Dự án thăm dò khai thác dầu khí với vấn đề nhận diện rủi ro
PETROVIETNAM
TẠP CHÍ DẦU KHÍ
Số 8 - 2019, trang 37 - 43
ISSN-0866-854X
DỰ ÁN THĂM DÒ KHAI THÁC DẦU KHÍ VỚI VẤN ĐỀ NHẬN DIỆN RỦI RO
Phan Ngọc Trung1, Nguyễn Thị Thanh Lê2, Hoàng Thị Phượng2, Nguyễn Thị Thùy Dung3, Phạm Kiều Quang2, Nguyễn Thị Thu Phương2
Phùng Lê Mai2,Trần Thị Minh Anh2, Nguyễn Ngọc Tú4
1Tập đoàn Dầu khí Việt Nam
2Viện Dầu khí Việt Nam
3Tổng công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí
4Chuyên gia tư vấn độc lập
Email: lentt@vpi.pvn.vn
Tóm tắt
Rủi ro là thuộc tính tất yếu của hoạt động đầu tư, có thể xảy ra theo hướng tích cực hoăc tiêu cực. Nhận diện rủi ro là công việc quan
trọng trong quá trình đánh giá dự án và ra quyết định đầu tư, đông thời cần phải thường xuyên cập nhật cho mục đích quản ly đầu tư,
quản ly vận hành và quản ly thay đổi trong suốt thời gian hoạt động của dự án.
Bài viết phân tích sự cần thiết/tầm quan trọng của công tác nhận diện rủi ro, cách thưc triển khai đối với các dự án tìm kiếm, thăm
dò, khai thác dầu khí. Trên cơ sở thực tiễn hoạt động của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và các công ty dầu khí quốc tế, nhóm tác giả đã nhận
diện rủi ro của dự án thăm dò, khai thác dầu khí (địa chất, trữ lượng, sản lượng, thương mại, thị trường, kinh tế, tài chính, môi trường
đầu tư, cơ chế chính sách…), là cơ sở ban đầu để lập kế hoạch triển khai và lựa chọn các giải pháp tối ưu để đạt được mục tiêu của dự án.
Từ khóa: Rủi ro, nhận diện rủi ro, thăm dò khai thác dầu khí.
1. Mở đầu
Dự án thăm dò, khai thác dầu khí có đặc thù rủi ro rất
môi trường hoạt động của dự án thăm dò khai thác thể
hiện trong Hình 1 [1 - 3] .
Chính vì thế, để ra quyết định đầu tư và quản lý hiệu
quả hoạt động đầu tư dự án thăm dò khai thác, các công
ty dầu khí đều nhận thức được tầm quan trọng của công
tác quản lý rủi ro. Trong đó, nhận diện rủi ro là rất quan
trọng trong việc đưa ra cách hiểu/nhận thức đúng, đầy đủ
và thống nhất về các rủi ro của dự án. Trên cơ sở đó tiến
hành xây dựng, thiết lập được hồ sơ, danh mục rủi ro cho
dự án; đánh giá mức độ tác động, xác định được các rủi ro
trọng yếu, tìm ra các công cụ kiểm soát và giải pháp ứng
phó phù hợp nhằm giảm thiểu thiệt hại hoặc tăng cường
cơ hội gia tăng lợi ích, xây dựng kế hoạch/chương trình
hành động để đạt được thành công cho dự án.
cao do chịu sự tác động của nhiều yếu tố. Trước hết do
tính chất phức tạp của dự án như có sự phân kỳ đầu tư
theo giai đoạn tìm kiếm, thăm dò, thẩm lượng, phát triển,
khai thác với số vốn đầu tư lớn, có thể lên tới hàng tỷ USD
trong thời gian rất dài, khối lượng công việc lớn đòi hỏi
các giải pháp tổng thể về kỹ thuật, công nghệ, kinh tế,
chính trị… Đặc biệt, dự án thăm dò khai thác dầu khí đặc
trưng bởi các yếu tố không chắc chắn về hệ thống dầu khí,
tiềm năng trữ lượng, sản lượng, thành phần, chất lượng
dầu, khí. Hơn nữa, dự án bị tác động bởi các yếu tố môi
trường kinh doanh bên ngoài gồm môi trường quốc gia
(tình hình kinh tế vĩ mô, chính trị, luật pháp, văn hóa, xã
hội), môi trường quốc tế (địa chính trị, sự tiến bộ về công
nghệ, sự phát triển của thị trường năng lượng tái tạo, thị
trường và giá cả dầu khí...). Các yếu tố này liên quan chặt
chẽ nên các rủi ro dự án thăm dò khai thác có tính đan
xen, lan tỏa, ảnh hưởng đến một phần hoặc toàn bộ dự án
tùy thuộc vào diễn biến của sự kiện rủi ro cũng như năng
lực quản trị rủi ro của tổ chức. Mối tương quan giữa các
2. Quá trình nhận diện rủi ro dự án thăm dò khai thác
dầu khí
2.1. Khái niệm
Nhận diện rủi ro là quá trình xác định các sự kiện rủi
ro từ môi trường hoạt động bên trong và bên ngoài có
thể ảnh hưởng tới mục tiêu của dự án [2, 4]. Nhận diện rủi
ro đòi hỏi phải hiểu rõ và ghi nhận đúng các nhân tố có
thể dẫn tới sự kiện rủi ro (thực chất là xác định bối cảnh,
nguồn gốc, nguyên nhân - nguyên nhân gốc rễ, nguyên
Ngày nhận bài: 06/7/2018. Ngày phản biện đánh giá và sửa chữa: 06/7/2018 - 19/6/2019.
Ngày bài báo được duyệt đăng: 12/8/2019.
DẦU KHÍ - SỐ 8/2019
37
KINH TẾ - QUẢN LÝ DẦU KHÍ
Môi trường
quốc tế
Tiến bộ công
nghệ
Thị trường
dầu thế giới
Môi trường
quốc gia
Nguồn
cung cấp
thiết bị
Ổn định chính trị
Tăng trưởng
kinh tế
Thị
trường
xuất khẩu
Sở hữu nước ngoài/
Khả năng
chuyển đổi
ngoại tệ
Môi trường
dự án
trong nước,
công - tư
Tín dụng
nguồn
cung cấp
Thiết kế kỹ thuật
Trữ lượng dầu/khí
Kế hoạch xây dựng
Các đối tác
Tỷ giá
Giá các
sản
phẩm
xăng dầu
thế giới
Quá trình vận hành và
bảo dưỡng
Tác động môi trường
An toàn
Luật và quy định
môi trường
Thị trường
nhiên liệu
Thuế và ưu
đãi
Tiền lương,
giáo dục, cơ
sở hạ tầng
Quản lý
Lãi suất
Giá và
cước phí
Nguồn tài
chính
chính phủ
Nguồn tài
Nguồn vốn
từ đa
phương
Nguồn vốn từ
song phương
Khả năng vay vốn
thương mại
Hình 1. Mối tương quan giữa các môi trường hoạt động của dự án [1 - 3]
nhân thứ cấp) cũng như hậu quả có thể xảy ra. Các câu hỏi
chính hỗ trợ việc nhận diện rủi ro gồm:
chọn phương pháp nào là phụ thuộc vào sự phức tạp của
vấn đề xem xét, mức độ sẵn có của thông tin và các điều
kiện nguồn lực/năng lực thực hiện. Bảng 1 thể hiện một
số phương pháp nhận diện rủi ro phổ biến.
- Điều gì có thể xảy ra? Để trả lời câu hỏi này phải rà
soát từng quy trình hay hoạt động một cách hệ thống để
xác định rủi ro có thể xảy ra ở mỗi giai đoạn [2, 4];
Giải pháp hiệu quả để nhận diện rủi ro là thông qua
thảo luận, làm việc nhóm không hạn chế thành phần
tham gia gồm tổ dự án, bộ phận kinh doanh, bộ phận kỹ
thuật, các nhà thầu... [6].
- Cách thức và nguyên nhân xảy ra rủi ro? Để trả lời
câu hỏi này phải chỉ ra nguyên nhân tiềm ẩn và các tình
huống hoặc mô tả về rủi ro, sự cố hoặc tai nạn [2, 4].
2.3. Một số vấn đề cần lưu ý
Quá trình nhận diện rủi ro sẽ thu thập được đầy đủ
thông tin và xây dựng được danh mục các rủi ro hiện hữu
của dự án [2, 6].
Dự án thăm dò khai thác gồm chuỗi các hoạt động kỹ
thuật công nghệ phức tạp, chịu tác động của nhiều yếu tố
từ môi trường dự án và môi trường kinh doanh nên việc
nhận diện rủi ro không đơn giản. Việc nhận diện rủi ro cần
phải được triển khai ngay khi xuất hiện ý tưởng và bắt đầu
hình thành dự án. Ngay cả nếu dự án ở giai đoạn tìm kiếm,
2.2. Cách thức thực hiện
Quá trình nhận diện rủi ro có thể sử dụng rất nhiều
phương pháp/kỹ thuật (techniques) khác nhau. Việc lựa
DẦU KHÍ - SỐ 8/2019
38
PETROVIETNAM
Bảng 1. Một số phương pháp nhận diện rủi ro [2, 4 - 6]
Phương pháp
Mục đích
Mô tả
Lập bảng câu hỏi về loại rủi ro, mức độ tổn thất, số lần
xuất hiện rủi ro trong một khoảng thời gian nhất định…
Rà soát, tham khảo danh mục về rủi ro đã được xây dựng
trước đó
Xác định các loại rủi ro có thể gặp
phải
Lập bảng câu hỏi/Phỏng vấn
Kiểm tra danh mục rủi ro
Phát kiến (Brainstorming)
Xác định các rủi ro có thể gặp phải
Tập hợp/thu thập ý kiến, ý tưởng về Hướng dẫn cách thức chia sẻ, thảo luận ý kiến, ý tưởng để
rủi ro tổng hợp được danh mục rủi ro
Xây dựng sự đồng thuận của các Sử dụng bảng câu hỏi để lấy ý kiến, thông tin từ các
chuyên gia về các rủi ro được nhận chuyên gia một cách độc lập. Tổng hợp kết quả và chuyển
Phương pháp Delphi
Phân tích chuỗi giá trị
Phân tích sự thay đổi
diện
cho các chuyên gia khác để lấy ý kiến đồng thuận
Hiểu các dòng sự kiện, nhận diện
được nhiều rủi ro nhất, rủi ro trọng
yếu theo từng giai đoạn hoạt động
Khám phá các gợi ý từ hiểm họa về
Sơ đồ hóa, biểu đồ phát triển, mô tả vận hành theo thời
gian để làm rõ phạm vi, tính chất, đặc điểm hoạt động
các thay đổi được hoạch định và So sánh tình trạng hiện nay và trước đây
không được hoạch định
Phân tách các bộ phận hoạt động, khảo sát tương tác giữa
Nghiên cứu mối nguy và khả
năng vận hành (HAZOP)
các bộ phận, phân tích kết nối giữa các bộ phận một cách
hệ thống, xác định yếu tố đầu vào, tính chất, kết quả sai
lệch tiềm năng, ghi lại các nguyên nhân sai lệch
Xác định các hiểm họa tiềm năng
thăm dò có bất trắc thì cần xem xét rủi ro trong quá
trình ra quyết định đầu tư [2, 3, 6]. Đây cũng là cơ sở
để lựa chọn và triển khai các giải pháp ứng phó rủi ro
trong quá trình thực hiện dự án. Việc nhận diện rủi ro
phải lưu ý các vấn đề sau để đảm bảo sự thành công
của quá trình, đó là:
Tác
động/
Effect
Bối
cảnh/
Context
Sự kiện rủi ro
- Muốn nhận diện rủi ro phải thiết lập mục tiêu
của dự án. Rủi ro gắn liền với mục tiêu của dự án để
hiểu được các tác động tới dự án. Nếu có mục tiêu thì
có rủi ro, nếu không có mục tiêu thì không có rủi ro.
Mỗi rủi ro được xác định đều liên quan đến một hoặc
một vài mục tiêu của dự án. Hơn nữa, xác định rõ mục
tiêu sẽ giúp quản lý và thực hiện dự án tập trung vào
các vấn đề liên quan (cần giải quyết) [3, 4, 6].
Kếtquả
Nguyênnhân
Tình huống
Hình 2. Mối quan hệ mô tả rủi ro [2, 5, 7]
giai đoạn nào của dự án để đảm bảo rằng rủi ro tổng thể của dự
án được quản lý hiệu quả và rủi ro còn lại có thể chấp nhận [2, 6].
- Việc xác định rủi ro phải được các bên liên quan thực
hiện và thống nhất để có góc nhìn toàn diện về rủi ro [5, 6].
- Khi mô tả rủi ro, phải xem xét mối quan hệ nguyên nhân -
kết quả. Rủi ro liên quan đến vấn đề nhận thức nên rất dễ nhầm
lẫn. Ví dụ, những từ ngữ dùng mô tả rủi ro không được chọn
lựa kỹ lưỡng, cẩn thận, rất có khả năng bị nhầm lẫn với nguyên
nhân hoặc kết quả, dẫn đến nhận diện sai rủi ro. Thậm chí, có
thể xác định nguyên nhân phía sau một rủi ro hoặc ngược lại.
Để mô tả rủi ro chuẩn xác, phải mô tả được quan hệ (Hình 2).
- Rủi ro có tính đặc thù theo từng dự án bởi có
sự khác nhau về loại hình/giai đoạn dự án như tìm
kiếm, thăm dò trữ lượng, phát triển khai thác; khu
vực hoạt động trong nước - ở nước ngoài; tính chất,
phạm vi, quy mô công việc… Rủi ro có tính thời
điểm, rủi ro hiện tại có thể sẽ không phải là rủi ro
trong tương lai. Các rủi ro cũng có sự thay đổi về khả
năng, mức độ tác động qua mỗi thời điểm, thời kỳ,
mỗi giai đoạn dự án [2].
3. Các rủi ro của dự án thăm dò khai thác dầu khí
Việc nhận diện tổng quan rủi ro dự án thăm dò khai thác
đã sử dụng các phương pháp phỏng vấn chuyên gia, kiểm tra
danh mục rủi ro, phân tích chuỗi giá trị, cụ thể như sau:
- Không phải tất cả rủi ro đều được nhận biết
ngay từ đầu và có rủi ro chưa được biết sẽ xuất hiện
trong tương lai. Do đó, công tác nhận diện rủi ro là
quá trình thường xuyên, cập nhật trong suốt đời dự
án. Đánh giá/đăng ký lại hồ sơ rủi ro dự án định kỳ
hoặc trên cơ sở công việc thực tế triển khai ở bất cứ
Phỏng vấn, tham vấn các chuyên gia quốc tế và trong nước
có am hiểu sâu sắc về đặc thù và thực tiễn hoạt động của chuỗi
giá trị thượng nguồn dầu khí, nhiều năm kinh nghiệm trong
DẦU KHÍ - SỐ 8/2019
39
KINH TẾ - QUẢN LÝ DẦU KHÍ
việc hình thành, phát triển và quản lý các dự án thăm dò
khai thác tại Việt Nam và ở nước ngoài.
theo từng giai đoạn hoạt động. Phương pháp này cũng
chỉ ra rằng có rủi ro xảy ra sẽ tác động ngay tức thì và có
rủi ro tiềm ẩn xảy ra ở giai đoạn sau [8].
Kiểm tra danh mục rủi ro từ các tài liệu về quản lý đầu
tư, quản lý dự án, quản lý rủi ro dự án đầu tư, dự án thăm
dò khai thác của các công ty dầu khí trong nước và quốc tế;
các tài liệu tiêu chuẩn quốc tế, văn bản pháp quy Nhà nước,
quy định của doanh nghiệp về quản lý, kiểm soát rủi ro.
Kết quả của quá trình này đã tổng hợp được các rủi ro
của một dự án thăm dò khai thác dầu khí nói chung (có
thể còn các rủi ro khác chưa được nhận thức, cần tiếp tục
cập nhật) (Bảng 2).
Đặc biệt, phương pháp chuỗi giá trị đã làm rõ tính
chất, đặc điểm và phạm vi của các hoạt động tìm kiếm,
thăm dò, khai thác hay chính là đưa ra được bối cảnh,
nguồn gốc, nguyên nhân của rủi ro. Qua đó hỗ trợ đắc lực
cho việc nhận diện được nhiều rủi ro nhất, rủi ro trọng yếu
Trong các loại rủi ro trên, rủi ro địa chất được coi là rủi
ro đặc trưng và là yếu tố quyết định đến hoạt động đầu
tư thăm dò khai thác dầu khí. Bởi vì, các phương tiện và
kỹ thuật khai thác hiện đại, các điều khoản tài chính hấp
dẫn chỉ thực sự đáng quan tâm khi khu vực dự định đầu tư
Bảng 2. Nhận diện rủi ro dự án thăm dò khai thác [1 - 10]
Nhóm
rủi ro
Tác động đến mục
TT
Bối cảnh
Rủi ro cụ thể
tiêu
- Khả năng thành công trong việc xác định sự
tồn tại, phát hiện cấu tạo và phát triển thương
mại của mỏ dầu khí (tương ứng với các giai
đoạn tìm kiếm, thăm dò, thẩm lượng).
- Hệ số thành công
- Giếng khoan thăm dò không có phát hiện dầu
POS - Khả năng triển
khí thương mại.
khai của dự án - tiếp
tục hoặc phải tạm
dừng/kết thúc.
- Trữ lượng có thể thu
- Đặc điểm tự nhiên của sự phân bố
tích tụ dầu khí.
- Giếng thẩm lượng không xác định được trữ
lượng như dự kiến.
- Các tham số (diện tích bẫy chứa, chiều dày
- Số lượng, chất lượng tài liệu giếng
khoan, tài liệu địa chấn hạn chế.
- Tính chất đa nghiệm của bài toán
minh giải tài liệu địa vật lý.
- Áp dụng mô hình địa chất và các
phương pháp đánh giá.
hiệu dụng, độ thấm, độ rỗng, độ bão hòa, hệ số
hồi.
thể tích của thành tạo/hệ số giãn nở khí, hệ số
- Thay đổi cơ cấu sản
Rủi ro địa
chất
Rủi ro trữ
lượng
co ngót đối với các mỏ condensate, hệ số
phẩm thương mại.
1
chuyển đổi, hệ số thu hồi, tỷ trọng dầu, hàm
- Thay đổi phương án
lượng khí trong dầu khí, GRV, NTG, PHIE,
phát triển khai thác,
- Lựa chọn công nghệ và vị trí khoan
CGR, GOR, API… áp suất vỉa, nhiệt độ vỉa, tính
sơ đồ thiết kế công
giếng không phù hợp.
chất đá chứa và chất lưu…) được xác định còn
nghệ.
- Sản lượng khai thác
- Các điều kiện kinh tế kỹ thuật hiện
tại chưa đủ để phát triển khai thác
hiệu quả.
rủi ro về độ chính xác.
- Thay đổi tỷ trọng sản phẩm dầu - khí -
của mỏ/lô.
condensate... do còn rủi ro về độ chính xác của
- Doanh thu và hiệu
thành phần, chất lượng sản phẩm dự kiến.
quả kinh tế khi dự án
- Trữ lượng tại chỗ, trữ lượng thu hồi, sản lượng
đã đưa vào khai thác.
thay đổi so với tính toán ban đầu.
- Thay đổi phương án triển khai, sơ đồ thiết kế
công nghệ và chi phí phát triển nếu dự án chưa
đưa vào phát triển khai thác.
- Chất lượng của thông tin dữ liệu/tài
liệu đầu vào cho quá trình thiết kế, lựa
chọn công nghệ khoan và hoàn thiện
giếng.
- Năng lực tài sản trí tuệ/hệ thống tri
thức/know-how/chất xám về các lĩnh
vực chuyên môn. Năng lực công nghệ
- phần mềm, các công cụ, phương
pháp hỗ trợ, khả năng vận dụng công
nghệ đúng mục đích, hợp lý. Không
đẩy mạnh công tác nghiên cứu và
phát triển.
- Sự phù hợp/hợp lý trong việc lựa
chọn công nghệ, cơ chế hoạt động
của giếng khoan, hệ thống thiết bị, cơ
chế khai thác, lập tiến độ thực hiện.
- Năng lực đội ngũ thực hiện.
- Rủi ro trong việc lập quỹ giếng khoan (có thể
nhiều hơn hoặc ít hơn dẫn đến thừa hoặc thiếu
so với nhu cầu thực tế).
- Phát sinh chi phí đầu
tư.
Rủi ro
- Rủi ro về quyền sở hữu/sử dụng công nghệ
bản quyền hoặc công nghệ tụt hậu so với
ngành công nghiệp tìm kiếm, thăm dò, khai
thác.
- Rủi ro trong việc không đáp ứng yêu cầu và
không tối ưu vận hành của hệ thống thiết bị.
- Rủi ro về tính khả thi, hiệu suất hoạt động của
hệ thống thiết bị.
- Ảnh hưởng kế hoạch
và tiến độ của dự án.
- Ảnh hưởng đến sản
lượng khai thác.
EPC (thiết
kế, công
nghệ,
mua sắm,
xây lắp)
2
- Doanh thu và hiệu
quả kinh tế khi dự án
đã đưa vào khai thác.
DẦU KHÍ - SỐ 8/2019
40
PETROVIETNAM
TT
Bối cảnh
Nhóm rủi ro
Rủi ro cụ thể
Tác động đến mục tiêu
- Khả năng vận hành của
hệ thống giàn, giếng, thiết
bị...
- Các sự cố kỹ thuật như: phun trào dầu/khí,
kẹt/gãy cần khoan, hư hỏng đầu nối ống chống,
áp suất bất thường, dòng sản phẩm giảm, rò rỉ,
thiếu hoặc hư hỏng thiết bị khai thác, cháy nổ, tai
nạn lao động… làm rút ngắn, trì hoãn/gián đoạn,
hủy bỏ dự án, gây thiệt hại về người và tài sản.
- Rủi ro nhân sự không thực hiện đúng quy định,
trình tự, yêu cầu công việc và xử lý, phản ứng với
các trường hợp khẩn cấp.
- Rủi ro cho quá trình phân tích và xây dựng chiến
lược, chương trình công tác; chất lượng xử lý và
ra quyết định thực thi kế hoạch.
- Rủi ro trong tổ chức, giám sát, thực hiện, xử lý
không hiệu quả đối với các hoạt động dự án.
- Rủi ro ra quyết định không phản ứng kịp với
trường hợp khẩn cấp.
- Hệ thống cơ sở dữ liệu
không đầy đủ, tin cậy.
Năng lực CSHT/hệ thống
quản lý thông tin hạn chế.
- Thiếu quy trình hoặc quy
trình làm việc không hợp
lý, đầy đủ (quy trình và hệ
thống kiểm soát, quy trình
quản trị thay đổi/khủng
hoảng).
- Ảnh hưởng đến tiến độ.
- Phát sinh chi phí vận
hành.
- Ảnh hưởng đến sản
lượng, doanh thu cũng
như lợi nhuận/hiệu quả
kinh tế.
Rủi ro vận
hành
3
- Cơ cấu tổ chức quản lý
các hoạt động của dự án
(bản đồ năng lực cho các
vị trí) chưa phù hợp.
- Diễn biến phức tạp, nguy
hiểm, thiếu ổn định của
thời tiết, khí hậu (bão lốc, Rủi ro về thảm thiết bị, tổn thất về người và tài sản.
- Ảnh hưởng đến tiến độ.
- Phát sinh chi phí vận
hành.
- Làm gián đoạn hoạt động, hư hại/giảm giá trị
4
5
lũ lụt, động đất, sóng
thần…), thiên tai, dịch
bệnh…
họa tự nhiên
- Có khả năng trì hoãn dự án, giảm sản lượng khai - Ảnh hưởng đến sản
thác.
lượng, doanh thu cũng
như lợi nhuận
- Chậm tiến độ dự án.
- Tăng chi phí, vượt dự
toán đầu tư ban đầu.
- Thay đổi danh mục đầu
tư (đầu tư vào các dự án
mới).
- Đối tác, nhà thầu, các
bên tham gia bị phá sản,
thay đổi chính sách hoạt
động, không tuân thủ cam
kết, xung đột lợi ích…
- Khả năng hợp tác, hoàn thành cam kết/vi phạm
hợp đồng của các đối tác, nhà thầu, đồng nhất lợi
ích của các bên tham gia.
- Làm gián đoạn/dừng hoạt động của dự án
- Mất cơ hội kinh doanh.
Rủi ro các bên
liên quan
- Sự khan hiếm của thị
trường cung cấp vật tư
nguyên vật liệu, thiếu hụt,
mất lô hàng thiết bị, cạnh Rủi ro thương lượng, đúng yêu cầu chất lượng.
tranh quốc tế.
- Thay đổi/tái thương thảo
hợp đồng, chậm thanh
toán…
- Ảnh hưởng đến tiến độ.
- Phát sinh chi phí vận
hành.
- Giảm doanh thu cũng
như hiệu quả kinh tế.
- Khả năng giao hàng đúng thời gian, đủ khối
6
mại hợp đồng - Làm gián đoạn/dừng hoạt động của dự án.
- Mất cơ hội kinh doanh.
- Biến động cung - cầu
trên thị trường dầu khí,
biến động giá bán.
- Sự cạnh tranh gay gắt
trên thị trường dầu khí và
các sản phẩm dầu khí
quốc tế.
- Sự thiếu hụt nguồn mua
thiết bị, biến động giá
thiết bị, khách hàng, các
cơ chế chính sách năng
lượng…
- Thay đổi nguồn nhập khẩu, đối tác cung cấp
thiết bị.
- Thay đổi thị trường xuất khẩu sản phẩm.
- Thay đổi mục tiêu lợi nhuận.
- Rủi ro về khả năng hoàn thành các hợp đồng
thương mại.
- Phát sinh thêm thời gian
thực hiện dự án.
- Tăng chi phí vận hành và
kinh doanh thương mại.
- Ảnh hưởng đến doanh
thu, lợi nhuận.
Rủi ro thị
trường
7
- Thay đổi cơ chế định giá.
- Sự biến động của môi
trường kinh tế trong nước,
khu vực, toàn cầu (tăng
trưởng, suy thoái, đình
trệ).
- Các động thái của các
siêu cường ảnh hưởng đến
thị trường thế giới.
- Biến động nhu cầu tiêu thụ.
- Ảnh hưởng đến tiến độ.
- Tăng chi phí.
- Thay đổi chiến lược đầu
tư của công ty.
- Ảnh hưởng đến doanh
thu và lợi nhuận/hiệu quả
kinh tế dự án.
- Rủi ro về khả năng thanh toán, khả năng duy
trì/tồn tại của dự án, khả năng tiếp cận vốn vay.
- Đe dọa đến sự an toàn về tài sản của dự án.
- Khả năng hoàn thành các cam kết của các đối
tác và khách hàng.
8
Rủi ro kinh tế
- Nguy cơ tan rã, tái cơ cấu
các hệ thống kinh tế - tài
chính, chính trị.
- Giảm/mất cơ hội đầu tư.
DẦU KHÍ - SỐ 8/2019
41
KINH TẾ - QUẢN LÝ DẦU KHÍ
TT
Bối cảnh
Nhóm rủi ro
Rủi ro cụ thể
Tác động đến mục tiêu
- Sự biến động của tình hình kinh tế
chính trị, thay đổi chính sách tài chính
tiền tệ (sự sẵn sàng của nguồn vốn, chi
phí lãi vay), các thiên tai thảm họa, thời
gian…
- Sự thay đổi cơ cấu hàng hóa/tiêu thụ
năng lượng trong nền kinh tế, nhu cầu
chỉ số giá tiêu dùng, cung tiền, tình
hình kinh tế - chính trị trong nước và
quốc tế, các chính sách vĩ mô về thuế,
tài chính…
Ảnh hưởng tới chi phí
hoạt động, doanh thu và
lợi nhuận/hiệu quả kinh
tế dự án.
Trượt giá
Lạm phát
Ảnh hưởng tới chi phí
hoạt động, doanh thu và
lợi nhuận/hiệu quả kinh
tế dự án.
- Chênh lệch lạm phát, chênh lệch lãi
suất, thâm hụt tài khoản vãng lai, nợ
công, tỷ lệ trao đổi thương mại (giá
xuất/giá nhập), mức độ ổn định chính
trị và hiệu quả kinh tế.
Ảnh hưởng tới chi phí
hoạt động, doanh thu và
lợi nhuận/hiệu quả kinh
tế dự án.
Tỷ giá hối đoái
9
Rủi ro tài chính
- Mức cung cầu về tiền tệ/vốn trên thị
trường, lạm phát, cơ chế chính sách tiền
tệ của Chính phủ, rủi ro và kỳ hạn tín
dụng, sự ổn định kinh tế chính trị, các
thể chế, định chế tài chính trung gian,
tỷ giá hối đoái, tình hình cân đối ngân
sách và chính sách tài khóa của nhà
nước, tình hình tài chính quốc tế.
Thay đổi cơ cấu vốn, tăng
chi phí hoạt động, giảm
doanh thu và lợi
nhuận/hiệu quả kinh tế
dự án.
Rủi ro lãi suất tới khả năng thu
xếp, huy động nguồn vốn đầu tư
- Các phương án phân bổ cơ cấu vốn
đầu tư (vốn chủ sở hữu - vốn vay), khả
năng thu xếp vốn, mức lãi suất cho
vay/lợi tức kỳ vọng của cổ đông.
Ảnh hưởng tới chi phí
hoạt động, doanh thu và
lợi nhuận/hiệu quả kinh
tế dự án.
Lựa chọn cấu trúc vốn và khả
năng thu xếp vốn
- Các rủi ro gián đoạn hoặc ngừng
hoạt động của dự án.
- Ảnh hưởng đến tiến độ, tổn thất
về tài sản và con người của dự án.
- Dự án không thu hồi được chi
phí.
- Phát sinh chi phí
- Giảm doanh thu cũng
như lợi nhuận.
- Không đạt hiệu quả kinh
tế đầu tư.
- Chiến tranh, khủng bố, xung đột biên
giới, sắc tộc, xung đột vũ trang/nội
chiến, đình công, bạo loạn chính trị và
nổi dậy.
Rủi ro địa chính
trị, chính trị - xã
hội
10
- Thay đổi cơ chế chính sách, đặc biệt là
chính sách năng lượng.
- Các thay đổi trong luật kế toán, luật
thuế (tăng các loại thuế: thu nhập cá
nhân, thu nhập doanh nghiệp, chuyển
lợi nhuận về nước, xuất nhập khẩu…),
tiền thuê mỏ, các luật điều chỉnh như
luật Đấu thầu, luật Bảo vệ Môi trường,
luật Đầu tư, luật Thương mại liên quan
đến các hạng mục đầu tư (vấn đề thiết
- Rủi ro dự án không được triển
khai.
- Khả năng triển khai và duy trì
hoạt động ổn định của dự án, đáp
ứng các quy định pháp luật.
- Hạn chế sản lượng khai thác.
- Khả năng thu hồi chi phí.
- Thay đổi kế hoạch, tiến độ.
- Thay đổi kế hoạch/danh mục
đầu tư dự án.
- Tăng chi phí khai thác/sản xuất
hoặc chi phí liên quan đến thay
đổi trong các thông số kỹ thuật
của sản phẩm, kinh doanh nhằm
đáp ứng quy định.
Ảnh hưởng tới tiến độ, chi
phí đầu tư và vận hành,
doanh thu và lợi
nhuận/hiệu quả kinh tế
dự án ảnh hưởng đến
hiệu quả kinh tế.
Rủi ro pháp lý/Cơ
chế chính sách
và quy định
11 kế), hạng mục mua bán (thương mại).
- Các vấn đề về sở hữu công - tư, sở hữu
trong nước - nước ngoài; quốc hữu hóa;
đơn phương hủy bỏ hoặc thay đổi giấy
phép hoặc quyền của nhà thầu trong
hợp đồng; các vấn đề về cấp phép/từ
chối/hạn chế thăm dò, khai thác, xuất
khẩu hoặc nhập khẩu; kiểm soát giá;
hạn chế tỷ giá hối đoái hoặc mất giá
đồng tiền/phương thức chuyển lợi
nhuận về nước…
pháp luật
- Tình trạng khan hiếm nguồn nhân lực
có chất lượng cao làm việc trong ngành
dầu khí, số lượng và chất lượng nhân
lực theo yêu cầu.
- Người lao động không thực hiện đúng
quy định, trình tự, yêu cầu công việc
Rủi ro chảy máu chất xám, thiếu
nhân sự.
Rủi ro con người Nhân sự không đáp ứng theo yêu hành.
- Ảnh hưởng đến tiến độ.
- Phát sinh chi phí vận
12
cầu/mô tả công việc, hiệu suất,
hiệu quả thấp.
- Ảnh hưởng đến doanh
thu, lợi nhuận.
DẦU KHÍ - SỐ 8/2019
42
PETROVIETNAM
có tiềm năng dầu khí. Tùy vào mỗi giai đoạn, loại hình dự
án mà các rủi ro này có thể không cùng xuất hiện và mức
độ ảnh hưởng cũng khác nhau. Ví dụ, rủi ro về trữ lượng,
sản lượng giảm dần theo thời gian thực hiện dự án. Do
vậy, rủi ro cho từng dự án có tính động, luôn thay đổi, cần
phải cập nhật thường xuyên [2]. Ngoài ra, tác động của
rủi ro có tính lan tỏa, gồm tiến độ thực hiện dự án, chi phí,
các cam kết về chất lượng và khối lượng công việc, trách
nhiệm pháp lý, uy tín và danh tiếng, doanh thu, lợi nhuận
hay chính là cơ hội thành công, hiệu quả đầu tư của dự án.
Tài liệu tham khảo
1. IHRDC. Petroleum project economics and risk
analysis. 2015.
2. PVN-VPI. Xây dựng quy trình đánh giá rủi ro dự án
thăm dò khai thác của PVN. 2018.
3. Heriot Watt Institute of Petroleum Engineering.
Petroleum economics. 2005.
4. International Organization Standardization. Risk
management - Principles and guidelines. ISO 31000-2009.
4. Kết luận
5. John Berhaz. Business environment analysis and risk
management in oil and gas industry. 2015.
Dự án thăm dò khai thác có rất nhiều rủi ro về địa
chất, trữ lượng, sản lượng, thương mại, thị trường, kinh
tế, tài chính, môi trường đầu tư, cơ chế chính sách, thảm
họa thiên nhiên… Các rủi ro đã được nhận diện trên cơ sở
phân tích toàn bộ các giai đoạn của chuỗi giá trị thượng
nguồn và chi tiết các hoạt động/công việc cụ thể, các điều
kiện và nguồn lực cần thiết về công nghệ, con người, tài
chính của dự án. Việc nhận diện rủi ro còn được thực hiện
từ các góc độ khách quan - chủ quan, kỹ thuật - phi kỹ
thuật, theo quá trình chuẩn bị đầu tư - thực hiện - vận
hành khai thác dự án đầu tư, theo môi trường hoạt động
(nội tại dự án - môi trường quốc gia - môi trường quốc tế),
theo các yếu tố ảnh hưởng, theo đối tượng bị tác động...
giúp làm rõ đặc trưng của dự án, các xu thế vận động của
dự án để lập kế hoạch triển khai và lựa chọn các giải pháp
tối ưu nhằm đạt được mục tiêu của dự án.
6. Corporate Regulations on Enterprise Risk
Management. 2017.
7. FMIT. Quản trị rủi ro và Kiểm soát nội bộ theo chuẩn
COSO. 2018.
8. Phan Ngọc Trung, Nguyễn Thị Thanh Lê. Tổng quan
hoạt động thượng nguồn dầu khí từ cách tiếp cận phân tích
chuỗi giá trị. 2017.
9. Nguyễn Đức Huỳnh, Lê Thị Phượng. Nhận diện các
rủi ro của biến đổi khí hậu ảnh hưởng tới các hoạt động của
công nghiệp dầu khí. 2016.
10. Annual Report of ExxonMobil, Total, BP, Repsol.
RISK IDENTIFICATION IN PETROLEUM UPSTREAM PROJECTS
Phan Ngoc Trung1, Nguyen Thi Thanh Le2, Hoang Thi Phuong2, Nguyen Thi Thuy Dung3, Pham Kieu Quang2
Nguyen Thi Thu Phuong2, Phung Le Mai2, Tran Thi Minh Anh2 ,Nguyen Ngoc Tu4
1Vietnam Oil and Gas Group
2Vietnam Petroleum Institute
3Petrovietnam Exploration Production Corporation
4Independent Consultant
Email: lentt@vpi.pvn.vn
Summary
Being an inevitable attribute of investment activities, risk can have either positive or negative impacts. Risk identification is not
only an important step in the process of project assessment and decision making, but also needs to be regularly updated for investment
management, operational management and change management throughout the lifecycle of the projects.
The paper presents the importance of risk identification and how it is implemented for petroleum upstream projects. Based on the
actual operations of Petrovietnam and many international oil and gas companies, the authors identify risks to be faced by petroleum
upstream projects (geological conditions, reserves, production output, trade, market, economics, finance, investment environment,
policies and mechanism, etc.), which will be the basis for making implementation plans and selecting optimal solutions to achieve the
project objectives.
Key words: Risk, risk identification, investment, petroleum exploration and production.
DẦU KHÍ - SỐ 8/2019
43
7 trang
16/04/2022
1260
Bạn đang xem tài liệu "Dự án thăm dò khai thác dầu khí với vấn đề nhận diện rủi ro", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- du_an_tham_do_khai_thac_dau_khi_voi_van_de_nhan_dien_rui_ro.pdf
