Giáo trình Rèn nghề 4 – Tìm hiểu hệ thống sản xuất trồng trọt, lâm nghiệp
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
--------------------------------
NGUYỄN THỊ GIANG - LƯU THỊ THÙY LINH – TRẦN VIỆT DŨNG
GIÁO TRÌNH NỘI BỘ
RÈN NGHỀ 4 – TÌM HIỂU HỆ
THỐNG SẢN XUẤT TRỒNG
TRỌT, LÂM NGHIỆP
Dành cho sinh viên ngành: Phát triển nông thôn
(Tài liệu lưu hành nội bộ)
Thái Nguyên, năm 2016
LỜI NÓI ĐẦU
Cuốn giáo trình này giúp cho sinh viên nắm được các kiến thức về thiết kế
các mô hình trồng trọt, nông lâm nghiệp, nắm được một số kỹ thuật trồng trọt,
đánh giá được hiệu quả kinh tế, tìm hiểu thị trường các sản phẩm.
Trong quá trình biên soạn, tuy đã cố gắng nhưng không tránh khỏi sai sót, rất
mong sự đóng góp từ đồng nghiệp.
Xin trân thành cảm ơn.
TẬP THỂ TÁC GIẢ
1
MỤC LỤC
2
Bài 1
KỸ THUẬT THIẾT KẾ MÔ HÌNH TRỒNG TRỌT
1. Tìm hiểu về thiết kế vườn cây ăn quả
1.1. Các mẫu thiết kế vườn
1.1.1. Mẫu thiết kế vườn trên đất dốc
– Nên thiết lập vườn tại vùng có đất phù sa ven sông, đất phù sa cổ, đất đồi
Feralit đỏ hoặc Feralit vàng đỏ, đất thung lũng ở các vùng núi. Các loại đất trên
thường có kết cấu đất xốp và nhẹ với tầng bề mặt dầy trên 80 cm; thoát nước; mực
nước ngầm dưới 1m; độ pH từ 5,5 – 6,5; độ dốc không quá 20 – 250.
– Lập vườn trên đất dốc cần chống xói mòn bằng cách tạo các luống bậc thang
rộng 3-5 m theo đường đồng mức. Các hàng cây bố trí theo hướng Bắc-Nam. Bố trí
vườn cạnh hoặc gần nguồn nước để chủ động nướ tưới trong điều kiện khô hạn, có
rãnh thoát nước trong mùa mưa lũ.
Ngoài các chú ý trên còn nên chọn vị trí thuận lợi giao thông để dễ vận chuyển
quả đến nơi tiêu thụ. Tránh các vùng hay xảy ra rét đậm, rét hại và sương giá.
Toàn bộ vườn trồng kín cỏ trừ tán cây xung quanh gốc. Cỏ Axonopus được trồng trong
các rãnh thoát nước.
Chúng được trồng 2-3 hàng tạo thành vành đai bao quanh phía đỉnh đồi (Bắc), phía
Nam và đường bao phía Đông của vườn.
– Thiết kế hệ thống tưới:
Nước được bơm từ trạm bơm nằm cuối vườn về phía Nam theo đường ống phi 4” đặt
ngầm dưới đất lên bể chứa trên đỉnh đồi (Hình 3). Nước tưới sau đó theo 5 đường ống
dẫn chính (phi 2”) chia nước xuống các lô. Tại mỗi lô chính sẽ có 10 van khóa (phi
0,5”) để lấy nước trực tiếp tưới cho cây theo hệ thống tưới nhỏ giọt.
1.1.2. Lập vườn trên đất thấp trũng
Cần lên líp tôn cao đất để trồng cây. Đặc biệt chú trọng các biện pháp chống
úng ngập cho cây.
a) Chuẩn bị vườn trồng:Toàn bộ cây hoang chặt bỏ và đào gốc rồi vùi xuống rạch
nằm trong vườn.
3
b) Thoát nước bề mặt: Vườn bao gồm 5 hàng trồng cây chính, mỗi hàng rộng 5-5,6m .
Rãnh thoát nước chính A chạy dọc hướng Bắc và rộng 180x sâu 30-60cm. Toàn
bộ nước bề mặt sẽ được dồn về một hố ga chính trước khi thoát ra rạch quanh vườn.
Giữa các hàng trồng cây là rãnh B rộng 150x sâu 30cm cùng đổ dồn vào rãnh A, bao
quanh vườn là rãnh C rộng 30cm x sâu 30cm. Rãnh D bao quanh nhà vườn rộng 20cm
x sâu 20cm. Cả hai rãnh C và D cùng chảy thẳng ra rạch.
c)Thoát nước ngầm:
Các hệ thống rãnh thoát nước ngầm rộng 30cm và ở độ sâu 90-100cm nối liền
đá và cuối cùng lấp đất lên. Nước ngầm trong hệ thống thoát ngầm được đổ dồn vào
một hố ga sâu 140cm (Hình 6) trước khi được bơm đổ ra ngoài rạch.
1.2. Trồng cây trong vườn
Hố trồng CAQ có múi cần đào to, kích thước hố nên là 0,8 x 0,8 x 0,8m hoăc 1
x 1 x 1m tùy thuộc vào tính chất đất và địa hình. Nếu tầng đất dưới rắn chắc (đất sét,
đá ong…) hoặc mạch nước ngầm cao nên đào hố rộng hơn thay vì đào sâu, ở vùng đất
xấu nghèo dinh dưỡng cần đào hố to và sâu hơn.
Khi đào đất trồng cây cần lưu ý đổ riêng lớp đất màu phía trên về một bên, lớp
đất phía dưới về một bên.
Khi đào hố xong, phần đất màu của mỗi hố được trộn đều với phân chuồng,
phân hóa học và vôi bột. Khi lấp hố cần cho một lớp đất đáy xuống trước, sau đó cho
hỗn hợp phân xuống sau. Trộn đều phân với đất, vun thành vồng đất cao 15- 20 cm so
với mặt đất vườn (Hình 8) để khi đất lún cây không bị trũng, không bị úng nước,
tránh,được nấm bệnh Phytophthora gây thối gốc.
1.2.2. Trồng cây, chống cây và tưới nước
Dùng dao hay kéo cắt đáy và phía bên túi bầu ra.
Lúc trồng chỉ cần đào một hố lớn hơn bầu cây một ít ở giữa vồng đất, tháo bỏ
túi bầu và mặt thẳng cây xuống rồi lấy ngay phần đất vừa đào lên lấp lại cho kín và
nén nhẹ, không nên lấp đất cao phủ lên mắt ghép.
Sau khi trồng cây xong dùng một hoặc hai đoạn cọc tre hoặc gỗ chống giữ cho
cây luôn đứng thẳng. Cọc chống cần cắm nghiêng và cách một khoảng cách nhất định
với thân cây để tránh làm bộ rễ cây bị tổn thương.
4
trồng phải tưới nước ngay cho cây (kể cả trong mùa mưa). Phải tưới cây sao cho giữ
được độ ẩm đất đạt 70% trở lên trong 2 tuần để cây không chết. Lượng nước tưới lần
đầu khoảng 10 lít/cây, sau đó tùy thời tiết có thể cách 2-3 ngày tưới một lần. Trước khi
tưới nên chọc hai lỗ bên gốc cây để nước ngấm dễ. Không tưới vào thân cây để tránh
bị bệnh.
1.2.3. Mật độ trồng
Tùy thuộc vào giống và khả năng thâm canh của từng hộ gia đình, cam nên
trồng với mật độ 400 hoặc 500 cây/ha tương đương 4 x 5m hoặc 5 x 5m. Quít có thể
trổng dày hơn 600 – 700 cây/ha, nhưng bưởi lại trồng thưa hơn 300 – 350 cây/ha.
1.2.4. Làm cỏ
Thời kỳ kiến thiết cơ bản có thể trồng xen các loại cây họ đậu để cải tạo đất và
chống xói mòn. Thân lá cây họ đậu có thể dùng tủ gốc cho cây. Chú ý xới nhẹ làm
sạch cỏ xung quanh tán cây koặn tủ gốc để chống cỏ mọc. Phần ngoài tán cây cũng
như giữa các hàng cây phải giữ thảm cỏ để vừa giữ ẩm đất, vừa chống xói mòn đất và
tạo nơi cư trú của những côn trùng có ích.
Khi cây đang ở thời kỳ kinh doanh vẫn phải duy trì thảm cỏ trong vườn. Không
nên cày xới giữa các hàng cây quanh tán cây.
1.3. Phân bón và kỹ thuật bón
Cây ăn quả cần được bón phân đầy đủ để cho năng suất cao và chất lượng quả
tốt.
1.3.1. Bón lót:
Cần 3 loại chính: phân chuồng, vôi bột và phân hóa học, liều lượng tùy loại cây.
Các loại phân bón kể trên trộn đều với đất và cho vào hố đào trước khi trồng.
1.3.2. Bón định kỳ hàng năm ở thời kỳ kiến thiết cơ bản
– Phân chuồng:
tán cây hoặc rãnh đứt đoạn theo tán cây sâu 25-30cm, bón phân chuồng kết hợp với
phân hóa học vào rãnh rồi lấp đất lại.
– Phân hóa học: lượng phân bón nên bón từ 3-4 lần/năm.
1.3.3. Bón định kỳ hàng năm ở thời kỳ kinh doanh
5
Thời kỳ này lượng phân hữu cơ cũng bón tương tự như thời kỳ kiến thiết cơ
bản. Thông thường người ta bón phân hữu cơ sau khi thu hoạch quả một tháng. Lượng
phân hóa học bón cho cây 4-5 tuổi tăng dần theo nhu cầu của cây. Từ năm thứ 6 trở đi
phân hóa học được bón theo năng suất quả/cây của vụ trước.
Ví dụ bón cho cam:
Cây thời kỳ kinh doanh căn cứ vào năng suất
quả/câycủa vụ trước
Loại phân
20kg
40kg
60kg
90kg
120kg
150kg
quả/cây quả/cây quả/cây
quả/cây
quả/cây
quả/cây
Ure
Lân Super 850
KCL 350
650
1100
1400
650
1300
1700
750
1750
2250
1000
2200
2800
1250
2600
3400
1500
Thời kỳ bón phân và số lượng từng lần bón hiệu quả với cây ăn quả có múi
được tổng kết như sau:
Sau thu hoạch một tháng, tiến hành bón 40% đạm + 100% lân + 30% kali +
toàn bộ phân hữu cơ (tháng 11-12).
Thời kỳ ra lộc xuân, ra hoa và sau đậu quả (tháng 2-4)
Thời kỳ quả lớn: 30% đạm + 40% Kali (tháng 7-8).
Ngoài phân đa lượng cần chú ý bón bổ sung các loại phân bón có chứa mangan.
kẽm, magiê. Trên đất thiếu lưu hùynh có thể bón ½ đạm Ure + ½ đạm Sulfate.
Vôi cũng rất cần cho CAQ vì vừa cung cấp canxi cho cây vừa chống chua cho đất.
Nếu đất bị chua với độ pH dưới 5,0 rễ cây sẽ bị ngộ độc bởi nhôm (aluminium) hay
mangan (manganese) và có thể gây ra hiện tượng thiếu những nguyên tố dinh dưỡng
dễ liên kết với đất như canxi (Ca), manhê (Mg), Lân (P) và molypden (Mo).
1.4. Tưới nước và phương pháp tưới nước
1.4.1. Nhu cầu nước của các giai đoạn sinh trưởng cây
Nước rất cần cho sinh trưởng và phát triển của cây. Do vậy nên chọn điểm lập
vườn bên cạnh hoặc gần nguồn nước hoặc có thể đào giếng để có nước tưới. Thiết kế
vườn trồng phải luôn gắn liền với hệ thống tưới hoặc tiêu nước.
6
Ngay sau khi trồng, cây con cần được tưới nước ngay để cho cây sớm hồi xanh
và bén rễ. Trong thời kỳ cây non chưa ra quả, mỗi tháng phải tưới ít nhất 1-2 lần cho
cây nếu trời không mưa.
Khi cây đã trưởng thành ra quả, nhu cầu tưới nước thay đổi tuỳ theo giai đoạn
sinh trưởng của cây.
– Giai đoạn ra hoa, đậu quả và phát triển lộc mới: Giai đoạn này nếu trời không
mưa rất cần tưới để có một độ ẩm đất tối ưu cho cây. Cây chỉ hơi bị thiếu nước ở giai
đoạn này sẽ dẫn tới lá bị nhỏ và cành lộc bị ngắn. Thiếu nước nghiêm trọng sẽ làm lá
kém phát triển, hoa nở không đầy đủ, đậu quả kém và quả bị rụng nhiều.
– Giai đoạn quả phát triển: Đó là khi kết thúc rụng quả sinh lý và những quả
còn trên cây bắt đầu phát triển, lá của các lộc mới cũng mọc đạt kích thước đầy đủ.
Đây là lúc cây cần một lượng nước lớn nhất. Nhất thiết phải tưới cho cây nếu trời
không mưa hoặc mưa không đủ nước cho cây.
– Giai đoạn quả chín: Ở giai đoạn này nếu độ ẩm đất cao sẽ làm cành lá phát
triển tạo ra một tác động tiêu cực đến chất lượng quả và phân hoá mầm hoa. Do vậy
không nên tưới nước vào giai đoạn này. Nếu trời mưa cần thoát nước nhanh khỏi
vườn.
– Sau thu hoạch: Nếu trời không mưa, khô hạn nên tưới một lượng nước nhỏ đủ
giúp cho cây phục hồi sau khi cho quả và tăng cường phân hoá học.
1.4.2. Các phương pháp tưới:
– Tưới rãnh:
Phương pháp này được sử dụng nếu vườn có địa hình bằng phẳng và nguồn
nước dồi dào. Đào những rãnh dọc theo luống cây rồi tháo nước vào đầy rãnh để cho
nước ngấm vào đất quanh tán cây. Khi bảo đảm toàn bộ rễ cây đã nhận đủ nước thì
– Tưới bằng ống dẫn cho từng cây: Xem phần thiết kế vườn.
1.5. Tạo tán và đốn tỉa cây ăn quả
Cây ăn quả là cây lâu năm, khỏe mạnh chúng có thể sống đến 20-30 năm và ra
hoa kết quả hàng năm. Tuy nhiên, nếu không duy trì cây đúng kích thước và chiều cao,
tán cây trong vườn sản xuất sẽ không đồng đều và phát triển rậm rạp. Trong những
vườn cây rậm rạp như vậy sâu bệnh dễ phát sinh gây hại, chất lượng quả trở nên kém
7
và không ra quả đều hàng năm. Do vậy, một chương trình tạo tán và đốn tỉa đúng đắn
sẽ rất quan trọng để duy trì một vườn CAQ khỏe mạnh, năng suất và chất lượng.
1.5.1. Mục đích của tạo tán và đốn tỉa
Tạo tán và đốn tỉa nhằm 3 mục đích:
Một là: Giúp cho ánh sáng và không khí tới lá để nâng cao tổng số diện tích lá
hữu hiệu và tăng cường quang hợp. Nếu các cành cây được phân bổ và định hướng tốt
chúng sẽ có một không gian đầy ánh sáng. Điều đó cải thiện tính hữu hiệu của việc sử
dụng nước cũng như chuyển đổi các chất dinh dưỡng của cây. Kết quả là năng suất và
chất lượng quả được nâng cao.
Hai là: Tạo tán và đốn tiả đúng cách sẽ giúp cho cây có một kích thước đúng
đắn. Nhờ vậy, người trồng có thể dễ dàng kiểm soát và quản lý các cây trong vườn,
nâng cao sức sống (thể chất) của cây, tăng cường sức chống chịu với các điều kiện bất
thuận cũng như duy trì một cân bằng hữu hiệu nhất giữa sinh trưởng thân lá và ra quả.
Ba là: Một vườn CAQ được đốn tỉa cẩn thận ngăn nắp sẽ tạo một ấn tượng tốt
đẹp về cảnh quan sinh thái cũng như tay nghề quản lý của chủ vườn. Điều rất cần cho
1.5.2. Các tập tính nảy chồi (lộc) và sinh quả của cây có múi
– Sự bật chồi: Tại các vùng nhiệt đới và á nhiệt đới, các chồi mới thường mọc
vào mùa xuân, hè, thu và đôi khi cả trong mùa đông. Các chồi mùa xuân và mùa hè là
quan trọng nhất chúng phải được phát triển đúng cách không quá mạnh mẽ.
– Tập tính sinh quả: Ở CAQ trưởng thành, cành sinh quả phát triền chủ yếu từ
các chồi xuân và hè. Các chồi xuân mọc từ các cành sinh quả cho năng suât cao nhất.
Các hoa đơn hoặc chùm hoa có thể phát triển từ đỉnh chồi hoặc các chồi nách (mắt
nách).
1.5.3. Dáng cây và hệ thống tạo tán
Các cây ăn quả có thể mọc rất cao. Chúng nên được tạo tán để có dáng thích
hợp với một trung tâm mở hay còn gọi là tán hình phễu, hình cốc. Người trồng cây sẽ
quả, các cây trẻ cho tán mọc nhanh và ra quả sớm. Việc đốn tỉa cây được dễ dàng và
tán sunh quả chiếm một diên tích lớn.
1.5.4. Các phương pháp đốn tỉa
8
Các nhà trồng cây nên chọn thời gian thích hợp để đốn tỉa. Tại các vùng cây ăn
quả ôn đới và Á nhiệt đới có mùa đông lạnh, việc trao đổi chất giảm trước lúc phát lộc
xuân (ra chồi xuân) vì nhiệt độ thấp và mùa khô. Thời kỳ cây bị giảm trao đổi chất
chính là thời điểm đốn tỉa cây. Tỉa nhẹ (tỉa phớt) cũng có thể tiến hành vào thời vụ
khác để loại bỏ các chồi không mong muốn hoặc mọc dầy.
1.5.5. Các nguyên tắc và thủ tục đốn tỉa
Tỉa quả: Tỉa bỏ các quả ra sớm trong năm thứ hai, thứ 3 để cây lớn nhanh. Tỉa
quả khi cây trưởng thành (5-6 tuổi trở đi) sẽ làm tăng chất lượng quả.
Nói chung, người trồng cây không nên tỉa bỏ trên 15% tổng số chồi. Họ nên nghiên
cứu cấu trúc của mỗi cây trước khi đốn tỉa chúng. Đốn tỉa nên bắt đầu từ ngọn cành
khung thứ 3, tiếp đến là cành khung thứ 2 và sau cùng là cành khung thứ nhất. Tại mỗi
cành khung, đốn tỉa nên bắt đầu từ cành cấp hai sau đến các chồi bên, các cành và chồi
không mong muốn.
1.2. Kỹ thuật trồng và thiết kế vườn cà chua
Cây cà chua có thể phát triển được ở bất cứ nơi nào, chỉ cần ấm áp và một chút
ẩm ướt. Giống với hầu hết các loại rau xanh cho quả, cà chua rất cần sự chăm sóc nhẹ
nhàng, đủ ánh sáng và nước.
Hướng dẫn 2 cách trồng cà chua sai trĩu quả
Bước 1: Chuẩn bị
9
Nếu trồng lần đầu tiên, bạn nên mua cây cà chua giống ngoài chợ hoặc các cửa
hàng cây giống. Nếu muốn trồng từ hạt, bạn cần gieo hạt trước thời điểm muốn trồng 1
tháng. Có thể gieo hạt vào bất kỳ vật dụng nào từ cốc, bát, hộp nhựa..., để chúng trong
nhà ở gần bậu cửa sổ để đón nắng.
Trong trường hợp không đủ ánh sáng, có thể treo một bóng đèn huỳnh quang
hoặc đèn ánh sáng vàng phía trên chậu ươm, khoảng cách từ 12 - 15 cm để kích thích
hạt nảy mầm nhanh hơn. Khi cây non cao được 15 - 25 cm thì có thể đánh ra trồng
ngoài vườn hoặc trong chậu.
Quy tắc trồng quen thuộc là 2 cây cà chua cho mỗi thành viên trong gia đình, áp
dụng với những người ăn nhiều cà chua. Nếu bạn muốn làm thêm các sản phẩm khác
từ cà chua như đồ hộp, nước sốt... thì có thể tăng lên 4 cây cho mỗi người.
Bước 2: Chuẩn bị chỗ trồng
Vị trí trồng lý tưởng nhất cho cây cà chua là nơi có đầy đủ ánh nắng mặt trời, ít
nhất là 6 - 7 tiếng/ngày. Cà chua cần rất nhiều ánh nắng ấm áp để có hương vị thơm
ngon.
Ở vùng thời tiết nóng, khi nhiệt độ vào ban đêm xuống thấp nhất là 24oC thì
hầu hết cây cà chua sẽ ngừng ra quả mới. Trong khi đó, những quả đã ra thì sẽ lớn rất
nhanh.
10
Đối với đất trồng, cần thêm nhiều phân xanh hữu cơ đã ủ cho mục nát, lớp phân
này dày khoảng 6 - 8 cm. Bởi vì, cà chua đòi hỏi đất trồng phải thật giàu chất dinh
dưỡng hữu cơ. Nếu bạn không thể tự ủ phân xanh hữu cơ tại nhà thì có thể mua sẵn ở
các cửa hàng.
Bước 3: Trồng cây non
Cây non phải được trồng sâu xuống đất từ 50 - 75% chiều cao thân, đặc biệt là
những cây thân cao, mảnh dẻ. Nếu có lấp đi một vài lá bên dưới cũng không sao. Rễ
mới sẽ mọc dọc theo phần thân được trồng trong đất, cung cấp một bộ rễ khỏe mạnh
cho cây. Các cây non mới trồng sẽ tập trung phát triển bộ rễ trước tiên.
Trong vòng 10 phút đầu sau khi trồng, tưới cho cây khoảng 4 lít nước ấm tầm
25 - 30oC để giúp cây không bị sốc với môi trường mới. Lượng nước tưới có thể tùy
chỉnh theo diện tích trồng lớn hay nhỏ.
11
Khoảng cách lý tưởng giữa mỗi cây cà chua là từ 45 - 90 cm. Nếu ở vùng khí
hậu ấm áp hơn, đặc biệt là trồng cây trong lồng thì có thể rút ngắn khoảng cách lại còn
một nửa, từ 25 - 45 cm.
Khoảng cách được khuyến khích ban đầu thích hợp với những giống cà chua
bụi, cần không gian lớn để phát triển tràn trên mặt đất. Trong khi đó, cà chua được
trồng gần nhau thì lá cây sẽ tạo thành bóng râm che chắn cho quả không bị rám nắng.
Ngoài ra, nó còn đảm bảo bạn có đủ không gian để tưới nước, làm cỏ và thu hoạch
quả.
Bước 4: Tưới nước
Trong 7 - 10 ngày đầu tiên sau khi trồng, tưới đều đặn 500ml nước ấm 25 -
30oC cho cây mỗi ngày.
Sau 1 - 2 tuần, phủ một lớp rơm khô (hoặc cỏ khô, lá thông khô) xung quanh
cây để kiểm soát cỏ dại và giữ ẩm cho đất trong thời tiết khô. Độ dày của lớp phủ
khoảng 2 - 3 cm, đường kính khoảng 30 cm. Lá thông đặc biệt trong việc giúp tăng độ
axit của đất.
Chú ý :
Giữ ẩm cho đất không phải là tưới nước liên tục. Nếu đất bị sũng nước sẽ giết
chết bộ rễ và tạo điều kiện để nấm phát triển, nhất là khi trời thực sự ấm áp hoặc nóng.
Tưới nước tập trung từ phần thân trở xuống, tưới đều quanh cây sẽ tốt hơn là tưới trực
tiếp lên phần lá. Vì cách tưới này sẽ khuyến khích một số bệnh dễ gặp ở cây cà chua
phát triển.
12
Tăng dần lượng nước tưới sau 10 ngày và đảm bảo rằng cây nhận được 3 - 8 cm
nước mưa mỗi tuần. Nếu không, cung cấp đủ khoảng 7.5 lít nước cho cây mỗi tuần,
bắt đầu từ cuối tuần thứ 2 sau khi trồng.
Tưới nước sâu cho cây từ 2 - 3 lần mỗi tuần, mỗi lần tưới từ 3 - 4 lít nước. Có thể tăng
lượng nước nếu cây lớn hơn và thời tiết nóng hơn. Trong trường hợp thời tiết quá khô
và nóng, bạn có thể tưới nước thường xuyên hơn so với mức tiêu chuẩn.
Bước 5: Thêm giàn, cọc hoặc lồng...
Xem xét làm thêm giàn leo, cọc hoặc lồng để hỗ trợ cây cà chua leo lên cao
khoảng 14 ngày sau khi trồng.
Mỗi cọc phải có đường kính ít nhất từ 3 - 5 cm, cao 1.8 - 2.4 mét, chôn sâu
xuống đất từ 30 - 60 cm, cách cây tối thiểu 5 cm. Cần đảm bảo những chiếc cọc hỗ trỡ
này không cản trở sự phát triển của cây. Có thể dùng cọc tre, gỗ phế liệu, ống nước
hoặc sắt... Ít phổ biến hơn là sử dụng lưới mắt cáo để giúp cây cà chua leo lên cao.
Bước 6: Bón phân
Ở bước này cần sử dụng phân bón hóa học, không tiếp tục sử dụng phân xanh
như lúc đầu. Bởi vì tỷ lệ khoảng chất trong phân xanh sẽ thúc đẩy sự phát triển của
cành và lá. Hãy tìm kiếm loại phân hữu cơ tốt để kích thích cây ra quả. Đất càng giàu
hữu cơ thì chất lượng quả cà chua sẽ càng tốt hơn.
Quá trình tạo quả có thể làm cây phát triển quá nhanh, khiến cây dễ bị nhiễm
bệnh và bị côn trùng tấn công. Hãy nhớ mục tiêu của bạn trồng cà chua để lấy trái chứ
13
không phải là lá. Vì thế, phải sử dụng phân bón chính xác và hiệu quả bởi nếu dùng sai
loại thì cây cà chua có khả năng phát triển nhiều lá hơn là quả.
Lắc nhẹ giàn hoặc lồng bao quanh cây trong khoảng 5 giây từ 1 - 2 lần mỗi tuần
khi cây ra hoa để thúc đẩy sự thụ phấn. Thao tác này tuy đơn giản nhưng lại giúp tăng
sản lượng quả so với cây tự thụ phấn.
Bước 7: Chăm sóc cây khi ra quả
Trung bình từ 45 - 90 ngày, phổ biến nhất là 60 ngày sau khi trồng sẽ xuất hiện
quả. Quả ban đầu thường nhỏ và có màu xanh lá cây. Khi đã đạt kích thước hoàn chỉnh
thì quả sẽ chuyển dần sang màu đỏ đậm hơn. Điều này có nghĩa quả đã bắt đầu chín và
sẵn sàng để thu hoạch.
Quả cà chua khi chín thường có màu đậm, chà nhẹ ngón tay bên ngoài lớp vỏ
cảm nhận được sự mềm mại, hoàn toàn không cần phải cấu vào phần thịt quả.
Có thể thu hoạch cà chua sớm hơn nếu muốn, bất kỳ lúc nào sau khi quả bắt đầu thay
đổi màu sắc. Việc thu hoạch sớm cũng giảm khả năng quả bị chín quá và thối trên cây
hoặc bị chim ăn mất.
14
Bước 8: Bảo vệ quả chín cây
Chuẩn bị một số túi nhỏ với phần miệng có đường zip (túi vuốt miệng). Khi quả
gần chín, nhẹ nhàng lồng túi từ phía dưới lên trên phần cành cây để bảo vệ quả khỏi bị
côn trùng hoặc chim ăn.
Dùng tay vuốt chặt phần miệng túi lại đều từ hai bên, chừa lại khoảng 5 - 6 cm
mỗi bên để lưu thông không khí.
Có thể cắt các góc túi để thoát hơi ẩm và lưu thông khí tốt hơn, đặc biệt là khi
thời tiết nóng ẩm.
15
Cà chua cần thời gian sinh trưởng tương đối dài, do đó, kiên nhẫn là tất cả
những gì bạn cần để có thể nhận lại phần thưởng xứng đáng là những cây cà chua cao
lớn, khỏe mạnh và sai quả.
1.3. Kỹ thuật trồng dưa lưới
Dưa lưới là một trong những giống dưa có thời gian sinh trưởng nhanh, cho
năng suất cao. thời gian thu hoach từ 80 – 90 ngày. Hiện nay dưa lưới được trồng các
các nhà màng, nhà lưới và có thể kết hợp với trồng dưa lưới trong công nghệ bán thủy
canh sẽ cho năng suất cao. Tuy nhiên nếu bạn không có đủ điều kiện để thực hiện
trồng dưa lưới với các kỹ thuật trên thì có thể tham khảo cách trồng dưa lưới tại nhà,
tận dụng khu sân thượng của mình nhé.
1. Chuẩn bị
Với dưa lưới, thời vụ gieo trồng thích hợp là từ tháng 2 – 3, thu hoạch vào
tháng 4 – 5. Nếu trồng tháng 8 – 9 thì có thể thu hoạch vào tháng 11 – 12. Tuy nhiên
từ tháng 2 – 9 vẫn có thể trồng được.
giống lựa chọn hạt giống chất lượng, tỉ lệ nảy mầm cao, không sâu bệnh.
- Đất trồng: Lựa chọn đất trồng nhiều dinh dưỡng như đất tribat. Bạn có thể
mua đất tại các cửa hàng. Bạn có thể dùng đất thịt trộn trấu hay đất cát đều được.
16
Thành phần giá thể có thể trộn 40% than bùn + 30% mùn hữu cơ và 30 trấu hun. Sau
khi trộn giá thể được bón lót bằng phân Dynamic 3-4-3 với lượng bón lót là 50g/chậu
- Thùng xốp: Với những thùng xốp có dung tích 40 lít thì trồng khoảng 1 - 2
cây dưa. Dưa ưa nước nên chỉ nên đục ít lỗ trên thùng xốp để giữ nước cho cây phát
triển mà không trôi hết phân bón.
2. Gieo hạt
vào bầu và tưới nhẹ nước tạo độ ẩm cho cây. Khoảng 1 – 2 ngày hạt sẽ nảy mầm.
Trong giai đoạn này không nên tưới nhiều sẽ làm hạt dễ ngập úng và khó nảy mầm.
Sau vài ngày thấy cây ra lá thật thì mới đem trồng vào thùng lớn.
Có thể trồng dưa lưới ngay trên sân thượng bằng thùng xốp vẫn cho trái rất to và đẹp
3. Chăm sóc dưa lưới
- Thời kỳ cây con phát triển, khi cây có 3 – 4 lá pha dung dịch thủy canh tưới
cho cây.
- Làm giàn: Tiến hành làm giàn khi cây ra 4 – 5 lá. Bạn có thể đóng cọc hoặc có
thể lấy nilong buộc nhẹ vào giàn lưới.
- Cắt tỉa lá và bấm ngọn: Khi cây có 2 lá thật, cây sẽ ra nách lá đều đặn. Cần
ngắt hết đến khi nào ra đến lá thứ 8 hoặc 10 thì để nhánh đó lại. Khi đó, nách lá đầu
17
tiên của nhánh đó sẽ ra hoa cái. Khi nhánh mọc dài ra, bấm ngọn của nhánh đó chỉ để
lại 1 hoa cái và 1 lá cạnh bông cái.
- Phòng trừ sâu bệnh: Dưa lưới không có nhiều sâu bệnh nếu như bạn có
phương pháp phòng tránh thích hợp. Tốt nhất nên vệ sinh sạch sẽ đất trồng và chậu
trồng ngay từ đầu, như vậy sẽ phòng trừ được sâu bệnh gây hại dưa lưới.
trồng rau.
- Thu hoạch: Khi có quả đến khi chín sẽ mất khoảng 1 tháng. Quả dưa lưới chín
sẽ có màu vàng, gân lưới rõ nên dễ nhận biết và có mùi thơm. Nếu như quả đang màu
xanh tức là quả đang non, không nên hái quả lúc này vì khi ăn sẽ nhạt và có vị đắng.
Hái dưa xong để nơi thoáng mát trong nhà thêm một hai ngày nữa khi ăn dưa sẽ ngọt
và ngon hơn.
1.3. Thu thập thông tin hiệu quả sản xuất của mô hình trồng trọt
1.3.1. Cách tính hiệu quả kinh tế
1.3.1.1. Chỉ tiêu kết quả, chi phí
1. Tổng giá trị sản xuất thu được (GO): Là tổng thu nhập của một loại mô
hình (gồm các loại sản phẩm) hoặc một đơn vị diện tích; công thức tính là:
GO=ΣQi*Pi, trong đó Qi là khối lượng sản phẩm thứ i, Pi là giá sản phẩm thứ i.
18
( Thu nhập thuần: Được tính bằng cách lấy sản lượng (kg) nhân với đơn giá lúa
(đồng/kg): GO = Ql*Pl).
2. Chi phí trung gian (IC), còn được gọi là chi phí sản xuất: Là chi phí cho
một mô hình hoặc một đơn vị diện tích, trong một khoảng thời gian; bao gồm:
Chi phí vật chất, dịch vụ, không bao gồm công lao động, khấu hao.
3. Chi phí lao động (CL): Chi phí số ngày công lao động cho một chu kỳ
sản xuất hoặc một thời gian cụ thể.
4. Khấu hao tài sản cố định (KH): Tài sản cá nhân, hộ đầu tư để sản xuất
(Như nhà kho, máy bơm, máy khác ...).
5. Chi phí khác (K):
6. Tổng chi phí (TC): TC= IC+CL+KH+K.
1.3.1.2. Chỉ tiêu hiệu quả
1. Giá trị gia tăng (VA): Là giá trị tăng thêm so với chi phí sản xuất bỏ ra.
Công thức: VA= GO-IC.
2. Hiệu suất đồng vốn (HS): Do sản xuất nông nghiệp có chu kỳ ngắn nên
có thể gọi là "Hiệu quả sử dụng đồng vốn"; Công thức tính là: HS=VA/IC.
3. Lợi nhuận (Pr): Pr = GO-TC.
4. Chỉ tiêu phân tích hiệu quả kinh tế:
- Hiệu quả kinh tế tuyệt đối (H0): Là so sánh tuyệt đối giữa giá trị gia tăng
(VA), hoặc Lợi nhuận (Pr) của mô hình này so với mô hình khác, phương án sản
xuất này so với phương án sản xuất khác ...; công thức tính: H0 = VA1-VA2
hoặc Pr1- Pr2.
- Hiệu quả kinh tế tương đối (H1): Là so sánh tương đối giữa giá trị gia
tăng (VA), hoặc Lợi nhuận (Pr) của mô hình này so với mô hình khác, phương
án sản xuất này so với phương án sản xuất khác ...;
Công thức tính: H1 = VA1/VA2 hoặc Pr1/Pr2.
- Hiệu quả kinh tế tăng thêm (ΔH) = ΔGO/ΔIC hoặc ΔGO/ΔTC;
ΔGO = GO2 - GO1; ΔIC = IC2-IC1; ΔTC = TC2-TC1.
Trong đó: GO2 là giá trị sản xuất ở mức đầu tư IC2 hoặc TC2, GO1 là giá
trị sản xuất ở mức đầu tư IC1 hoặc TC1.
19
Tải về để xem bản đầy đủ
31 trang
20/04/2022
1200
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Rèn nghề 4 – Tìm hiểu hệ thống sản xuất trồng trọt, lâm nghiệp", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- giao_trinh_ren_nghe_4_tim_hieu_he_thong_san_xuat_trong_trot.doc
