l ̉tion of chemic̉l

̉nd biologic̉l cont̉min̉nts of emerging concern in trẻted

DOMESTICWASTEWATERTREATMENTANDREUSEOFRECLAIMED

WASTEWATER IN VIETNAM

Nguyen Van Quan, Tran i Huyen Nga, Pham i uy, Nguyen Manh Khai*

F̉c ltD of Environment̉l Sciences, UniversitD of Science, Vietn̉m N̉tion̉l UniversitD, H̉noi

ABSTRACT

e need for fresh water is an essential need of life, so the treatment of wastewater for reuse soon receives

the attention of many countries. However, reuse of reclaimed water still faces many diﬃculties in Vietnam.

e domestic wastewater with the increase in quantity and substance makes it diﬃcult for managers. is

study is conducted to assess the current situation of generation, composition, treatment technology and the

current situation of reuse reclaimed domestic wastewater in Vietnam, examining the problems encountered

when using reclaimed water. So that, propose advanced wastewater treatment technologies to treat wastewater

for reuse. By online database analysis and published reports, relevant information will be synthesized and

analyzed, thereby drawing a sketch of domestic wastewater treatment and using reclaimed water in Vietnam.

e results show that domestic wastewater in Vietnam is not treated very well, the amount of treated water only

accounts for about 13% of the total generated wastewater, the rest is discharged directly into the environment.

Using reclaimed water is only used to supply water for river and lake systems and irrigation, it has not yet

used with higher requirements. Biological toxins, antibiotics in wastewater are a remarkable issue in the reuse

of treated domestic wastewater. erefore, the advanced treatment methods such as advanced membrane

technology, adsorption and advanced oxidation need to be researched and applied more.

Key words: ;omestic w̉stew̉ter, w̉stew̉ter re se, w̉stew̉ter trẻtment, domestic w̉ter s pplD.

36 Chuyên đề I, tháng 3 năm 2021

6 trang yennguyen 22/04/2022 520

Download

Bạn đang xem tài liệu "Xử lý nước thải sinh hoạt và tái sử dụng nước thải sau xử lý tại Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

File đính kèm:

xu_ly_nuoc_thai_sinh_hoat_va_tai_su_dung_nuoc_thai_sau_xu_ly.pdf