Mối quan hệ giữa bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa với phát triển du lịch trong giai đoạn hiện nay
NGHIÊN CỨU
V
ĂN H Ó
A
VĂN HÓA DU LỊCH
MỐI QUAN HỆ GIƯA BAO TỒN, PHÁT HUY GIÁ TRỊ
DI SAN VĂN HOA VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
BÙI THANH THỦY
Tóm tắt
Suốt một thời gian dài, chung ta đa đươc tiêp cận với nhưng ly thuyêt luận, phương phap luận,
khoa hoc luận đa dạng của nhiêu nhà khoa hoc, chuyên gia trong nhiêu lĩnh vực vê vấn đê bảo vê cac
gia tri văn hóa truyên thống/di sản văn hóa trong bối cảnh hiên đại hoa, toàn câu hoa hiên nay, trong
đó có gắn với sự phat triển kinh tê mang tinh quốc tê và đại chung - du lich. Du lich hiên đang là một
điểm sang (mui nhon) cho kinh tê Viêt Nam; dân chung tiêp nhận du khach nước ngoài với long hiêu
khach của văn minh, văn hóa Viêt; xa hội đón nhận du lich trong nhiêu sinh hoạt thường nhật một
cach thản nhiên, du lich sẽ gắn bó với tương lai của đất nước, là thước đo chinh xac khả năng của Viêt
Nam trong cach đón nhận nhưng biên đôi lớn từ toàn câu hóa. Tiêp bàn vê vấn đê nhận thức đối với
mối quan hê giưa bảo tôn, phat huy gia tri di sản gắn với phat triển du lich; giải phap tạo sự cân bằng
cho mối quan hê này là nhưng vấn đê mà bài viêt này xin đươc trao đôi.
Từ khóa: Du lịch, di san văn hoa, bao tôn, phát huy
Abstract
For a long time, we have accessed to the various theories, methodologies, and scientific studies of
many scientists and experts in many fields of protecting traditional cultural values/ cultural heritage
in the context of modernization and globalization today, in which is linked to the international and
mass-tourism economic development. Tourism is currently a bright spot for the Vietnamese economy;
people receive foreign tourists with the hospitality of Vietnamese civilization and culture; the society
welcome tourism naturally in many daily activities. Tourism will be related to the future of the country
and considered as an accurate measure of Vietnam’s ability to receive major changes from the
globalization. The paper will discuss the awareness on the relationship between conservation and
promotion of heritage values associated with tourism development; solutions to create a balance for
this relationship.
Keywords: Tourism, cultural heritage, conservation, promotion
biến mất. Đo là chưa kể môt sô di san văn hoa
con lại, nếu không tính toán kỹ thi rất dễ biến
sang dạng khác. Co thể sự biến dạng đo hiện
đại, sinh lợi hơn (như thu hẹp khu di tích để xây
nhà hàng, khách sạn, khu vui chơi, tạo canh
quan mới…; hay lược bớt nghi thức, đưa thêm
những loại hinh nghệ thuật biểu diễn hiện đại
vào lễ hôi truyền thông…) nhưng khi sắc diện
xưa không con dấu vết, giá trị tinh thần mất
1. Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa
thông qua du lịch
o thể noi bây giơ văn hoa Việt Nam
con những gi chứ không phai “co
C
những gi” bởi phần nhiều các giá
trị/di san văn hoa mà các bậc tiền nhân thiết
lập và tôn tại trong môt thơi gian dài nhưng
vi lẽ này, hay lẽ khác, mà đặc biệt khi dùng no
để phát triển kinh tế, gần như bị mai môt hoặc
72 Số 29 (Tháng 9 - 2019)
VĂN HÓA DU LỊCH
đi thi không con goi là di san nữa. Điều này
nằm trong thế mâu thuẫn giữa phát triển và
bao tôn; giữa kinh tế hoa và bao vệ di san, môi
trương di san; giữa lợi nhuận trước mắt và lợi
ích lâu dài (như trương hợp biệt thự Bao Đại
ở thành phô Nha Trang; bán đao Sơn Trà, Đà
Nẵng; đôi Vong Canh ở Huế; xây cầu trên núi
Cái Hạ, Tràng An, Ninh Binh…). Noi chung, ở
Việt Nam, phát triển kinh tế du lịch gắn với bao
tôn di san luôn là bài toán rất kho giai đôi với
các nhà hoạch định, quan lý đất nước.
địa xung quanh các di san đo. Việc nhiều du
khách từ các nơi trên thế giới đến tham quan
và trai nghiệm di san văn hoa cua địa phương
sẽ tạo nên đông lực để địa phương bao tôn,
khôi phục, gin giữ di san. Và chỉ khi các giá trị
di san được phát huy thi mới co cơ sở, co căn
cứ và điều kiện để bao tôn. Phát huy giá trị di
san qua du lịch không chỉ tạo hướng tiếp cận,
anh hưởng mới làm cho các giá trị văn hoa
không bị lãng quên mà con bao tôn được ban
sắc cua dân tôc. Vấn đề này cũng mang đến sự
nhận biết sâu sắc hơn về tầm quan trong cua
việc bao vệ, gin giữ các di san văn hoa. Môt khi
ngươi dân đã nhận ra và đánh giá cao giá trị
đặc biệt cua các di san trong công đông cua
ho, môt khi niềm tự hào cua ho được cung cô,
ho sẽ cô gắng hết sức để bao vệ di san. Điều đo
thực sự mang tính bền vững vi không môt lực
lượng nào co thể đôi xử tôt với các di san văn
hoa hơn những chu thể sở hữu, sáng tạo ra no.
Như thế, du lịch nôi địa và du lịch quôc tế đong
vai tro là chất xúc tác cho việc bao tôn các di
san văn hoa, đánh thức và làm trỗi dậy các giá
trị văn hoa cua các thơi đại đã qua đang bị
lãng quên hoặc mai môt theo thơi gian trước
những biến cô cua lịch sử.
Di san văn hoa là tài san vô giá và không
thể thay thế được đôi với mỗi môt quôc gia và
toàn thể nhân loại. Những mất mát do hư hại
hoặc biến mất cua bất kỳ tài san nào sẽ mang
đến sự nghèo nàn cho hệ thông di san, nền
văn hoa cua quôc gia đo và cua các dân tôc
trên thế giới.
Văn hoa, di san văn hoa khi kết nôi với hoạt
đông du lịch, vừa đánh thức các giá trị văn hoa/
di san, vừa quang bá các giá trị văn hoa rông
rãi; gop phần lưu giữ, phô biến những tinh hoa
văn hoa ban địa (hợp thành văn hoa dân tôc).
Ý nghĩa lớn nhất cua sự phục sinh, bao tôn,
phát huy giá trị các di san là đam bao tính liên
tục không đứt gãy cua truyền thông văn hoa
dân tôc, làm cho đơi sông tinh thần cua công
đông phong phú, sâu sắc và trở thành môt
thành luỹ cua các giá trị truyền thông, ban sắc
trong xu thế hôi nhập hiện nay. Để đam bao
được vấn đề này trong bôi canh đương đại, du
lịch là môt phương thức hiệu qua bởi no thu
hút sự chú ý cua moi ngươi dân trong nước
và thế giới đôi với giá trị văn hoa cua di san ở
moi vùng miền, moi quôc gia. Qua du lịch, các
di san văn hoa khi được khai thác dưới dạng
tài nguyên để tạo thành những điểm đến, san
phẩm du lịch sẽ giúp du khách co cái nhin rõ
nét, sâu sắc hơn về nền văn hoá trong quá khứ
và cam nhận được môi liên hệ giữa quá khứ,
hiện tại và tương lai; đông thơi được tận mắt
chứng kiến, tiếp cận cuôc sông văn hoa ban
Mặt khác, môt trong những giá trị cua các
di san là trở thành tài nguyên du lịch và đem lại
lợi ích kinh tế lớn. Các lợi ích kinh tế ấy lại tiếp
tục phục vụ đắc lực cho công tác bao tôn và
phát huy giá trị cua các di san. Chúng ta không
thể phu nhận lợi ích to lớn về kinh tế mà du
lịch mang lại cho điểm di san. Công đông địa
phương ở bất kỳ vùng nào đã và đang co sự
phát triển về du lịch đều nhận ra lợi ích này.
Ngoài việc tạo thu nhập, việc làm, nâng cao
đơi sông kinh tế, tư duy, nhận thức cho ngươi
dân địa phương, du lịch con hỗ trợ việc bao
tôn di san bằng cách cung cấp nguôn tài chính
ôn định.
Du lịch phát triển tạo tiềm lực để tôn tạo,
trùng tu các di tích, phục dựng các lễ hôi, các
NGHIÊN CỨU
Số 29 (Tháng 9 - 2019)
73
V
ĂN H Ó
A
NGHIÊN CỨU
V
ĂN H Ó
A
loại hinh nghệ thuật dân gian,… đông thơi
nâng cao ý thức, trách nhiệm cua các cơ quan
nhà nước, chính quyền địa phương và công
đông cư dân trong việc giữ gin, phát triển di
san văn hoa. Du lịch tạo ra nguôn thu nhập tại
chỗ cho phép các địa phương tích luỹ và phát
triển kinh tế - xã hôi, trong đo co văn hoa. Nhơ
đo các tài san văn hoa được bao vệ, tôn tạo,
tái sinh, đông thơi với việc xây dựng mới các
cơ sở văn hoa làm phong phú thêm các giá trị
văn hoá đương đại. Việc tuyên truyền, quang
bá du lịch rông rãi ở ngoài nước, trong nước và
tại điểm du lịch đã truyền tai được giá trị văn
hoa dân tôc đến bạn bè quôc tế, khách du lịch
và nhân dân. Vấn đề này cũng được nhắc rất
rõ trong Hiến chương quôc tế về du lịch văn
hoa được Hôi đông Di tích và Di chỉ Quôc tế
(ICOMOS) thông qua năm 1999: “Du lịch co thể
tận dụng các lợi điểm về kinh tế cua ca di san
và khai thác chúng phục vụ cho mục đích bao
tôn bằng cách tạo ra nguôn phí hỗ trợ, giáo dục
công đông và tác đông vào chính sách”[5].
hợp những cặp phạm trù vừa thông nhất, vừa
tương phan: Truyền thông và hiện đại; kế thừa
và phát triển; bao tôn và khai thác…
Thương mại hoa văn hoa (phát triển kinh
tế từ văn hoa, kinh tế hoa văn hoa) luôn co hai
mặt. Trong trương hợp đôi với các di san văn
hoa, nếu các hoạt đông khai thác, phát huy
giá trị di san được quan lý tôt co thể đem lại
những lợi ích cho công đông như lợi ích kinh
tế, tạo dựng niềm tự hào, thu hút khách du lịch,
xây dựng vị thế cho địa phương, tạo hinh anh
cua điểm đến du lịch và quôc gia. Nhưng nếu
không được quan lý, điều hành tôt và nếu như
không thấy được những lợi ích môt cách rõ
ràng, cái giá phai tra và những vấn đề nay sinh
sẽ gia tăng, sẽ bị mai môt, biến dạng hoặc sẽ
mất đi, sự hỗ trợ từ phía công đông và những
đong gop tự nguyện sẽ không con. Công cuôc
bao tôn và phát huy di san văn hoa trong thơi
đại mới sẽ gặp nhiều trở ngại, kho khăn.
2. Du lịch phát triển dựa vào hệ thống di sản
văn hóa
Di sản văn hóa tạo động lực cho du lịch
Ngoài ra, ban thân du lịch co chức năng
giáo dục thông qua các hoạt đông ngành
nghề, nhắc nhở moi ngươi về côi nguôn văn
hoa và giúp du khách xác định, hinh thành
nên ý thức về ban sắc văn hoa cua minh, thúc
đẩy môi quan tâm cua công dân đến lịch sử,
văn hoa, di san; giúp chính phu tác đông đến
dư luận và giành được sự ung hô cho những
mục tiêu quôc gia (việc triển khai phát triển du
lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhon cua Bô
Chính trị từ Nghị quyết 08-NQ/TW là môt minh
chứng); thúc đẩy những tư tưởng, tham vong
quôc gia, hinh thành hinh anh tích cực về đất
nước và ban sắc dân tôc.
Văn hoá là điều kiện và môi trương để cho
du lịch phát sinh và phát triển. Các di san văn
hoa là môt trong những điều kiện đặc trưng
cho việc phát triển du lịch cua quôc gia, vùng,
địa phương. Giá trị cua những di san văn hoa:
Di tích lịch sử, các công trinh kiến trúc, các hinh
thức nghệ thuật, các tập quán, lễ hôi, ngành
nghề truyền thông,… cùng các thành tựu kinh
tế, chính trị, xã hôi, các cơ sở văn hoa nghệ
thuật, các bao tàng,… là những đôi tượng cho
du khách khám phá, thưởng thức; cho du lịch
khai thác, sử dụng. Các di san không chỉ tạo ra
môi trương và điều kiện cho du lịch phát sinh,
phát triển mà con quyết định quy mô, thể loại,
chất lượng và hiệu qua hoạt đông du lịch cua
môt quôc gia, môt vùng, môt địa phương.
Di san văn hoa là bô phận trong yếu cua
nền văn hoa dân tôc. Thái đô ứng xử đôi với
di san văn hoa noi lên trinh đô nhận thức cua
mỗi quôc gia, dân tôc và tuỳ thuôc vào việc
xem xét vai tro cua di san văn hoa đôi với sự
phát triển xã hôi trong từng thơi điểm lịch
sử. Liên quan đến di san văn hoa co môt tập
Di sản văn hóa tạo nên sự khác biệt cho hệ
thống điểm đến, sản phẩm du lịch
Văn hoa là nền tang cua xã hôi, thể hiện tầm
cao, chiều sâu cua sự phát triển dân tôc cũng
như tạo nên sự khác biệt giữa dân tôc này với
74 Số 29 (Tháng 9 - 2019)
VĂN HÓA DU LỊCH
các dân tôc khác bởi ban thân no đã mang tính
đặc thù cua mỗi quôc gia. Khai thác những yếu
tô mang tính ban sắc, đặc trưng cua văn hoa
dân tôc - di san văn hoa để hinh thành những
điểm đến, san phẩm du lịch chính là tạo nên
những san phẩm du lịch đặc sắc, riêng biệt.
Di sản văn hóa giải quyết vấn đề gia tăng
lượng khách
Các hoạt đông chu yếu cua du lịch bao
gôm: Ăn, ở, du ngoạn, mua sắm, vui chơi giai
trí (nhu cầu nôi tại cua con ngươi). Tất ca các
hoạt đông đo ngoài việc thoa mãn nhu cầu
thiết yếu cua moi thành viên trong xã hôi đều
mang đến những cam nhận trai nghiệm về
đặc trưng văn hoa, khát vong về văn hoa - thể
hiện sự ngưỡng mô, theo đuôi với nền văn hoa
cua nơi khác. Điều đo cho thấy văn hoá với hệ
thông các di san là đông cơ, là mục đích tim
kiếm cua du khách bởi sự khác biệt. Đây sẽ là
tác nhân tạo nên sự hấp dẫn cua điểm đến, sự
thu hút/lôi cuôn du khách, thúc đẩy tính lưu
chuyển cua dong khách. Những ấn tượng về
văn hoa làm cho du khách kho quên chuyến
đi cua minh và ho sẽ giới thiệu, quang bá nâng
cao những giá trị đo.
Môt nguyên tắc khi thiết kế san phẩm du
lịch luôn chú ý đến tính đa dạng trong sự đôc
đáo, riêng biệt để tạo nên sự khác biệt cho
san phẩm, hinh thành hệ thông san phẩm đặc
trưng, co sức hút lớn và tăng tính cạnh tranh
trong kinh doanh cũng như điểm đến. Tính
đặc trưng cua điểm đến, san phẩm du lịch
được quy định bởi đặc điểm tự nhiên hoặc văn
hoa ban địa (mà ở đây là di san văn hoa) điển
hinh cua địa phương, nơi san phẩm du lịch
được hinh thành, phát triển.
Di sản văn hóa giải quyết vấn đề sản
phẩm du lịch Việt Nam
Việt Nam đang sở hữu môt“kho báu”để làm
nền tang thiết kế san phẩm du lịch mà nhiều
quôc gia khác không co, đo là môt nền văn hoa
đặc sắc, nhiều lợi thế về canh quan, cấu trúc và
biểu hiện dấu ấn văn hoa vật chất, tinh thần.
Về canh quan, Việt Nam co canh quan văn hoa
đa dạng được tạo nên bởi sự thích ứng cua
con ngươi trong từng dạng địa hinh. Về cấu
trúc, Việt Nam là môt quôc gia đa sắc màu
văn hoa cua 54 dân tôc cùng sinh sông, thông
nhất trong đa dạng. Điều đo đã tạo nên môt
hệ thông di san văn hoá vật thể, phi vật thể
phong phú, đôc đáo, khác lạ, trong đo nhiều di
san văn hoa mang đậm dấu ấn đong gop cua
văn hoa đa tôc ngươi được công nhận là di san
văn hoa thế giới. Đặc biệt, Việt Nam con hàm
chứa môt hệ thông di san văn hoa thơi kỳ cận
hiện đại ghi dấu ấn công cuôc xây dựng và bao
vệ Tô quôc. Hệ thông di san: các di tích lịch sử
văn hoa, ẩm thực, lễ hôi, các tro chơi dân gian,
hàng thu công,… là những nguôn tài nguyên
đôc đáo, đặc sắc để làm nên cái hôn cua san
phẩm du lịch, đa dạng hoa và nâng cao chất
lượng san phẩm du lịch hiện nay.
Di sản văn hóa giải quyết vấn đề định vị
hình ảnh, nâng cao thương hiệu du lịch địa
phương/vùng/quốc gia
Khai thác di san văn hoa sẽ tạo nên các san
phẩm du lịch đặc trưng, khác biệt, giúp định
vị hinh anh, nâng cao năng lực cạnh tranh,
thương hiệu du lịch cua môt điểm đến và
hinh anh quôc gia. Tính cạnh tranh thu hút
khách cua môt điểm đến, hinh thành, định vị
thương hiệu cho địa phương/vùng/quôc gia
phụ thuôc vào môt sô yếu tô cơ ban: Mức đô
hấp dẫn dựa trên tính khác biệt cua san phẩm
du lịch so với những điểm đến khác; tinh trạng
môi trương (bao gôm ca môi trương tự nhiên
và môi trương xã hôi); sự thuận lợi trong tiếp
cận điểm đến (thu tục ra vào, phương tiện);
và hinh anh, thông tin về điểm đến. Các san
phẩm du lịch được khai thác từ tính đôc đáo,
riêng biệt cua di san văn hoa sẽ gop phần làm
giam sự cạnh tranh tiêu cực giữa các khu vực
phát triển du lịch bởi tạo nên yếu tô không
trùng lặp. Tự thân chúng sẽ hấp dẫn và thu hút
du khách mà không phai dùng đến các biện
NGHIÊN CỨU
Số 29 (Tháng 9 - 2019)
75
V
ĂN H Ó
A
NGHIÊN CỨU
V
ĂN H Ó
A
pháp không phù hợp, giúp phát triển du lịch
đông đều ở mỗi địa phương, vùng miền. Đam
bao sự khác biệt, tăng tính cạnh tranh, giúp
định vị hinh anh, thương hiệu cho điểm đến
địa phương, quôc gia là môt yêu cầu đặc biệt
quan trong trong quá trinh phát triển du lịch
cua đất nước.
di san. Môt mặt, du lịch là đông lực cho sự phát
triển kinh tế địa phương và là nguôn cung
cấp tài chính bền vững cho di san, nhưng mặt
khác du lịch lại co thể gây hại cho di san khi sô
lượng du khách tăng lên. Điều này, khiến cho
môi quan hệ giữa hai bên căng thẳng và kho
co thể giai quyết trong môt sớm môt chiều và
cần co sự nỗ lực từ hai phía. Nhiều trương hợp
cho thấy, việc khai thác các di san quá mức để
phục vụ du lịch sẽ dẫn đến di san bị huỷ hoại.
Dưới anh hưởng cua du lịch, rất nhiều di san
văn hoa (ca vật thể và phi vật thể) đã bị biến
dạng hoặc biến mất. Ví dụ, ở môt sô quôc gia
trên thế giới, khá nhiều di tích phai giam tai sô
lượng khách đến tham quan bằng nhiều chính
sách khác nhau; môt sô di tích phai đong cửa
vi lượng khách đến quá lớn, gây anh hưởng
xấu đến môi trương và canh quan di tích, cũng
như tác đông xấu đến sinh hoạt cua công
đông địa phương. Nhiều lễ hôi khi trở thành
lễ hôi du lịch đã mất hết những giá trị gôc/ban
thể cua no, trở thành những sinh hoạt trần tục.
Noi chung, nhiều giá trị văn hoa, những yếu tô
đặc trưng, nguyên ban đã biến mất khi bị khai
thác du lịch môt cách thái quá, thiếu kiểm soát.
Di sản văn hóa tạo khả năng sinh lơi tại
chỗ
Di san văn hoa là sơ sở tạo ra môt hệ thông
các san phẩm, dịch vụ tại chỗ để đáp ứng nhu
cầu cua du khách đến tham quan du lịch (bán
vé, sách, đô lưu niệm, đô ăn, chụp anh, khu
dịch vụ bán lẻ thương mại…) kích thích tiêu
dùng, san xuất ở khu vực xung quanh. Điều
đo khẳng định di san văn hoa co kha năng tạo
thành tài san, tác đông kinh tế ở phạm vi vùng,
khu vực, quôc gia.
3. Tạo mối quan hệ bền vững giữa bảo tồn,
phát huy giá trị di sản văn hóa với phát triển
du lịch trong giai đoạn hiện nay
Môi quan hệ giữa di san và du lịch tôt hay
xấu tuỳ thuôc vào cách chúng ta xử lý như
thế nào. Sẽ rất lý tưởng nếu kết hợp được hai
mục tiêu: Phát triển du lịch và bao tôn di san
văn hoa. Co thể đưa những “điều” này vào hai
“phạm trù công việc”: Môt là những công việc
thuôc phạm trù văn hoa (phục dựng, bao tôn,
tôn tạo…); hai là những công việc thuôc phạm
trù du lịch (cơ sở, tiện nghi, hinh thức thực
hiện…).
Hậu qua này không nên đô lỗi hoàn toàn
cho du lịch. Cách thức quan lý, vận hành và
phát triển cua con ngươi đong vai tro quyết
định trong việc du lịch tác đông tích cực hay
tiêu cực đôi với vấn đề bao tôn và phát huy giá
trị di san văn hoa. Điều cơ ban là làm sao phát
triển du lịch nhưng vẫn giữ gin được ban sắc,
tính nguyên gôc cua di san, làm cho du lịch và
di san văn hoa không xung đôt nhau mà bô
trợ, phục vụ lẫn nhau. Gánh nặng và những
thách thức này được đặt lên vai cua tất ca các
bên liên quan đến chu trinh quan lý di san
văn hoa ở môt khu di tích, địa phương co di
san nhằm đam bao kha năng đạt được sự cân
bằng giữa việc bao tôn và phát triển bền vững
tại môt điểm di san.
Những tài nguyên văn hoa cua dân tôc sẽ
hinh thành và tôn tại lâu dài, bền vững, môt khi
cùng tiến hành song song một cach văn hóa,
hai lĩnh vực văn hoa và du lịch. Để thực hiện
được mong muôn trên, cần thông nhất quan
điểm giai quyết. Trong từng hoạt đông moi
điểm mạnh cần phai được duy tri, phát huy;
moi điểm yếu cần phai được cai thiện, xoa bỏ.
Trên thực tế, mâu thuẫn giữa bao tôn và
phát triển du lịch hiện bôc lô khá rõ ở các điểm
Chính quyền địa phương, ban quan lý địa
phương đong vai tro quan trong trong việc
76 Số 29 (Tháng 9 - 2019)
VĂN HÓA DU LỊCH
bao tôn và mở hướng phát triển cho các di san
văn hoa. Điều côt yếu là phai nhận thức rõ vai
tro cua di san văn hoa đôi với công đông và
làm moi điều để giữ gin cho công đông cũng
như nghiên cứu các biện pháp, cách thức tôt
nhất khi kết hợp di san với du lịch. Quá thương
mại hoa hoặc quá bao tôn di san văn hoa môt
cách cứng nhắc không phai là phương thức lý
tưởng đôi với việc bao vệ và phát huy di san. Vi
thế những chính sách, quy chế, quy định đôi
với bao tôn, phát huy di san cần linh hoạt để
thu hút du khách và phong tránh được những
mặt trái mà du lịch co thể tác đông.
mại môt cách hợp lý, tuyên truyền, quang
bá cho di san là môt việc đáng làm, cần thiết
trong phát triển du lịch. Bao tôn, phát huy di
san văn hoa cần dựa trên quan điểm di san văn
hoa, các giá trị truyền thông đang tôn tại song
hành với xã hôi, phai co những biện pháp vận
hành/phát huy môt cách thích hợp với những
yêu cầu cua thơi đại mới, trong bôi canh chính
trị - kinh tế - văn hoa - xã hôi nhất định. Đây là
môi quan hệ hai chiều, co sự anh hưởng và tác
đông tương hỗ lẫn nhau.
Luôn xác định di san văn hoa là môt san
phẩm văn hoa, phai vận hành phù hợp với
vai tro cua no trong xã hôi hiện tại, phai đáp
ứng nhu cầu cua xã hôi đương đại. Dưới goc
đô du lịch, di san văn hoa co vai tro kích thích
nhu cầu du lịch/tham quan cua du khách, tạo
tính hấp dẫn cho điểm tham quan du lịch, xây
dựng hinh anh cho môt vùng đất cũng như là
tác nhân tạo sự phát triển kinh tế - xã hôi, địa
phương, vùng, quôc gia; hinh thành loại hinh
du lịch thay thế và đáp ứng mục tiêu phát triển
bền vững.
Mặc dù ngươi dân địa phương co thể tự
thân bao vệ di san để thể hiện đức tin, niềm tự
hào, trách nhiệm cua chính ho mà không phai
sử dụng ngân sách Nhà nước, song không thể
phu nhận vai tro quan trong cua kinh tế đôi với
sự tôn tại cua các di san văn hoa trong đơi sông
hiện nay. Bởi ít nhất phai co kinh phí để duy tri
môt ban tô chức hoạt đông hiệu qua, nâng cấp
và xây dựng cơ sở hạ tầng, canh quan, tôn tạo,
sửa chữa, phục dựng, duy tri di san. Hơn nữa,
khi ngươi dân được hưởng lợi từ các di san này
sẽ kích thích hơn việc tham gia tích cực từ phía
ho, tinh yêu di san vi thế sẽ lớn dần lên và được
duy tri môt cách lâu dài, bền vững. Xét trên
khía cạnh du lịch, du khách sẽ được chào đon
hơn khi đến với địa phương, do ngươi dân địa
phương hiểu rằng du khách đến giúp ho phục
hưng, bao tôn chính văn hoa cua ho và mang
lại lợi ích kinh tế cho ho. Ngược lại, du khách sẽ
cam thấy hài long khi đến môt nơi du lịch mà
ngươi dân nông nhiệt, mến khách, thân thiện,
môi trương hoạt đông an toàn và khám phá
được nhiều điều mới, lạ, đôc đáo. Những nhà
đầu tư, tài trợ, các doanh nghiệp kinh doanh
cũng sẽ tham gia hăng hái hơn vi nhận thấy
co được lợi ích mang đến cho ban thân, đơn
vị. Điều đo cho thấy, việc giữ gin, phát huy di
san văn hoa và những lợi ích từ kinh tế co môi
liên kết với nhau. Và như thế, vấn đề thương
Quan lý, bao tôn phát huy giá trị di san văn
hoa phai co cách nhin theo nghĩa rông hơn,
không chỉ xoay quanh việc phục hôi, sửa chữa,
tôn tạo phát huy ban thân những di san văn
hoa ấy hay cứ mặc định về giá trị để du khách
tự tim đến mà con liên quan đến các vấn đề
như lập kế hoạch; nguôn nhân lực; cách thức
tuyên truyền, quang bá; tim kiếm nguôn tài
trợ/đầu tư; phát triển dịch vụ; đam bao về an
ninh, y tế, vệ sinh môi trương, hệ thông ánh
sáng; cơ sở hạ tầng… Do đo, moi quy chế, quy
định khi ban hành cần tính đến những vấn đề
liên quan, tác nhân co thể xay ra và phai co sự
phôi kết chặt chẽ mang tính liên ngành trong
công tác quan lý. Cách thức, phương pháp
quan lý cũng phai linh hoạt, vận dụng cho
từng trương hợp di san cụ thể, nhất là khi hệ
thông di san văn hoa cua nước ta rất đa dạng
và phong phú.
NGHIÊN CỨU
Số 29 (Tháng 9 - 2019)
77
V
ĂN H Ó
A
NGHIÊN CỨU
V
ĂN H Ó
A
Du lịch gắn liền với bao tôn và khai thác
nghiêm túc các di san vật chất, tinh thần, hay
noi cách khác là du lịch mang tính giáo dục, vi
vậy, cần đẩy mạnh công tác xã hôi hoa du lịch
gắn với bao vệ di san. Ví như ở nước Anh co
hai tô chức xã hôi sở hữu và khai thác các di
san, đo là English Heritage (Di san Anh) và The
National Trust (Niềm tin quôc gia) với các điểm
tham quan rông khắp ca nước. Hai tô chức này
phát hành thẻ hôi viên hàng năm với nhiều
ưu đãi để khuyến khích nhân dân và du khách
nước ngoài. Các cơ sở cua hai tô chức này hầu
hết là những di tích lịch sử, các địa phương
gắn với thân thế những danh nhân và các khu
sinh thái nhân văn. Hoạt đông cua hai tô chức
này thông nhất với nhau nhưng không trùng
lặp. Ho thương xuyên liên lạc với các du khách
thành viên. Ở đây, công tác xã hôi hoa du lịch
đã được thực hiện rất tôt.
du lịch vào việc tham gia làm du lịch và bao
vệ di san văn hoa.
Di san văn hoa cua nước ta chỉ co thể được
bao tôn, tôn vinh nếu no mang lại lợi ích cho
xã hôi đương đại, mà điều đo dễ nhin nhận
thông qua hoạt đông du lịch, nhất là khi co
môt cách thức quan lý, điều hành tôt và hiệu
qua trong hoạt đông khai thác các di san văn
hoa, co được sự trân trong, hiểu biết, tính gắn
kết giữa hai lĩnh vực này.
B.T.T
(PGS.TS, Trưởng khoa Gia đinh & Công tac xa hội,
Trường ĐHVHHN)
Tài liệu tham khảo
1. Bùi Hoài Sơn (2009), Quản ly lễ hội truyên
thống của người Viêt, Nxb. Văn hoa dân tôc, Hà
Nôi.
Tất ca những nhận định trên cho thấy, để
bao tôn, phát huy di san văn hoa; để phát
triển du lịch co lợi cho việc bao tôn, phát huy
những tinh hoa cua dân tôc, cần phai lưu ý
đến môt sô yêu cầu: 1) Khi phát triển du lịch,
vấn đề bao tôn các giá trị văn hoa phai luôn
được đặt lên trên mục đích kinh tế; 2) Phai xây
dựng hệ thông văn ban pháp lý trong quan lý
di san văn hoa và phát triển du lịch môt cách
cụ thể tương ứng với từng trương hợp kiểu
loại di san; 3) Phát triển du lịch trên cơ sở tôn
trong tính nguyên gôc và môi trương không
gian văn hoa cua di san; 4) Thiết lập các tuyến
du lịch liên kết để khai thác những nhu cầu
khác nhau cua du khách với đôi tượng hạt
nhân là các di san văn hoa; 5) Phai co những
chính sách, cơ chế phù hợp để tái đầu tư cho
di san văn hoa từ những nguôn thu du lịch; 6)
Phai đam bao các dịch vụ, cơ sở hạ tầng, môi
trương du lịch đáp ứng, thoa mãn nhu cầu cua
du khách; 7) Đẩy mạnh công tác xã hôi hoa du
lịch thúc đẩy bao tôn di san; 8) Phai phát huy
vai tro tích cực và chu đông cua ngươi dân ở
các công đông, các doanh nghiệp kinh doanh
2. Bùi Thanh Thuy (2009), “Nôi hàm văn hoa
du lịch”, Tạp chi Du lich Viêt Nam, (12), tr.45-47.
3. Bùi Thanh Thuy (2009), “Sự thích ứng cua
văn hoa truyền thông nhin từ goc đô du lịch”, in
trong Kỷ yếu Hôi thao khoa hoc Quôc tế Văn hóa
trong thê giới hội nhập, Nxb. Văn hoa - Thông tin,
Hà Nôi.
4. Bùi Thanh Thuy (2013), Tac động của hoạt
động du lich đên đời sống kinh tê - xa hội của cộng
đông cư dân tại cac khu du lich tiêu biểu vùng đông
bằng Bắc Bộ, Đề tài cấp Bô.
5. Tông cục du lịch (2007), Du lich ở cac di sản
văn hóa thê giới, Hà Nôi.
Ngày nhận bài: 16 - 6 - 2019
Ngày phan biện, đánh giá: 10 - 8 - 2019
Ngày chấp nhận đăng: 25 - 9 - 2019
78 Số 29 (Tháng 9 - 2019)
7 trang
16/04/2022
3560
Bạn đang xem tài liệu "Mối quan hệ giữa bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa với phát triển du lịch trong giai đoạn hiện nay", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- moi_quan_he_giua_bao_ton_phat_huy_gia_tri_di_san_van_hoa_voi.pdf
