Một số nhân tố chủ yếu tác động đến hiệu quả hoạt động của các nhóm nghiên cứu
VNU Journal of Science: Education Research, Vol. 35, No. 1 (2019) 55-64
Original Article
Major Factors Impacting the Operational Efficiency
of Scientific Working Groups
Nguyen Thi Thu Ha1,2, Bui Minh Duc3, Nguyen Dinh Duc4,*
113 Tran Duy Hung, Cau Giay, Hanoi, Vietnam
3VNU University of Science, 334 Nguyen Trai, Thanh Xuan, Hanoi, Vietnam
4Vietnam National University, Hanoi, 144 Xuan Thuy, Cau Giay, Hanoi, Vietnam
Received 02 January 2019
Revised 28 February 2019; Accepted 13 March 2019
Abstract: The operational efficiency of scientific working groups is considered an
important determinant of the success of scientific, technological and training activities of
any educational institution. This study determines the major factors impacting the
operational efficiency of scientific working groups. Survey results of 126 scientists of the
scientific working groups show that research teammates, research orientation and
cooperation, supporting policies of educational institutions are the major factors
impacting operational efficiency of scientific working groups. Based on the research
results, several solutions to improve effectiveness of science, technology and training
activities of scientific working groups are proposed.
Keywords: Scientific working group (SWG), impact factors, effectiveness of SWG.
*
_______
* Corresponding author.
E-mail address: ducnd@vnu.edu.vn
55
VNU Journal of Science: Education Research, Vol. 35, No. 1 (2019) 55-64
Một số nhân tố chủ yếu tác động đến hiệu quả hoạt động
của các nhóm nghiên cứu
Nguyễn Thị Thu Hà1,2, Bùi Minh Đức3, Nguyễn Đình Đức4,*
1Vụ Khoa học Xã hội Nhân văn và Tự nhiên và Xã hội, Bộ Khoa học Công nghệ,
113 Trần Duy Hưng, Trung Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam
2Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội,
336 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội, Việt Nam
3Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội,
334 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội, Việt Nam
4Đại học Quốc gia Hà Nội, 144 Xuân Thủy, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam
Nhận ngày 02 tháng 01 năm 2019
Chỉnh sửa ngày 28 tháng 02 năm 2019; Chấp nhận đăng ngày 13 tháng 3 năm 2019
Tóm tắt: Hiệu quả hoạt động của các nhóm nghiên cứu được xem là yếu tố quan trọng
quyết định quyết định cho sự thành công của các hoạt động khoa học công nghệ cũng như
đào tạo của bất kỳ cơ quan tổ chức giáo dục nào. Mục tiêu của nghiên cứu này nhằm xác
định các nhân tố chủ yếu tác động đến hiệu quả hoạt động của các nhóm nghiên cứu. Kết
quả khảo sát 126 thành viên của các nhóm nghiên cứu đã cho thấy các nhân tố: Con
người, Định hướng nghiên cứu và hợp tác của nhóm, Chính sách hỗ trợ của đơn vị đào
tạo là những nhân tố chủ yếu tác động đến hiệu quả hoạt động của các nhóm nghiên cứu.
Dựa trên những kết quả thu được, một số giải pháp đã được đề xuất nhằm nâng cao hiệu
quả hoạt động khoa học và công nghệ và đào tạo của các nhóm nghiên cứu.
Từ khóa: Nhóm nghiên cứu; các nhân tố tác động; hiệu quả hoạt động khoa học
công nghệ.
1. Đặt vấn đề *
cũng là thách thức không nhỏ đối với mỗi quốc
gia, khoa học và công nghệ đóng vai trò quan
trọng trong việc thúc đẩy phát triển sự kinh tế,
xã hội của đất nước. Xu hướng phát triển các
nhóm nghiên cứu có thể coi là một trong những
giải pháp hàng đầu giúp tạo ra tri thức và
chuyển giao công nghệ nhanh chóng.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng
sâu rộng và sự bùng nổ của cuộc cách mạng
công nghiệp 4.0 tạo ra rất nhiều cơ hội nhưng
_______
* Tác giả liên hệ.
Nhóm nghiên cứu nghiên cứu là một tập thể
nghiên cứu/hoạt động khoa học được thành lập
56
N.T.T. Ha et al. / VNU Journal of Science: Education Research, Vol. 35, No. 1 (2019) 55-64
57
nâng cao hiệu quả nhóm nghiên cứu bao gồm:
tăng cường sử dụng kết quả nghiên cứu trong
các trường đại học, viện và khoa, tăng sự chú ý
với những sinh viên, nhà nghiên cứu tài năng,
tăng kinh phí cho các nhà nghiên cứu, tăng
cường trang thiết bị và phương tiện cần thiết tại
các trường đại học, tăng cường thông tin liên
lạc, kết nối giữa nhà trường và doanh nghiệp;
giảm thủ tục hành chính; tăng sự chú ý về đạo
đức trong hoạt động nghiên cứu và quan trọng
nhất là tăng cường nghiên cứu nhóm [3].
Tác giả Main (2008) đã chỉ ra 3 nhân tố
chính là rào cản trong việc hình thành và phát
triển nhóm nghiên cứu tại trường đại học, gồm:
Nhân tố cá nhân, nhân tố nhóm và nhân tố
thuộc nhà trường, trong đó (1) những nhân tố cá
nhân bao gồm: thái độ tích cực, giáo viên có
nhiều kinh nghiệm nghiên cứu, tuyển chọn giáo
viên, đào tạo trong nhóm, công nhận lợi ích của
nhóm, kỹ năng quản trị xung đột, nhận được sự
hỗ trợ từ phía quản lý, kỹ năng thiết lập mối
quan hệ, tự đánh giá và nhóm đánh giá. (2)
Những nhân tố của nhóm bao gồm: hiểu được
quá trình làm việc nhóm bao gồm quy tắc của
nhóm, mục tiêu của nhóm, vai trò của nhóm,
thời gian lên kế hoạch chung, cách giao tiếp và
nghi thức khi họp nhóm, và sự ổn định của các
thành viên và (3) những nhân tố thuộc nhà
trường bao gồm: cơ sở vật chất, thói quen và
truyền thống trong hợp tác nhóm, nhóm nhận
được ủng hộ và hỗ trợ của quản lý, và sự ổn
định của nhân viên [4].
Nghiên cứu của Bland và Ruffin (1992) đã
chỉ ra 12 yếu tố tác động trực tiếp đến hiệu quả
hoạt động của nhóm nghiên cứu là: (1) mục tiêu
rõ ràng; (2) tập trung cho nghiên cứu; (3) văn
hóa của tổ chức; (4) môi trường tích cực của
nhóm nghiên cứu; (5) sự tác động của các bộ
phận hành chính; (6) cách thức tổ chức nghiên
cứu; (7) sự trao đổi thường xuyên, trực tiếp với
nhau trong nhóm; (8) nguồn nhân lực; (9) quy
mô, độ tuổi và tính đa dạng của nhóm NC; (10)
các khen thưởng khích lệ; (11) khả năng tuyển
và lựa chọn thành viên và (12) người lãnh đạo
có năng lực nghiên cứu và kỹ năng quản lý xuất
sắc [5].
một cách tự nguyện hay theo ý đồ phát triển của
tổ chức (những không phải là một đơn vị hành
chính) [1]. Mô hình nhóm nghiên cứu đã có từ
lâu trong các trường đại học trên thế giới và
đang được phát triển ở Việt Nam trong giai
đoạn hiện nay. Các nhóm nghiên cứu được hình
thành với vai trò là xương sống của hoạt động
khoa học và công nghệ và hoạt động đào tạo
trong các trường đại học.
Thực tế cho thấy, những đề tài nghiên cứu
khoa học lớn có tính liên ngành cao như đề tài
cấp Nhà nước, đề tài trọng điểm cấp Bộ/cấp Đại
học Quốc gia đều được thực hiện bởi các nhóm
nghiên cứu, thay vì các nghiên cứu cá nhân độc
lập [2]. Vì chỉ có các nhóm nghiên cứu đủ
mạnh mới đủ sức giải quyết được những vấn đề
khoa học đỉnh cao và các nhiệm vụ khoa học và
công nghệ trọng điểm tầm quốc gia, quốc tế, tạo
ra những sản phẩm những sản phẩm nghiên cứu
xuất sắc. Chính vì vậy, để nhóm nghiên cứu
phát huy được vai trò của mình trong việc phát
triển tiềm lực khoa học và công nghệ, triển khai
các nghiên cứu đỉnh cao, tạo động lực gia tăng
các giá trị khoa học và công nghệ của mỗi đơn
vị thì các nhân tố tác động đến hiệu quả hoạt
động của các nhóm nghiên cứu cần được quan
tâm và đầu tư đúng mực.
Xuất phát từ thực tiễn đó, nghiên cứu này
được thực hiện nhằm xác định các nhân tố chủ
yếu tác động đến hiệu quả hoạt động của các
nhóm nghiên cứu, trên cơ sở đó đề xuất một số
giải pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu
quả hoạt động của các nhóm nghiên cứu.
2. Cơ sở lý luận
Nobahar cùng các cộng sự (2014) đã nghiên
cứu về các rào cản và thách thức nghiên cứu
trong các trường đại học dưới góc nhìn của các
giảng viên ở Kermanshah. Kết quả nghiên cứu
cho thấy có 6 yếu tố rào cản chính ảnh hưởng
đến sự liên kết giữa các giảng viên trong nghiên
cứu khoa học bao gồm: tài chính, học thuật, con
người, cơ sở, chuyên môn và quản lý trong đó
rào cản về tài chính tạo ra sự khác biệt lớn nhất.
Nhóm tác giả đã đề xuất các giải pháp nhằm
N.T.T. Ha et al. / VNU Journal of Science: Education Research, Vol. 35, No. 1 (2019) 55-64
58
Theo tác giả Trương Quang Học, nhóm
nhiên, trong khoa học thì đầu vào và đầu ra là
một nội dung khó xác định khó xác định giống
hiệu quả kinh tế của một dịch vụ có thể quy ra
thành lợi nhuận. Vì vậy, khi xác định hiệu quả
của khoa học, thường người ta có xu hướng
“giản dị hoá” nó bằng cách “đánh giá tác động
của khoa học tới các lĩnh vực khác nhau trong
nền kinh tế và trong xã hội” [7]. Hiệu quả hoạt
động của nhóm nghiên cứu được đề xuất bao
gồm 8 nội dung:
- 1. Nâng cao hiệu quả hoạt động khoa học
và công nghệ, đào tạo của đơn vị;
- 2. Nâng cao chất lượng luận án tiến sĩ;
- 3. Tăng cường số lượng và chất lượng
công bố khoa học/phát minh/sáng chế của
đơn vị;
- 4. Tăng cơ hội đạt được nguồn tài trợ từ
các Quỹ hỗ trợ nghiên cứu trong và ngoài nước
cho hoạt động nghiên cứu và đào tạo của
Nhà trường;
- 5. Nâng cao vị thế, uy tín và xếp hạng của
đơn vị;
- 6. Nâng cao chất lượng đội ngũ (thông qua
đào tạo NCS và công bố quốc tế; tăng chất
lượng và số lượng TS, GS, PGS của đơn vị);
- 7. Đảm bảo nghiên cứu chất lượng cao để
củng cố và tăng cường chất lượng các chương
trình đào tạo của trường đại học cũng như mở
ngành mới;
nghiên cứu phải được đẫn dắt bởi người trưởng
nhóm nhiệt tâm, chịu trách nhiệm chính về định
hướng nghiên cứu, có năng lực chuyên môn, có
khả năng tổ chức (bao gồm cả khả năng tạo
dựng các mối quan hệ, tìm kiếm nguồn kinh phí
hoạt động cho nhóm và được cả nhóm tín
nhiệm). Các thành viên của nhóm nghiên cứu là
các cán bộ khoa học có nhiệt huyết và khả
năng, các nghiên cứu sinh, sinh viên… cùng
theo đuổi một hướng khoa học nhất định. Nhóm
NC có đủ các điều kiện cơ bản bao gồm nơi làm
việc, trang thiết bị, thông tin, tư liệu và kinh
phí… để đảm bảo cho các hoạt động nghiên
cứu thành công một cách liên tục và dài hạn [1].
Tác giả Đặng Hùng Thắng đã xác định công
thức để dẫn đến thành công trong nghiên cứu
khoa học đó là: Năng lực nghiên cứu + Động lực
nghiên cứu + Môi trường nghiên cứu tốt = Thành
công trong nghiên cứu khoa học [6]. Nếu coi năng
lực nghiên cứu là điều kiện cần thì động lực
nghiên cứu chính là điều kiện đủ. Nếu không có
động lực nghiên cứu thì năng lực nghiên cứu sẽ
không được kích hoạt, ngủ yên ở dạng tiềm năng.
Có động lực nghiên cứu thì mới thúc đẩy nghiên
cứu. Động lực càng mạnh mẽ thì năng lực nghiên
cứu càng được phát huy tốt.
Các nhân tố tác động
Trên cơ sở kế thừa các nghiên cứu trước đó,
nhóm tác giả đã đề xuất 3 nhân tố chủ yếu tác
động tới hiệu quả hoạt động của nhóm nghiên
cứu bao gồm: (i) Nhân tố con người (vai trò của
người trưởng nhóm, năng lực và hoài bão của
các thành viên, sự phối hợp, tương trợ giữa các
thành viên, v.v…); (ii) Định hướng nghiên cứu
và hợp tác của nhóm; (iii) Các chính sách hỗ trợ
của đơn vị đào tạo. Trong quá trình khảo sát,
phân tích nghiên cứu, các nhân tố trên được coi
là biến độc lập, và được giả định là các nhân tố
tác động đến hiệu quả hoạt động của nhóm
nghiên cứu đồng thời cũng là cơ sở để đề xuất
các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt
động của các nhóm nghiên cứu.
- 8. Đẩy mạnh sự gắn kết giữa Nhà trường
và xã hội và cộng đồng khoa học trong và ngoài
nước thông qua hoạt động đào tạo, nghiên cứu
và chuyển giao công nghệ.
Trong quá trình khảo sát, phân tích, các nội
dung kể trên được xem là biến số phụ thuộc, là
kết quả tác động của các nhân tố thành phần
liên quan.
Mô hình lý thuyết đề xuất (Hình 1)
Các giả thuyết nghiên cứu:
- H1. Nhân tố con người có tương quan
tuyến tính thuận với hiệu quả hoạt động của
nhóm nghiên cứu.
- H2. Định hướng nghiên cứu và hợp tác
phát triển có tương quan tuyến tính thuận với
hiệu quả hoạt động của nhóm nghiên cứu.
- H3. Các chính sách hỗ trợ của đơn vị đào
tạo có tương quan tuyến tính thuận với hiệu quả
hoạt động của nhóm nghiên cứu.
Hiệu quả hoạt động của nhóm nghiên cứu
Khi nói đến hiệu quả, người ta hay nói đến
mối tương quan giữa đầu vào và đầu ra. Tuy
N.T.T. Ha et al. / VNU Journal of Science: Education Research, Vol. 35, No. 1 (2019) 55-64
59
Nhân tố con người
Hiệu quả hoạt
động của nhóm
nghiên cứu
Định hướng nghiên cứu
và hợp tác
Chính sách hỗ trợ của
đơn vị đào tạo
Hình 1. Mô hình lý thuyết đề xuất.
3. Phương pháp nghiên cứu
có Cronbach Alpha đạt giá trị 0,781; (2) Định
hướng nghiên cứu và hợp tác có Cronbach
Alpha đạt giá trị 0,753; (3) Các chính sách hỗ
trợ của đơn vị đào tạo có Cronbach Alpha đạt
giá trị là 0,878. Như vậy, thang đo được thiết kế
trong nghiên cứu này có ý nghĩa thống kê và đạt
được hệ số tin cậy cần thiết.
Sử dụng phương pháp phân tích nhân tố
EFA (Exploratory Factor Analysis) để kiểm
định giá trị của thang đo. Tiến hành loại các
biến số có trọng số nhân tố (Factor loading) nhỏ
hơn 0,5 và tổng phương sai trích lớn hơn hoặc
bằng 50% .
Để đạt được các mục tiêu nghiên cứu đề ra
và làm sáng tỏ các giả thuyết nghiên cứu,
phương pháp nghiên cứu định lượng đã được sử
dụng. Mẫu nghiên cứu được lựa chọn bằng cách
chọn mẫu thuận tiện phi xác suất gồm 126 nhà
khoa học là thành viên của các nhóm nghiên
cứu thuộc 40 trường đại học trên phạm vi cả
nước. Công cụ chính để thu thập dữ liệu là bảng
hỏi được thiết kế sẵn nhằm thu thập các thông
tin về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng và
hiệu quả của các nhóm nghiên cứu. Các ý kiến
đánh giá được đo lường dựa trên thang đo
Likert 5 cấp độ từ 1 đến 5.
Với phương pháp như trên, nhóm tác giả đã
tiến hành điều tra khảo sát từ tháng 8 đến tháng
12/2018. Các phiếu khảo sát được thực hiện
online và gửi đi trong toàn quốc. Dữ liệu sau
khi thu thập được tiến hành nhập, mã hóa, làm
sạch và xử lý trên phần mềm SPSS version 22.
Thang đo các nhân tố và thang đo tổng thể
được đánh giá thông qua việc sử dụng hệ số tin
cậy Cronbach Alpha. Thang đo tin cậy khi có
hệ số Cronbach Alpha lớn hơn 0,6 và hệ số
tương quan biến tổng lớn hơn 0,3. Kết quả
nghiên cứu hệ số Cronbach Alpha với các chỉ
báo thành phần của thang đo đều có độ tin cậy
đều lớn hơn 0,6. Cụ thể: (1) Nhân tố con người
Cuối cùng tiến hành kiểm định tự tương
quan Durbin Watson và phân tích hồi quy tuyến
tính bội để kiểm định mô hình và các giả thuyết
nghiên cứu.
4. Kết quả nghiên cứu
4.1.Mô tả mẫu nghiên cứu
Đặc điểm mẫu nghiên cứu được phân loại
thành 4 nhóm gồm (1) Trình độ, (2) Quy mô
nhóm nghiên cứu, (3) Lĩnh vực nghiên cứu của
nhóm và (4) Vai trò trong nhóm Nghiên cứu.
Đặc điểm của mẫu nghiên cứu cụ thể chi tiết
trong Bảng 1 như sau:
N.T.T. Ha et al. / VNU Journal of Science: Education Research, Vol. 35, No. 1 (2019) 55-64
60
Bảng 1. Mô tả mẫu nghiên cứu
hoạt động của nhóm nghiên cứu được thể hiện
qua hệ thống các bảng sau:
Biến
Trình độ
Thuộc tính
Trị số
R
có giá trị = 0,739 cho thấy mối
GS=4,7%; PGS =40%; TS/TSKH
= 44,6%; Thạc sĩ = 9,8%; Đại học
0.9%
quan hệ giữa các biến trong mô hình có mối
tương quan rất chặt chẽ. Trị số R2 hiệu chỉnh
phản ánh mức độ ảnh hưởng của các biến độc
lập lên biến phụ thuộc. Báo cáo kết quả hồi quy
Quy mô nhóm Dưới 5 thành viên = 20,63%; Từ
nghiên cứu
5-10 thành viên = 46,83%; Trên 10
thành viên = 32,54%
của mô hình cho thấy giá trị R2 hiệu chỉnh
bằng 0,535 hay nói cách khác 53,5% sự biến
thiên của biến Hiệu quả hoạt động của nhóm
nghiên cứu được giải thích bởi 3 nhân tố thành
phần và 46,5% còn lại là do các biến khác ngoài
mô hình và sai số ngẫu nhiên.
Lĩnh
nghiên
của nhóm
vực Khoa học tự nhiên = 31%; Khoa
cứu học kỹ thuật và công nghệ =
30,2%; Khoa học xã hội và nhân
văn = 19%; Luật/kinh tế = 7,1%;
Lĩnh vực khác 12,7%
Vai trò trong Trưởng nhóm = 28,57%; Thành
nhóm nghiên viên chính = 61,11%; Cộng tác
Hệ số Durbin Watson dùng để kiểm định tự
tương quan của các sai số kề nhau (hay còn gọi
là tương quan chuỗi bậc nhất). Kết quả cho thấy
giá trị Durbin Watson = 1,981 (nằm trong
khoảng cho phép từ 1 đến 3) suy ra mô hình
không vi phạm khi sử dụng phương pháp hồi
quy bội vì và chấp nhận giả thuyết không có sự
tương quan chuỗi bậc nhất trong mô hình. Như
vậy, mô hình hồi quy bội thỏa mãn các điều
kiện đánh giá và kiểm định độ phù hợp cho việc
rút ra các kết quả nghiên cứu.
Phân tích phương sai ANOVA cho thấy giá
trị (Sig.) của kiểm định F = 0,000 (nhỏ hơn
0,05), có nghĩa là mô hình hồi quy phù hợp với
tổng thể (Bảng 3).
Kết quả phân tích các hệ số hồi qui trong
mô hình cho thấy, giá trị (Sig.) của các nhân tố
thành phần đều nhỏ hơn 0,05 do đó chúng đều
có nghĩa trong mô hình. Mặt khác do có hệ số
hồi quy đều có giá trị dương nên các nhân tố
thành phần tương quan tuyến tính thuận đến
hiệu quả hoạt động của nhóm nghiên cứu
(Bảng 4).
cứu
viên = 10,32%
4.2. Kiểm định mô hình và giả thuyết
nghiên cứu
Tiến hành phân tích hồi quy để xác định cụ
thể trọng số của từng nhân tố thành phần tác
động đến hiệu quả hoạt động của nhóm nghiên
cứu. Giá trị của các nhân tố thành phần được
dùng để chạy hồi quy là giá trị trung bình của
các biến chỉ báo đã được kiểm định.
Hình
dạng
của
phương
trình:
Y 1X1 2 X2 3 X3
Trong đó, Y đại diện cho biến phụ thuộc (là
hiệu quả hoạt động của nhóm nghiên cứu), X1
3 đại diện thị cho các biến độc lập ( X1
,
X2 , X
là biến đại diện cho nhân tố Con người, X2 là
nhân tố Định hướng nghiên cứu và hợp tác của
nhóm và X3 là Chính sách hỗ trợ của đơn vị
đào tạo). 1 , 2 , 3 là các hệ số hồi quy riêng
Kết quả kiểm định mô hình hồi quy giữa
các nhân tố thành phần tác động đến hiệu quả
Bảng 2. Kết quả phân tích hồi quy
Sai số chuẩn của ước
R2 hiệu chỉnh
R2
Mô hình
1
Durbin-Watson
1,981
R
lượng
0,376
0,739a 0,546
0,535
a. Các yếu tố dự báo, (Hằng số), ConNguoi, DinhHuong, ChinhSach;
b. Biến phụ thuộc: HieuQua
N.T.T. Ha et al. / VNU Journal of Science: Education Research, Vol. 35, No. 1 (2019) 55-64
61
d
Bảng 3. Phân tích phương sai ANOVA
Trung bình
bình phương
6,910
Mức ý nghĩa
(Sig.)
48,930 0,000b
Mô hình
1
Tổng bình phương Bậc tự do
F
Hồi quy
Phần dư
Tổng
20,729
17,228
37,956
3
122
125
0,141
a. Biến phụ thuộc: HieuQua
b. Các yếu tố dự báo: (Hằng số), ConNguoi, ChinhSach, DinhHuong
Bảng 4. Các hệ số hồi quy trong mô hình
Mô hình
Các hệ số chưa Các hệ số
Mức ý
chuẩn hóa
chuẩn hóa
Thống kê đa cộng tuyến
t
nghĩa
(Sig.)
Độ lệch
B
Beta
Dung sai
VIF
chuẩn
0,372
0,073
0,093
0,109
(Hằng số)
ChinhSach
DinhHuong
ConNguoi
0,114
0,379
0,271
0,298
0,306
5,209
2,928
2,728
0,000
0,000
0,004
0,007
1
0,393
0,248
0,230
0,652
0,518
0,523
1,533
1,929
1,912
a. Biến phụ thuộc: HieuQua
Đại lượng kiểm hiện tượng đa cộng tuyến
Có thể viết lại phương trình hồi quy như sau:
Hiệu quả hoạt động của nhóm nghiên cứu =
0,23* Con người
+ 0,248 * Định hướng nghiên cứu và hợp
tác + 0,393 Chính sách hỗ trợ
với hệ số phóng đại phương sai VIF (Variance
Inflation Factor) đều nhỏ hơn 2, thể hiện tính đa
cộng tuyến của các biến độc lập là không đáng
kể và các biến độc lập trong mô hình đều chấp
nhận được.
Kết quả kiểm định mô hình lý thuyết được
minh họa qua hình 2 dưới đây.
Từ những phân tích trên ta có thể kết luận
mô hình lý thuyết thích hợp với dữ liệu nghiên
cứu và các giả thuyết nghiên cứu được chấp nhận.
p
Nhân tố con người
0,23
Hiệu quả hoạt
động của nhóm
Định hướng nghiên
cứu và hợp tác
0,248
nghiên cứu
0,393
Chính sách hỗ trợ
của đơn vị
Hình 2. Kết quả mô hình nghiên cứu.
N.T.T. Ha et al. / VNU Journal of Science: Education Research, Vol. 35, No. 1 (2019) 55-64
62
Qua kết quả phân tích, ta thấy được mức độ
tham gia vào các nhóm nghiên cứu, gắn kết
tác động của các nhân tố đến hiệu quả hoạt
động của nhóm nghiên cứu phụ thuộc vào giá
trị của hệ số hồi quy đã chuẩn hóa. Nhân tố nào
có hệ số hồi quy càng lớn thì tác động đến hiệu
quả hoạt động của nhóm nghiên cứu càng
nhiều. Do đó, có thể kết luận rằng hiệu quả hoạt
động của nhóm nghiên cứu chịu tác động nhiều
nhất từ chính sách hỗ trợ của đơn vị đào tạo
(Beta = 0,393); thứ hai là định hướng nghiên
cứu và hợp tác của nhóm (Beta = 0,248) và cuối
cùng là nhân tố con người (Beta = 0,23).
nghiên cứu khoa học với đào tạo tiến sĩ là một
xu thế tất yếu nhằm nâng cao chất lượng hoạt
động khoa học công nghệ cũng như đào tạo
nguồn nhân lực trình độ cao. Nghiên cứu khoa
học là một trong những nhân tố quyết định đến
chất lượng đào tạo tiến sĩ và ngược lại, chương
trình đào tạo tiến sĩ sẽ đặt ra những vấn đề mà
hoạt động nghiên cứu khoa học phải đáp ứng.
Sự tích hợp giữa nghiên cứu khoa học và đào
tạo tiến sĩ sẽ tạo ra lợi ích kép, là một mũi tên
bắn trúng nhiều đích [6].
Định hướng nghiên cứu và hợp tác của
nhóm là thành phần thứ hai có tác động không
nhỏ đến hiệu quả hoạt động của nhóm nghiên
cứu khẳng định vai trò của định hướng khoa
học đúng, phù hợp với xu hướng quốc tế và
phục vụ thiết thực cho sự phát triển của đất
nước của các nhóm nghiên cứu trong giai đoạn
hiện nay. Thực tế hiện nay cũng cho thấy nhiều
đề tài và công trình có giá trị được bắt nguồn từ
quá trình hợp tác quốc tế. Sự quan tâm của các
nhà khoa học quốc tế trong nhóm giống như
phép thử trong việc xác định vấn đề nghiên cứu
của nhóm có phù hợp với sự quan tâm của cộng
đồng khoa học quốc tế, có ý nghĩa khoa học
quốc tế hay không. Đồng thời, những góp ý của
họ trong quá trình thiết kế nghiên cứu có thể
giúp các nghiên cứu của nhóm tiệm cận với các
chuẩn mực quốc tế cả về mặt thể thức cũng như
nội dung [9]. Không những thế thế, hợp tác với
các đối tác nước ngoài có thể giúp các thành
viên trong nhóm nghiên cứu có cơ hội học tập
và cập nhật được phương hướng và phong cách
nghiên cứu khoa học tại các nước tiên tiến trên
thế giới, nâng cao trình độ chuyên môn và
ngoại ngữ. Cũng không thể không kể đến tầm
quan trọng của mối quan hệ hợp tác giữa các
nhóm nghiên cứu và doanh nghiệp. Điều này sẽ
giúp các nhóm nghiên cứu thu hút nguồn lực
cho nghiên cứu và xác định rõ địa chỉ ứng dụng
cho các công trình nghiên cứu của nhóm.
5. Bàn luận
Kết quả nghiên cứu cho thấy chính sách hỗ
trợ nhóm nghiên cứu của đơn vị đào tạo là nhân
tố có tác động nhiều nhất đến hiệu quả hoạt
động của các nhóm nghiên cứu. Đối với bất kỳ
nhóm nghiên cứu khoa học nào trong các
trường đại học hoặc đơn vị nghiên cứu thì vai
trò quản lý cũng như các chính sách hỗ trợ của
các đơn vị có vai trò không nhỏ trong sự thành
công của các nhóm nghiên cứu. Trong bối cảnh
cần đẩy mạnh các công trình nghiên cứu khoa
học có chất lượng, công bố quốc tế cũng như
tăng nhanh các sáng chế, sản phẩm khoa học
công nghệ, thì việc quan tâm đầu tư về cơ sở
vật chất, trang thiết bị hiện đại, đẩy mạnh hỗ trợ
về cơ sở dữ liệu và thông tin khoa học, tạo môi
trường nghiên cứu tốt theo các chuẩn mực quốc
tế đối với các nhóm nghiên cứu có ý nghĩa cực
kỳ quan trọng để thúc đẩy sự thành công của
hoạt động khoa học công nghệ cũng như nâng
cao chất lượng đào tạo của nhà trường. Mặt
khác cũng cần quan tâm đến việc bồi dưỡng bổ
sung nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút
được những nhà khoa học có năng lực nghiên
cứu tốt, đặc biệt là postdoc, thu hút được nghiên
cứu sinh - lực lượng trẻ, nhiệt tình, nhiều ý
tưởng và động lực nghiên cứu - đến tham gia và
làm việc trong các nhóm nghiên cứu. Không
phải bỗng chốc có nhà khoa học đầu ngành, mà
các nhà khoa học phải được quy hoạch, được
đào tạo và bồi dưỡng, phải có thời gian để
trưởng thành [8]. Việc thu hút nghiên cứu sinh
Nhân tố thứ ba tác động đến hiệu quả của
nhóm nghiên cứu là yếu tố con người. Đây
cũng là nhân tố không thể không quan tâm
trong quá trình xây dựng và phát triển nhóm
nghiên cứu. Nhóm nghiên cứu muốn duy trì và
N.T.T. Ha et al. / VNU Journal of Science: Education Research, Vol. 35, No. 1 (2019) 55-64
63
phát triển thì cần phải được dẫn dắt bởi những
nhà khoa học có trình độ chuyên môn và năng
lực nghiên cứu, có định hướng chiến lược lâu
dài cho sự phát triển của nhóm, mở ra những
hướng nghiên cứu triển vọng tiếp theo, có đủ uy
tín để đăng ký chủ trì các đề tài khoa học lớn,
kêu gọi và huy động các nguồn tài trợ đầu tư về
cơ sở vật chất, trang thiết bị đủ hiện đại để thực
hiện những nghiên cứu đỉnh cao của nhóm. Bên
cạnh đó, người trưởng nhóm phải có khả năng
tập hợp được đội ngũ các nhà khoa học có nhiệt
huyết và hoài bão khoa học, nhất là các cán bộ
khoa học trẻ; đồng thời xây dựng và phát huy
năng lực của tập thể, kết nối và dẫn dắt thành
viên tạo sự đoàn kết gắn bó trong mọi hoạt
động nghiên cứu của nhóm.
cứu, có chính sách khen thưởng, tạo động lực
cho các nhà khoa học có thành tích nghiên cứu
xuất sắc.
iii) Nhóm nghiên cứu phải xây dựng được
định hướng khoa học đúng đắn, phù hợp với xu
hướng quốc tế và phục vụ thiết thực cho sự phát
triển của đất nước. Đồng thời phải tăng cường
hoạt động chuyển giao tri thức với các doanh
nghiệp và địa phương, hợp tác với các đối tác
trong nước và quốc tế.
iv) Nhóm nghiên cứu phải có người đứng
đầu, có uy tín, trình độ khoa học, năng lực tổ
chức và nhiệt huyết với khoa học. Ngoài ra phải
là người hoạch định được chiến lược lâu dài và
định hướng nghiên cứu cho sự phát triển của
nhóm. Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu phải tập
hợp được đội ngũ các nhà khoa học có nhiệt
huyết và hoài bão khoa học, nhất là các cán bộ
khoa học trẻ; đồng thời xây dựng và phát huy
năng lực của tập thể, tạo sự đoàn kết gắn bó
trong mọi hoạt động nghiên cứu của nhóm.
6. Kết luận
Kết quả khảo sát, phân tích và bàn luận đã
cho thấy những nhân tố chủ yếu tác động đến
chất lượng và hiệu quả hoạt động của các nhóm
NC theo mức độ quan trọng giảm dần đó là: (1)
Chính sách hỗ trợ của đơn vị đào tạo; (2) Định
hướng nghiên cứu và hợp tác của nhóm; (3)
Nhân tố con người. Do đó các giải pháp, chính
sách nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động
của nhóm nghiên cứu cũng cần ưu tiên thực
hiện theo thứ tự này. Trên quan điểm đó, nhóm
tác giả đưa ra một số kiến nghị nhằm nâng cao
chất lượng và hiệu quả hoạt động của nhóm
nghiên cứu như sau:
Lời cảm ơn
Nghiên cứu được tài trợ bởi Chương trình
Khoa học và công nghệ cấp quốc gia giai đoạn
2016-2020 “Nghiên cứu phát triển khoa học
giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn
diện nền giáo dục Việt Nam” trong khuôn khổ
đề tài mã số KHGD/16-20.ĐT.032.
Tài liệu tham khảo
i) Cần có chính sách thỏa đáng đầu tư cho
nhóm nghiên cứu về cơ sở vật chất, trang thiết
bị nghiên cứu, đẩy mạnh hỗ trợ về cơ sở dữ liệu
và thông tin khoa học cho các nhà khoa học; tạo
cơ chế đặt hàng nghiên cứu và có nguồn kinh
phí thường xuyên đảm bảo hoạt động đối với
các nhóm nghiên cứu.
ii) Cần quan tâm bồi dưỡng bổ sung nguồn
nhân lực chất lượng cao, chú trọng đến công tác
đào tạo, phát triển các nhà khoa học trẻ làm đội
ngũ kế cận trong tương lai, thu hút được những
nhà khoa học có năng lực nghiên cứu tốt, thu
hút được nghiên cứu sinh tham gia vào các
nhóm nghiên cứu, gắn kết nghiên cứu khoa học
với đào tạo tiến sĩ thông qua các nhóm nghiên
[1] Trương Quang Học, Xây dựng nhóm nghiên cứu:
Kinh nghiệm quốc tế. Truy cập từ
7532, 2014.
[2] Đào Minh Quân, Thực trạng và một số biện pháp
xây dựng, phát triển nhóm nghiên cứu mạnh ở
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn,
Đại học Quốc gia Hà Nội, Tạp chí Khoa học Đại
học Quốc gia Hà Nội: Nghiên cứu Chính sách và
Quản lý. 32(4) (2016) 25-40.
[3] Nobahar, Nasim, Nobahar, Masoomeh, & Hamidi,
Mohsen, Investigation of research barriers and
challenges in university from the perspective of
faculty members of Kermanshah city, IAU
International Journal of Social Sciences. 4(4)
(2014) 15-21.
N.T.T. Ha et al. / VNU Journal of Science: Education Research, Vol. 35, No. 1 (2019) 55-64
64
[4] Main, Katherine, Effective teaching teams:
Facilitators and barriers, Australian Teacher
Education Association. (2008) 1-10.
[5] Bland, J. Carole, Characteristics of a productive
research environment: Literature review,
[7] Vũ Cao Đàm, Đánh giá nghiên cứu khoa học,
NXB Khoa học Kỹ thuật, 2007.
[8] Nguyễn Đình Đức, Đại học Quốc gia Hà Nội,
Phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh, Tạp chí
Khoa học Công nghệ Việt Nam. 8 (2014) 44-47.
[9] Đặng Hoàng Minh, Những lợi ích trong việc tham
gia nhóm nghiên cứu có chuyên gia quốc tế, Truy
Academic medicine: Journal of the Association of
American Medical Colleges. 67(6) (1992)
385-397.
[6] Nguyễn Hùng Thắng, Bốn giải pháp thúc đẩy nghiên
cập
từ
cứu
khoa
học,
Truy
cập
từ
10 trang
16/04/2022
1340
Bạn đang xem tài liệu "Một số nhân tố chủ yếu tác động đến hiệu quả hoạt động của các nhóm nghiên cứu", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- mot_so_nhan_to_chu_yeu_tac_dong_den_hieu_qua_hoat_dong_cua_c.pdf
