Tổ chức hoạt động học tập khám phá trong dạy học các môn đào tạo nghề sư phạm nhằm tích hợp rèn kỹ năng bổ trợ cho sinh viên ở trường Đại học Ngoại ngữ Đại học Quốc gia Hà Nội
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP KHÁM PHÁ TRONG
DẠY HỌC CÁC MÔN ĐÀO TẠO NGHỀ SƯ PHẠM
NHẰM TÍCH HỢP RÈN KỸ NĂNG BỔ TRỢ CHO
SINH VIÊN Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ
- ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
*
Nguyễn Thị Thắng
Bộ môn Tâm lý - Giáo dục, Trường Đại học Ngoại ngữ, ĐHQGHN,
Phạm Văn Đồng, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam
Nhận bài ngày 10 tháng 3 năm 2019
Chỉnh sửa ngày 28 tháng 3 năm 2019; Chấp nhận đăng ngày 29 tháng 3 năm 2019
Tóm tắt: Với các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng, nghiên cứu đã khái quát một số vấn
đề cơ bản của học tập khám phá làm cơ sở cho việc tổ chức dạy - học khám phá môn Giáo dục học - một
môn đào tạo nghề sư phạm ở Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHNN - ĐHQGHN).
Về thực tiễn, nghiên cứu tập trung đánh giá hiệu quả vận dụng mô hình học tập khám phá; mức độ các
kỹ năng bổ trợ của sinh viên được rèn luyện qua mô hình học tập này trong dạy học môn Giáo dục học ở
Trường ĐHNN - ĐHQGHN. Đồng thời, nghiên cứu cũng đánh giá khả năng tổ chức hoạt động học tập
khám phá môn Giáo dục học của giảng viên. Kết quả nghiên cứu cho thấy cả ba khía cạnh trên đều được
sinh viên đánh giá tích cực. Tuy nhiên, các giảng viên cũng cần thay đổi và hoàn thiện một số điểm như xây
dựng phương án đánh giá và tự đánh giá kết quả đạt được của sinh viên hợp lý hơn trong suốt quá trình học
tập môn học hay các mục tiêu học tập khám phá cũng như nội dung các vấn đề học tập cần được thiết kế rõ
ràng và cụ thể,... Và để học tập khám phá mang lại những hiệu quả mong muốn trong dạy học các môn đào
tạo nghề sư phạm nhằm tích hợp rèn kỹ năng bổ trợ ở Trường ĐHNN – ĐHQGHN nói riêng và các trường
sư phạm nói chung, hoạt động học tập khám phá cho sinh viên cần được giảng viên tổ chức một cách hợp
lý, chặt chẽ theo một trình tự khoa học.**
Từ khóa: học tập khám phá, rèn kỹ năng bổ trợ, môn đào tạo nghề sư phạm, Trường ĐHNN - ĐHQGHN
1
1. Đặt vấn đề
triển của xã hội, yêu cầu phát triển của chính
bản thân người học, và hơn nữa sản phẩm của
chúng ta có thể cạnh trạnh với sản phẩm của
các nền giáo dục khác trong khu vực và trên
thế giới để chúng ta khẳng định và phát triển
đi lên.
Thời đại toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế
đòi hỏi các trường đại học, cao đẳng và dạy
nghề nói chung, Trường ĐHNN - ĐHQGHN
nói riêng phải tạo ra các sản phẩm giáo dục -
đào tạo có chất lượng thực sự. Trước tiên, các
sản phẩm này phải làm thỏa mãn yêu cầu phát
Ý thức được điều này, các giảng viên giảng
dạy các môn đào tạo nghề sư phạm ở Trường
ĐHNN - ĐHQGHN đã nỗ lực đổi mới phương
pháp dạy học và kiểm tra – đánh giá theo hướng
phát triển năng lực cho người học. Một trong
những mô hình, phương pháp dạy học tích cực
giúp phát triển năng lực cho người học một
*
ĐT.: 84-936775969
Email: ntthang1010@gmail.com
Nghiên cứu này được hoàn thành với sự hỗ trợ của
Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội
trong đề tài mã số N. 17.05
**
Tạp chí Nghiên cꢀu Nưꢁc ngoꢂi, Tꢃp 35, Sꢄ 2 (2019) 88-102
89
cách hiệu quả được các giảng viên nghiên cứu
và áp dụng trong giảng dạy các môn đào tạo
nghề sư phạm ở Trường ĐHNN - ĐHQGHN là
mô hình học tập khám phá.
tập khám phá ở Trường ĐHNN - ĐHQGHN
liệu có hiệu quả không? Các kỹ năng bổ trợ
được rèn luyện qua mô hình học tập này cho
sinh viên hiệu quả đến đâu? và Mô hình học
tập này được tiến hành như thế nào khi được
vận dụng trong giảng dạy môn Giáo dục học
nói riêng, các môn đào tạo nghề sư phạm nói
chung ở Trường ĐHNN - ĐHQGHN nhằm
tích hợp rèn kỹ năng bổ trợ hiệu quả?
Các tác giả Mukharomah (2015), Cohen
(2008), Rachel (2006) hay Castronova (2002)
đều khẳng định rằng dạy học khám phá giúp
phát huy tính chủ động, sáng tạo của sinh viên
trong quá trình học tập; tăng hứng thú học tập
của người học và giúp người học phát triển
các kỹ năng tư duy,…Tuy nhiên, qua thực tế
giảng dạy, chúng tôi nhận thấy mô hình dạy
học khám phá không phải cứ áp dụng là thành
công và đáp ứng được mục tiêu phát triển
năng lực cho sinh viên. Cần có những đánh giá
trong thực tiễn áp dụng mô hình học tập này
trong dạy học các môn đào tạo nghề sư phạm
để trên cơ sở đó có thể tổ chức hoạt động dạy
học khám phá một cách hiệu quả trong giáo
dục - đào tạo nói chung, trong giảng dạy các
môn đào tạo nghề sư phạm ở Trường ĐHNN -
ĐHQGHN nói riêng.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Tiếp theo nghiên cứu về hiệu quả của
mô hình học tập khám phá trong dạy học các
môn đào tạo nghề sư phạm cho sinh viên ở
Trường ĐHNN - ĐHQGHN, nghiên cứu tiếp
tục tìm hiểu việc tổ chức hoạt động dạy học
môn Giáo dục học theo mô hình học tập khám
phá nhằm tích hợp rèn kỹ năng bổ trợ cho sinh
viên thông qua phân tích các kết quả nghiên
cứu lý luận và thực tiễn áp dụng mô hình học
tập khám phá trong giảng dạy môn Giáo dục
học. Nghiên cứu đã thực hiện kết hợp nhiều
phương pháp khác nhau.
Bài báo này là một phần kết quả nghiên
cứu ứng dụng mô hình khám phá trong giảng
dạy các môn đào tạo nghề sư phạm ở Trường
ĐHNN - ĐHQGHN theo đề tài cấp trường mã
số N.17.05. Bài báo khái quát một số vấn đề lý
luận làm nền tảng cho tổ chức hoạt động dạy
học theo mô hình học tập khám phá và thực
tiễn hiệu quả tổ chức hoạt động dạy học khám
phá các môn nghiệp vụ sư phạm nhằm tích
hợp rèn kỹ năng bổ trợ cho sinh viên ở Trường
ĐHNN - ĐHQGHN.
Các phương pháp nghiên cứu lý luận
Các phương pháp phân tích, so sánh, tổng
hợp, hệ thống hoá các tài liệu có liên quan
được sử dụng nhằm nghiên cứu cơ sở lý luận
và thực tiễn cho cho việc tổ chức hoạt động
dạy học theo mô hình học tập khám phá nhằm
tích hợp rèn kỹ năng bổ trợ cho sinh viên.
Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Ngoài mục đích kiểm chứng hiệu quả của
mô hình học tập khám phá trong dạy học môn
Giáo dục học - môn đào tạo nghề sư phạm
ở Trường ĐHNN - ĐHQGHN (Nguyễn Thị
Thắng, 2017), nghiên cứu sử dụng phương
pháp thực nghiệm (tổ chức dạy học thực
nghiệm (TN) các giờ học môn Giáo dục học
cho sinh viên năm thứ ba hệ sư phạm thông
qua mô hình học tập khám phá) làm minh
chứng, cơ sở để đánh giá mức độ các kỹ năng
bổ trợ được rèn luyện cho sinh viên thông qua
mô hình học tập này.
2. Câu hỏi và phương pháp nghiên cứu
2.1. Câu hỏi nghiên cứu
Học tập khám phá được nghiên cứu, vận
dụng trong dạy học nhiều môn học khác nhau,
trên nhiều đối tượng người học khác nhau
trong đó có môn Giáo dục học được giảng dạy
cho sinh viên năm thứ ba chuyên ngành sư
phạm, Trường ĐHNN - ĐHQGHN. Bài viết
này tập trung trả lời các vấn đề nghiên cứu
thực tiễn sau: Tổ chức hoạt động dạy học các
môn đào tạo nghề sư phạm theo mô hình học
Thực nghiệm dạy học môn Giáo dục học
theo mô hình học tập khám phá được tổ chức
N.T. Thắng/ Tạp chí Nghiên cꢀu Nưꢁc ngoꢂi, Tꢃp 35, Sꢄ 2 (2019) 88-102
90
trên 02 lớp sinh viên năm thứ ba (QH 2014) hệ
sư phạm với 115 sinh viên, thời gian từ 9/2016
- 1/2017 các giờ học môn Giáo dục học.
của giảng viên và hiệu quả các kỹ năng bổ trợ
của sinh viên đạt được qua mô hình học tập này:
Tốt: +1; Khá: +2; Trung bình: +3; Yếu: + 4.
Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
- Ý nghĩa của từng giá trị trung bình đối
với thang đo khoảng (Interval Scale)
Nghiên cứu sử dụng phương pháp này
nhằm khảo sát mực độ thành thạo trong tổ
chức hoạt động dạy học khám phá môn Giáo
dục học của giảng viên và đánh giá hiệu quả
rèn luyện kỹ năng bổ trợ của sinh viên hệ
sư phạm qua mô hình học tập này ở Trường
ĐHNN - ĐHQGHN.
Giá trị khoảng cách = (Maximum -
Minimum)/ n = (4 -1)/ 4 = 0.75
Giá trị trung bình ý nghĩa:
1.00 - 1.75
1.76 - 2.50
2.51 - 3.25
3.26 - 4.00
Tốt
Khá
Trung bình
Yếu
Phiếu hỏi được gửi trực tiếp tới sinh viên
2 lần ở hai thời điểm nhau (giữa và cuối kỳ
học) và sinh viên hoàn thành phiếu hỏi ngay
trên lớp, trước khi giờ học kết thúc với mục
đích tăng cường kiểm chứng độ tin cậy và độ
chính xác của các thông tin thu được.
3. Một số vấn đề lý luận và thực tiễn
3.1. Bản chất của học tập khám phá
Khái niệm học tập khám phá
Phương pháp quan sát
Quan sát và lưu hình hoạt động học tập
của sinh viên trên lớp và hoạt động của giảng
viên để có những đánh giá khách quan nhất về
mức độ thành thạo của của giảng viên trong tổ
chức hoạt động học tập khám phá môn Giáo
dục học cũng như mức độ rèn luyện các kỹ
năng bổ trợ của sinh viên qua mô hình học
tập khám phá. Phương pháp này hỗ trợ cho
phương pháp điều tra.
Học tập khám phá là mô hình dạy học dựa
trên sự khám phá của người học. Mô hình này
khuyến khích người học tự xây dựng kiến thức
mới cho mình dựa trên kinh nghiệm và kiến
thức đã có. Thông qua việc sử dụng trực giác,
trí tưởng tượng và sự sáng tạo của mình người
học tìm kiếm các thông tin mới để khám phá
sự thật khách quan và chân lý mới (Nguyễn
Thị Thắng, 2017).
Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê
toán học
Kết quả nghiên cứu định lượng trên 115
phiếu hỏi được thống kê, phân tích ở nhiều
khía cạnh khác nhau với phần mềm xử lý số
liệu SPSS phiên bản 18.0.Phương pháp nghiên
cứu này bổ trợ cho các phương pháp trên để
đưa ra những kết luận khoa học và thực tiễn
của vấn đề nghiên cứu.
Thang đánh giá
(Bernd Meier & Nguyễn Văn Cường, 2009)
Mức độ thành thạo của của giảng viên
trong tổ chức hạt động học tập khám phá môn
Giáo dục học cũng như mức độ rèn luyện các
kỹ năng bổ trợ của viên năm thứ 3 hệ sư phạm
Trường ĐHNN - ĐHQGHN được đánh giá
theo thang điểm Likert:
Cũng theo Nguyễn Thị Thắng (2017),
trong học tập khám phá, người học tích cực,
chủ động kiến tạo kiến thức cho bản thân qua
kinh nghiệm vốn có và qua tương tác với môi
trường học tập. Học tập khám phá không chỉ
giúp người học nắm chắc kiến thức, hình
thành những kĩ năng, kĩ xảo đáp ứng mục tiêu
đầu ra mà quan trọng hơn là phát triển được
- Đánh giá hiệu quả tổ chức mô hình học
tập khám phá trong dạy học môn Giáo dục học
Tạp chí Nghiên cꢀu Nưꢁc ngoꢂi, Tꢃp 35, Sꢄ 2 (2019) 88-102
91
khả năng tư duy sáng tạo của người học và
những trải nghiệm trong thực tế giúp người
học hoàn thiện bản thân đáp ứng được yêu cầu
phát triển của xã hội.
động vô cùng quan trọng của người dạy. Nó
sẽ giúp định hướng cho tất cả các hoạt động
tiếp theo của học cũng như các hoạt động của
người học.
Đặc trưng của học tập khám phá
* Lựa chọn vấn đề học tập khám phá
Là những vấn đề học tập mới, trọng tâm
của môn học mà người học sẽ tự giải quyết
trong suốt giờ học. Các vấn đề học tập được
thiết kế phải đảm bảo tính khoa học, logic của
môn học và phù hợp với khả năng tự nghiên
cứu, khám phá của người học. Thông qua quá
trình giải quyết được những vấn đề học tập
này, người học sẽ phải đạt được những mục
tiêu học tập nhất định.
Học tập khám phá là sự thống nhất giữa
hoạt động của người dạy và hoạt động của
người học để giải quyết vấn đề, nhiệm vụ học
tập được thiết kế và nảy sinh trong quá trình
dạy học. Trong đó:
- Người dạy nêu vấn đề, thiết kế nhiệm vụ
học tập;
- Người học hợp tác giải quyết vấn đề,
nhiệm vụ học tập.
* Lựa chọn và sử dụng phương tiện trực
quan trong dạy học khám phá
Dạy học khám phá không chỉ làm cho
người học lĩnh hội sâu sắc tri thức của môn
học, mà quan trọng hơn là trang bị cho người
học phương pháp suy nghĩ, cách thức phát
hiện và giải quyết vấn đề mang tính độc lập,
sáng tạo qua đó hình thành một số kỹ năng
bổ trợ. Dạy học khám phá thường được thực
hiện thông qua các câu hỏi hoặc những yêu
cầu hành động, mà khi học sinh thực hiện
và giải quyết thì sẽ xuất hiện con đường dẫn
đến tri thức. Các hoạt động học tập khám phá
thường được tổ chức theo nhóm, mỗi thành
viên đều tích cực tham gia vào quá trình hoạt
động nhóm: trả lời câu hỏi, bổ sung các câu trả
lời của bạn, đánh giá kết quả học tập….
Phương tiện trực quan đóng vai trò quan
trọng, là nguồn kiến thức, là nguồn kích thích
sự hợp tác tích cực của người học trong nhóm
học tập hợp tác. Đó có thể là: hình ảnh, sơ
đồ, biểu đồ, mô hình… đã có sự lựa chọn, gia
công sư phạm của người dạy và được thể hiện
trên giấy, tranh, đèn chiếu, bảng dính,...
* Tổ chức và quản lý nhóm trong dạy học
khám phá
Nhiều vấn đề học tập được lựa chọn, xây
dựng một cá nhân không thể giải quyết được
mà cần phải có sự cộng tác của nhiều người.
Do vậy, người dạy cần tổ chức cho người học
thành lập các nhóm học tập hợp tác.
Tổ chức dạy học theo mô hình học tập
khám phá
Số người trong mỗi nhóm phụ thuộc vào
nội dung của vấn đề học tập (nội dung nhiều
hay ít, rộng hay hẹp, độ khó đến đâu,... và nội
dung phải phù hợp với việc học nhóm). Trong
suốt quá trình người học làm việc hợp tác
trong nhóm để giải quyết các vấn đề/nhiệm
vụ học tập luôn phải có sự theo dõi, hỗ trợ của
người dạy khi cần.
Bất kỳ mô hình, phương pháp dạy học
nào được áp dụng đều gắn với hoạt động của
người dạy và hoạt động của người học. Các
tác giả Lê Công Khiêm (2014) và Nguyễn
Ngọc Tuấn (2010) đều xác định việc tổ chức
dạy học khám phá cần căn cứ vào những hoạt
động sau của người dạy và người học:
* Kết quả học tập khám phá
Hoạt động của người dạy bao gồm
Học tập khám phá phải đạt được mục đích
là hình thành các tri thức khoa học, các kỹ
năng chuyên môn, kỹ năng bổ trợ và thái độ
học tập tích cực cho người học dưới sự chỉ đạo
của người dạy. Người dạy lên phương án đánh
giá và phương án tự đánh giá của người học để
* Xác định mục đích học tập khám phá
Xác định đúng, chính xác, rõ ràng và cụ
thể những kiến thức, kỹ năng và thái độ mà
người học có được sau mỗi giờ dạy học môn
học theo mô hình học tập khám phá là hoạt
N.T. Thắng/ Tạp chí Nghiên cꢀu Nưꢁc ngoꢂi, Tꢃp 35, Sꢄ 2 (2019) 88-102
92
cả người dạy và người học cùng điều chỉnh và
tự điều chỉnh hoạt động của mình.
• Nguyên tắc 4: Phân tích và giải thích
thông tin. Học khám phá là quá trình định
hướng và không định hướng theo nội dung.
Học khám phá không phải là học một tập hợp
đơn thuần các sự kiện mà thực tế là học phân
tích và giải thích các thông tin có được, chứ
không phải là học thuộc lòng các kiến thức,
thông tin, câu trả lời đúng.
Hoạt động của người học
* Người học lập nhóm học tập theo sự tư
vấn, chỉ đạo của người dạy.
* Người học làm việc hợp tác trong nhóm
để giải quyết các vấn đề, nhiệm vụ học tập
(nghiên cứu tài liệu, đề xuất phương án giải
quyết, trao đổi, tranh luận, hỗ trợ,... trong
nhóm).
• Nguyên tắc 5: Thất bại và phản hồi. Việc
học tập không chỉ xảy ra khi chúng ta tìm thấy
những câu trả lời đúng. Nó cũng xảy ra thông
qua sự thất bại. Học tập khám phá không tập
trung vào việc tìm kiếm các kết quả cuối cùng
đúng, nhưng những điều mới được phát hiện
ra trong quá trình khám phá. Trách nhiệm của
người dạy là hướng dẫn, cung cấp thông tin
và đưa ra phản hồi, vì không có nó học tập sẽ
không có ý nghĩa đầy đủ.
* Các nhóm hợp tác với nhau để đi đến
kết quả khám phá (các nhóm lần lượt trình bày
tóm tắt nội dung vấn đề đã được khám phá
của nhóm mình, các nhóm trên cơ sở đó có sự
tranh luận về kết quả khám phá, dưới sự chỉ
đạo của người dạy. Người dạy sẽ là “trọng tài”
lựa chọn những phán đoán, kết luận đúng của
các nhóm để hình thành kiến thức mới).
3.2. Thực tiễn dạy học môn Giáo dục học ở
Trường ĐHNN – ĐHQGHN
Các nguyên tắc tổ chức dạy học khám phá
Theo Bruner (1961): tổ chức mô hình dạy
học khám phá cần đảm bảo các nguyên tắc
sau đây:
Để góp phần giúp sinh viên có thể làm
chủ và phát triển bản thân trong môi trường
toàn cầu hóa, môn Giáo dục học trang bị cho
sinh viên những kiến thức cơ bản về khoa học
giáo dục và hình thành, phát triển ở họ những
kỹ năng sư phạm, kỹ năng hành động cũng
như những phẩm chất cần thiết của người giáo
viên. Với 03 tín chỉ, môn Giáo dục học được
thiết kế thành 07 chuyên đề bao quát toàn bộ
những vấn đề cơ bản nhất của Giáo dục học.
• Nguyên tắc 1: Giải quyết vấn đề. Người
dạy nên hướng dẫn và tạo động lực cho người
học để tìm kiếm các giải pháp bằng cách kết
hợp thông tin, kiến thức hiện có và mới được
đơn giản hóa. Bằng cách này, người dạy đứng
đằng sau việc học của người học, có một vai
trò tích cực giúp người học hình thành các kỹ
năng thông qua các hoạt động phát hiện và
giải quyết vấn đề.
Phương pháp giảng dạy và học tập môn
học được đổi mới ngay khi thực hiện nội dung,
chương trình mới. Mô hình học tập khám phá
được sử dụng trong giảng dạy và nhận được
những phản hồi tích cực từ sinh viên. Sau mỗi
khóa học chúng tôi đều nhìn nhận, đánh giá
những điều giảng viên và sinh viên đạt được
và chưa đạt được qua mô hình học tập này.
Trên cơ sở đó, chúng tôi có những điều chỉnh
về nội dung, kiến thức môn học và đặc biệt là
cách thức tổ chức các hình thức học tập khám
phá nhằm đáp ứng chuẩn đầu ra của môn học.
• Nguyên tắc 2: Quản lý người học. Người
dạy nên cho phép người học tham gia làm
việc, hoặc một mình hoặc với người khác, và
học theo tốc độ của riêng họ. Sự linh hoạt này
làm cho việc học chính xác và làm giảm sự
căng thẳng không cần thiết, đặc biệt làm cho
người học cảm thấy họ có khả năng học tốt.
• Nguyên tắc 3: Tích hợp và kết nối. Người
dạy nên tổ chức dạy học như thế nào để kết
hợp kiến thức cũ với kiến thức mới, và khuyến
khích người học để kết nối với thế giới thực.
kịch bản quen thuộc trở thành cơ sở thông tin
mới, khuyến khích người học mở rộng những
gì họ biết và phát minh ra một cái gì đó mới.
Kiểm tra đánh giá môn học cũng được đổi
mới để đáp ứng yêu cầu đào tạo theo chuẩn
đầu ra. Để hoàn thành môn học, ngoài việc
Tạp chí Nghiên cꢀu Nưꢁc ngoꢂi, Tꢃp 35, Sꢄ 2 (2019) 88-102
93
phải đảm bảo số buổi lên lớp, sinh viên phải
hoàn thành 02 bài tập chuyên đề, 01 bài kiểm
tra giữa kỳ và 01 bài thi cuối kỳ. Trong đó
02 bài tập chuyên đề và bài kiểm tra chiếm
40% tổng số điểm môn học, bài thi cuối kỳ
chiếm trọng số 60% điểm môn học. Sinh viên
tham gia đánh giá 02 bài tập chuyên đề cùng
giáo viên (sinh viên tự đánh giá bài tập chuyên
đề của mình kết hợp với sự đánh giá từ các
bạn trong lớp và từ giảng viên phụ trách lớp
thông qua. Các phiếu đánh giá được thiết kế
dựa trên mục tiêu chuẩn đầu ra cần đạt được ở
sinh viên về cả kiến thức, kỹ năng và thái độ)
(Nguyễn Thị Thắng, 2017).
tích cực từ phía sinh viên. Đại đa số sinh viên
tham gia đánh giá đều cho rằng tổ chức mô
hình học tập khám phá trong dạy học môn Giáo
dục học – môn đào tạo nghề sư phạm là đúng
đắn, hợp lý, đáp ứng được mục tiêu chuẩn đầu
ra phát triển năng lực cho người học. Mô hình
học tập khám phá cũng giúp họ hứng thú, tích
cực hơn rất nhiều trong quá trình học tập và đặc
biệt có nhiều kỹ năng bổ trợ của sinh viên được
rèn luyện qua quá trình học tập khám phá. Tuy
nhiên, sinh viên cũng cho rằng không phải giờ
dạy học khám phá nào được giảng viên tổ chức
đều đáp ứng được mong muốn của cả giảng
viên và sinh viên. Sự thành công của các giờ
học khám phá phụ thuộc nhiều vào năng lực tổ
chức giờ học khám phá của giảng viên.
4. Kết quả nghiên cứu thực tiễn
Nhìn chung, mô hình học tập khám phá
trong dạy học môn Giáo dục học ở Trường
ĐHNN - ĐHQGHN nhận được nhiều đánh giá
4.1. Hiệu quả vận dụng mô hình học tập khám
phá trong dạy học môn đào tạo nghề sư phạm
Bảng 1. Hiệu quả vận dụng mô hình học tập khám phá trong dạy học môn Giáo dục học
STT
Giá trị đạt được
SD
Giá trị thực tiễn của những giờ học môn Giáo dục học qua các
hình thức học tập khám phá
1
1,8070
,65008
2
3
4
Đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển kỹ năng nghề
1,8947
1,7807
1,9386
,68315
,64847
,81235
Góp phần hình thành năng lực hành động cho sinh viên
Nâng cao hứng thú học môn Giáo dục học cho sinh viên
Khả năng nắm vững và nhớ lâu các kiến thức môn học của
sinh viên
5
6
7
2,0439
,78018
,66197
,77779
Giúp phát triển các kỹ năng cần thiết trong học tập cho sinh viên 1,7807
Tạo sự gắn kết tích cực giữa sinh viên – sinh viên, sinh viên
1,7982
với giảng viên trong quá trình học tập
Đa phần sinh viên cho rằng mô hình học
và các hình ảnh lưu giữ được cho thấy có một
sự thay đổi rõ rệt cùng thời gian trong cách
tiếp cận, giải quyết vấn đề học tập môn học
của sinh viên, như khả năng thu thập, xử lý
thông tin hay kỹ năng giải quyết các nhiệm vụ
học tập, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng giải thích,
phân tích và trình bày vấn đề học tập,...
tập khám phá được vận dụng khá hiệu quả
trong trong dạy học môn Giáo dục học. Sự hiệu
quả này được thể hiện ở bảy nội dung chính với
số liệu thống kê giá trị trung bình nằm trong
khoảng 1,78 < <2,04 < 2,5 (bảng 1).
Mô hình học tập khám phá đã giúp sinh
viên hình thành năng lực hành động cũng như
phát triển các kỹ năng học tập. Qua quan sát
Đặc biệt, sự gắn kết hợp tác làm việc giữa
sinh viên với nhau, giữa sinh viên với giảng
N.T. Thắng/ Tạp chí Nghiên cꢀu Nưꢁc ngoꢂi, Tꢃp 35, Sꢄ 2 (2019) 88-102
94
viên được cải thiện khá nhiều. Sinh viên tự
tin, chia sẻ và hỗ trợ nhau trong suốt quá trình
học tập môn học. Không còn sự e ngại, né
tránh làm việc cùng nhau giữa các sinh viên
cùng khoa hay khác khoa; giữa sinh viên lớp
chất lượng cao với sinh viên hệ chuẩn; giữa
những sinh viên năng động tích cực với những
sinh viên còn bị động và tự ti;...
đánh giá của sinh viên tương đồng vói ý kiến
phản hồi của họ với nhà trường:
“Phương pháp giảng dạy của cô X
rất đặc biệt, giúp tất cả học sinh được
tham gia xây dựng bài học” (Nguồn
từ Trung tâm Đảm bảo chất lượng
(TTĐBCL), năm học 2016 -2017)
Tuy nhiên, rất nhiều ý kiến của sinh viên
cho thấy khả năng nắm vững và nhớ lâu kiến
thức môn học của họ ở mức khiêm tốn hơn một
Qua từng tuần, sự hứng thú với môn Giáo
dục học (được mặc định là môn chung, không
quan trọng, không hay,..) của sinh viên được
thể hiện rõ nét hơn khá nhiều. Điều này này
thể hiện rất rõ qua cách làm việc và thái độ
của sinh viên trên lớp. Họ hứng khởi, tích cực
với các giờ học, với các hoạt động học tập trên
lớp. Số lượng sinh viên tham gia các buổi học
cũng như giờ giấc lên lớp của họ cũng minh
chứng rất rõ cho điều này. Các giờ học môn
Giáo dục học gần như không điểm danh nhưng
sinh viên nghỉ học rất ít và số lượng sinh viên
đi học muộn cũng ngày một giảm. Rất nhiều
sinh viên phản hồi rằng họ thấy thích và thấy
vui khi đến lớp học môn Giáo dục học.
chút so với những nội dung trên ( = 2,04).
Đánh giá của sinh viên về nội dung này có sự
khác biệt một chút so với thực tế và cũng có
khác biệt nhỏ giữa hai lần được hỏi ý kiến. Sau
mỗi giờ học, sinh viên đều thực hiện một bài
kiểm tra ngắn (trả lời câu hỏi trắc nghiệm hoặc
câu hỏi tự luận) về những nội dung, vấn đề mà
họ vừa học tập khám phá trên lớp. Kết quả đánh
giá qua mỗi bài kiểm tra này đều cho thấy sinh
viên hiểu và lưu giữ kiến thức khá tốt và tốt hơn
so với sinh viên tự đánh giá mình về khả năng
này. Ở lần hỏi ý kiến khi kết thúc kỳ học, sinh
viên cũng tự đánh giá khả năng này của họ tốt
hơn so với lần hỏi trước. Điều này tưởng chừng
như không logic, nhưng qua thực tế quan sát,
trao đổi và đặc biệt là từ xử lý, phân tích các số
liệu thống kê thì đây lại là một sự rất logic về
mặt khoa học và thực tiễn, bởi khả năng tự tin
và khả năng tự đánh giá của sinh viên ngày một
tốt hơn sau mỗi giờ học.
Sinh viên đánh giá rằng: qua học tập khám
phá các vấn đề của môn học, họ nhận thấy
môn học rất ý nghĩa vì họ tìm thấy những giá
trị thực tiễn của môn học rất rõ. Sinh viên khi
giải quyết các vấn đề lý luận đều phân tích,
nhìn nhận, giải thích và phản biện ở những
góc độ thực tiễn. Điều này thấy rất rõ ở hai
lớp học có vận dụng mô hình học tập khám
phá thường xuyên và được thể hiện qua việc
thực hiện các bài tập chuyên đề và bài kiểm
tra môn học giữa kỳ của sinh viên. Đa phần
4.2. Hiệu quả rèn luyện các kỹ năng bổ trợ
qua các hoạt động học tập khám phá
Bảng 2. Các kỹ năng bổ trợ được rèn luyện qua các hoạt động học tập khám phá
môn Giáo dục học
STT
Các kỹ năng bổ trợ được hình thành và rèn luyện
SD
1
2
3
4
5
6
7
Kỹ năng tư duy phân tích và tư duy phê phán
Kỹ năng tự học, tự nghiên cứu
Kỹ năng phát hiện và giải quyết vấn đề thực tiễn
Kỹ năng đặt câu hỏi, đặt vấn đề
1,7217
1,8522
1,8783
1,8261
1,8957
1,9304
1,6522
,74396
,69134
,73922
,71648
,74190
,73415
,59299
Khả năng sáng tạo trong tiếp cận và tìm giải pháp cho vấn đề
Kỹ năng giao tiếp và làm việc hợp tác
Kỹ năng tổ chức hoạt động học tập và trình bày vấn đề
8
Kỹ năng tự chủ và độc lập trong làm việc
1,6870
,62640
Tạp chí Nghiên cꢀu Nưꢁc ngoꢂi, Tꢃp 35, Sꢄ 2 (2019) 88-102
95
Với tần suất học tập thường xuyên môn
Giáo dục học thông qua mô hình học tập
khám phá, có khá nhiều kỹ năng bổ trợ được
rèn luyện cho sinh viên như kỹ năng tư duy
phân tích, tư duy phê phán; kỹ năng tự học,
tự nghiên cứu; kỹ năng tổ chức hoạt động
học tập;...(bảng 2). Bảng thống kê cho thấy
ba nhóm kỹ năng mà sinh viên đã được rèn
luyên rất hiệu quả và tốt hơn cả so với các
nhóm kỹ năng còn lại là: nhóm các kỹ năng
tổ chức hoạt động học tập và trình bày vấn
đề; các kỹ năng tự chủ và độc lập trong làm
việc và nhóm các kỹ năng tư duy phân tích và
tư duy phê phán (với các giá trị trung bình từ
1,65 đến 1,72 < 1,75). Các nhóm kỹ năng bổ
trợ còn lại cũng được đánh giá là sinh viên đã
rèn luyện khá tốt qua các giờ học tập khám
phá môn học, có điểm trung bình dao động
nhiệm vụ học tập như trước đây là vì họ đã
ý thức tốt trách nhiệm của cá nhân cũng như
biết cách chia sẻ, hỗ trợ nhau trong suốt quá
trình học tập môn học. Giảng viên thực sự là
người tư vấn và hỗ trợ khi sinh viên gặp khúc
mắc trong quá trình tự nghiên cứu, giải quyết
các nhiệm vụ học tập thay vì đơn thuần thuyết
giảng các nội dung môn học trên lớp.
Tuy nhiên, sinh viên cũng “phàn nàn” rằng
họ phải làm việc nhiều hơn, đầu tư thời gian,
công sức hơn so với sinh viên học các lớp khác.
“Thực sự cực kì may mắn khi học cô X,
vì cô đã giúp cho em học tập được nhiều
kinh nghiệm tổ chức lớp và triển khai lớp
học. Học phần này, kĩ năng thực hành của
em đã tăng lên rất nhiều. Tuy nhiên em
thực sự phân vân khi tới kì thi cuối kì, bởi
vì có quá nhiều kiến thức cần phải nhớ,
mặc dù mỗi buổi đi học đầy đủ nhưng
không thể nhớ hết cho tới cuối kì được.
Thi cuối kì 90 câu, 60% điểm nhưng lại
không có bộ đề cương câu hỏi, điều này
khiến em thấy cực kì khó khăn cho việc ôn
thi ạ. Môn học này đối với sinh viên ngành
Sư phạm bọn em rất quan trọng, lại 3 tín
chỉ, nên mong cô xem xét cho chúng em đề
cương môn học này ạ” (Ý kiến phản hồi
của sinh viên - Nguồn từ Trung tâm Đảm
bảo chất lượng, năm học 2016-2017)
1,82 <
<1,93 < 2,0 (bảng 2). Các kỹ năng
này được thể hiện rất rõ qua thực tế cùng giải
quyết các nhiệm vụ, các vấn đề học tập của
sinh viên. Rất nhiều nhóm sinh viên luôn thể
hiện sự sáng tạo trong việc tự tổ chức các hoạt
động học tập, nghiên cứu, trình bày và lý giải
các vấn đề học tập trước giảng viên và các
bạn cùng học. Những hoạt động sáng tạo đó
của sinh viên luôn thu hút và tạo hứng khởi
cho các sinh viên khác và cho cả giảng viên.
Kỹ năng đặt câu hỏi, đặt vấn đề được thể hiện
rất nhiều và ngày một tốt hơn trong các hình
thức học tập trên lớp và ngoài lớp học của
sinh viên. Sinh viên cho rằng họ không mất
nhiều thời gian để cùng nhau giải quyết các
4.3. Khả năng tổ chức hoạt động dạy học môn
Giáo dục học theo mô hình học tập khám phá
của giảng viên
Bảng 3. Mức độ thành thạo trong tổ chức hoạt động dạy học môn Giáo dục học
theo mô hình học tập khám phá của giảng viên
STT
Các hoạt động của giảng viên
SD
1
2
3
Xác định các mục tiêu học tập rõ ràng
Lựa chọn các vấn đề học tập cho sinh viên
Chia nhóm và quản lý nhóm làm việc của sinh viên
Tư vấn, hỗ trợ và điều khiển sinh viên trong quá trình học tập
khám phá
Lựa chọn các phương tiện trực quan hỗ trợ hoạt động học tập của
sinh viên
Xây dựng phương án đánh giá và tự đánh giá kết quả hoạt động
học tập của sinh viên
1,4261 ,51403
1,3130 ,46576
1,4957 ,55209
4
5
6
1,3913 ,55718
1,6348 ,58235
1,6435 ,60974
N.T. Thắng/ Tạp chí Nghiên cꢀu Nưꢁc ngoꢂi, Tꢃp 35, Sꢄ 2 (2019) 88-102
96
Mức độ thành thạo trong tổ chức hoạt động
sinh viên của họ và đều đánh giá ở ở mức tốt.
Nhiều sinh viên cho rằng họ đã hiểu hơn rất
nhiều cách xây dựng mục tiêu học tập của họ
và biết khá rõ họ sẽ làm được gì sau mỗi giờ
học, mỗi chuyên đề về kiến thức môn học, các
kỹ năng gắn với môn học cũng như những kỹ
năng giúp họ tự tin trong cuộc sống, trong học
tập. Tuy sinh viên vẫn muốn làm việc nhóm
cùng các bạn đã thân quen trong lớp, nhưng
họ đều thừa nhận rằng cách tổ chức và giám
sát các nhóm làm việc của giảng viên qua mô
hình học tập khám phá không bị mất thời gian
và đã giúp họ làm quen, học hỏi, chia sẻ với
nhiều bạn ở các lớp, các khoa khác hơn. Sinh
viên cũng mong muốn giảng viên „nghiêm
khắc“ hơn khi quản lý, giám sát các nhóm
sinh viên làm việc và lớp học ít hơn thì họ học
và sự quản lý của giảng viên sẽ nhẹ hơn....
dạy học khám phá môn Giáo dục học của các
giảng viên được sinh viên đánh giá cao (giá
trị trung bình < 1,75). Sự thành thạo được thể
hiện ở cả sáu hoạt động cụ thể của giảng viên,
trong đó khả năng lựa chọn các vấn đề học tập
cho sinh viên và sự tư vấn, hỗ trợ, điều khiển
các hoạt động học tập của sinh viên trong quá
trình học tập khám phá của giảng viên được
đánh giá tốt hơn các hoạt động còn lại. Sinh
viên cho rằng nhìn chung các nhiệm vụ và các
vấn đề học tập được thiết kế rất đa dạng, phù
hợp với khả năng nỗ lực của họ, nhưng có một
số nhiệm vụ học tập đòi hỏi họ phải nỗ lực, cố
gắng và đầu tư nhiều hơn về thời gian.
Cách tư vấn, hỗ trợ của giảng viên trong
suốt quá trình học tập là điều mà hầu hết các
sinh viên rất ấn tượng và luôn nhắc tới. Có
nhiều sinh viên mong muốn giảng viên luôn
giữ được phong cách làm việc như vậy, vì họ
cảm thấy nhiệm vụ học tập nhẹ nhàng hơn rất
nhiều và không cảm thấy có một khoảng cách
quyền lực giữa giảng viên và sinh viên khi
luôn có sự tư vấn và hỗ trợ kịp thời, chính xác
của giảng viên. Điều này được minh chứng
qua phản hồi của sinh viên với nhà trường về
giảng viên phụ trách môn học:
Nhìn chung, giảng viên được đánh giá là
đã lựa chọn khá tốt các phương tiện hỗ trợ
các hoạt động học tập khám phá của sinh viên
cũng như hiệu quả trong việc xây dựng và lựa
chọn các phương án đánh giá và tự đánh giá
kết quả học tập của sinh viên ( = 1,634 và
1,643). Tuy nhiên, một số sinh viên cho rằng
cách đánh giá của giảng viên “khắt khe” hơn
so với giảng viên dạy các lớp khác và tài liệu
hỗ trợ cho hoạt động học tập của họ cần phải
ngắn gọn, cô đọng hơn về nội dung.
“Giảng viên chuyên nghiệp, thân thiện,
tích cực support sinh viên, tạo điều kiện
tối ưu cho sinh viên tham gia các hoạt
động phong phú, giúp phát huy khả năng
tư duy sáng tạo đồng thời nắm vững nội
dung bài học. Tuy nhiên, giảng viên cho
điểm cho hoạt động thuyết trình của sinh
viên có chút khắt khe. Mặc dù phải làm
nhiều hoạt động khó và tốn nhiều thời
gian, công sức hơn những lớp khác,
điểm số sinh viên nhận được lại không
tương xứng với công sức đã bỏ ra”. (Ý
kiến phản hồi của sinh viên - Nguồn từ
Trung tâm Đảm bảo chất lượng, năm học
2016-2017)
4.4. Mối quan hệ giữa khả năng tổ chức các
hoạt động học tập khám phá của giảng viên
với hiệu quả vận dụng mô hình học tập này
và mức độ được rèn luyện các kỹ năng bổ trợ
của sinh viên
Đánh giá mối tương quan giữa khả năng
tổ chức các hoạt động học tập khám phá của
giảng viên với hiệu quả vận dụng mô hình
học tập này và mức độ được rèn luyện các
kỹ năng bổ trợ của sinh viên, nghiên cứu đã
sử dụng hệ số tương quan Pearson (ký hiệu
r) để lượng hóa mức độ chặt chẽ của mối liên
hệ tuyến tính giữa hai biến định lượng, r có
giá trị nằm trong đoạn [-1,1], giá trị tuyệt đối
của r cho biết mức độ chặt chẽ của mối liên
hệ tuyến tính.
Bên cạnh đó, có một số ít sinh viên cho
rằng giảng viên cần hỗ trợ họ nhiều hơn nữa
và cụ thể, chi tiết hơn nữa.
Sinh viên đánh giá khả năng xác định mục
tiêu rõ ràng của giảng viên gần ngang như
khả năng tổ chức và quản lý nhóm làm việc
Tạp chí Nghiên cꢀu Nưꢁc ngoꢂi, Tꢃp 35, Sꢄ 2 (2019) 88-102
97
Kết quả phân tích số liệu cho thấy có mối
quan hệ tuyến tính với nhau giữa khả năng
tổ chức các hoạt động học tập khám phá của
giảng viên với hiệu quả vận dụng mô hình học
tập này và mức độ được rèn luyện các kỹ năng
bổ trợ của sinh viên. Trong đó mối tương quan
giữa khả năng tổ chức các hoạt động học tập
khám phá của giảng viên với hiệu quả vận
dụng mô hình học tập này trong dạy học môn
giáo dục học là 0,371. Mối tương quan giữa
khả năng tổ chức các hoạt động học tập khám
phá của giảng viên với mức độ được rèn luyện
các kỹ năng bổ trợ của sinh viên qua mô hình
học tập khám phá là 0,369 và tương quan giữa
hiệu quả vận dụng mô hình học tập khám phá
với mức độ được rèn luyện các kỹ năng bổ trợ
của sinh viên qua các hoạt động học tập khám
phá là 0,592. Các mối tương quan này đều có
ý nghĩa thống kê ở mức p= 0,01 (Correlation
is significant at the 0.01 level (2-tailed).
các hoạt động của giảng viên và sinh viên và
làm cơ sở đánh giá kết quả học tập cần đạt của
sinh viên cũng như năng lực dạy học của giảng
viên. Giảng viên cần xác định chính xác những
kiến thức mới mà sinh viên sẽ nắm vững sau
giờ học cũng như những kỹ năng cần thiết sinh
viên sẽ được rèn luyện qua giờ học và những
cảm xúc, thái độ tích cực sinh viên có được sau
những hoạt động học tập khám phá.
Bước 2: Xác định vấn đề cần khám phá
Căn cứ vào mục tiêu đã được xác định
và năng lực hiện có của sinh viên, giảng viên
xác định, lựa chọn và thiết kế các vấn đề,
nhiệm vụ học tập để sinh viên sẽ khám phá
và giải quyết. Giảng viên cần xác định rõ vấn
đề, nhiệm vụ học tập trọng tâm và phải chứa
đựng thông tin mới. Các vấn đề, nhiệm vụ
được thiết kế như các câu hỏi hoặc bài tập nhỏ
trong giờ học tập khám phá.
Bước 3: Dự kiến về thời gian. Căn cứ vào
những vấn đề học tập cần được giải quyết,
khả năng thực tế của sinh viên để dự kiến
thời gian cho các hoạt động học tập khám
phá của sinh viên
Các chỉ số tương quan trên đã chỉ ra rằng
sự thành công của mô hình học tập khám phá
cũng như mức độ các kỹ năng bổ trợ của sinh
viên được rèn luyện qua mô hình học tập
khám phá phụ thuộc khá nhiều vào khả năng
tổ chức mô hình học tập này của giảng viên,
vào sự đầu tư, chuẩn bị cũng như kiến thức
của giảng viên. Đây là một minh chứng thực
tiễn thể hiện rất rõ tính logic và tính khoa học
của nghiên cứu.
Bước 4: Phân nhóm học tập khám phá. Số
lượng sinh viên trong mỗi nhóm sẽ tùy theo
nội dung vấn đề và phải đảm bảo sự hợp tác
tích cực giữa các thành viên trong nhóm.
Bước 5: Kết quả khám phá. Học tập khám
phá phải đạt được mục đích là hình thành các
tri thức khoa học cho sinh viên, dưới sự chỉ
đạo của giảng viên.
4.5. Qui trình tổ chức hoạt động học tập khám phá
môn Giáo dục học - môn đào tạo nghề sư phạm
Bước 6: Chuẩn bị phiếu học tập và các
phương tiện học tập. Mỗi phiếu học tập giao
cho sinh viên gồm một vài nhiệm vụ học tập
cụ thể nhằm dẫn tới một kiến thức mới, một
kĩ năng mới, rèn luyện một thao tác tư duy
cũng như một số kỹ năng bổ trợ khác. Phiếu
học tập phải được thiết kế rõ ràng, cụ thể và
hướng dẫn hoạt động cho sinh viên (những
hoạt động sinh viên cần thực hiện, thời gian
thực hiện mỗi hoạt động đó, các phương tiện,
tài liệu có thể hỗ trợ, tìm kiếm,...). Giảng viên
chuẩn bị các bài kiểm tra dưới dạng câu hỏi
trắc nghiệm hoặc câu hỏi mở để đánh giá hiệu
quả học tập môn học.
Qua nghiên cứu lý luận mô hình học tập
khám phá và đặc biệt từ các kết quả nghiên
cứu thực tiễn, có thể kết luận rằng để dạy học
khám phá các môn đào tạo nghề sư phạm
thành công, cần tiến hành tổ chức hoạt động
dạy học khám phá theo một trình tự chặt chẽ,
nghiêm túc và khoa học. Trình tự đó có thể là:
4.5.1. Chuẩn bị
Bước 1: Xác định mục tiêu giờ học tập
khám phá
Việc xác định mục tiêu giờ học tập khám
phá có một ý nghĩa hết sức quan trọng đối với
chất lượng giờ học đó; nó định hướng cho
N.T. Thắng/ Tạp chí Nghiên cꢀu Nưꢁc ngoꢂi, Tꢃp 35, Sꢄ 2 (2019) 88-102
98
4.5.2. Tổ chức học tập khám phá
Bước 1: Xác định vấn đề, nhiệm vụ học
tập khám phá
Giảng viên đứng sau với vai trò hỗ trợ
sinh viên khi cần thiết để giúp sinh viên xác
định rõ vấn đề cần khám phá cũng như mục
đích của việc khám phá đó.
Giảng viên dành từ 10 - 15 phút để thu thập
và đánh giá các thông tin về quá trình học tập
khám phá các kiến thức, kỹ năng mới của một
phần môn học qua các bài kiểm tra (đã được
thiết kế đa dạng). Hoạt động này không chỉ kích
thích tinh thần, thái độ học tập của sinh viên
mà giúp họ có thêm cơ hội khẳng định và nắm
vững hơn những nội dung học tập mới cũng
như các kỹ năng cần thiết mà họ vừa khám phá
và rèn luyện được qua giờ học khám phá. Đồng
thời cũng giúp cả giáo viên và sinh viên điều
chỉnh việc tổ chức và tự tổ chức hoạt động học
tập khám phá của sinh viên.
Bước 2: Khám phá các vấn đề, nhiệm vụ
học tập trong nhóm
- Nêu các giả thuyết (ý kiến). Sau khi nắm
rõ mục đích, vấn đề cần khám phá, sinh viên
làm việc cá nhân hoặc làm việc nhóm đề xuất
các giải pháp để giải quyết vấn đề học tập.
Mỗi nhóm sinh viên có cách giải quyết và giải
pháp riêng để giải quyết vấn đề học tập.
Bước 5: Lấy ý kiến phản hồi về giờ học
từ sinh viên
Mỗi sinh viên cho một ý kiến về giờ học
(có thể tích cực hoặc tiêu cực) giúp giảng
viên có thêm nguồn thông tin để điều chỉnh,
tổ chức dạy học khám phá tốt hơn. Việc lấy
ý kiến phản hồi từ sinh viên có thể tổ chức
bằng nhiều hình thức khác nhau (trò chơi, viết
một điều mình mong muốn, hoặc lựa chọn
một trong số rất nhiều nội dung đã được liệt
kê sẵn,...). Để khâu tổ chức học tập khám phá
cho sinh viên thành công như mong muốn thì
khâu chuẩn bị của giảng viên vô cùng quan
trọng. Giảng viên cần đầu tư nhiều công sức
và thời gian hơn rất nhiều so với việc tổ chức
các hinh thức học tập khác cho sinh viên. Tuy
nhiên, giảng viên cũng cần lưu ý khi lựa chọn
mô hình học tập khám phá trong dạy học nói
chung, dạy học các môn đào tạo nghề nói
riêng phải dựa trên những yếu tố như mục tiêu
đào tạo của chương trình; khung năng lực môn
học; mục tiêu chuẩn đầu ra của mỗi chuyên đề
(bài học); nội dung, thời lượng; đặc điểm sinh
viên hay điều kiện hiện có;...
- Thu thập các dữ liệu. Sinh viên tìm kiếm
dữ liệu, thông tin để chứng tỏ đề xuất mình
đưa ra có tính khả thi. Từ đó, sinh viên sẽ bác
bỏ những đề xuất bất khả thi và lựa chọn đề
xuất hợp lí. Giảng viên theo dõi, giám sát và
tư vấn các nhóm làm việc để thu thập thông
tin về những kiến thức, kỹ năng cũng như quá
trình tư duy của sinh viên trong quá trình giải
quyết các vấn đề học tập. Đây là nguồn thông
tin quan trọng để giảng viên tự điều chỉnh, tổ
chức dạy học khám phá tốt hơn.
Bước 3: Đánh giá các ý kiến và khái quát
hóa nội dung học tập mới
Sinh viên trao đổi, tranh luận về các đề
xuất được đưa ra từ các nhóm học tập.Giảng
viên sẽ đóng vai như một trọng tài để giúp sinh
viên lựa chọn những giải pháp, phán đoán và
kết luận đúng. Dưới sự chỉ đạo của giảng viên,
mỗi nhóm sinh viên sẽ trình bày về vấn đề học
tập được phát hiện, giải quyết. Qua quan sát và
theo dõi các nhóm làm việc, giảng viên khéo
léo lựa chọn 2 - 3 nhóm sinh viên trình bày, giải
thích, chứng minh để đi đến nội dung của vấn
đề học tập. Giảng viên chỉ phân tích và nêu các
kết luận, phán đoán đúng của các nhóm để từ
đó mỗi sinh viên sẽ tự đánh giá, điều chỉnh nội
dung của vấn đề và hình thành kiến thức mới.
5. Kết luận
Học tập khám phá không chỉ giúp nâng
cao hiệu quả học tập môn học cho sinh viên
mà mô hình học tập này còn là mô hình học
tập lý tưởng giúp sinh viên rèn luyện các kỹ
năng bổ trợ. Thực tế nghiên cứu đã làm sáng
tỏ mối quan hệ tuyến tính (tương quan thuận)
giữa khả năng tổ chức hoạt động dạy học khám
Bước 4: Đánh giá hiệu quả học tập môn
học của sinh viên (đạt được sau khi kết thúc
giờ học khám phá).
Tạp chí Nghiên cꢀu Nưꢁc ngoꢂi, Tꢃp 35, Sꢄ 2 (2019) 88-102
99
ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội (2017). Thống kê
về các ý kiến phản hồi của sinh viên về hoạt động
giảng dạy của giảng viên Bộ môn Tâm lý – Giáo
dục, năm học 2016 – 2017.
phá của giảng viên với mức độ các kỹ năng bổ
trợ của sinh viên được rèn luyện qua mô hình
học tập này. Do vậy, để vận dụng mô hình học
tập khám phá trong dạy học các môn đào tạo
nghề sư phạm ở Trường ĐHNN - ĐHQGHN
đạt được hiệu quả như mong muốn, mô hình
học tập này cần được tổ chức chặt chẽ, theo
một quy trình khoa học.
Nguyễn Ngọc Tuấn (2010). Vận dụng dạy học khám phá
vào dạy học chương Tổ hợp và Xác suất (Đại số và
Giải tích 11 – Nâng cao). Luận văn Thạc sĩ. Trường
Đại học Sư phạm – Đại học Thái Nguyên.
Tiếng Anh
Tài liệu tham khảo
Tiếng Việt
Bicknell-Holmes, T. & Hoffman, P. S. (2000). Elicit,
engage, experience, explore: Discovery learning
in library instruction. Reference Services Review.
28(4), 313-322.
Bernd Meier & Nguyễn Văn Cường (2009). Lý luận dạy
học hiện đại - Một số vấn đề đổi mới phương pháp
dạy học. Tài liệu giảng dạy cho học viên cao học
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
Bonwell, C. C. (1998). Active Learning: Energizing
the Classroom. Green Mountain Falls, CO: Active
Learning Workshops.
Nguyễn Hữu Châu, Cao Thị Hà (2004). Cơ sở lí luận của
lí thuyết kiến tạo trong dạy học. Tạp chí Thông tin
Khoa học giáo dục, 103, tr. 1-4.
Bruner, J. S. (1961). The act of discovery. Harvard
Educational Review, 31, 21-32.
Castronova, J. (2002). Discovery learning for the 21st
century: what is it and how does it compare to
traditional learning in effectiveness in the 21st
century. Literature Reviews, Action Research
Exchange, 1(2).
Nguyễn Phúc Chỉnh, Nguyễn Thị Hằng (2010). Dạy
kiến thức quá trình sinh học ở cấp độ phân tử (sinh
học 12) theo quan điểm của thuyết kiến tạo. Tạp chí
Giáo dục, 236(2), tr. 44.
Trần Bá Hoành (2004). Dạy học bằng các hoạt động
khám phá có hướng dẫn. Tạp chí Thông tin khoa
học giáo dục, 102, tr. 2-6.
Cohen, M. T. (2008). The Effect of Direct Instruction
versus Discovery Learning on the Understanding of
Science Lessons by Second Grade Students. NER
Conference Proceedings 2008.
Lê Công Khiêm (2014). Vận dụng dạy học khám phá
trong dạy học các qui luật di truyền sinh học 9.
Luận văn Thạc sĩ. Trường Đại học Sư phạm – Đại
học Thái Nguyên.
Laelatul. M. (2015). The Use of Discovery Learning
Model to Improve Students’ Descriptive Text
Writing. Thesis, Walisongo State Islamic University,
Semarang.
Nguyễn Thị Thắng (2017). Hiệu quả của mô hình học
tập khám phá trong dạy học các môn đào tạo nghề
sư phạm đáp ứng chuẩn đầu ra ở Trường Đại học
Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội. Tạp chí
Nghiên cứu Nước ngoài, 33(5), tr. 113-122.
Lewis, R. (2006). Discovery learning in mathematics
education: Using multimedia technology to reach
teachers. Thesis, Master’s Project, Rochester
Institute of Technology.
Trung tâm Đảm bảo chất lượng, Trường Đại học Ngoại
N.T. Thắng/ Tạp chí Nghiên cꢀu Nưꢁc ngoꢂi, Tꢃp 35, Sꢄ 2 (2019) 88-102
100
ORGANIZING DISCOVERY LEARNING IN TEACHING
AND LEARNING PEDAGOGICAL SUBJECTS WITH
THE INTEGRATION OF SOFT SKILLS TRAINING FOR
STUDENTS AT THE UNIVERSITY OF LANGUAGES
AND INTERNATIONAL STUDIES, VIETNAM NATIONAL
UNIVERSITY, HANOI
Nguyen Thi Thang
Division of Educational Psychology, VNU University of Languages and International Studies,
Pham Van Dong, Cau Giay, Hanoi, Vietnam
Abstract: Applying qualitative and quantitative research methods, the study has outlined
basic issues of discovery learning as a theoretical basis for organizing discovery learning in the
teaching and learning of pedagogy at the University of Languages and International Studies,
Vietnam National University, Hanoi (ULIS-VNU). In practice, the focus is on evaluating the
effectiveness of discovery learning model application and the level of soft skills students aquire
through discovery learning activities in teaching and learning pedagogy at ULIS-VNU. Lecturers’
ability to organize discovery learning activities in teaching pedagogy has also been assessed. The
results indicate that although students’assessments of all the three aspects are positive, the majority
believe that several points need changing and improving, such as: suitable plans for evaluation
and self-assessment of learning outcomes throughout the course in place; both the objectives and
content of discovery learning should be clearly and specifically designed, etc. and in order to
achieve the expected results in teaching and learning pedagogy along with the intergration of soft
skills training for students at ULIS-VNU in particular, and in pedagogical colleges in general,
discovery learning activities need to be appropriately, rigorously and scientifically organized.
Keywords: discovery learning, training solf skills, pedagogical subjects, ULIS-VNU
Tạp chí Nghiên cꢀu Nưꢁc ngoꢂi, Tꢃp 35, Sꢄ 2 (2019) 88-102
101
PHỤ LỤC 1
(01 Mẫu phiếu học tập)
PHIẾU HỌC TẬP
Họ và tên:
Mã số SV:
Lớp: T3_79
Sinh viên hoàn thành phiếu học tập này.
NGUYÊN TẮC GIÁO DỤC
1/ Là gì?
2/ Liệt kê các nguyên tắc
3/ Giải quyết tình huống
Còn gì nữa không em…
Tiết sinh hoạt lớp chủ nhiệm cuối tuần tại lớp 10A1, cô giáo Vân Dung - một giáo sinh thực tập
được phân công phụ trách. Sau khi nghe lớp trưởng và các tổ trưởng báo cáo tình hình chung lớp
và của mỗi tổ thì Vũ, một học sinh nam nhỏ con xin có ý kiến.
Thưa cô, chiều hôm qua thứ sáu trong giờ thể dục bạn Đức Duy cứ tụt quần của em ạ.
Cả lớp cười ầm lên. Cô giáo Vân Dung cũng cười theo và nói còn gì nữa không em?
Dạ… Cả lớp quay về phía Vũ và cười lớn hơn.
Vũ ngồi im không cười và không nói gì.
Đúng lúc này thì trống hết giờ vang lên. Cô trò đứng lên ra về.
Đánh giá cách xử lý của cô Vân Dung và đưa ra cách xử lý tình huống trên của mình.
PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC
1/ Là gì?
2/ Liệt kê các phương pháp giáo dục và chỉ ra yêu cầu của các phương pháp
3/ Giải quyết tình huống
Làm gì đây…?
Vũ là cậu học trò lớp 11D, trường PTTH Y. Cậu học trò này học khá nhưng hiếu động và nghịch
ngợm, các thầy cô giáo nhắc nhở nhiều mà Vũ vẫn không thay đổi. Một hôm, Vũ đi học muộn,
đúng giờ đầu của cô Phương - giáo sinh chủ nhiệm lớp 11D, cô Phương hỏi Vũ lý do tại sao? Cậu
ta nói: “À! có gì đâu. Trò muốn thế. Thanks cô giáo bé nhỏ đáng yêu”.
Chưa dứt lời, cả lớp đã vỗ tay.
Còn cô Phương làm gì đây.
Là cô Phương, anh (chị) sẽ giải quyết tình huống này thế nào?
N.T. Thắng/ Tạp chí Nghiên cꢀu Nưꢁc ngoꢂi, Tꢃp 35, Sꢄ 2 (2019) 88-102
102
PHỤ LỤC 2
(01 Mẫu phiếu đánh giá)
PHÂN CÔNG CÔNG VIꢀC – ĐÁNH GIÁ NHꢁM
Chủ đề thảo luận số …
Mức độ tham gia &
hiệu quả
Ký
tên
STT
Mã số SV Họ và tên Nhiệm vụ
Đánh giá
1
2
3
4
5
Hà Nội, ngày … tháng … năm …
Nhóm trưởng
CÁCH ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ VÀ HIꢀU QUẢ THAM GIA
THỰC HIꢀN BÀI TẬP CHUYÊN ĐỀ
(A) Tốt:
(B) Khá:
(C) Trên trung bình:
(D) Trung bình:
(E) Dưới trung bình:
5 điểm
4 điểm
3 điểm
2 điểm
1 điểm
STT
Nhiệm vụ hoạt động
A
B
C
D
E
1
2
3
4
5
6
Gắn kết các thành viên trong nhóm
Lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch
Tạo ra những ý tưởng và giải pháp
Giải quyết các vấn đề/ nội dung được phân công
Điều chỉnh bản thân để làm việc
Giúp thành viên trong nhóm hoàn thành công việc
ĐIỂM TRUNG BÌNH
/5
15 trang
16/04/2022
1200
Bạn đang xem tài liệu "Tổ chức hoạt động học tập khám phá trong dạy học các môn đào tạo nghề sư phạm nhằm tích hợp rèn kỹ năng bổ trợ cho sinh viên ở trường Đại học Ngoại ngữ Đại học Quốc gia Hà Nội", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- to_chuc_hoat_dong_hoc_tap_kham_pha_trong_day_hoc_cac_mon_dao.pdf
