Giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Đại học Huế
Tạp chí Khoa học Đại học Huế:Kinh tế và Phát triển; ISSN 2588–1205
Tập 128, Số 5A, 2019, Tr. 169–185; DOI: 10.26459/hueuni-jed.v128i5A.5178
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI
ĐẠI HỌC HUẾ
Lê Văn Bình*, Hoàng Văn Liêm
Đại học Huế, 03 Lê Lợi, Huế, Việt Nam
Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế, 99 Hồ Đắc Di, Huế, Việt Nam
Tóm tắt: Bài báo này nghiên cứu cơ chế tự chủ tài chính (TCTC) tại Đại học Huế (ĐHH) dựa trên dữ liệu
thứ cấp và sơ cấp thu thập được từ số liệu kế toán, báo cáo thống kê… và kết quả điều tra, khảo sát 110
nhân viên kế toán và cán bộ quản lý. Kết quả cho thấy, ĐHH đã đẩy mạnh phân cấp công tác quản lý tài
chính (QLTC) và cơ bản thực hiện tốt cơ chế tự chủ về nguồn thu, mức thu; về sử dụng nguồn tài chính; về
tiền lương, tiền công và thu nhập tăng thêm; về sử dụng kết quả tài chính trong năm và các quỹ…Việc
phân cấp này đã giúp cho ĐHH chủ động trong QLTC và tài sản của đơn vị, sử dụng ngân sách nhà nước
(NSNN) giao tiết kiệm và hiệu quả. Đồng thời, nó cũng giúp tăng nguồn thu thông qua việc đa dạng hoá
các hoạt động sự nghiệp, sản xuất kinh doanh dịch vụ, liên doanh, liên kết… Tuy nhiên, với mô hình đại
học 2 cấp (đại học vùng) khác với mô hình của các đại học khác, việc thực hiện cơ chế TCTC vẫn còn một
số khó khăn, vướng mắc từ cơ chế, chính sách cho đến quá trình triển khai. Trên cơ sở đánh giá thực trạng
cơ chế TCTC, tác giả đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện cơ chế TCTC tại đơn vị trong thời gian tới.
Từ khóa: cơ chế tự chủ, tài chính, tự chủ tài chính, đại học, giáo dục đại học, Đại học Huế
1
Đặt vấn đề
Trên thế giới, tự chủ đại học được xem là điều kiện cần thiết để thực hiện các phương
thức quản trị đại học tiên tiến nhằm cải tiến và nâng cao chất lượng đào tạo. Vì vậy, xu hướng
chung trên toàn cầu hiện nay là chuyển dịch dần từ mô hình “nhà nước kiểm soát”sang mô
hình “nhà nước giám sát” với mức độ tự chủ cao hơn đã tạo điều kiện thuận lợi để các cơ sở
giáo dục đại học (GDĐH) hoạt động có hiệu quả hơn.
Tại Việt Nam, trong hơn một thập kỷ qua, tự chủ đại học đã trở thành vấn đề nhận được
sự quan tâm rất lớn của xã hội và chỉ đạo sát sao của Đảng và Nhà nước. Việc giao quyền tự
chủ theo Nghị định 43/2006/NĐ-CP bước đầu có sự chuyển biến tích cực trong hệ thống cơ sở
GDĐH, tạo cơ chế thuận lợi cho các cơ sở GDĐH nâng cao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm,
chủ động hơn trong thực hiện các hoạt động của mình, cung cấp dịch vụ công theo hướng chất
lượng, hiệu quả, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của xã hội. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện vẫn
còn một số khó khăn, vướng mắc. Sự tự chủ chưa thực sự cao về tạo nguồn tài chính mà còn
phụ thuộc vào mức trần học phí. Một số định mức chi vẫn phải tuân thủ các định mức kinh tế
kỹ thuật không hợp lý của ngành. Trách nhiệm giải trình của các cơ sở GDĐH đối với các cơ
Nhận bài: 01–04–2019; Hoàn thành phản biện: 18–04–2019; Ngày nhận đăng: 07–5–2019
Lê Văn Bình, Hoàng Văn Liêm
Tập 128, Số 5A, 2019
quan quản lý nhà nước trước xã hội và người học chưa cao. Chất lượng đào tạo chưa đáp ứng
yêu cầu của Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 24/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng.
Đại học Huế là đơn vị dự toán cấp 2 trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, vừa quản lý,
điều hành tài chính trong phạm vi ĐHH vừa phân cấp kinh phí, kiểm tra, giám sát việc thực
hiện chế độ tài chính ở các đơn vị dự toán cấp 3 (các đơn vị trực thuộc). Việc thực hiện cơ chế
TCTC tự đảm bảo một phần chi thường xuyên đã tạo cơ hội cho ĐHH chủ động trong QLTC và
tài sản của đơn vị, sử dụng NSNN giao tiết kiệm và hiệu quả. Tự chủ tài chính cũng giúp tăng
nguồn thu thông qua việc đa dạng hoá các hoạt động sự nghiệp, sản xuất kinh doanh dịch vụ…
để đầu tư, tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị. Với yêu cầu vừa phát triển quy mô đồng thời
không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo và nghiên cứu khoa học đặt ra cho đơn vị
nhiều vấn đề từ cơ chế quản lý, hệ thống chích sách đến huy động và sử dụng có hiệu quả
nguồn lực tài chính nhằm đáp ứng tốt yêu cầu của người học và xã hội. Vì vậy, việc đánh giá
thực trạng cơ chế TCTC tại ĐHH, từ đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu để hoàn thiện cơ chế
TCTC tại đơn vị trong thời gian tới là vấn đề có ý nghĩa thiết thực và cấp bách.
2
Cơ sở lý thuyết
Mục tiêu thực hiện cơ chế TCTC: Tự chủ tài chính là trao quyền tự chủ, tự chịu trách
nhiệm cho trường ĐHCL trong việc sử dụng nguồn lực tài chính để hoàn thành nhiệm vụ được
giao, phát huy mọi khả năng của đơn vị để cung cấp dịch vụ với chất lượng cao cho xã hội và
tăng nguồn thu nhằm từng bước giải quyết thu nhập cho người lao động. Đồng thời, TCTC
cũng giúp thực hiện chủ trương xã hội hoá trong việc cung cấp dịch vụ cho xã hội, huy động sự
đóng góp của cộng đồng xã hội để phát triển các hoạt động giáo dục đào tạo, từng bước giảm
dần bao cấp từ NSNN [6].
Các hình thức TCTC: Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 của Chính phủ quy định
3 hình thức tự chủ về tài chính: (1) đơn vị sự nghiệp tự đảm bảo chi thường xuyên, (2) đơn vị sự
nghiệp tự đảm bảo một phần chi thường xuyên, (3) đơn vị sự nghiệp do NSNN bảo đảm toàn
bộ chi thường xuyên [6].
Nội dung cơ chế TCTC: Việc thực hiện cơ chế TCTC tại ĐHH và các đơn vị trực thuộc
cũng có sự khác biệt so với các đại học khác. Ngoài việc thực hiện cơ chế TCTC theo quy định
tại Nghị định 43/2006/NĐ-CP, ĐHH còn được Bộ Giáo dục và Đào tạo phân cấp thực hiện một
số nội dung về QLTC, tài sản [1, 2, 3], các đơn vị trực thuộc ĐHH còn phải thực hiện theo sự
phân cấp của ĐHH [9]. Do vậy, nội dung cơ bản để thực hiện cơ chế TCTC tại ĐHH bao gồm:
cơ chế phân cấp công tác QLTC; cơ chế tự chủ về nguồn thu, mức thu; cơ chế tự chủ về sử dụng
nguồn tài chính; cơ chế tự chủ về tiền lương, tiền công và thu nhập tăng thêm; cơ chế tự chủ về
170
Jos.hueuni.edu.vn
Tập 128, Số 5A, 2019
sử dụng kết quả tài chính trong năm và các quỹ…, trên cơ sở đó xác định mức tự bảo đảm kinh
phí để thực hiện cơ chế TCTC của ĐHH và các đơn vị trực thuộc [6].
Các chỉ tiêu để đánh giá mức tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư: Tổng số nguồn
thu sự nghiệp, tổng số chi thường xuyên, quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, nguồn vốn vay
và các nguồn hợp pháp khác theo quy định của pháp luật [4].
Tổng số nguồn thu sự nghiệp
Mức tự bảo
đảm chi
thường xuyên
Công thức tính:
=
× 100 % (1)
Tổng số chi thường xuyên
của đơn vị (%)
Mức tự bảo đảm chi thường xuyên: Nếu (1) lớn hơn 100% thì đơn vị tự bảo đảm chi
thường xuyên; nếu (1) nằm trong khoảng 10% đến 100% thì đơn vị tự bảo đảm một phần chi
thường xuyên; nếu (1) nhỏ hơn 10% thì đơn vị do NSNN đảm bảo chi thường xuyên.
Mức tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư: Nếu giá trị tính theo công thức (1) lớn
hơn 100% và tự bảo đảm chi đầu tư từ nguồn quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, nguồn vốn
vay và các nguồn hợp pháp khác theo quy định của pháp luật thì đơn vị tự đảm bảo chi thường
xuyên và chi đầu tư.
3
Phương pháp
3.1
Thu thập số liệu
Số liệu thứ cấp: Chủ yếu là số liệu kế toán và báo cáo thống kê tại Ban Kế hoạch – Tài
chính ĐHH, các Ban liên quan và các đơn vị trực thuộc ĐHH trong giai đoạn 2013 – 2017.
Số liệu sơ cấp: Dùng bảng hỏi điều tra, khảo sát 110 người hiện là cán bộ quản lý, nhân
viên kế toán tại ĐHH và các đơn vị trực thuộc về các vấn đề liên quan đến cơ chế TCTC tại đơn
vị trong giai đoạn 2013 – 2017. Nội dung phiếu khảo sát được xây dựng từ kinh nghiệm công
tác về QLTC của bản thân, tham khảo ý kiến của các đồng nghiệp tại Ban Kế hoạch – Tài chính
ĐHH và kế thừa từ nghiên cứu trước đây [5]. Mẫu khảo sát được phân bố cho 75 người là nhân
viên kế toán và 35 người là cán bộ quản lý, trong đó tại Cơ quan ĐHH 11 người (10,00%);
Trường, Khoa trực thuộc 70 người (63,64%); Trung tâm, Viện, Nhà xuất bản 29 người (26,36%).
3.2
Xử lý số liệu
Số liệu thứ cấp và sơ cấp thu thập được được xử lý trên phần mềm Excel để đưa ra kết
quả nghiên cứu.
171
Lê Văn Bình, Hoàng Văn Liêm
Tập 128, Số 5A, 2019
3.3
Thống kê mô tả
Các phương pháp thống kê mô tả được sử dụng để xâu chuỗi các thông tin, số liệu thu
thập được nhằm phân tích và đánh giá tình hình TCTC trong những năm qua. Trên cơ sở các
thông tin thu thập được, tiến hành so sánh những điểm giống nhau và khác nhau giữa khung lý
thuyết đã hệ thống với thực trạng cơ chế TCTC tại ĐHH. Từ bộ số liệu qua xử lý trên Excel và
thông tin thu được, tiến hành đánh giá thực trạng cơ chế TCTC tại ĐHH, xác định nguyên
nhân, những nhân tố ảnh hưởng, từ đó phát hiện những vướng mắc về cơ chế TCTC, đề xuất
các giải pháp chủ yếu để hoàn thiện cơ chế TCTC tại đơn vị trong thời gian tới.
3.4
Chuyên gia
Trong quá trình nghiên cứu, tác giả thực hiện việc tham khảo ý kiến đóng góp, góp ý của
các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu, giảng dạy tại các trường học, các viện
nghiên cứu về lĩnh vực tài chính – kế toán; ý kiến của các nhà quản lý, cán bộ trực tiếp làm công
tác QLTC tại các trường ĐHCL để củng cố cơ sở nghiên cứu và những kết luận của mình.
4
Kết quả
4.1
Cơ chế tự chủ về nguồn thu, mức thu
Xét về quy mô nguồn thu: Nguồn thu của ĐHH trong giai đoạn 2013 – 2017 tăng bình
quân 3,8%, trong đó nguồn thu sự nghiệp tăng bình quân 6,7% do thu học phí tăng 2,9%, lệ phí
tăng 16,9% và hoạt động dịch vụ tăng 32,0%; NSNN cấp lại giảm bình quân 3,3% do NSNN cấp
cho chi không thường xuyên giảm mạnh 11,3%, NSNN cấp cho chi thường xuyên tăng 0,5%;
thu khác giảm 20,3% do chưa khai thác được các dự án khác (Bảng 1).
Xét về cơ cấu nguồn thu: NSNN chỉ chiếm từ 25,1% đến 37,9%, chủ yếu là kinh phí
thường xuyên (18,7% – 22,5%); nguồn thu sự nghiệp chiếm từ 59,7% đến 71,1% chủ yếu là
nguồn thu học phí (37,2% – 42,0%) và lệ phí (13,2% – 23,9%); nguồn viện trợ, tài trợ và thu khác
chiếm tỷ lệ không đáng kể trong cơ cấu nguồn thu (Bảng 1).
NSNN cấp tập trung tại ĐHH đã tạo điều kiện thuận lợi để ĐHH chủ động phân cấp
kinh phí cho các đơn vị, triển khai nhiều hoạt động chuyên môn mang tầm vĩ mô ở cấp Đại học
vùng. Các đơn vị trực thuộc sử dụng nguồn tài chính để triển khai nhiệm vụ chuyên môn, tự
chịu trách nhiệm về công tác QLTC, tạo động lực thúc đẩy đơn vị phát triển. Đối với nguồn thu
sự nghiệp, ĐHH ban hành mức thu học phí của các loại hình đào tạo theo quy định của Nhà
nước; các đơn vị trực thuộc xây dựng mức thu học phí và các loại thu khác theo quy định của
Nhà nước và ĐHH. Nguồn thu khác phân cấp hoàn toàn cho các đơn vị trực thuộc thực hiện
nhằm phát huy năng lực, sở trường, tích cực tìm kiếm các đối tác để thực hiện các hợp đồng
172
Jos.hueuni.edu.vn
Tập 128, Số 5A, 2019
NCKH hay viết các đề án xin viện trợ, tổ chức các hoạt động dịch vụ... để khai thác tối đa các
nguồn thu.
Đại học Huế vẫn còn phụ thuộc khá nhiều vào nguồn NSNN cấp hàng năm. Phương án giao
NSNN chưa khuyến khích các đơn vị tinh giảm biên chế, khai thác tối đa nguồn thu. Nguồn NSNN
cấp cho chi thường xuyên lại tăng chậm, chưa tương xứng với mức tăng của quy mô sinh viên, do
vậy khó khăn trong hoạt động thường xuyên của đơn vị. Mức thu học phí còn thấp, không được
vượt mức trần quy định của Chính phủ; thu từ hoạt động dịch vụ, hợp tác và chuyển giao ứng
dụng sản phẩm các đề tài NCKH chiếm tỷ trọng rất thấp, khai thác nguồn viện trợ và thu khác
còn hạn chế.
Bảng 1. Nguồn thu của Đại học Huế trong giai đoạn 2013 – 2017
2013
Giá trị
(Tr. đ)
2014
Giá trị
(Tr. đ)
2015
Giá trị
(Tr. đ)
2016
Giá trị
(Tr. đ)
2017
Giá trị
(Tr. đ)
Tốc độ
tăng BQ
(%)
Chỉ tiêu
%
%
%
%
%
1. Kinh phí NSNN cấp
1.1. Kinh phí thường xuyên
Kinh phí đào tạo ĐH, CĐ
Kinh phí đào tạo sau ĐH
Quan hệ TC với nước ngoài
Đào tạo theo hiệp định
1.2. KP không thường xuyên
Kinh phí NCKH
363.442 35,9 380.379 34,5 416.472 34,8 510.364 37,9 307.490 25,1
227.584 22,5 240.606 21,8 241.406 20,2 251.360 18,7 232.771 19,0
210.783 20,8 223.514 20,3 224.108 18,7 234.770 17,4 227.233 18,6
–3,3
0,5
1,5
16.100 1,6
657 0,1
44 0,0
16.456 1,5
606 0,1
30 0,0
16.648 1,4
650 0,1
15.660 1,2
930 0,1
0,0
4.500 0,4
1.038 0,1
–22,5
9,6
0
0,0
0
0,0
–100,0
–11,3
–13,8
–100,0
–60,0
–4,4
135.858 13,4 139.773 12,7 175.066 14,6 259.004 19,2
74.719 6,1
19.934 2,0
360 0,0
11.843 1,1
355 0,0
7.883 0,7
485 0,0
15.714 1,2
485 0,0
9.478 0,8
Kinh phí đào tạo lại
Kinh phí CTMT quốc gia
Kinh phí đầu tư XDCB
2. Thu hoạt động SN
2.1. Thu học phí
0
0,0
34.272 3,4
81.292 8,0
58.760 5,3
4.750 0,4
16.225 1,2
350 0,0
68.815 6,2 161.948 13,5 226.580 16,8
64.891 5,3
628.732 62,0 698.279 63,3 733.521 61,3 804.285 59,7 870.154 71,1
425.771 42,0 432.997 39,2 460.443 38,5 500.514 37,2 490.463 40,1
133.698 13,2 161.999 14,7 195.719 16,4 232.808 17,3 292.467 23,9
6,7
2,9
2.2. Thu lệ phí
16,9
2.3. Thu từ hoạt động DV
2.4. Thu khác
14.656 1,4
54.607 5,4
52.903 4,8
50.380 4,6
3.112 0,3
3.112 0,3
21.837 2,0
21.837 2,0
42.802 3,6
34.557 2,9
25.504 2,1
25.504 2,1
20.846 1,7
20.846 1,7
41.082 3,1
29.881 2,2
17.006 1,3
17.006 1,3
14.893 1,1
14.893 1,1
58.782 4,8
28.442 2,3
38.985 3,2
38.985 3,2
6.833 0,6
6.833 0,6
32,0
–12,2
–100,0
–100,0
–20,3
–20,3
3,8
3. Nguồn viện trợ, tài trợ…
3.1. Viện trợ, tài trợ
0
0,0
0
0,0
4. Thu khác
21.261 2,1
4.1. Dự án nguồn khác
Tổng cộng
21.261 2,1
1.013.435 100,0 1.103.607 100,0 1.196.343 100,0 1.346.548 100,0 1.223.462 100,0
Nguồn: Báo cáo tài chính Đại học Huế trong giai đoạn 2013 – 2017
173
Lê Văn Bình, Hoàng Văn Liêm
Tập 128, Số 5A, 2019
4.2
Cơ chế tự chủ về sử dụng nguồn tài chính
Xét về tổng chi: Tổng chi của Đại học Huế trong giai đoạn 2013 – 2017 tăng bình quân 3,5%,
trong đó chi thường xuyên tăng 5,6%; chi không thường xuyên lại giảm 9,8% do các dự án đầu tư
xây dựng đã kết thúc, các dự án mua sắm thiết bị giảm (Bảng 2).
Xét về cơ cấu chi: Chi thường xuyên của ĐHH trong giai đoạn 2013 – 2017 luôn chiếm tỷ
trọng từ 76,7% đến 91,4%, chủ yếu là chi thanh toán cá nhân (33,4% – 39,3%) và chi cho hoạt động
chuyên môn(30,9% – 38,0%), hai nội dung chi này chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi thường
xuyên. Chi không thường xuyên chiếm tỷ trọng từ 8,6% đến 23,3%, chủ yếu là chi cho đầu tư
XDCB (5,5% – 17,3%), KHCN (0,8% – 1,8%) và không ổn định do phụ thuộc vào quá trình triển
khai thực hiện các dự án XDCB, chương trình mục tiêu quốc gia và đề tài NCKH… (Bảng 2).
Bảng 2. Sử dụng nguồn tài chính của Đại học Huế trong giai đoạn 2013 – 2017
Tốc độ
tăng
BQ
2013
Giá trị
2014
Giá trị
2015
Giá trị
2016
Giá trị
2017
Giá trị
Chỉ tiêu
%
%
%
%
%
(Tr. đ)
(Tr. đ)
(Tr. đ)
(Tr. đ)
(Tr. đ)
(%)
1. Chi thường xuyên
Chi thanh toán cá nhân
Chi nghiệp vụ chuyên môn
Chi mua sắm, sửa chữa TSCĐ
Chi khác
816.189 82,8 921.775 86,8 935.105 80,1 1.005.021 76,7 1.070.309
354.362 35,9 391.928 36,9 412.532 35,3 437.874 33,4 460.745
339.177 34,4 371.530 35,0 383.166 32,8 405.570 30,9 445.159
91,4
39,3
38,0
4,1
5,6
5,4
5,6
56.934 5,8 104.846 9,9
65.716 6,7 53.471 5,0
169.542 17,2 140.048 13,2 232.181 19,9 305.599 23,3 101.248
44.570 3,8
44.544 3,4
48.209
–3,3
12,1
–9,8
–2,1
94.837 8,1 117.033 8,9 116.196
9,9
2. Chi không thường xuyên
Chi nghiên cứu khoa học
Chi đào tạo lại
8,6
17.380 1,8
480 0,0
14.127 1,3
355 0,0
12.151 1,0
485 0,0
9.894 0,8
485 0,0
15.650
0
1,3
0,0 –100,0
1,1 –25,1
Chi chương trình MTQG
Chi đầu tư xây dựng cơ bản
Chi viện trợ, tài trợ
Chi khác
55.858 5,7
81.292 8,2
31.395 3,0
15.499 1,3
36.003 2,7
13.146
64.891
497
68.815 6,5 161.948 13,9 226.580 17,3
5,5
0,0
–4,4
0
0,0
3.112 0,3
25.504 2,2
16.594 1,4
17.006 1,3
15.631 1,2
14.532 1,5
22.244 2,1
7.064
0,6 –13,4
100,0 3,5
Nguồn: Báo cáo tài chính Đại học Huế trong giai đoạn 2013 – 2017
Tổng cộng
985.731 100,0 1.061.823 100,0 1.167.286 100,0 1.310.620 100,0 1.171.557
Đại học Huế đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc tiến hành xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ.
Một số mức chi được quy định cao hoặc thấp hơn quy định của Nhà nước và được thực hiện
theo phương thức khoán chi phí để tiết kiệm nhằm đổi mới cơ cấu chi thường xuyên để tăng
cường chi cho đầu tư cơ sở vật chất, mua sắm thiết bị và hoạt động chuyên môn nghiệp vụ mà
đặc biệt là chi cho công tác giảng dạy và học tập. Tuy nhiên, việc phân bổ giữa các nhóm chi cũng
174
Jos.hueuni.edu.vn
Tập 128, Số 5A, 2019
chưa hợp lý, chủ yếu ưu tiên chi đủ quỹ tiền lương và thực hiện chế độ chính sách cho sinh
viên.
4.3
Cơ chế tự chủ về tiền lương, tiền công và thu nhập tăng thêm
Tiền lương, tiền công trong giai đoạn 2013 – 2017 tăng bình quân 8,5%, nhưng thu nhập
tăng thêm chỉ tăng bình quân 2,5%. Việc chi trả thu nhập tăng thêm cho người lao động được
thực hiện theo quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị nhằm khuyến khích việc tăng thu, tiết kiệm
chi. Thu nhập của công chức, viên chức và người lao động của ĐHH được cải thiện, ngoài tiền
lương theo cấp bậc, chức vụ, hàng tháng công chức, viên chức và người lao động còn nhận
thêm thu nhập tăng thêm từ 0,25 đến 0,3 lần mức lương cấp bậc, chức vụ (Bảng 3).
Tuy nhiên, mức chi trả thu nhập tăng thêm của các đơn vị trong ĐHH chưa đồng đều
(mức thấp nhất là 0,1 và mức cao nhất là 0,6), có đơn vị không chi trả thu nhập tăng thêm do
nguồn thu thấp và không cân đối được kinh phí. ĐHH chưa điều hành kinh phí để chi trả thu
nhập tăng thêm cho cán bộ theo một mức thống nhất. Chi trả thu nhập tăng thêm còn mang
tính cào bằng, chưa căn cứ vào kết quả xếp loại công chức, viên chức, người lao động hàng
năm. Khoản chi này chưa thể hiện được nguyên tắc người nào có hiệu suất công tác cao, đóng
góp nhiều cho việc tăng thu, tiết kiệm chi được trả nhiều hơn.
Bảng 3. Tiền lương, tiền công và thu nhập tăng thêm của Đại học Huế trong giai đoạn 2013 – 2017
Tốc độ
tăng BQ
Chỉ tiêu
2013
2014
2015
2016
2017
(%)
205.681 251.314 263.123 280.417 310.335
8,5
2,5
1. Quỹ tiền lương cấp bậc, chức vụ (Tr. đ)
68.188
0,33
77.842
0,31
78.161
0,30
83.485
0,30
77.421
0,25
2. Thu nhập tăng thêm (Tr. đ)
3. Tỷ lệ giữa thu nhập tăng thêm và quỹ
tiền lương cấp bậc, chức vụ (lần)
–5,5
Nguồn: Báo cáo tài chính Đại học Huế trong giai đoạn 2013 – 2017
4.4
Cơ chế tự chủ về sử dụng kết quả tài chính trong năm và các quỹ
Trích lập các quỹ trong giai đoạn 2013 – 2017 tăng bình quân 16,9%; chi từ các quỹ tăng
bình quân 6,3%; số dư của các quỹ tăng bình quân 46,5%. Việc trích lập các quỹ đã tạo điều kiện
cho đơn vị thực hiện tốt chế độ, chính sách đối với công chức, viên chức và người lao động (thu
nhập của cán bộ, giáo viên ngày càng tăng; tăng cường đầu tư xây dựng và mua sắm thiết bị
phục vụ tốt đào tạo và NCKH). Số dư của các quỹ qua các năm tương đối lớn và tăng bình quân
46,5%, đảm bảo để ĐHH chi các chế độ phúc lợi, khen thưởng và đầu tư cơ sở vật chất phục vụ
cho công tác đào tạo và NCKH (Bảng 4).
175
Lê Văn Bình, Hoàng Văn Liêm
Tập 128, Số 5A, 2019
Tuy nhiên, ĐHH chưa điều hành kinh phí để trích lập quỹ phát triển hoạt động sự
nghiệp để đối ứng kinh phí XDCB và chủ động trong đầu tư xây dựng phục vụ cho hoạt động
chung của ĐHH; chưa có quỹ phúc lợi chung để chi cho người lao động trong toàn ĐHH, tránh
tình trạng chênh lệch phúc lợi các ngày lễ, Tết giữa các đơn vị hiện nay.
Bảng 4. Sử dụng kết quả tài chính trong năm và các quỹ tại Đại học Huế trong giai đoạn 2013 – 2017
Tốc độ
tăng BQ
(%)
2013
2014
2015
2016
(Tr. đ)
2017
(Tr. đ)
Chỉ tiêu
(Tr. đ) (Tr. đ) (Tr. đ)
1. Trích lập các quỹ
57.050 56.844 102.722 121.767 124.432
16,9
16,6
20,6
20,6
15,1
6,3
Quỹ khen thưởng
4.518
13.634 17.417
2.365 982
3.495
7.255
31.867
7.099
8.064
39.666
9.187
9.748
34.841
6.024
Quỹ phúc lợi
Quỹ dự phòng ổn định thu nhập
Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp
2. Chi từ các quỹ
36.533 34.950
56.501
46.957
3.166
64.850
47.954
3.922
73.819
65.552
6.024
48.324 50.576
Quỹ khen thưởng
2.270
12.875 15.921
2.354 3.085
30.825 27.400
8.726 6.268
4.170
21,6
17,7
–31,0
–0,5
46,5
Quỹ phúc lợi
19.728
4.107
21.964
480
29.061
369
Quỹ dự phòng ổn định thu nhập
Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp
3. Chênh lệch
19.956
55.765
21.588
73.813
30.098
58.880
Nguồn: Báo cáo tài chính Đại học Huế trong giai đoạn 2013 – 2017
4.5
Đánh giá mức tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư
Mức tự bảo đảm chi thường xuyên: Xét về tổng thể ĐHH thì mức tự bảo đảm chi thường
xuyên bình quân trong giai đoạn 2013 – 2017 là 78,5%. Kết hợp với nguồn NSNN cấp để chi
thường xuyên nữa nên chênh lệch thu – chi hoạt động thường xuyên qua các năm đều dương.
Điều này có nghĩa là hoạt động thường xuyên của toàn ĐHH luôn được đảm bảo bằng nguồn
kinh phí chắc chắn để thực hiện cơ chế TCTC tự bảo đảm một phần chi thường xuyên (Bảng 5).
Nếu xét về từng đơn vị trực thuộc ĐHH, các đơn vị có mức tự bảo đảm chi thường xuyên
cao và ổn định qua các năm gồm: Trường ĐH Luật, Trung tâm GDTX, Trung tâm GDQP&AN,
Trường ĐHYD, Trung tâm PVSV, Nhà xuất bản, Trung tâm GDQT, Trường ĐHNN, Trung tâm
Học liệu, Trường ĐHKT, Trường ĐHNL và Trường ĐHKH. Các đơn vị có mức tự bảo đảm chi
thường xuyên thấp và không ổn định qua các năm gồm: Trường ĐHSP, Trường ĐHNT, Phân
hiệu Quảng Trị, Cơ quan ĐHH (bao gồm cả Khoa Du lịch và Khoa GDTC), Viện CNSH, Viện
TNMT…(Bảng 5). Nguyên nhân là các đơn vị này có đào tạo ngành sư phạm được NSNN cấp
176
Jos.hueuni.edu.vn
Tập 128, Số 5A, 2019
bù học phí (phần kinh phí này không tính vào nguồn thu sự nghiệp) và một số đơn vị tuyển
sinh không đủ chỉ tiêu, mới thành lập nên việc khai thác nguồn thu sự nghiệp khó khăn.
Bảng 5. Mức tự bảo đảm chi thường xuyên của ĐHH trong giai đoạn 2013 – 2017
Mức
tự
2013
2014
2015
2016
2017
Mức
tự
đảm Thu sự
bảo
kinh
phí
Mức
tự
đảm
bảo
kinh
phí
Mức
tự
đảm
bảo
kinh
phí
Mức
tự
đảm Thu sự
bảo nghiệp
kinh (Tr. đ)
phí
Mức đảm
tự
bảo
Thu
Chi
Chi
Thu
Chi
Thu
sự
nghiệp xuyên
(Tr. đ) (Tr. đ)
Chi
thường
Chi
Nội dung
đảm kinh
bảo phí
kinh bình
phí quân
(%) (%)
sự thường
nghiệp xuyên
(Tr. đ) (Tr. đ)
thường
xuyên
(Tr. đ)
sự thường
nghiệp xuyên
(Tr. đ) (Tr. đ)
thường
xuyên
(Tr. đ)
nghiệp
(Tr. đ)
(%)
(%)
(%)
(%)
Đại học Huế
628.732 816.189
77,0 698.279
921.775
70.960
75,8 733.521 935.105
52,5 54.096 54.957
78,4 804.285 1.005.021 80,0 870.154 1.070.309 81,3 78,5
Trường ĐHL
29.726 18.380 161,7
78.671 75.520 104,2
14.522 13.978 103,9
37.246
75.039
16.048
98,4 47.217
97,5 52.366
91,1 13.765
49.912 94,6 63.007
46.902 111,6 18.250
67.292 93,6 100,2
22.018 82,9 99,3
6.725 86,4 96,2
Trung tâm GDTX
TT GDQP&AN
Trường ĐHYD
Trung tâm PVSV
Nhà xuất bản
74.999 100,1 54.910 56.303
16.440
257.373
6.394
97,6 14.036 15.406
96,2 291.626 306.711
91,8 5.023 5.483
88,8 2.146 2.468
97,5 1.228 1.639
98,6 40.016 51.284
55,3 2.074 3.480
63,4 61.170 79.610
71,4 55.781 81.501
63,1 59.583 83.369
86,5 2.242 3.189
69,9 52.081 75.371
13.479 102,1
5.813
207.134 229.502
6.942 7.245
2.766 2.781
2.669 4.047
32.166 56.594
2.656 3.567
58.464 77.325
40.385 65.731
55.683 76.711
2.730 3.167
50.421 70.655
90,3 247.535
95,1 337.754 349.493 96,6 415.167 408.707 101,6 95,9
95,8
99,5
66,0
56,8
74,5
75,6
61,4
72,6
86,2
71,4
5.871
2.132
91,6 5.394
87,0 1.788
74,9 1.004
78,0 43.898
59,6 2.499
76,8 65.766
68,4 67.923
71,5 63.930
5.555 97,1
1.788 100,0
1.290 77,8
6.470
2.271
1.813
6.749 95,9 94,4
2.466 92,1 93,5
1.998 90,7 81,4
60.826 82,8 78,9
2.391 100,0 77,7
89.020 79,2 74,6
86.539 75,0 71,4
88.233 77,2 69,7
2.800 66,3 69,5
93.322 55,4 67,5
566 85,5 57,8
2.400
Trung tâm GDQT
Trường ĐHNN
Trung tâm Học liệu
Trường ĐHKT
Trường ĐHNL
Trường ĐHKH
Viện TNMT
2.591
2.657
55.185
2.474
55.975
4.474
56.274 78,0 50.365
2.518 99,2 2.391
60.136
48.036
48.800
3.474
94.859
67.280
77.363
4.015
84.426 77,9 70.508
83.959 80,9 64.920
99.251 64,4 68.073
70,3
798
2.079 38,4
1.856
Cơ quan ĐH Huế
Trung tâm CNTT
Viện CNSH
52.131
74.561
69,1 54.821
187
76.538 71,6 51.733
622 30,1
3.439 68,5
14.402 44,2
6.103 43,0
484
3.163
4.559
2.662
175
640
27,3
50,5
27,9
38,3
497
7.597
1.770
14.271
5.127
28,1 1.445 2.657
53,2 6.626 14.891
36,6 2.055 5.724
34,8 27.383 91.062
54,4 2.357
44,5 6.366
35,9 2.622
4.878 64,8 48,6
17.432 26,2 43,7
7.032 37,9 36,2
Trường ĐHNT
PH ĐHH tại QT
Trường ĐHSP
7.916 15.664
1.417 5.072
34.289 89.610
1.876
31.611
90.857
30,1 33.830 106.991 31,6 36.649 101.315 36,2 34,2
Nguồn: Báo cáo quyết toán ĐHH trong giai đoạn 2013 – 2017
Mức tự bảo đảm chi đầu tư: Các đơn vị đều đảm bảo tỷ lệ diện tích sàn xây dựng trực
2
tiếp phục vụ đào tạo (3m /1 SV). Một số đơn vị còn vượt xa quy định tại Thông tư số
24/2015/TT-BGDĐT ngày 23/9/2015 về quy định chuẩn quốc gia đối với cơ sở giáo dục đại học.
Với suất vốn đầu tư xây dựng quy định tại Quyết định số 1291/QĐ-BXD ngày 12/10/2018 là 6,37
2
triệu đồng/1m sàn, các đơn vị có thể tiếp tục đầu tư xây dựng các công trình nhằm tăng cường
cơ sở vật chất phục vụ cho công tác đào tạo và nghiên cứu khoa học bằng Quỹ phát triển hoạt
177
Lê Văn Bình, Hoàng Văn Liêm
Tập 128, Số 5A, 2019
động sự nghiệp hiện có và NSNN cấp (Bảng 6). Do vậy, các đơn vị có thể tự bảo đảm chi đầu
tư.
Bảng 6. Diện tích sàn xây dựng và kinh phí để tiếp tục đầu tư xây dựng
của một số đơn vị trực thuộc Đại học Huế
Kinh phí để tiếp tục đầu tư xây
Diện tích sàn xây dựng hiện có
dựng (Tr.đ)
Số m2 sàn
Diện Tỷ lệ diện
Số SV tích xây tích xây
Tên đơn vị
có thể xây
So với tiêu
chuẩn quy
định (lần)
Quỹ phát
triển
HĐSN
Tổng số
kinh phí
dựng (m2)
NSNN
(SV)
dựng
dựng/SV
(m2)
(m2/SV)
Trường ĐHYD
Trường ĐHKH
Trường ĐHNN
Trường ĐHKT
Trường ĐHSP
Trường ĐHNT
Trường ĐHNL
Trường ĐHL
8.311
5.166
4.714
5.876
5.865
615
35.459
26.600
19.486
16.809
26.337
10.935
27.038
13.910
34.439
18
6,0
2,3
10
86.320
42.028
13.112
59.468
5.390
9
86.320
10.379
13.112
2.981
5.390
9
13.551
6.598
2.058
9.336
846
7
30
24
26
53
3
31.649
56.487
8
8,7
17,7
1,0
4,7
4,7
1
6.822
3.904
364
52.547
41.972
0
12.789
41.972
0
39.758
8.249
6.589
0
14
14
PH ĐHH tại QT
Nguồn: Website báo cáo 3 công khai và Báo cáo thống kê, tài chính năm học 2017 – 2018
Cơ chế phân cấp quản lý tài chính
Bộ Giáo dục và Đào tạo phân cấp, ủy quyền cho ĐHH thực hiện về quản lý đầu tư, mua
4.6
sắm tài sản, cải tạo và sửa chữa thường xuyên công trình xây dựng; thanh lý tài sản và quản lý,
sử dụng tài sản công theo từng quyết định cụ thể và phân cấp công tác QLTC theo Thông tư số
08/2014/TT-BGDĐT ngày 20/3/2014. ĐHH phân cấp mạnh công tác QLTC cho các đơn vị trực
thuộc theo đúng quy định tại Thông tư số 08/2014/TT-BGDĐT (GTTB từ 3,03 đến 4,18) và đã tạo
điều kiện thuận lợi để các đơn vị khai thác tốt nguồn thu và giảm chi phí, nâng cao hiệu quả
công tác quản lý, điều hành nguồn tài chính của đơn vị (Bảng 7). Tuy nhiên, mức độ phân cấp
của Bộ GDĐT cho ĐHH chưa tương xứng với Đại học vùng với nhiều trường đại học thành
viên, dẫn đến việc thực hiện TCTC của các trường trực thuộc ĐHH còn gặp khó khăn hơn các
trường trực thuộc Bộ GDĐT (GTTB 2,08). Cần nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm mô hình Đại
học vùng để từ đó có sự phân cấp hợp lý giữa Bộ GDĐT và ĐHH, giữa ĐHH và các đơn vị trực
thuộc mà đặc biệt là trong công tác QLTC.
Kết quả khảo sát 110 cán bộ quản lý và nhân viên kế toán của ĐHH vào tháng 7/2018 như sau.
178
Jos.hueuni.edu.vn
Tập 128, Số 5A, 2019
Bảng 7. Kết quả điều tra, khảo sát về phân cấp công tác QLTC tại Đại học Huế
% người trả lời theo các mức độ
GTT
B
(%)
Nội dung
1
2
3
4
5
1. Bộ GDĐT đang làm quá nhiều công việc ở tầm
vĩ mô mà lẽ ra việc đó nên để cho Đại học Huế tự
quyết định?
2. Bộ GDĐT phân cấp QLTC cho ĐHH theo quy
định tại Thông tư số 08/2014/TT-BGDĐT là hợp
lý?
0
0
12,73
40,91
46,36
4,34
2,05
20,00
62,73
9,09
8,18
0
3. ĐHH phân cấp công tác QLTC cho các đơn vị
trực thuộc theo đúng quy định tại Thông tư
08/2014/TT-BGDĐT của Bộ GDĐT?
4. ĐHH phân cấp mạnh công tác QLTC đối với
nguồn kinh phí NSNN cấp chi thường xuyên?
5. Cần phân cấp mạnh công tác QLTC đối với
nguồn kinh phí NSNN đầu tư XDCB và chương
trình mục tiêu quốc gia?
0
0
0
3,64
0
14,55
20,00
25,45
69,09
54,55
55,45
12,73
25,45
19,09
3,91
4,05
3,94
0
6. ĐHH phân cấp mạnh công tác QLTC cho các
đơn vị trực thuộc đối với nguồn thu sự nghiệp,
hoạt động SXKD và thu khác?
7. ĐHH quy định rõ ràng, cụ thể việc phân cấp và
cơ chế phối hợp trong công tác QLTC?
8. Mức thu kinh phí điều hành học phí từ các đơn
vị trực thuộc để chi cho công tác quản lý điều
hành chung tại ĐHH là hợp lý?
0
0
0
0
10,91
20,91
14,55
31,82
55,45
52,73
54,55
23,64
32,73
2,73
0
4,18
3,49
3,03
9. ĐHH nên tăng mức thu kinh phí điều hành học
phí để chi phúc lợi, tăng cường cơ sở vật chất cho
các đơn vị trực thuộc?
0
7,27
52,73
40,00
0
3,33
10. Nên thống nhất mức chi tiền lương tăng thêm
trong toàn Đại học Huế, các đơn vị có thể chi thêm
lương tăng thêm cho cán bộ của đơn vị mình?
11. Nên thống nhất mức chi thanh toán giờ giảng
trong toàn Đại học Huế?
12. Việc phân cấp công tác QLTC đã tạo điều kiện
thuận lợi để các đơn vị thực hiện cơ chế tự chủ tài
chính trong nội bộ Đại học Huế?
8,18
13,64
1,82
40,91
50,00
10,91
20,91
8,18
21,82
23,64
51,82
8,18
4,54
0,91
2,81
2,65
3,39
34,55
13. Mức độ tự chủ tài chính đối với đơn vị trực
thuộc của Đại học Huế còn hạn chế hơn các
trường ĐHCL trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo?
0
10,00
21,82
57,27
10,91
3,69
Ghi chú: Theo thang đo từ 1– Rất không đồng ý đến 5–Rất đồng ý, n = 110
Nguồn số liệu: xử lý số liệu điều tra tháng 7/2018
179
Lê Văn Bình, Hoàng Văn Liêm
Tập 128, Số 5A, 2019
5
Một số giải pháp chủ yếu để hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Đại
học Huế
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu và các quy định tại Nghị định 16/2015/NĐ-CP quy định cơ
chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập, dự thảo của Luật GDĐH sửa đổi đã thông qua tại kỳ
họp thứ 6 Quốc hội lần thứ XIV, tác giả đề xuất một số nhóm giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện
cơ chế TCTC tại ĐHH như sau:
5.1
Nhóm giải pháp hoàn thiện cơ chế phân cấp quản lý tài chính
Thứ nhất, xây dựng Đề án thực hiện đơn vị dự toán cấp 1 là yêu cầu bức thiết của thực tế
quản lý giáo dục đại học trong nước nói chung và tại ĐHH – Đại học vùng với mô hình đại học
2 cấp nói riêng theo Thông báo số 38/TB-VPCP ngày 24/01/2018 của Văn phòng Chính phủ về
Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại buổi làm việc với ĐHH để nâng cao
quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của Đại học Huế và các đơn vị trực thuộc.
Thư hai, tiếp tục phân cấp, giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị. Việc
phân cấp cần thực hiện trên cơ sở đơn vị thực hiện TCTC càng cao thì phân cấp nhiều, đơn vị
TCTC thấp thì phân cấp ít. Cần phân cấp trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản và mua sắm
trang thiết bị cho các đơn vị trực thuộc với giá trị các gói thầu cao hơn 100 triệu đồng.
Thứ ba, thành lập nhóm nghiên cứu cơ chế phân cấp của các đơn vị có mô hình tương tự
như ĐH Đà Nẵng, ĐH Thái nguyên, ĐH Quốc gia Hà Nội, ĐH Quốc gia TP.HCM, trên cơ sở đó
rút kinh nghiệm, đề xuất hoàn chỉnh cơ chế phân cấp cho phù hợp. Phân cấp hợp lý QLTC giữa
ĐHH và các đơn vị trực thuộc đồng bộ cả về tổ chức thực hiện nhiệm vụ, nhân lực, đào tạo,
nghiên cứu khoa học, tài chính trên cơ sở có tính đến đặc điểm từng loại hình đơn vị, khả năng và
nhu cầu, trình độ quản lý.
5.2
Nhóm giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ về nguồn thu, mức thu
Thứ nhất, làm việc với Bộ GDĐT để có phương án giao dự toán NSNN tương xứng với
Đại học vùng, tạo điều kiện thuận lợi để thực hiện tốt sự nghiệp GDĐT của ĐHH.
Thứ hai, tăng cường khai thác nguồn thu phí, lệ phí bằng việc đa dạng hóa các loại hình
và phương thức đào tạo như vừa học vừa làm, liên thông, liên kết đào tạo.... Chú trọng đào tạo
các ngành học theo nhu cầu xã hội; đào tạo các ngành chất lượng cao, các ngành song ngữ (các
ngành của trường ĐHKT, ĐHYD, ĐHL, ĐHSP...) từ đó đưa ra các mức thu học phí khác nhau
phù hợp với chất lượng đào tạo cung cấp cho người học và xã hội.
Thứ ba, tăng cường công tác quảng bá và tư vấn tuyển sinh, phối hợp với Sở Giáo dục và
Đào tạo, các trường trung học phổ thông, Đoàn Thanh niên các tỉnh, thành phố, đặc biệt là các
180
Jos.hueuni.edu.vn
Tập 128, Số 5A, 2019
tỉnh miền Trung và Tây Nguyên tổ chức ngày hội tuyển sinh, tuyên truyền trên các kênh phát
thanh, truyền hình, báo chí, pano, áp phích... để tuyển đủ chỉ tiêu tuyển sinh nhằm tăng nguồn
thu cho đơn vị.
Thứ tư, tăng cường tổ chức các loại hình SXKD và cung ứng dịch vụ; rà soát lại cơ sở vật
chất hiện có để lập đề án kinh doanh, cho thuê, liên doanh liên kết, thành lập các doanh nghiệp
trực thuộc các đơn vị; tập trung thực hiện các đề tài NCKH trọng điểm, cấp nhà nước, cấp bộ để
thương mại hóa, triển khai ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất để tăng nguồn thu cho
đơn vị.
Thứ năm, thành lập nhóm vận động, tìm kiếm, thu hút nguồn tài trợ trong và ngoài nước
cho ĐHH; khuyến khích bằng hình thức khen thưởng hoặc chi phần trăm trên tổng nguồn thu
cho những cá nhân và tập thể có thành tích trong việc thu hút tài trợ cho ĐHH từ các chương
trình và dự án.
5.3
Nhóm giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ về sử dụng nguồn tài chính
Thứ nhất, cần định biên công việc của từng cán bộ làm căn cứ để tinh giản biên chế nhằm
giảm quỹ lương và một số khoản chi khác. Tăng chi cho công tác giảng dạy, học tập của giảng
viên và sinh viên bằng cách tiết kiệm chi phí quản lý hành chính.
Thứ hai, cần có chính sách, quy định để thống nhất chi một số nội dung chi như: thanh
toán giờ giảng, tiền lương tăng thêm; chi phúc lợi các ngày lễ, tết... tránh tình trạng chênh lệch
thu nhập khá lớn của cán bộ giữa các đơn vị trực thuộc ĐHH như hiện nay.
5.4
Nhóm giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ về tiền lương, tiền công và thu nhập tăng
thêm; sử dụng kết quả tài chính trong năm và các quỹ
Thứ nhất, ĐHH nên điều hành kinh phí để chi trả thu nhập tăng thêm, phúc lợi theo một
mức thống nhất. Các đơn vị trực thuộc, tùy vào nguồn kinh phí, có thể chi trả thêm phần thu
nhập tăng thêm, phúc lợi cho cán bộ của đơn vị mình. Cần căn cứ vào kết quả xếp loại công
chức, viên chức, người lao động hàng năm để chi trả thu nhập tăng thêm đảm bảo được nguyên
tắc người nào có hiệu suất công tác cao, đóng góp nhiều cho việc tăng thu, tiết kiệm chi được
trả nhiều hơn.
Thứ hai, ĐHH điều hành chung quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp để đối ứng kinh phí
XDCB và chủ động trong đầu tư xây dựng phục vụ cho hoạt động chung của ĐHH.
5.5
Nhóm giải pháp lựa chọn loại hình tự chủ tài chính
Thứ nhất, các đơn vị gồm: Trường ĐHYD, Trường ĐHL, Trường ĐHKT, Trường ĐHNN
và Trường ĐHNL thực hiện cơ chế TCTC đối với đơn vị sự nghiệp công tự đảm bảo chi thường
181
Lê Văn Bình, Hoàng Văn Liêm
Tập 128, Số 5A, 2019
xuyên và chi đầu tư để tăng mức thu học phí, tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm nhằm chủ
động hơn trong quyết định các hoạt động của đơn vị (Bảng 8). Lộ trình thực hiện như sau: Năm
2019 – 2020: Trường ĐHYD, ĐHL, ĐHKT; năm 2021 – 2022: ĐHNN, ĐHNL.
Thứ hai, các Viện nghiên cứu, Trung tâm, Nhà xuất bản thực hiện cơ chế TCTC đối với
đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên. Đơn vị nào hoạt động không hiệu quả thì
sáp nhập để hoạt động có hiệu quả hơn. Đại học Huế có thể hỗ trợ một phần kinh phí cho các
đơn vị có các hoạt động chung của Đại học Huế.
Thứ ba, các đơn vị gồm Cơ quan Đại học Huế (bao gồm cả Khoa Du lịch và Khoa GDTC),
Trường ĐHKH, Trường ĐHSP, Trường ĐHNT và Phân hiệu ĐHH tại Quảng Trị thực hiện cơ
chế tự chủ tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm một phần chi thường xuyên.
Bảng 8. Mức thu học phí khi thực hiện cơ chế tự chủ tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm
chi thường xuyên và chi đầu tư
Đơn vị tính: nghìn đồng
Mức học phí tối đa/1 tháng/1 SV
khi thực hiện cơ chế TCTC đối với
đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm
một phần chi thường xuyên
Mức học phí tối đa/1 tháng/1 SV khi
thực hiện cơ chế TCTC đối với đơn vị
sự nghiệp công tự bảo đảm chi
thường xuyên và chi đầu tư
Mức tự bảo
đảm chi
thường
xuyên năm
2017 (%)
Nội dung
Không chính
Chính quy
Chính quy
Không chính quy
quy
2019–
2020–
2019–
2020–
2019–
2020–
2019–
2020–
2020
2021
2020
2021
2020
2021
2020
2021
Trường ĐHYD
Trường ĐHNN
Trường ĐHKT
Trường ĐHL
101,58
82,80
79,20
93,63
80,90
1.300
890
890
890
890
1.430
980
980
980
980
1.950
1.335
1.335
1.335
1.335
2.145
1.470
1.470
1.470
1.470
4.600
5.050
2.050
2.050
2.050
2.050
6.900
2.775
2.775
2.775
2.775
7.575
3.075
3.075
3.075
3.075
1.850
1.850
1.850
1.850
Trường ĐHNL
Nguồn: QĐ số 1072/QĐ-ĐHH và Nghị định 86/2015/NĐ-CP
5.6
Nhóm giải pháp ban hành văn bản pháp quy để thực hiện cơ chế tự chủ tài chính
Bộ Giáo dục và Đào tạo cần chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính nghiên cứu xây dựng Nghị
định của Chính phủ quy định cơ chế tự chủ của cơ sở GDĐH công lập và các văn bản có liên
quan đến TCTC cần tập trung vào một số điểm sau:
Thứ nhất, giao quyền tự chủ đối với các trường ĐH khi đã đáp ứng đủ các điều kiện, tiêu
chuẩn theo quy định của Bộ GD&ĐT, giao TCTC phải gắn liền với tự chủ trong quản lý điều
hành, đào tạo, tuyển sinh, NCKH và nhân sự.
182
Jos.hueuni.edu.vn
Tập 128, Số 5A, 2019
Thứ hai, các trường tự quyết định chế độ chi trả lương đối với giảng viên và cán bộ gắn
với năng suất, chất lượng, hiệu quả công việc; đồng thời phải chịu trách nhiệm trong việc đáp
ứng các tiêu chí chất lượng đào tạo đã đăng ký theo quy định kiểm định và chịu trách nhiệm
giải trình trước xã hội về chất lượng đào tạo và công khai minh bạch các khoản thu, chi tài
chính. Bỏ quy định khống chế tỷ lệ chi thu nhập tăng thêm hiện nay.
Thứ ba, nhà nước tiếp tục đảm bảo kinh phí hỗ trợ đối với các đối tượng chính sách xã
hội, các đối tượng nghèo để được tiếp cận các dịch vụ giáo dục đại học.
Thứ tư, đổi mới cơ chế phân bổ ngân sách theo tiêu chí đầu ra, gắn với các mục tiêu công
bằng và hiệu quả, gắn với nhu cầu, cơ cấu ngành nghề trong giáo dục đào tạo đại học, có sự
phân biệt giữa cơ sở hoạt động có chất lượng, hiệu quả với cơ sở kém chất lượng, không hiệu
quả.
Thứ năm, định mức, chế độ, tiêu chuẩn chi tiêu NSNN cần được đổi mới trên cơ sở hạn
chế số lượng định mức cứng, tăng số lượng khung định mức, trần định mức để các trường áp
dụng cho phù hợp với tình hình thực tế và khả năng ngân sách.
Thứ sáu, thực hiện cơ chế Nhà nước đặt hàng sản phẩm đào tạo đối với những ngành
nghề ít có khả năng xã hội hóa, đồng thời tăng cường chính sách khuyến khích để thu hút
nguồn lực xã hội cho các ngành nghề đào tạo có khả năng xã hội hóa.
Thứ bảy, nghiên cứu, hướng dẫn áp dụng cơ chế tính giá phí dịch vụ đối với các hoạt
động cung cấp dịch vụ đào tạo của các trường ĐHCL. Vận dụng cách thức quản trị các trường
ĐHCL theo mô hình quản lý doanh nghiệp.
Thứ tám, quy định rõ cơ chế tự chủ của Đại học vùng và các cơ sở giáo dục đại học thành
viên.
6
Kết luận
Cơ chế TCTC của Nhà nước đối với GDĐH nói chung và ĐHH nói riêng đã và đang đổi
mới liên tục. Trên cơ sở đó, ĐHH đã tiến hành đổi mới và thực hiện tốt cơ chế TCTC đối với
đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm một phần chi thường xuyên. Những đổi mới trên đã góp
phần mạnh mẽ vào sự phát triển của ĐHH và các đơn vị trực thuộc trong thời gian vừa qua.
Đại học Huế đã mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng đào tạo, nâng cao vị thế và dần khẳng
định vai trò là trung tâm đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng
cao cho miền Trung, Tây Nguyên và cả nước.
Tuy nhiên, quá trình thực hiện cơ chế TCTC vẫn còn gặp khó khăn, vướng mắc đòi hỏi sự
quan tâm của Đảng, Nhà nước và Chính phủ đối với Đại học vùng để tiếp tục thực hiện cơ chế
TCTC. Nghiên cứu này đã đề xuất các nhóm giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế TCTC giúp
183
Lê Văn Bình, Hoàng Văn Liêm
Tập 128, Số 5A, 2019
ĐHH tăng cường các nguồn thu, xác định mức thu hợp lý; xác định nội dung chi, mức chi thích
hợp; cách chi trả thu nhập tăng thêm đảm bảo hợp lý theo hướng làm theo năng lực hưởng theo
lao động; hướng dẫn trích lập và sử dụng các quỹ để chi trả phúc lợi, chi đầu tư xây dựng và
chi trả thu nhập cho cán bộ. Từ đó, ĐHH lựa chọn loại hình TCTC phù hợp với điều kiện của
từng đơn vị nhằm đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu phát triển của ĐHH nói chung và các
đơn vị trực thuộc nói riêng trong thời gian tới.
Tài liệu tham khảo
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2014), Thông tư 08/2014/TT-BGDĐT ngày 20/3/2014, Quy chế tổ
chức và hoạt động của Đại học vùng và các cơ sở giáo dục đại học thành viên.
2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2017), Quyết định 1442/2017/QĐ-BGDĐT ngày 23/9/2015, Phân cấp
trong quản lý đầu tư, mua sắm tài sản, cải tạo và sửa chữa thường xuyên công trình xây
dựng của Đại học Huế.
3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018), Quyết định 5578/QĐ-BGDĐT ngày 28/12/2018, Quy định
phân cấp quản lý, sử dụng tài sản công tại cơ quan Bộ GDĐT và các đơn vị sự nghiệp trực
thuộc Bộ.
4. Bộ Tài chính (2006), Thông tư 71/2006/TT-BTC ngày 09/8/2006, Hướng dẫn thực hiện Nghị
định 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 của Chính phủ quy định quyền tự chủ, tự chịu trách
nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự
nghiệp công lập.
5. Nguyễn Đức Cân (2012), Hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại các trường đại học công lập ở Việt
Nam.
6. Chính Phủ (2006), Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25/04/2006, Quy định quyền tự chủ, tự
chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với đơn
vị sự nghiệp công lập.
7. Chính phủ (2015), Nghị định 16/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015, Quy định cơ chế tự chủ của
đơn vị sự nghiệp công lập.
9. Đại học Huế (2009), Quyết định 1389/QĐ-ĐHH ngày 10/7/2014, Ban hành quy định nhiệm vụ,
quyền hạn của ĐHH, các trường thành viên và đơn vị trực thuộc.
10. Đại học Huế (2016), Quyết định 1217/QĐ-ĐHH ngày 28/9/2016, Ban hành kế hoạch chiến lược
phát triển ĐHH trong giai đoạn 2016 – 2020 và tầm nhìn 2030.
184
Jos.hueuni.edu.vn
Tập 128, Số 5A, 2019
11. Đại học Huế (2018), Quyết định 389/QĐ-ĐHH ngày 09/4/2018, Ban hành quy trình công tác
Văn phòng và các Ban chức năng ĐHH.
SOLUTIONS TO ACCOMPLISHTHE FINANCIAL AUTONOMY
MECHANISM ATHUE UNIVERSITY
Le Van Binh*, Hoang Van Liem
Hue University, 3 Le Loi St., Hue, Vietnam
University of Economics, Hue University,99 Ho Dac Di St., Hue, Vietnam
Abstract: This paper deals withthe financial autonomy mechanism at Hue University on the basis ofthe
secondary and primary data collected from accounting data, statistical reports, etc., and the survey
resultsof110 accountants and management staff. Theresults show that Hue University has promoted the
decentralisation of financial management. It has basically implemented the autonomy mechanism of
revenue and revenue levels; the use of financial resources; salaries, wages, and additional income; the use
of annual financial results and funds, etc. This decentralisationenablesHue University to be proactive in
managing its finance and assetsand using the state budget economically and effectively. In addition, italso
enhancesrevenue sourcesviathe diversification of non-business activities, production and business,
services, joint ventures, etc. However, with the 2-level university model (regional university) unlike the
model of individualuniversities, the practiceof financial autonomy still encounters several difficulties and
obstacles regarding the mechanism,policy, and implementation. On the basis of assessing the situation of
financial autonomy mechanism, theauthors propose some solutions to accomplish this issue at Hue
University in the coming time.
Keywords: autonomy mechanism, finance, finance autonomy, university, higher education, Hue
University
185
17 trang
16/04/2022
2660
Bạn đang xem tài liệu "Giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Đại học Huế", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- giai_phap_hoan_thien_co_che_tu_chu_tai_chinh_tai_dai_hoc_hue.pdf
