Tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về quyền con người ở Việt Nam
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
TUYÊN TRUYỀN, GIÁO DỤC NÂNG CAO NHẬN THỨC
VỀ QUYỀN CON NGƯỜI Ở VIỆT NAM
Nguyễn Thị Hồng Yến*
Lã Minh Trang**
*-TS.-Trường-Đại-học-Luật-Hà-Nội.
**-ThS.-Trường-Đại-học-Luật-Hà-Nội.
Thông tin bài viết:
Tóm tắt:
Từ khóa: Quyền con người, giáo dục
quyền con người, cơ chế kiểm điểm
định kỳ phổ quát (UPR).
Để thực hiện những mục tiêu cũng như các nghĩa vụ quốc tế về
quyền con người của Việt Nam, với quan điểm không để ai bị bỏ
lại phía sau, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã dành
sự quan tâm đặc biệt đến việc thực hiện các biện pháp nhằm nâng
cao nhận thức, hiểu biết của mọi tầng lớp nhân dân về vấn đề
quyền con người để hỗ trợ người dân có thể hiểu và thụ hưởng một
cách đầy đủ nhất các quyền của mình, trong đó tuyên truyền, giáo
dục pháp luật về quyền con người được xem là một trong những
biện pháp hiệu quả và quan trọng.
Lịch sử bài viết:
Ngày nhận bài : 09/9/2020
Biên tập
: 16/10/2020
: 19/10/2020
Duyệt bài
Article Infomation:
Abstract:
Keywords: Human rights; human rights
education, Universal Periodic Reviews
(UPR).
Over the years, our Party and the Government have paid special
attention to carry out a number of measures to raise the awareness
and understandings of all classes of people on human rights
matters to support people to understand and fully enjoy their rights,
in which communication and education on legal regulations on
human rights being considered one of the most effective and
important measures.
Article History:
Received
Edited
Approved
: 30 Sep. 2020
: 16 Oct. 2020
: 19 Oct. 2020
iáo dục quyền con người được coi là
một cách để xây dựng và đẩy mạnh
kiến thức về quyền con người cũng
nghĩa vụ cần hiểu rõ nghĩa vụ thực hiện
quyền con người của họ và có thái độ, kỹ
năng tôn trọng, bảo vệ đầy đủ các quyền con
người; thông qua đó, góp phần tạo ra một
nền văn hóa phổ quát về quyền con người,
nâng cao nhận thức xã hội, phòng ngừa các
hành vi vi phạm và giúp người thụ hưởng
nói chung biết cách tự bảo vệ các quyền và
tự do của bản thân, đồng thời tôn trọng
quyền và tự do của người khác1.
G
như những thái độ và kỹ năng cần thiết để
thực hiện quyền con người. Trong cuộc sống
hàng ngày của chúng ta, để mọi người có thể
thực hiện quyền con người như một thói
quen, các chủ thể của quyền cần nắm rõ
quyền của họ và có thái độ, kỹ năng để đấu
tranh cho các quyền đó, còn các chủ thể có
1 Viện nhân quyền Đan Mạch, “Tài liệu hướng dẫn giáo dục nhân quyền, hướng dẫn của chuyên gia trong
việc lập kế hoạch và quản lý giáo dục nhân quyền”, 2019; ‘Giáo dục nhân quyền: biện pháp “dài hơi” thúc
đẩy bảo đảm quyền con người’, http://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-phap-luat/giao-duc-nhan-quyen-bien-
phap-dai-hoi-thuc-day-dam-bao-quyen-con-nguoi-301156.html, truy cập ngày 26/8/2020.
NLẬGHPIÊPNHCÁỨPU
3
Số 21 (421) - T11/2020
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
Mục đích của giáo dục quyền con người
là hướng tới sự tôn trọng công bằng, luật
pháp, các quyền và tự do cơ bản của con
người, không phân biệt đối xử bởi bất kỳ lý
do gì từ phía cơ quan nhà nước, các thành
phần khác trong xã hội và ngay trong chính
bản thân mỗi công dân2; phát triển toàn diện
cá nhân con người và ý thức tôn trọng con
người; thúc đẩy sự hiểu biết, tôn trọng, bình
đẳng giới và sự đoàn kết giữa các quốc gia,
người bản địa và các nhóm chủng tộc, quốc
gia, dân tộc, tôn giáo và ngôn ngữ; khả năng
hoạt động một cách có hiệu quả của tất cả
mọi người trong một xã hội tự do3.
công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, là
nhiệm vụ của toàn bộ hệ thống chính trị đặt
dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đối với việc đưa
giáo dục quyền con người lồng ghép trong
hệ thống giáo dục quốc dân, ngày 5-9-2013,
Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết
định số 1309/QĐ-TTg phê duyệt Đề án đưa
nội dung quyền con người vào chương trình
giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân…
làm tiền đề cho việc xây dựng các chương
trình giảng dạy khung của các bậc đào tạo
trong cả nước.
Trong quá trình đối thoại UPR chu kỳ
III của Việt Nam diễn ra vào đầu năm 2019,
có 121 phái đoàn của các nước thành viên
Liên hợp quốc đã tham gia đối thoại với phái
đoàn Việt Nam và đã đưa ra 291 khuyến
nghị5. Trong đó, Việt Nam đã nhận được 14
khuyến nghị về tăng cường giáo dục quyền
con người đến từ 13 quốc gia khác nhau với
các nội dung chủ yếu như6:
1. Thực tiễn tuyên truyền, giáo dục về
quyền con người tại Việt Nam trong thời
gian qua
Việt Nam luôn xác định giáo dục quyền
con người là một trong những biện pháp
thực thi quyền con người. Bởi vì, giáo dục
là công cụ chuyển tải những kiến thức cơ
bản về các quyền con người, hình thành ý
thức tôn trọng quyền con người4. Ở Việt
Nam, giáo dục quyền con người không chỉ
là trách nhiệm quốc tế mà còn được xem là
nhiệm vụ tự thân xuất phát từ yêu cầu của sự
nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, của sự
nghiệp đổi mới và phát triển đất nước. Quan
điểm này đã được nhắc lại trong Chỉ thị số
32-CT/TW ngày 9/12/2003 của Ban Bí thư
Trung ương Đảng, trong đó xác định: giáo
dục quyền con người là một bộ phận của
- Lồng ghép Công ước về quyền trẻ em,
Công ước về xoá bỏ tất cả các hình thức
phân biệt đối với phụ nữ, Công ước về quyền
của người khuyết tật vào sách giáo khoa để
phổ cập đến toàn dân.
- Đến năm 2025, hoàn thành việc đưa
nội dung giáo dục về quyền con người trong
tất cả các cơ sở giáo dục.
- Nâng cao nhận thức của người dân về
các công uốc quốc tế về quyền con người.
2 Nguyễn Văn Mạnh và Nguyễn Thị Báo, “Giáo dục quyền con người trong các cơ sở đào tạo không có chuyên
ngành luật: vấn đề và giải pháp”, Tạo chí Khoa giáo, số 1&2 năm 2007.
3 Nguyễn Thị Hồng Yến (2019), “Vai trò và sự tham gia của các cơ sở nghiên cứu/đào tạo trong thực hiện các
khuyến nghị UPR về giáo dục quyền con người tại Việt Nam”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 4/2019.
4 Hà Mai Hiên, “Xây dựng chiến lược quyền con người ở Việt Nam trong điều kiện hội nhập quốc tế”, Sách
tham khảo “Giáo dục quyền con người – những vấn đề lý luận và thực tiễn”, Nxb. Khoa học xã hội, 2011,
tr.388-390.
info.org/sites/default/files/document/viet_nam/session_32_-_january_2019/2rps_vietnam.pdf, truy cập ngày
19/8/2020.
6 Các khuyến nghị đến từ 13 quốc gia gồm: Jordan, Ấn độ, Ethiopia, Philippines, Saudi Arabia, Turkmenistan,
Belarus,
Ukraine,
Morrocco,
Bahrain,
Bhutan,
Pakistan
và
Slovakia,
NLẬGHPIÊPNHCÁỨPU
4
Số 21 (421) - T11/2020
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
- Thúc đẩy tuyên truyền để góp phần
nâng cao kiến thức của cán bộ nhà nước và
người dân về quyền con người.
người Việt Nam đáp ứng yêu cầu hội nhập
và phát triển bền vững của đất nước. Đề án
được xây dựng, một phần cũng nhằm thực
hiện khuyến nghị về vấn đề tăng cường giáo
dục, nâng cao nhận thức về quyền con người
mà Việt Nam đã chấp nhận trong cả 2 chu
kỳ UPR.
Cũng trong Đề án này, Chính phủ xác
định mục tiêu đến năm 2025, 100% các cơ
sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc
dân tổ chức giáo dục quyền con người cho
người học. Đồng thời, trên cơ sở góp ý của
các cơ quan, tổ chức, cơ quan xây dựng Đề
án đã có sự điều chỉnh phù hợp với nội dung
lồng ghép giáo dục quyền con người cho phù
hợp với từng cấp học, cụ thể:
+ Việt Nam đã dần đưa hoạt động giáo
dục quyền con người vào trong các chương
trình của bậc tiểu học đến bậc trung học phổ
thông.
+ Ở cấp tiểu học, các kiến thức về quyền
con người được truyền tải ở mức độ đơn
giản nhưng rõ ràng.
+ Các bài học về quyền con người ở cấp
trung học cơ sở và phổ thông đã mang tính
tiếp cận cụ thể nhiều nội dung của quyền con
người. Do đó, dù các bài học vẫn được thiết
kế thông qua bối cảnh sinh hoạt hàng ngày,
phù hợp với nhận thức xã hội của học sinh
theo từng độ tuổi nhưng các bài học chứa
đựng những kiến thức rộng và sâu hơn về
quyền con người.
+ Công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ
em lần đầu tiên là chủ đề của một bài học
trong chương trình giảng dạy phổ thông
Chương trình học môn Giáo dục công dân
dành cho học sinh lớp 6, ngoài ra các quyền
học tập, quyền được pháp luật bảo vệ tính
mạng, thân thể, sức khoẻ, danh dự và nhân
phẩm, quyền bất khả xâm phạm về thư tín
cũng là nội dung chính của nhiều bài học khác.
Tại Báo cáo trả lời năm 2019 của Chính
phủ Việt Nam về các khuyến nghị, Việt Nam
chấp nhận 14 khuyến nghị về giáo dục quyền
con người7. Để có được kết quả đó, Việt
Nam đã phối hợp các cấp, các ngành thực
hiện nhiều hoạt động như đẩy mạnh hoạt
động truyền tải giáo dục về quyền con người
vào chương trình đào tạo các cấp, triển khai
các hoạt động nghiên cứu về quyền con
người, đồng thời xây dựng các chương
trình/kế hoạch nhằm tuyên truyền và phổ
biến pháp luật về quyền con người. Khi rà
soát toàn diện để xây dựng Báo cáo quốc gia
chu kỳ III, các kết quả thu thập được từ các
cơ sở đào tạo, viện nghiên cứu và đơn vị sử
dụng lao động cho thấy, hoạt động tuyền
truyền, giáo dục pháp luật về quyền con
người đang được thực hiện đã có những kết
quả nhất định thể hiện ở các khía cạnh sau:
- Hoạt động xây dựng chương trình, kế
hoạch giáo dục về quyền con người trong hệ
thống giáo dục quốc dân
Trên cơ sở lấy ý kiến của các Bộ, ngành
và các cơ sở nghiên cứu, đào tạo, ngày
5/9/2017, Chính phủ đã phê duyệt Đề án đưa
nội dung quyền con người vào chương trình
giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Đây là đề án có ý nghĩa rất quan trọng nhằm
mục tiêu tuyên truyền, phổ biến, giáo dục
quyền con người nhằm tạo sự chuyển biến
trong nhận thức của người học, của đội ngũ
nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục về tầm
quan trọng, ý thức tự bảo vệ các quyền của
bản thân, tôn trọng nhân phẩm, các quyền và
tự do của người khác; ý thức về trách nhiệm,
nghĩa vụ của công dân đối với Nhà nước và
xã hội, góp phần phát triển toàn diện con
7 Quan điểm về kết luận và/hoặc khuyến nghị, các cam kết tự nguyện và trả lời của Nhà nước ngày 26/6/2019
_january_2019/a_hrc_41_7_add.1_e.pdf, truy cập ngày 19/8/2020.
NLẬGHPIÊPNHCÁỨPU
5
Số 21 (421) - T11/2020
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
+ Chương trình giảng dạy từ lớp 7 đến
lớp 9 đã lồng ghép các quyền về môi trường
và tự do tín ngưỡng, tôn giáo,… Các kiến
thức về quyền con người tập trung nhiều hơn
ở chương trình giáo dục công dân Lớp 12;
theo đó, học sinh được tiếp cận với nhiều nội
dung liên quan đến quyền công dân như bài
Hiến pháp, các quyền trong lĩnh vực dân sự
(trong bài Luật dân sự), các quyền trong tố
tụng và một số quyền trong các lĩnh vực cụ
thể như đất đai, thuế, hành chính…
+ Đối với bậc đại học, tại các trường có
đào tạo Luật, quyền con người đã được tích
hợp, lồng ghép vào một số môn học như luật
hiến pháp, luật hành chính, luật hình sự, luật
tố tụng hình sự, công pháp quốc tế..., thậm
chí có những cơ sở nghiên cứu và đào tạo đã
xây dựng những môn học riêng như: Trường
Đại học Luật Hà Nội, Khoa Luật (Đại học
quốc gia Hà Nội), Trường Đại học Luật
Thành phố Hồ Chí Minh, Học viện Cảnh sát
nhân dân, Học viện An ninh nhân dân,
Trường Đại học Kiểm sát Hà Nội, Học viện
Ngoại giao…
theo các đề án của Nhà nước; hoặc các
chương trình bồi dưỡng kiến thức theo nhu
cầu của cơ quan, tổ chức, góp phần nâng cao
nhận thức về quyền con người trong xã hội.
- Hoạt động nghiên cứu khoa học về
quyền con người
Việt Nam đã thành lập hệ thống các cơ
quan nghiên cứu chuyên sâu về quyền con
người như: Viện nghiên cứu quyền con
người – VIHR thuộc Học viện Chính trị
Quốc gia Hồ Chí Minh, Trung tâm Nghiên
cứu quyền con người và quyền công dân
(CRIGHTS, thuộc Khoa Luật, Đại học Quốc
gia Hà Nội), Trung tâm Nghiên cứu Pháp
luật về quyền con người và quyền công dân
(thuộc Đại học Luật, Tp. HCM). Ngoài ra,
một số viện nghiên cứu chuyên ngành thuộc
Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam như Viện
Nghiên cứu gia đình và giới; Viện Nhà nước
và Pháp luật; Viện Nghiên cứu con người…
đã thành lập Phòng Nghiên cứu về quyền
con người. Trong đó, có những trung tâm
trực tiếp tham gia cả vào hoạt động đào tạo,
giảng dạy và nghiên cứu nhưng cũng có
trung tâm chủ yếu ra đời phục vụ quá trình
nghiên cứu lý luận và thực tiễn về quyền con
người. Kết quả của hoạt động nghiên cứu đã
củng cố thêm những vấn đề lý luận và thực
tiễn về quyền con người, đồng thời bổ sung
thêm những nguồn tri thức, luận cứ khoa học
mới cho sự phát triển của các nội dung
quyền con người và pháp luật về quyền con
người; qua đó làm sâu sắc hơn những nhận
thức về vấn đề quyền con người trong giới
nghiên cứu, học giả. Những giải pháp, đề
xuất mà các công trình nghiên cứu khoa học
mang lại có thể trở thành nguồn tham khảo
rất hữu ích đối với các cơ quan nhà nước
+ Đối với hệ đào tạo sau đại học, số
lượng các trung tâm nghiên cứu/cơ sở đào
tạo có mã ngành đào tạo sau đại học độc lập
về quyền con người hiện còn khá hạn chế,
chỉ có một số chương trình như: Chương
trình thạc sĩ chuyên ngành Pháp luật về
quyền con người của Đại học quốc gia Hà
Nội8, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí
Minh,9… còn lại chủ yếu là các chương trình
đào tạo liên kết. Ngoài ra, các cơ sở đào tạo
và trung tâm nghiên cứu quyền con người
còn tiến hành các hình thức đào tạo, bồi
dưỡng dài hạn, trung hạn và ngắn hạn cho
các đối tượng là cán bộ công chức, viên chức
8 Các ngành tuyển sinh sau đại học của Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, xem tại:
ngày 18/9/2020)
18/9/2020.
NLẬGHPIÊPNHCÁỨPU
6
Số 21 (421) - T11/2020
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
trong quá trình xây dựng các chính sách,
pháp luật về vấn đề quyền con người tại Việt
Nam; đồng thời cung cấp nguồn học liệu
phong phú, đa chiều cho đội ngũ học sinh,
sinh viên, các nhà nghiên cứu10…
tổ chức phải thực hiện nhằm đảm bảo việc
tôn trọng các quyền con người cơ bản.
Ngoài ra, một trong những nội dung
cũng được quan tâm tuyên truyền đó là các
điều ước quốc tế về quyền con người mà Việt
Nam là thành viên cũng như các thông tin
liên quan đến quy trình báo cáo UPR như:
công tác chuẩn bị, quy trình báo cáo, kết quả
báo cáo, các khuyến nghị và việc thực hiện
các khuyến nghị trên thực tế, những khó khăn
và thuận lợi… Qua công tác tuyên truyền,
cán bộ, người dân từng bước nắm bắt, hiểu
được những quy định pháp luật cụ thể liên
quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của
mình, cũng như vai trò và trách nhiệm của
mình đối với vấn đề thực thi các nghĩa vụ của
quốc gia về quyền con người.
Trên thực tế, sau 3 phiên báo cáo đối
thoại UPR, các hoạt động bảo đảm quyền
con người ở Việt Nam được các quốc gia
thành viên Liên hợp quốc ghi nhận là thành
tựu to lớn của Việt Nam trong quá trình đổi
mới và phát triển. Tuy nhiên, những kết quả
này chưa thực sự được phổ cập đến mọi đối
tượng thụ hưởng. Điều này một phần do hoạt
động tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao
nhận thức về quyền con người chưa có sự
phân hoá về đối tượng; hình thức, phương
pháp và các nội dung tuyên truyền còn mờ
nhạt, thiếu sự sáng tạo và chưa phổ cập tới
toàn bộ các nhóm người thụ hưởng, đặc biệt
là những người thụ hưởng ở vùng sâu, vùng
xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và những
người lao động phổ thông.
Nhìn chung, bên cạnh những kết quả đạt
được, việc giáo dục quyền con người ở Việt
Nam hiện nay vẫn còn những hạn chế nhất
định như: (i) Dung lượng kiến thức về quyền
con người trong chương trình giảng dạy của
các cấp bậc chưa tương xứng với nhu cầu
của đối tượng đào tạo; (ii) Đội ngũ cán bộ
quản lý giáo dục, giáo viên có chuyên môn
sâu về quyền con người còn tương đối
mỏng; (iii) Tài liệu và học liệu giảng dạy còn
thiếu; (iv) Kiến thức về quyền con người tuy
được giới thiệu trong môn học giáo dục công
dân ở cấp phổ thông nhưng không được nhà
trường và học sinh chú trọng bằng các môn
học như văn học, địa lý, lịch sử,…
- Hoạt động tuyên truyền các nội dung
của quyền con người
Các hoạt động tuyên truyền, phổ biến
kiến thức được thực hiện thông qua các hình
thức tổ chức hội thảo, tọa đàm, tập huấn, nói
chuyện chuyên đề, sinh hoạt các câu lạc bộ,
biên soạn và phát hành tài liệu tuyên truyền,
phổ biến nội dung pháp luật trong nước về
quyền con người tới các đối tượng phù hợp;
phổ biến trên phương tiện thông tin đại
chúng, chuyên trang, chuyên mục về pháp
luật về quyền con người; tủ sách pháp luật
xã, phường, thị trấn, cơ quan, đơn vị, doanh
nghiệp, trường học… Những nội dung pháp
luật về quyền con người được lựa chọn để
tuyên truyền thường xoay quanh các quyền
cơ bản của con người, các công cụ hỗ trợ,
bảo vệ và thúc đẩy quyền con người, các
trách nhiệm, nghĩa vụ mỗi cá nhân, cơ quan,
2. Kiến nghị giải pháp nhằm tiếp tục nâng
cao hiệu quả hoạt động tuyên truyền, giáo
dục về quyền con người tại Việt Nam
trong thời gian tới
Trong thời gian tới, để tiếp tục nâng cao
nhận thức của người dân về quyền con
10 Nguyễn Thị Hồng Yến (2019), “Vai trò và sự tham gia của các cơ sở nghiên cứu/đào tạo trong thực hiện
các khuyến nghị UPR về giáo dục quyền con người tại Việt Nam”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 4/2019.
NLẬGHPIÊPNHCÁỨPU
7
Số 21 (421) - T11/2020
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
người, chúng tôi cho rằng, Nhà nước cần
thực hiện đồng bộ các giải pháp sau đây:
Thứ nhất, tăng cường giáo dục về nhân
quyền để nâng cao nhận thức của công
chúng và năng lực của các cơ quan thực thi
pháp luật liên quan nhằm bảo đảm tốt hơn
các quyền và tự do cơ bản của người dân
trong khuôn khổ pháp luật của quốc gia;
lồng ghép giáo dục quyền con người với việc
thực hiện các Nghị quyết của Đảng, các
chương trình, đề án của Nhà nước về phát
triển kinh tế - xã hội, giải quyết việc làm, xóa
đói giảm nghèo.
Việc hiểu biết một cách đúng đắn về
quyền con người cũng như các chủ trương,
chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước
về quyền con người là điều kiện tiên quyết,
không thể thiếu để bảo vệ, thúc đẩy quyền
con người một cách hiệu quả. Để làm được
điều đó, việc giáo dục quyền con người phải
được tiến hàng một cách thường xuyên, liên
tục để tất cả cán bộ, người dân hiểu biết và
chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật về quyền
con người; đấu tranh, phê phán với những
quan điểm, luận điệu sai trái về quyền con
người của các thế lực thù địch có âm mưu
chống phá.
Thứ hai, đổi mới hoạt động giảng dạy
quyền con người trong hệ thống giáo dục
quốc dân, xác định đúng các hình thức,
phương pháp giáo dục phù hợp cho từng
nhóm đối tượng giáo dục cụ thể, hướng đến
xây dựng một nền văn hoá nhân quyền.
Hiện nay ở Việt Nam, các kiến thức về
quyền con người cũng trong các cấp học từ
tiểu học đến trung học phổ thông còn mang
tính lý thuyết và trừu tượng. Chương trình
giáo dục quyền con người cần đảm bảo tính
hiện đại, ổn định và thống nhất, có sự kế
thừa giữa các cấp học. Đối với cấp độ đại
học, giáo dục quyền con người đã trở thành
một chủ đề được quan tâm chung trong
nhiều trường đại học ở Việt Nam nhưng mức
độ hướng dẫn, nội dung, phương pháp và
cách thức tiếp cận chưa thực sự đồng đều.
Các nội dung về quyền con người được lồng
ghép vào trong các môn học, nhưng chủ yếu
vẫn chỉ được coi là một chủ đề trong phạm
vi luật quốc tế, dẫn đến chưa có sự gắn kết
thực sự chặt chẽ giữa các môn học với nội
dung giáo dục nhân quyền11. Ngoài ra, môn
học về quyền con người cũng mới chỉ được
giảng dạy tại một số trường đại học/cao đẳng
đào tạo chuyên ngành luật hoặc về mảng xã
hội chứ chưa được giảng dạy tại tất cả các
ngành học ở các trường đại học/cao đẳng. Vì
vậy, cần thiết phải đưa chương trình giáo dục
quyền con người vào tất cả các cấp bậc học
và tất cả các ngành học (đối với các trường
đại học/cao đẳng) để tất cả học sinh/sinh
viên đều có thể tiếp cận được các nội dung
cơ bản về quyền con người. Khi lồng ghép
vấn đề quyền con người vào hệ đào tạo đại
học/cao đẳng sẽ đảm bảo tính thống nhất,
tính liên thông của chương trình; đồng thời
cũng đảm bảo tính chủ động, thường xuyên,
liên tục, rộng khắp trong cả nước. Tuy nhiên,
cũng cần có sự cân nhắc về mức độ phù hợp
cũng như phương pháp lồng ghép trong
chương trình đào tạo của các trường cao
đẳng/đại học, đặc biệt với các trường thuộc
khối tự nhiên với các môn học cơ sở.
Bên cạnh đó, cần đổi mới phương pháp
giảng dạy, xây dựng bài giảng hiện đại, hấp
dẫn, đưa nhiều ví dụ minh hoạ thực tế vào
bài giảng; tránh phương pháp dạy học một
11 Nguyễn Thị Hồng Yến, Cơ sở nghiên cứu/đào tạo trong thực hiện khuyến nghị UPR về giáo dục quyền
con người tại Việt Nam, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp số 08 (384)/2019,
giao-duc-quyen-con-nguoi-tai-Viet-Nam.html, truy cập ngày 27/8/2020.
NLẬGHPIÊPNHCÁỨPU
8
Số 21 (421) - T11/2020
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
chiều, thiên về lý thuyết tạo tâm lý nhàm
chán cho người học. Đối với cấp bậc đại học,
cần thường xuyên cho sinh viên trao đổi thảo
luận về quyền con người trên lớp thông qua
việc cho sinh viên làm bài tập lớn theo
nhóm, cho sinh viên đóng vai luật sư tư vấn,
diễn thuyết vấn đề nghiên cứu... Ngoài ra,
cần khuyến khích sinh viên thành lập các câu
lạc bộ chuyên ngành để sinh viên có thế
cùng nhau học tập, sinh hoạt chủ đề môn học
theo tháng, học nhóm, cùng nhau thảo luận
những vướng mặc, khó khăn trong quá trình
học tập môn học; để từ đó, cùng có hướng
giải quyết và phương pháp học tích cực12.
Thứ ba, vận dụng nhiều hình thức,
phương pháp tuyên truyền, giáo dục kiến
thức về quyền con người.
Đối với hoạt động tuyên truyền, giáo dục
nội dung quyền con người, cần sử dụng, khai
thác và vận dụng linh hoạt các hình thức,
phương pháp khác nhau bảo đảm tính phù
hợp, hiệu quả; đảm bảo nội dung tuyên
truyền phù hợp với đối tượng và mục tiêu;
Kết hợp giữa tuyên truyền, giáo dục quyền
con người với các kỹ năng sống, tư vấn pháp
luật, trợ giúp pháp lý, hòa giải cơ sở, giải
quyết tranh chấp, xử lý vi phạm pháp luật13…
Khuyến khích tổ chức các cuộc thi tìm
hiểu về quyền con người, quan điểm của
Đảng, Nhà nước Việt Nam về quyền con
người cũng là một hình thức hấp dẫn, có thể
đạt hiệu quả cao. Ưu điểm của biện pháp này
là có thể được áp dụng một cách đa dạng cho
nhiều đối tượng khác nhau (không chỉ riêng
với nhóm học sinh/sinh viên tham gia các
cuộc thi trong khuôn khổ của cơ sở đào tạo
mà kể cả các đối tượng như người đi làm,
người nghỉ hưu… cũng hoàn toàn tham gia
được ở phạm vi rộng); phạm vi đối tượng
được giáo dục cũng rất rộng (bao gồm cả
người dự thi và người theo dõi cuộc thi), phát
huy được tính tích cực, chủ động của đối
tượng dự thi và giúp họ nhận thức sâu sắc
hơn nội dung quyền con người cần tìm hiểu.
Thứ tư, tăng cường giáo dục về quyền
con người thông qua việc cung cấp các
chương trình đặc biệt cho các cán bộ thực thi
pháp luật; chú trọng việc đào tạo, bồi dưỡng
đội ngũ cán bộ, giảng viên có kiến thức
chuyên môn phục vụ công tác giáo dục về
quyền con người trong hệ thống giáo dục
quốc dân.
Để có thể giáo dục quyền con người cho
các đối tượng thụ hưởng khác nhau một cách
hiệu quả, ngoài việc có giáo trình phù hợp,
phương pháp giảng dạy hấp dẫn thì chất
lượng của đội ngũ người giảng dạy cũng vô
cùng quan trọng. Hiện nay, đội ngũ giáo viên
phổ thông nhìn chung chưa được đào tạo đầy
đủ, bài bản về nội dung này, khi giảng dạy
về quyền con người chủ yếu họ phải dựa vào
giáo trình và những tài liệu tham khảo để
xây dựng bài giảng. Do đó, trước khi các nội
dung quan điểm của Đảng, Nhà nước về
quyền con người được chuyển tải tới học
sinh, sinh viên thì lãnh đạo các nhà trường
và giáo viên phải là đối tượng được trang bị
kiến thức về quyền con người, cũng như chủ
trương của Đảng, Nhà nước về thực hiện
quyền con người một cách toàn diện, giúp
họ chủ động trong việc lồng ghép nội dung
giáo dục này vào bài giảng nhằm chuyển tải
12 “Giáo dục quyền con người cho sinh viên trong bối cảnh hội nhập quốc tế”,
sinh-vien-trong-boi-canh-hoi-nhap-quoc-te.html, truy cập ngày 27/8/2020.
13 Đỗ Đức Hồng Hà, “Mục đích, vai trò, ý nghĩa, phạm vi giáo dục quyền con người”, Sách tham khảo “Giáo
dục quyền con người – những vấn đề lý luận và thực tiễn”, Nxb. Khoa học xã hội, 2011, tr.59-60.
NLẬGHPIÊPNHCÁỨPU
9
Số 21 (421) - T11/2020
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
và thẩm thấu một cách linh hoạt vào học
sinh, sinh viên14.
lợi ích của các mạng xã hội trong hoạt động
tuyên truyền, giáo dục quyền con người.
Để hỗ trợ cho các hình thức, phương
pháp giáo dục, cần tăng cường đầu tư, đẩy
mạnh hơn nữa hoạt động tuyên truyền, thông
tin về quyền con người, quyền công dân trên
các phương tiện thông tin đại chúng. Với lợi
thế là tính phổ cập, kịp thời và rộng khắp, báo
chí là một kênh tuyên truyền, phổ biến, giáo
dục quyền con người đạt hiệu quả cao. Ngày
nay, sự đa dạng các loại hình báo chí như:
báo in, báo hình, báo nói, báo điện tử đã góp
phần ngày càng nâng cao hiệu quả và chất
lượng thông tin. Phát huy thế mạnh đặc trưng
của mình, mỗi loại hình báo chí đều có thể
tìm được những hình thức thích hợp để
chuyển tải nội dung giáo dục quyền con
người đến đối tượng một cách hiệu quả nhất.
Nhà nước cần có chính sách đầu tư nguồn
lực, kỹ thuật thích hợp cho các cơ quan thông
tin tuyên truyền, đặc biệt là các cơ quan phát
thanh, truyền hình, báo chí để các cơ quan
này có điều kiện thuận lợi thực hiện hoạt
động của mình. Đồng thời, các cơ quan thông
tin đại chúng cần coi hoạt động tuyên truyền,
giáo dục quyền con người là trách nhiệm,
nghĩa vụ của mình, từ đó xây dựng các
chuyên mục, chương trình thường xuyên,
liên tục và rộng khắp cho hoạt động này.
Bên cạnh đó, chúng ta hoàn toàn có thể
tận dụng những lợi ích từ các mạng xã hội
để phổ biến các thông tin về quyền con
người một cách nhanh chóng và tiếp cận
được rất nhiều đối tượng sử dụng. Tuy nhiên,
khi tiếp nhận các thông tin từ mạng xã hội,
người đọc cần phải chắt lọc các thông tin
chính thống, có tư duy phản biện để nhìn
Đối với đội ngũ tuyên truyền, công tác
viên giáo dục quyền con người ngoài hệ
thống nhà trường, nhất là ở các vùng sâu,
vùng xa, vùng đồng bào dân tọc thiểu số, cần
có một đội ngũ cốt cán, không chỉ làm nhiệm
vụ tuyên truyền, mà còn phải vận đồng quần
chúng nhân dân tích cực tham gia hoạt động
này. Ngoài ra, cần phải đặc biệt quan tâm
đến xây dựng đội ngũ tuyên truyền cốt cán
trong các tổ chức chính trị xã hội đặc thù
như: Hội liên hiệp phụ nữ, Hội người cao
tuổi, Đoàn thanh niên, Hội cựu chiến binh,
Công đoàn… để thông qua hoạt động của
các tổ chức này mà truyền tải nội dung giáo
dục quyền con người một cách sâu rộng đến
mọi tầng lớp nhân dân.
Thứ năm, chuẩn hoá việc biên soạn giáo
trình, sách, tài liệu giáo dục về quyền con
người.
Các nhóm người thụ hưởng khác nhau
sẽ được hưởng những quyền lợi khác nhau,
đồng thời cách tiếp cận cũng khác nhau, nhu
cầu mục đích tiếp cận các thông tin về quyền
con người khác nhau. Do đó, nếu chỉ sử
dụng chung một loại tài liệu/giáo trình quyền
con người thì sẽ không phù hợp, vì vậy cần
phải chuẩn hoá các tài liệu giáo dục quyền
con người cho từng nhóm chủ thể trên cơ sở
tính hệ thống, liên thông của tài liệu. Ví dụ,
xây dựng giáo trình, tài liệu giáo dục kiến
thức quyền con người cho nhóm trẻ em; học
sinh/sinh viên; người dân tộc thiểu số; người
khuyết tật; nhóm cán bộ công chức và đối
tượng chuyên biệt như công an, thẩm phán,
luật sư, phạm nhân…
Thứ sáu, áp dụng công nghệ thông tin và
nhận được chính xác vấn đề
n
14 Đào Thị Tùng, Nhận thức rõ quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về quyền con người – đấu tranh với những
luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, Tạp chí Nghiên cứu con người số 4 (85)/2016,
https://vass.gov.vn/nghien-cuu-khoa-hoc-xa-hoi-va-nhan-van/nhan-thuc-ro-quan-diem-cua-dang-nha-nuoc-
ta-ve-quyen-con-nguoi-dau-tranh-voi-nhung-luan-dieu-xuyen-tac-cua-cac-the-luc-thu-dich-75, truy cập
ngày 27/8/2020.
NLẬGHPIÊPNHCÁỨPU
10
Số 21 (421) - T11/2020
8 trang
20/04/2022
1680
Bạn đang xem tài liệu "Tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về quyền con người ở Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- tuyen_truyen_giao_duc_nang_cao_nhan_thuc_ve_quyen_con_nguoi.pdf
