Xử lý hành vi tung tin sai sự thật trên mạng xã hội liên quan đến công tác phòng, chống dịch bệnh Covid-19

XLÝ HÀNH VI TUNG TIN SAI STHT TRÊN MNG  
XÃ HI LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC PHÒNG,  
CHNG DCH BNH COVID-19  
Nguyn ThMinh Thư, ThThế Uyên*  
Khoa Lut, Trường Đại hc Công nghTP. HChí Minh  
GVHD: ThS. Nguyn Chí Thng  
TÓM TT  
Trước nhng din biến phc tp ca dch bnh do Covid-19 gây ra thì thông tin chính xác rt quan  
trng, nhng tin đồn tht thit có thgây hoang mang nh hưởng ti công tác phòng dch. Bên  
cnh đó, mt số người đã li dng vic này để tung tin sai stht để câu like, trc li cá nhân, hoc  
nhm chiếm đoạt tài sn ca người khác. Theo lut An ninh Mng năm 2018 ti Điểm d Khon 1  
Điều 8 đã nghiêm cm hành vi đưa thông tin sai stht gây hoang mang lun. Vì vy, trên cơ  
scn phân tích chi tiết hơn để trên thc tế khi có hành vi vi phm xy ra thì quan thc thi có thể  
nhn định đúng tính cht ca hành vi. Ngoài ra, vic phân tích quy định vhành vi đưa thông tin  
gicòn to spháp lý chc chn nhm xét xmt cách đúng đắn và khách quan nht có th.  
Xut phát tnhng yêu cu thiết thc đó trong bài này chúng tôi slàm rõ vvic tung tin sai sự  
tht trên mng xã hi.  
Tkhóa: Covid-19, mng xã hi, pht vi phm, tin gi, tung tin.  
1 KHÁI NIM VỀ “TIN GIẢ”  
Tin gi(tiếng Anh: fake news), còn được gi là tin rác hoc tin tc gimo, là mt loi hình báo chí  
hoc tuyên truyn bao gm các thông tin cý hoc trò la bp lan truyn qua phương tin truyn  
thông tin tc truyn thng (in và phát sóng) hoc phương tin truyn thông xã hi trc tuyến. Thông  
tin sai lch thường được các phóng viên trtin cho các trang đăng tin để được đăng các tin tc  
này, mt thc tế phi đạo đức được gi là báo chí trtin. Tin tc kthut số đã mang li và tăng  
vic sdng tin tc gi, hoc báo chí màu vàng (yellow journalism). Tin tc sau đó thường được  
nhc li là thông tin sai trên phương tin truyn thông xã hi nhưng đôi khi cũng tìm được đường  
đến nhng phương tin truyn thông chính thng.  
Tin giả được viết và xut bn thường là vi mc đích đánh la nhm gây thit hi cho mt quan,  
thc thhoc người, và/hoc đạt được vmt tài chính hoc chính tr, nó thưng sdng li viết  
git gân, không trung thc hoc dùng các tiêu đề ba đặt để tăng lượng độc gi. Tương t, các câu  
chuyn và tiêu đề by để nhn chut vào kiếm doanh thu qung cáo thot động này.  
2 QUY ĐỊNH PHÁP LUT VHÀNH VI TUNG TIN SAI STHT TRÊN MNG XàHI  
Mng xã hi hay còn gi dch vmng xã hi là dch vni kết các thành viên cùng sthích trên  
Internet li vi nhau vi nhiu mc đích khác nhau không phân bit không gian và thi gian. Mng  
1464  
xã hi là nn tng trc tuyến nơi người dùng có thkết ni vi nhau. Mng xã hi cho phép người  
dùng chia snhng câu chuyn, bài viết, ý tưởng cá nhân, đăng ảnh, video… Thế nhưng vic sàng  
lc thông tin trước khi đưa lên mng xã hi không hề được đề cao dn đến nhng tin tc tiêu cc  
vn còn dy sóng mnh. Nhng tin tc sai lch bt ngun tmt sbphn người dân vô ý thc,  
htung tin tc gilan dn tnhng hành động, li nói không hcó sxác thc đúng đắn. Hvô  
tình truyn cho người đối din, kcho nhau nghe nhng tin tc git gân đang đề tài nóng ca xã  
hi bng sthiếu hiu biết, thiếu trách nhim ca bn thân vi cng đồng. Hơn thế na, họ đăng  
ti nhng thông tin sai lch lên mng xã hi, nơi nhiu người có thnhìn thy. Hkêu gi mi  
người "mnh tay chia s" nhng tin tc sai lch này cho nhiu người biết ti vi lòng tt cho rng  
đây là nhng thông tin bích mun chia scho mi ngưi, gia đình, người thân phòng tránh.  
Không ít người dùng mng xã hi cho rng đây chlà thế gii o, có thphát ngôn, làm gì tùy thích  
mà không phi chu trách nhim trưc pháp lut, đó điều rt sai lm. Các quan an ninh hin  
nay, bng các bin pháp nghip vvà shtrca công nghthông tin, vic phát hin, truy tìm,  
xác định hành vi vi phm ca tchc, cá nhân phát tán nhng hình nh, thông tin sai stht sẽ  
nhanh chóng được tìm ra để chu trách nhim trước pháp lut.  
Ti Điểm d Khon 1 Điều 8, lut An ninh Mng năm 2018 có quy định vnghiêm cm hành vi:  
"Thông tin sai stht gây hoang mang trong nhân dân, gây thit hi cho các hot động kinh tế - xã  
hi, gây khó khăn cho các hot động quan nhà nước hoc người thi hành công v, xâm hi  
quyn và li ích hp pháp ca tchc, cá nhân khác". Hình thc xpht vi phm hành chính gm  
có cnh cáo và pht tin, tùy theo tính cht, mc độ vi phm, tchc, cá nhân có hành vi vi phm  
hành chính, có các hình thc xpht như pht tin t20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng và có  
thbáp dng các hình thc xpht bsung khác.  
Căn ctheo Khon 3 và Khon 5 Điều 64 Nghị định số 174/2013/NĐ-CP ban hành ngày 30 tháng  
12 năm 2016 quy định pht tin t20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối vi mt trong các  
hành vi như cung cp ni dung thông tin sai stht, vu khng, xuyên tc, xúc phm uy tín ca cơ  
quan, tchc và danh d, nhân phm ca cá nhân. Cung cp ni dung thông tin không phù hp  
vi li ích đất nước;... và các hình thc hình pht bsung như tch thu tang vt, phương tin vi phm  
tước quyn sdng giy phép t01 tháng đến 03 tháng đối vi hành vi vi phm quy định.  
Tuy nhiên, ngày 15/04/2020, Nghị định s174/2013/-CP ban hành ngày 13/11/2013 quy định xử  
pht vi phm hành chính trong lĩnh vc bưu chính, vin thông, công nghthông tin và tn svô  
tuyến điện sthay thế bi Nghị định số 15/2020/NĐ-CP ban hành ngày 03/02/2020 quy định xử  
pht vi phm hành chính trong lĩnh vc bưu chính, vin thông, tn svô tuyến điện, công nghệ  
thông tin và giao dch điện t, theo Điều 101 Nghị định số 15/2020/NĐ-CP spht tin t10.000.000  
đồng đến 20.000.000 đồng đối vi hành vi li dng mng xã hi để thc hin mt trong các hành  
vi sau:  
Cung cp, chia sthông tin gimo, thông tin sai stht, xuyên tc, vu khng, xúc phm uy  
tín ca quan, tchc, danh d, nhân phm ca cá nhân.  
Cung cp, chia stin ba đặt gây hoang mang trong Nhân dân, kích động, bo lc, ti ác, tệ  
nn xã hi, đánh bc hoc phc vụ đánh bc.  
1465  
Nghị định cũng quy định mc pht đối vi hành vi tiết lthông tin thuc danh mc bí mt nhà nước,  
bí mt đời ca cá nhân và bí mt khác mà chưa đến mc truy cu trách nhim hình s. Bên cnh  
đó, quy định sdng bin pháp khc phc hu qulà: "Buc gbthông tin sai stht hoc gây  
nhm ln hoc thông tin vi phm pháp lut do thc hin hành vi vi phm trên".  
Nhng hình thc xpht trên áp dng cho đối tượng xpht là tchc, vy trường hp cá nhân có  
hành vi vi phm như ca tchc thì mc pht tin 1/2 mc pht tin đối vi tchc theo quy định  
ti Khon 2 Điều 2 Nghị định số 174/2013/NĐ-CP, ban hành ngày 13/11/2013 quy định xpht vi  
phm hành chính trong lĩnh vc bưu chính, vin thông, công nghthông tin và tn svô tuyến điện  
và Khon 3 Điều 4 Nghị định số 15/2020/NĐ-CP, ban hành ngày 03/02/2020 quy định xpht vi  
phm hành chính trong lĩnh vc bưu chính, vin thông, tn svô tuyến điện, công nghthông tin và  
giao dch điện t.  
Blut Hình s2015 (sa đổi, bsung năm 2017) cũng có quy định vvic xlý vi phm như sau:  
Nếu xác định được chính xác người tung tin đồn tht thit và tin đồn đó có tính cht vu khống thì  
theo quy định ti Điều 156 Blut Hình s2015 (sa đổi, bsung năm 2017) có thpht tù t3  
tháng đến 7 năm vti vu khng. Ngoài ra, người phm ti còn có thbpht tin t10.000.000  
đồng đến 50.000.000 đồng, cm đảm nhim chc v, cm hành nghhoc làm công vic nht  
định t01 năm đến 05 năm.  
Người có hành vi li dng dch bnh Covid-19 đưa ra thông tin không đúng stht vcông dng  
ca thuc, vt y tế vphòng, chng dch bnh nhm chiếm đoạt tài sn ca người khác thì bxử  
lý vti la đảo chiếm đoạt tài sn theo quy định ti Điều 174 Blut Hình s2015 (sa đổi, bổ  
sung năm 2017). Mc hình pht có thlên đến 15 năm tù, pht tin cao nht lên đến 100 triu đồng,  
cm đảm nhim chc v, cm hành nghhoc làm công vic nht định t01 năm đến 05 năm  
hoc tch thu mt phn hoc toàn btài sn.  
Người có hành vi đưa lên mng máy tính, mng vin thông thông tin gimo, thông tin sai stht,  
thông tin xuyên tc vtình hình dch bnh Covid-19, gây lun xu thì bxlý vti đưa hoc sử  
dng trái phép thông tin mng máy tính, mng vin thông theo quy định ti Điều 288 Blut Hình  
s2015 (sa đổi, bsung năm 2017). ti danh này, mc hình pht cao nht là 7 năm tù, pht tin  
cao nht lên đến 200 triu đồng, cm đảm nhim chc v, cm hành nghhoc làm công vic  
nht định t01 năm đến 05 năm.  
3 NH HƯỞNG TIÊU CC CA HÀNH VI TUNG TIN SAI STHT TRÊN MNG  
XÃ HI  
Trong khi cả nước cùng nhau đồng lòng chng dch theo chủ trương ca Chính phủ ‚chống dch  
như chng giặc‛ thì bên cnh đó li xut hin mt loi dch có tc độ lây lan không kém virus  
corona đó là dch ‚virus tin giả‛. Tin gilà mt loi virus không gây bnh nhưng li gây nên hu  
qukhôn lường cho toàn xã hi. Đại dch virus tin gibùng phát trong thi gian gn đây còn tăng  
cao khi Covid-19 là đề tài nóng mang sc hút mnh mthu hút mi người và hơn hết vi thi bui  
hin nay thì ai ai cũng đều trthành ‚người đưa tin‛ trên mng xã hi vì thế vic không thkim  
soát được nhng tin tc sai trái kp thi làm cho đại dch này bùng phát mnh. Vic tung tin giả  
1466  
không nhng to tâm lý hoang mang cho mi ngưi mà còn gây nhiu khó khăn cho công tác  
phòng chng dch Covid-19 ca BY tế, ca Nhà nước Vit Nam.  
Thao tác chia smt thông tin lên mng chmt vài giây nhưng nếu không kim chng thông tin  
đúng đắn mà đưa nhng thông tin sai lch, git gân được hcho là ‚nóng hổi‛ nhm lan truyn  
đến mi người chỉ để ni tiếng hay nhm mc đích tăng follow để bán hàng online ca mt số  
người ý thc vô cùng kém, trc li cá nhân trên ni lo s, hoang mang không chca mt vài người  
mà là mt cng đồng đang cùng nhau chng dch thì li hết sc nguy hi đến tâm lý ca mt vài  
bphn người. Người ta hn nhiên chia snhng bài viết vsbùng phát dch, thm chí là số  
người chết, đồn thi nhng tin đồn tht thit vloi dch này để gây hoang mang xã hi và ít nhiu  
nh hưởng đến đời sng người dân khu vc có ngưi nhim đó, làm cho đời sng ca hlâm  
vào cnh khó khăn vì bnhng nơi khác xa lánh, sbnhim bnh.  
Ta có thddàng thy hình nh người dân đổ đi mua lương thc dtrlàm cho ngun thc  
phm nhiu nơi không đáp ứng kp. Hình nh người người chen ln nhau để dành mua khu trang  
y tế, nhng tm thmang tên ‚bùa hmệnh‛, hay ‚dậy sóng‛ nhng clip phòng, cha bnh Covid-  
19… nhưng chưa hrõ vcht lượng sn phm, htranh nhau mua và trong số ấy có người li  
không đeo khu trang hay không hcó cách bo vbn thân cho mình và cng đồng. Như thế,  
nếu lỡ đâu trong số ấy có người nhim bnh thì đám đông kia cũng li mang bnh bênh mình và  
dn dn lây lan cho gia đình và mi người... Nhiu người đã đặt nim tin quá vào các clip cha  
bnh, trao tính mng ca mình cho tthn mà không hhay biết.  
Không dng li ở đó nhiu người còn lan truyn nhng thông tin liên quan đến kinh doanh, sn  
xuất… Các đối tượng tung tin ba đặt vvic có người Trung Quc ti các khu công nghip tnh  
Qung Nam nhim covid-19 và kêu gi người dân ngng các hot động buôn bán, không làm vic,  
không đến nhà máy, hc sinh không đến trường Hu qulàm cho 1600 công nhân ti Cm  
Công nghip Hà Lam và công ty Domex đình công tp th[1].  
Bên cnh đó còn nh hưởng đến vic hc tp ca hc sinh, sinh viên. Hin nay hc sinh, sinh viên  
không thể đến trường, thay vào đó là các lp hc trc tuyến mà các giáo viên đã ngày đêm dn sc  
thay đổi phương pháp dy cho phù hp. Vic tung tin gidn dt lun theo hướng sai lch, làm  
người ta tin vào điều xuyên tc gây nh hưởng đến cuc sng ca mt sgia đình, ảnh hưởng đến  
lòng tin ca nhân dân vi công cuc phòng dch ca Chính ph, mà da vào đó to điều kin cho  
nhng thế lc phn động ni dy. Chính vì thế mi người chúng ta hãy tht tnh táo khi tiếp cn  
thông tin, cn bình tĩnh trong mi trường hp, đồng lòng, to sc mnh cùng nhau chng đại dch  
toàn cu này.  
4 NHN ĐỊNH VIC XLÝ VI PHM TUNG TIN SAI STHT VÀO THI ĐIỂM  
DCH BNH COVID-19  
Theo dõi thông tin trên các phương tin truyn thông, mng xã hi trong thi gian qua mi thy sự  
vào cuc nhanh chóng và quyết lit ca các quan chc năng trong vic đập tt các dch ‚Tin  
gi" tán phát thông tin sai stht trên phm vi cả nước, trong đó có tnh Qung Ngãi.  
1467  
Đơn cử như vvic ngày 11/3/2020, Công an tnh Qung Ngãi cho biết va xác minh và xpht  
hành chính mt chtài khon Facebook ti Qung Ngãi vì đăng ti ni dung sai stht trên  
Facebook gây hoang mang lun.  
Trước đó, khong 21 gingày 9/3/2020, Phòng An ninh Chính trni b- Công an tnh Qung Ngãi  
phát hin 1 tài khon Facebook Kiu's Kim's đăng ti bài viết có ni dung ‚Xong ri lượm ơi. Covid-  
19 đã có ti Qung Ngãi...!!!‛, kèm theo đoạn tin nhn sai stht vCovid-19 gia chtài khon và  
người bn.  
Phòng An ninh Chính trni b- Công an tnh Qung Ngãi đã tiến hành xác minh, xác định chtài  
khon là bà H.T.K.K. (26 tui, trú ti phường Nghĩa L, TP. Qung Ngãi). Qua đó, chtài khon này  
tha nhn bài viết mình đăng ti là sai stht, là hành vi vi phm pháp lut, gây hoang mang cho  
lun và ha skhông tái phm.  
quan An ninh đã tiến hành lp Biên bn vi phm hành chính và ban hành Quyết định xpht vi  
phm hành chính (mc pht 5 triu đồng) đối vi bà K vhành vi cung cp thông tin sai stht liên  
quan đến dch cúm Covid-19 trên Facebook cá nhân gây hoang mang cho ngưi dân da vào quy  
định ti Điểm g, Khon 3, Điều 66, Nghị định số 174/2013/NĐ-CP, ban hành ngày 13/11/2013 [2].  
Qung cáo thuc kháng Covid-19  
Cng đồng xã hi lan truyn tin đồn (trong đó có huyn Bình Sơn, Qung Ngãi) do mt scá nhân  
đăng, chia strên mng Facebook vvic người nhim Covid-19 sẽ được cha khi qua đêm bng  
vic ung nước đun sôi tti. Tin đồn trên đã thu hút squan tâm, gây lm tưởng cho nhng người  
biết được là dùng ti có thcha khi bnh khi nhim Covid-19, thm chí dùng ti scha khi qua  
mt đêm, từ đó ddn đến vic không thc hin bin pháp phòng nga, cách ly, trbnh theo tinh  
thn chỉ đạo, hướng dn ca Chính ph, BY tế quan chc năng trong phòng, chng dch  
Covid-19.  
Sau khi tchc truy xét trên địa bàn huyn Bình Sơn sáng 21/03/2020, Công an huyn Bình Sơn  
(Qung Ngãi) cho biết, Công an huyn Bình Sơn đã có quyết định xpht hành chính cô Lâm Thị  
Thúy D. (23 tui, giáo viên mm non, thường trú xã Bình Nguyên, huyn Bình Sơn) vhành vi đưa  
tin sai stht vdch Covid-19 trên mng xã hi.  
Cách đây mt tun, cô D. có đăng trên Facebook cá nhân ni dung: "Khu trang, nước ra tay thôi  
thì không đủ đâu ạ. Em oder ttim thuc Thái Lan vnên mi người yên tâm. Va ti cô bán thuc  
bo các bác Thái Lan chế to ra được thuc kháng sinh virus Corona nghe mng hết ln. Đó là  
kháng sinh Covid-19 có tên Fai - Talai Jone…". Cô D. cho rng mc đích đăng tin là để bán được  
thuc, kiếm li.  
Sau đó, cô D. đã gbài viết này, đăng li xin li cng đồng mng. Ti quan Công an, D. tha  
nhn hành vi sai trái ca mình vvic chia sthông tin trên chưa được kim chng, sai stht gây  
hoang mang cho cng đồng xã hi, ddn đến vic người trong din phi cách ly skhông thc  
hin các bin pháp cách ly theo quy định ca ngành y tế hoc có du hiu nghi vn nhim Covid-  
19 không đến y tế để khám mà tsdng nước ti ung để cha tr. Từ đó, nguy lây nhim  
1468  
Covid-19 rt cao, thm chí nguy him đến tính mng, sc khe ca mi người. Hin Công an huyn  
Bình Sơn cng chồ sơ để xlý nghiêm theo quy định ca pháp lut.  
Qua đây khuyến cáo ngưi dân cn cnh giác, biết chn lc và tiếp nhn nhng thông tin chính  
thng tcác quan báo chí và nhng quan có thm quyn cung cp, tránh hu quvì sthiếu  
hiu biết, ‚suy nghĩ và hành động nhanh hơn‛ quy định ca pháp lut.  
(Vnày xpht 7,5 triu đồng) vhành vi quy định ti Điểm g Khon 3 Điều 66 Nghị định số  
174/2013/-CP ban hành ngày 13/11/2013 ca Chính phquy định xpht hành chính trong lĩnh  
vc bưu chính vin thông [3].  
5 KIN NGHỊ  
Tkhi dch bnh Covid-19 xut hin, có khá nhiu trưng hp đưa tin không đúng stht vtình  
hình dch bnh, đưa nhng thông tin sai lch nhm tác động tiêu cc đến lun xã hi. Mt vài  
thành phn còn li dng thi này để thu li bt chính tvic buôn bán vt y tế không đảm  
bo cht lượng hay nhng loi thuc thn ngăn nga Corona được bán vi giá cao ngt ngưỡng.  
Nhng hành vi sai trái y không nhng gây hoang mang cho người dân mà còn gây khó khăn  
trong công tác phòng, chng dch ca Chính ph. Vì thế, không ít nhng trưng hp đã bxlý vì  
nhng hành vi, phát ngôn ca mình gây ra. Các quan chc năng đã vào cuc xác minh nhng  
trường hp gây nên dch ‚tin giả‛ và xlý theo quy định pháp lut. Nhng người gây nên nhng tin  
đồn tht thit y đều đã được xlý hành chính: pht tin, buc gbnhng bài viết sai stht,  
đăng tin đính chính vvic làm sai trái ca mình. Thế nhưng hình như mc pht còn quá nh,  
không thct đứt trit để vn nn tin ginày nên hàng gi, hàng ngày vn có nhiu người tiếp tc  
vi phm và bxlý.  
Vì vy, để quán trit cht chvà tiêu dit dch ‚tin giả‛ này thì vic khi thình sự người tung tin  
gilà vô cùng cn thiết, mong rng các quan chc năng, chính quyn cn trin khai, áp dng  
vic xlý hình sự để ren đe, giúp các đối tượng thy rõ được hành vi sai trái ca mình. Đấy cũng  
như là li cnh cáo cho mi người cn có trách nhim vi phát ngôn, hành vi ca bn thân đối  
vi xã hi. Mi ngưi cn thanh lc thông tin mt cách kỹ lưỡng, chính xác, không hoang mang,  
không được chquan để bo vchính mình. Ý thc ca mi ngưi là trên hết, ‚ý thc to nên sc  
mạnh‛ cùng vi Đảng và nhà nước nghiêm trnhng thành phn xu gây nh hưởng đến xã hi,  
to nim tin cho nhân dân, để Chính phvà Nhà nước không lo vpht xlý mà thay vào đó tp  
trung chng dch.  
TÀI LIU THAM KHO  
[1]  
Cao Hng, 29/02/2020, Tin gihoành hành gia tâm dch Covid-19‛, xem ti  
[2]  
Phương, 11/03/2020, Qung Ngãi: Thêm 1 đối tượng tung tin givCovid-19 bxử lý‛,  
1469  
[3]  
T.Trc, 21/03/2020, Cô giáo lên mng qung cáo thuc kháng virus Corona bxpht ‛,  
1470  
pdf 7 trang yennguyen 20/04/2022 1280
Bạn đang xem tài liệu "Xử lý hành vi tung tin sai sự thật trên mạng xã hội liên quan đến công tác phòng, chống dịch bệnh Covid-19", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

File đính kèm:

  • pdfxu_ly_hanh_vi_tung_tin_sai_su_that_tren_mang_xa_hoi_lien_qua.pdf