Đặc điểm chất lượng nước suối Tà Vải và khả năng sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
VÀ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ
ĐẶC ĐIỂM CHẤT LƯỢNG NƯỚC SUỐI TÀ VẢI VÀ KHẢ NĂNG
SỬ DỤNG CHO MỤC ĐÍCH CẤP NƯỚC SINH HOẠT
(1)
(2)
Phong Phet Sisavengsouk
Nguyễn Mạnh Khải
Đặng Xuân Tường
Trần Công Việt
TÓM TẮT:
Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá đặc điểm chất lượng, lưu lượng nước suối Tà Vải - Hà
Giang với tiêu chí dùng trong sinh hoạt. Kết quả phân tích nước trong 2 mùa, mùa khô và mùa mưa của năm
2017 tại 9 điểm quan trắc cho thấy có 12/32 chỉ tiêu là vượt quá quy chuẩn cho phép QCVN08-MT:2015/
BTNMT và so với QCVN 01-1:2018/BYT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước sạch sử dụng cho
mục đích sinh hoạt và ăn uống. Nguyên nhân của sự ô nhiễm hữu cơ (COD, BOD) và TSS là do nhà vệ sinh,
phân gia súc, gia cầm và sản xuất nông nghiệp theo tập tục của người dân bản địa; ô nhiễm các kim loại nặng
như Fe, Mn là do khai thác quặng bất hợp pháp trên đầu nguồn. Ngoài ra, các chỉ tiêu về coliform, e.coli và
dầu mỡ trên suối cũng đáng lo ngại vì tiềm năng gây thiếu ôxy hòa tan trong nước của chúng. Chính vì vậy,
từ các kết quả quan trắc này, nghiên cứu đã đề xuất sử dụng công nghệ màng siêu lọc (UF) kết hợp với vật
liệu lọc đa năng (ODM-2F) để xử lý nước nước suối Tà Vải thành nước sinh hoạt đạt QCVN 01-1:2018/BYT.
Từ khóa: Suối Tà Vải, vật liyu ODM-2F, màng siêu lọc UF.
Nhận bài: 10/11/2020; Sửa chưa: 22/11/2020; Duuyt t ng: :/12/2020.
1. Đặt vấn đề
đoàn 877 và Trường quân sự thuộc Bộ Chỉ huy quân
sự tỉnh Hà Giang. Con suối này thường có lưu lượng
dòng chảy nhỏ, không ổn định, bị tác động rõ rệt bởi
các yếu tố lũ quét, mưa bão... Đặc biệt, chất lượng nước
luôn biến động giữa ngày mưa và ngày nắng. Nước đầu
nguồn có thành phần hóa học thay đổi theo mùa, đặc
biệt là hàm lượng tổng chất rắn lơ lửng và các chất hữu
cơ, nước thải sinh hoạt. Giáp ranh giữa xã Kim ạch
và xã Ngọc Đường có 1 đập chắn ngang dòng suối Tà
Vải là một đập thủy lợi nhỏ, với nhiệm vụ cung cấp
nước tưới tiêu và điều tiết nước theo mùa. Đập được
thiết kế và xây dựng vào năm 1996 [5,6].
eo tính toán, toàn bộ diện tích lưu vực suối Tà
Vải rộng khoảng 30 km2 và nằm trên khu vực có địa
hình xâm thực bóc mòn, phân cắt mạnh mẽ, độ cao từ
102 m đến 1.181 m (đỉnh núi Đá Đầu ở phía Đông).
Vây quanh lưu vực là các dãy núi cao: Phía Tây là núi
Mỏ Neo, cao 764 m; phía Bắc - núi Bản Tùy cao 315
m; phía Đông - dãy núi Khuổi Vếu cao 746 m, núi Đá
Đầu - 1.181 m; phía Nam - đỉnh Kim ạnh cao 612 m.
Lòng suối chính (cũng là đường đáy địa hình) chảy trên
độ cao trung bình 140 - 170 m [5,6]. Tổng chiều dài của
Hà Giang là tỉnh miền núi cực Bắc Việt Nam có vị
trí đặc biệt quan trọng. Trên địa bàn tỉnh Hà Giang có
các con sông lớn chảy qua như: Sông Lô, sông Chảy,
sông Gâm [5]. Đây là nguồn cung cấp nước chính cho
phần đông của tỉnh. Ngoài ra, tỉnh Hà Giang còn có hệ
thống nhiều các sông ngắn và dòng suối lớn nhỏ như
sông Nho Quế, Miện, Bạc, Chừng. Hiện nay, những
khe suối lớn nhỏ này là nguồn cung cấp nước phục vụ
cho sản xuất và đời sống của một bộ phận lớn dân cư
trong tỉnh, trong đó có hệ thống suối lớn nhất là hệ
thống suối Tà Vải gồm 3 mạng lưới suối chính phân bố
ở phía Nam, giữa và Bắc lưu vực là nơi cung cấp nước
cho hơn 10.000 hộ dân và một trung đoàn quân đội
đóng trên địa bàn [6].
Suối Tà Vải là một con suối chảy trong địa phận
tỉnh Hà Giang, bắt nguồn từ huyện Vị Xuyên, chảy
qua xã Kim ạch, chảy vào TP. Hà Giang, đi qua địa
phận xã Ngọc Đường và phường Ngọc Hà rồi đổ vào
sông Miện. Suối Tà Vải là nguồn cung cấp chính cho
sinh hoạt và hoạt động sản xuất nông nghiệp cho các
khu dân cư hai bên bờ suối, doanh trại quân đội Trung suối là 13,5 km.
1 Khoa Môi trường, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội
2Viyn Công nghy và Kỹ thuật môi trường, Liên hiyp các hội khoa học và kỹ thuật Viyt Nam
Chuyên đề IV, tháng 12 năm 2020 41
Hiện tại, suối Tà Vải đang chịu tác động lớn từ các
nguồn thải khác nhau như từ hoạt động sản xuất nông
nghiệp, chăn thả gia súc, gia cầm theo tập tục của người
dân bản địa [6]. Các hoạt động quản lý và bảo vệ môi
trường lưu vực đang rất được quan tâm. Với mục đích
sử dụng nước suối Tà Vải cấp cho sinh hoạt, cần phải
có nghiên cứu đánh giá chất lượng và có phương pháp
xử lý thích hợp.
c. Đánh giá chất lượng nước
- Mẫu được thu thập và bảo quản theo các quy
chuẩn... phân tích các chỉ tiêu theo QCVN 08-MT:2015/
BTNMT [2]; Quy chuẩn về chất lượng nước sinh hoạt
(quy chuẩn mới QCVN 01-1:2018/BYT) [1], chi tiết
trong bảng:
STT Tên chỉ tiêu Đơn vị đo Phương pháp Giới hạn
phân tích
phân tích
TCVN
phát hiện
2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
pH
-
2÷12
6492:2011
TCVN 6002-
1995
2.1. Mẫu nước mặt và các chỉ tiêu phân tích
- Chất lượng nước suối Tà Vải
Mn
Fe
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
0,01
0,03
3
TCVN 6177-
- ông số vi sinh vật: Coliform, E.Coli.
- ông số cảm quan và vô cơ: pH, TSS, …
- Nhóm thông số hữu cơ và dinh dưỡng: DO, BOD5,
1996
BOD5,
COD
NH4
SMEWW
5220C:2012
TCVN 6179-
1:1999
+
COD… Amoni (NH3 và NH4- tính theo N); Nitrat
+
0,03
0,02
5
-
(NO3 tính theo N), Nitrit (NO2 tính theo N);
-
- ông số vô cơ và kim loại nặng: Mn, Fe…
NO3
TCVN 6180-
1996
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Cl-
TCVN 6194-
1996
a. Phương pháp thu thập số liyu.
Coliform MPN/100ml TCVN 6187-
3
Phương pháp này dựa trên nguồn thông tin thu
thập được từ những tài liệu tham khảo có sẵn (báo cáo
tình hình kinh tế - xã hội, bài báo khoa học…) để xây
dựng cơ sở luận cứ nhằm chứng minh giả thuyết.
2:1996
Ecoli
MPN/100ml TCVN 6187-
2:1996
3
Số liệu được thu thập bằng cách quan sát, theo dõi,
- Phương pháp lấy mẫu: Lấy mẫu theo TCVN
6663-6:2016[7] - Chất lượng nước - lấy mẫu - phần 6:
đo đạc quan trắc, các thí nghiệm. Để thu thập số liệu,
các nhà nghiên cứu thường đặt ra các biến để quan sát (Hướng dẫn lấy mẫu sông và suối). Nước suối được lấy
và đo đạc (thu thập số liệu).
Để chọn đối tượng khảo sát trong thí nghiệm,
công việc đầu tiên là phải xác định theo QCVN 08-
2015/BTNMT và nghiên cứu muốn đo đạc để thu
thập kết quả.
theo TCVN 6663-6:2016[7] và được bảo quản sau đó
đưa về phòng thí nghiệm để phân tích theo các chỉ tiêu
được nêu ra.
- Vị trí lấy mẫu:
Mẫu nước mặt được lấy tại 9 điểm chia làm 2 mùa
mùa mưa (MM) và mùa khô (MK) được đánh thứ tự và
ký hiệu theo Bảng 1.
b. Xác định thông tin về dòng suối và khả năng
khai thác nước cấp cho sinh hoạt
Bảng 1. Địa điểm lấy mẫu và ký hiệu mẫu.
Lòng hồ chứa nước Tà Vải được xác định là vùng
lòng hồ có mực nước dâng trung bình từ cốt cao cửa
xả tràn (tại thân đập chính) lên dần về phía thượng
lưu của suối chính Tà Vải và các nhánh nhỏ. Hình ảnh
của lòng hồ chứa Tà vải được chụp bằng vệ tinh. Để
xác định kích thước và diện tích lòng hồ Tà Vải, nhóm
nghiên cứu phải dùng ảnh vệ tinh chất lượng tốt, có độ
phân giải cao, tỷ lệ lớn của Google Map [4]. Vậy, lòng
hồ được xác định chính xác với kích thước chủ yếu sau:
+ Đo khoảng cách tính theo đường chim bay từ đập
tới thượng lưu của hồ dài 650 m.
+ Đo khoảng cách tính theo dòng chảy của suối từ
đập tới thượng lưu của hồ dài 1.150 m.
TT Địa điểm
Ký hiệu Ký
hiệu
MM1; MK1
MM2; MK2
MM3; MK3
điểm
mẫu
1
2
3
Suối Tà Vải, điểm đầu nguồn, ĐLM1
Kim ạch, Vị Xuyên
Suối Tà Vải, điểm hợp lưu đầu ĐLM2
tiên phía trước đập
Nhánh rẽ đầu tiên chảy vào Suối ĐLM3
Tà Vải
4
5
Suối Tà Vải, giữa đập thủy lợi
Suối Tà Vải, tại bản Chang, xã ĐLM5
Kim ạch, huyện Vị Xuyên
ĐLM4
MM4; MK4
MM5; MK5
6
7
Suối Tà Vải, cửa xả tràn thân đập ĐLM6
Suối Tà Vải, nhánh suối phía Tây ĐLM7
Bắc dòng chính (nhánh thứ 2)
MM6; MK6
MM7; MK7
+ Đo chiều rộng lớn nhất của hồ chứa tại thân đập
là 50 m.
8
9
Suối Tà Vải, điểm hợp lưu thứ ĐLM8
MM8; MK8
MM9; MK9
hai trước thân đập
+ Đo chiều rộng hẹp nhất của hồ chứa là 10 m.
Tại mương thủy lợi sau thân đập ĐLM9
42 Chuyên đề IV, tháng 12 năm 2020
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
VÀ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ
9 điểm lấy mẫu trên, đều có địa điểm là những điểm
có sự thay đổi về lưu lượng, dòng ra, dòng vào của suối,
điểm đại diện của hồ chứa Tà Vải.
Mẫu nước được phân tích tại phòng phân tích môi
trường (VILAS 995 - VIMCERTS 112) - Viện kỹ thuật
và công nghệ môi trường, kết quả được đối chứng tại
Viện Hóa học Việt Nam.
- Xác định lượng nước tham gia dòng mặt (bổ cập
cho suối) mùa mưa:
Lượng mưa trung bình của 8 tháng mùa mưa (từ
tháng 4 đến tháng 11) của năm liên tục là: 246,7 mm
[2].
Sau khi tham khảo các công trình nghiên cứu ở các
vùng tương tự ở nước ta, ước tính khoảng 20 - 30%
lượng nước mùa mưa (≈ 54 mm) có thể tham gia bổ cập
cho mạng lưới suối trong lưu vực (30 km2) là:
3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận
3.1. Tính toán phù hợp của lưu lượng nước suối
Tà Vải có khả năng sử dụng cho cấp nước sinh hoạt.
- Diện tích lòng hồ Tà Vải bằng tổng diện tích lòng
hồ chính (dòng chính suối Tà Vải) cộng với diện tích
lòng hồ phụ (nằm ở phía Nam của thân đập chính),
cộng với diện tích lòng tất cả các nhánh suối nhỏ khác
có trong lưu vực:
Vbc mưa = 0,054 m x 30 x 106 m2 = 1.620.000 m3
(Vbcmưa: lượng nước bổ cập mùa mưa)
3.2. Kết quả nghiên cứu phân tích mẫu nước hồ
Tà Vải:
Kết quả phân tích 9 mẫu mùa khô và Mùa mưa của
nước suối Tà Vải được lấy tại lưu vực suối Tà Vải, các
thông số chất lượng nước mặt thực hiện theo hướng
dẫn của các tiêu chuẩn quốc gia hoặc tiêu chuẩn phân
tích tương ứng của các tổ chức quốc tế gồm có 13 thông
số pH (b); BOD5 (b); COD (b); DO (a,b); Tổng chất
S (Tà Vải) ≈ S (lòng hồ chính) + S (lòng hồ phụ) + S (∑ diện tích các nhánh nhỏ)
Coi S (∑ diện tích các nhánh nhỏ) là không đáng kể (= 0), ta có:
S (Tà Vải) ≈ 0,03482 km2 + 0,001338 km2
S (Tà Vải) ≈ 0,036158 km2
-
rắn lơ lửng (a,b); Nitrat (NO3 tính theo N) (b); Nitrit
- Xác định lượng nước tham gia dòng mặt (bổ cập
-
(NO2 tính theo N) (b); Độ cứng tổng (CaCO3) (a,b);
cho suối) mùa khô:
Mn (a,b); Fe (a,b); Tổng dầu, mỡ (c); Coliforms (b); E.
Coli (b), mẫu nước khi lấy được mang về phân tích tại
phòng phân tích môi trường phòng thí nghiệm (Vilas
995 - Vimcerts 112) - Viện kỹ thuật và công nghệ môi
trường, kết quả được đối chứng tại Viện Hóa học Việt
Nam. Các thông số hầu hết đạt yêu cầu theo QCVN
08-MT:2015/BTNMT do Tổ soạn thảo quy chuẩn kỹ
thuật quốc gia về chất lượng nước mặt, cột A đảm bảo
cho cấp nước sinh hoạt. Tuy nhiên, một số mẫu có dấu
hiệu chưa đạt chất lượng cho cấp nước sinh hoạt như:
Lượng mưa trung bình của 4 tháng mùa khô (từ
tháng 12 đến tháng 3 năm sau) của 7 năm liên tục là:
40,9 mm [2].
Sau khi tham khảo các công trình nghiên cứu ở các
vùng tương tự ở nước ta, ước tính khoảng 20 - 30%
lượng nước mùa khô (≈ 10 mm) có thể tham gia bổ cập
cho mạng lưới suối trong lưu vực (30 km2) là:
Vbckhô = 0,01 m x 30 x 106 m2 = 300.000 m3
(Vbckhô: lượngnước bổ cập mùa khô)
Bảng 2: Kết quả phân tích mẫu mùa khô, tại phong thí nghiệm ngày 21/3/2017
TT Tông số
Đơn vị
Kết quả
QCVN
08
(Cột
A1)
NM1
NM2
NM3 NM4 NM5 NM6 NM7 NM8
NM9
1
2
3
4
5
pH(b)
BOD5
COD(b)
DO(a,b)
-
6,88
9,0
15
7,0
96
6,77
16
26
8,0
109
7,3
15
24
8,0
101
6,8
13
21
8,0
111
6,8
11
24
7,0
84
6,82
9,0
16
8,0
87
6,9
9,0
19
7,0
91
7,1
15
27
7,0
94
6,8
15
28
8,0
106
6 - 8,5
4,0
10
≥ 6
20
(b)
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
Tổng chất
rắn lơ
lửng(a,b)
-
6
7
Nitrat (NO3
tính theo
N)(b)
Nitrit (NO2
tính theo
N)(b)
mg/l
mg/l
5,2
3,6
4,9
3,4
5
4,6
4,83
3,9
3,5
2,0
-
0,07
0,051
0,06
0,05
0,06 0,047 0,064 0,056
0,07
0,05
Chuyên đề IV, tháng 12 năm 2020 43
TT Tông số
Đơn vị
Kết quả
QCVN
08
(Cột
A1)
NM1
NM2
NM3 NM4 NM5 NM6 NM7 NM8
NM9
8
9
Độ cứng
tổng
mg/l
341
246
308
310
325
312
308
305
98
-
(CaCO3) (a,b)
Mn(a,b)
10 Fe(a,b)
mg/l
mg/l
mg/l
0,27
0,56
0,23
0,32
0,64
0,72
0,21
0,36
0,52
0,31
0,53
0,40
0,34 0,26
0,54 0,57
0,23 0,27
0,31
0,64
0,33
0,27
0,49
0,22
0,13
0,48
0,67
0,1
0,5
0,3
11 Tổng dầu,
mỡ(c)
12 Coliforms(b)
13 E. coli(b)
MPN/100
MPN/100
230
7
4300
230
2400
4
460
9
230 2100 2400
4300
230
930
11
2500
20
7
7
4
Bảng 3: Kết quả phân tích mẫu mùa mưa, tại phong thí nghiệm ngày 15/7/2017
TT Tông số
Đơn vị
Kết qủa
NM10 NM11 NM12 NM13 NM14 NM15 NM16 NM17 NM18
QCVN
08 (Cột
A1)
1
2
3
4
5
pH(b)
-
6,95
14
27
8,0
106
7,3
18
37
8,0
120
7,6
26
46
8,0
125
6,85
19
34
8,0
99
6,82
11
21
8,0
112
6,92
15
25
8,0
102
6,79
10
21
7,0
96
7,01
13
17
7,0
104
6,94
13
28
6,0
110
6 - 8,5
4
10
≥ 6
20
(b)
BOD5
COD(b)
DO(a,b)
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
Tổng chất
rắn lơ
lửng(a,b)
-
6
7
8
9
Nitrat (NO3
tính theo
N)(b)
Nitrit (NO2
tính theo
N)(b)
mg/l
mg/l
mg/l
4,4
0,036
275
2,5
0,071
284
3,1
0,04
296
3,7
4,02
4,93
3,67
3,19
2,45
0,059
307
2
0,05
-
-
0,069 0,053 0,047 0,071 0,066
Độ cứng
tổng
301
284
317
306
286
(CaCO3)(a,b)
Mn(a,b)
mg/l
mg/l
mg/l
0,22
0,53
0,65
0,12
0,41
0,6
0,37
0,63
0,62
0,3
0,41
0,27
0,36
0,63
0,51
0,41
0,74
0,24
0,32
0,58
0,37
0,41
0,69
0,22
0,42
0,66
0,22
0,1
0,5
0,3
10 Fe(a,b)
11 Tổng dầu,
mỡ(c)
12 Coliforms(b)
13 E. coli(b)
MPN/100
MPN/100
930
4
930
43
9300
7
430
4
2300
43
2400
23
970
23
4300
17
4300
17
2500
20
Nhận xét kết quả phân tích cho thấy:
- Fe (a,b) vượt từ không đáng kể đến 1,38 lần (Trung
bình Fe = 0,53mg/l)
(b)
- BOD5 vượt từ 2 đến 6 lần (Trung bình BOD5 =
12mg/l)
- COD(b) vượt từ 2 đến 4 lần (Trung bình COD =
22mg/l)
- Coliforms(b) phát hiện ở mẫu số NM12, NM17,
NM18 mùa mưa vượt từ 1 đến 3 lần. (NM12 =
4300MPN/100ml; NM17 = 2400MPN/100ml; Nm18 =
2100MPN/100ml)
- Tổng chất rắn lơ lửng: vượt từ 4 đến 6 lần (Trung
- E.Coli(b) phát hiện ở mẫu số NM2, NM8 mùa
khô và NM14, NM15, NM16 mùa mưa vượt từ
1đến 11 lần (NM2 = 230 MPN/100ml, NM8= 230
MPN/100ml,NM14 = 43MPN/100ml, NM15 =
43MPN/100ml, NM16 = 23MPN/100ml).
bình TSS = 97mg/l)
-
- Nitrat (NO3 tính theo N)(b), vượt đến 1,5 lần
(Trung bình Nitrat = 0,06mg/l)
- Chỉ tiêu Mn (a,b): vượt từ 1 đến 4 lần (Trung bình
Mn = 0,33mg/l)
44 Chuyên đề IV, tháng 12 năm 2020
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
VÀ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ
Biểu đồ so sánh một số chỉ tiêu không đạt:
Mùa Khô:
Mùa Mưa:
Qua kết quả phân tích cho thấy, chất lượng nước suối lọc sạch các tạp chất có kích thước nhỏ hơn cả vi khuẩn,
Tà Vải có một số điểm ô nhiễm nhẹ, chủ yếu là ô nhiễm loại bỏ dầu, mỡ, hydroxit kim loại, chất keo, nhũ tương,
hữu cơ do hoạt động sinh hoạt của người dân bản địa chất rắn lơ lửng, và hầu hết các phân tử lớn từ nước và các
xung quang hai bên bờ suối và một số yếu tố tự nhiên. Để dung dịch khác như (phấn hoa, tảo, kí sinh trùng, virut,
có thể cải thiện được chất lượng nước, đáp ứng được yêu và vi trùng gây bệnh…) và đặc biệt là có thể triệt tiêu được
cầu cho cấp nước sinh hoạt. Nhóm nghiên cứu đề xuất và vi khuẩn tới 99,9% dường như không còn vi khuẩn. Các
xây dựng mô hình dây chuyền xử lý nước suối Tà Vải-Hà phân tử có kích thước lớn hơn như các loại tạp chất, virus,
Giang.
vi khuẩn sẽ bị giữ lại và thải xả ra ngoài. Qua tất cả các
bước lọc khắt khe nhất từ các lõi lọc, cấp lọc và màng siêu
lọc UF đã cho ra một nguồn nước siêu tinh khiết đảm bảo
sức khỏe tối ưu cho mọi người sử dụng.
Qua quá trình thử nghiệm theo mô hình trên kết hợp
sử dụng vật liệu hấp phụ (ODM-2F) với màng lọc UF đạt
kết quả tốt hơn.
Vật liệu hạt lọc đa năng ODM 2F là sản phẩm thiên
nhiên có thành phần chính là diatomit, zeolit, bentonit
được hoạt hóa ở nhiệt độ cao. Hạt lọc ODM-2F có cấu
tạo đồng nhất từ trong ra ngoài và có tỷ trọng nhẹ (khác
với các loại vật liệu khác có tỷ trọng khá nặng với cấu tạo
kiểu dùng hạt nhân trơ bọc chất tác dụng bên ngoài). Nhờ
có đặc tính là chất hấp phụ, hấp thụ nên ODM 2F giữ vai
trò xúc tác khi khử sắt (Fe < 35 mg/l khử arsen và khử Flo
3.3. Đề xuất công nghệ xử lý nước suối Tà Vải thành
nước cấp cho sinh hoạt
eo kết quả phân tích trên thì nước suối Tà Vải
không thể dùng cho sinh hoạt, chưa đạt yêu cầu QCVN
01-1:2018/BYT và QCVN 08-MT:2015/BTNMT[1,2]. Vì
vậy, để sử dụng cho mục đích sinh hoạt, nước suối Tà Vải
cần được xử lý. Một dây chuyền công nghệ xử lý được
trình bày trong Hình 1.
Tính năng của màng siêu lọc UF (Ultra Filter) được
trình bày trong hình 3. Màng lọc UF( Ultra Filtration) hay
còn gọi là màng siêu lọc sợi rỗng thẩm thấu, mỗi sợi màng
có dạng hình ống, màu trắng, khi lọc cho phép nước đi từ
ngoài vào trong lòng ống nhờ áp lực dòng chảy của nước,
khi ta bịt một đầu ống lại hoặc uốn ống theo hình chữ (U).
Dưới áp lực dòng chảy của nước sẽ thấm qua các mao dẫn
có kích thước khoảng từ 0,1~0,001micromet(µm). Với
kích thước từ 0,1~0,001micron (µm) màng lọc UF có thể
▲Hình 1. Sơ đồ dâu chuuền công nghy xử lý nước Tà Vải cho
cấp nước sinh hoạt
▲Hình 2. Khả năng giư lại tạp chất (huuền phù, vi khuẩn và
virus) của UF [8].
Chuyên đề IV, tháng 12 năm 2020 45
(vì tác dụng như hạt xúc tác Alumina). Ngoài ra, hạt lọc Vải cho cấp nước sinh hoạt, nhóm nghiên cứu đề xuất dây
ODM - 2F còn có thể thay thế đồng thời cả cát thạch anh, chuyền gồm các modul vật liệu lọc đa năng kết hợp với
hạt xúc tác và than hoạt tính trong quy trình công nghệ xử màng siêu lọc UF đã được đề xuât nhằm xử lý nước suối
Tà Vải đạt các chỉ tiêu theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT
và QCVN 02/2009/BYT nước cấp cho sinh hoạt của người
dân khu vực TP. Hà Giang và Trung đoàn 877.
lý nước và nước thải. Sản phẩm được chứng nhận an toàn
cho sử dụng trong cấp nước sinh hoạt và ăn uống.
Sau 3 lần thử nghiệm với các mô hình ODM-2F,
Mô hình màng lọc UF, mô hình ODM-2F kết hợp UF,
với công suất 200 lít/ngày, tại Viện Kỹ thuật Môi trường
Vietsing. Nhóm tác giả thấy rằng, hiệu suất sử dụng mô
hình ODM-2F kết hợp UF đạt kết quả tốt nhất, chất lượng
nước được cải thiện đáng kể, màng lọc được bảo vệ, có
thời gian sử dụng được lâu dài hơn.
Lời cảm ơn: Xin cám ơn Đại học Quốc gia Hà Nội,
Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đã tạo mọi điều kiện
trong quá trình học tập và nghiên cứu khoa học tại trường,
cám ơn Ban chủ nhiệm đề tài Tây Bắc “Nghiên cứu ứng
dụng công nghệ màng lọc kết hợp với vật liệu lọc đa năng
để xử lý nước suối vùng biên giới Tây Bắc cấp nước cho
sinh hoạt”, mã số: KHCN-TB.15C/13-18, thuộc Chương
trình Khoa học và Công nghệ trọng điểm cấp Nhà nước
giai đoạn 2013 - 2018” đã nhận em là người tham gia cùng
4. Kết luận
Nước suối Tà Vải có dấu hiệu ô nhiễm nhẹ, một số chỉ
tiêu (BOD5, COD, tổng chất rắn lơ lửng, Nitrat (NO3-tính đề tài và một lần nữa xin cám ơn thầy PGS. TS Nguyễn
theo N), Mn, Coliforms và E.Coli(b) được phát hiện ở cả Mạnh Khải, TS. Trần Công Việt là người hướng dẫn
mẫu mùa khô và mùa mưa. Để xử lý được nước suối Tà nghiên cứu khoa học■
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Y Tế, QCVN 01-1:2018/BYT Quu chuẩn kỹ thuật quốc
5. Sở Tài nguuên và Môi trường tỉnh Hà Giang, Báo cáo hiyn
gia về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt
trạng môi trường tổng thể tỉnh Hà Giang giai đoạn 2011 -
và ăn uống, 2018.
2015, 2015.
2. Bộ Tài Nguuên và Môi trường, QCVN 08-MT:2015/BTNMT
6. UBND Xã Ngọc Đường, Báo cáo tình hình kinh tế xã hội của
Quu chuẩn quốc gia về chất lượng nước mặt, 2015
xã Ngọc Đường, p. Ngọc Hà, Tp. Hà Giang, 2016.
3. Cục thống kê tỉnh Hà Giang, Niên giám thống kê tỉnh Hà
7.TCVN 6663 - 6:2016, “Hướng dẫn lấu mẫu nước sông nước
Giang 2017, 2017.
suối”, 2016;
4. Đặng Xuân ường, Hoàng Quý Nhân và các cộng sự “Tạp
8. So sánh “Ưu nhược điểm của màng lọc UF, NANO, RO”
Chí khoa học và công nghy Đại học ái Nguuên” Tập 171 số
loc-uf-nano-ro-195.html
11 năm 2017, Trang 207 - 211, 2017.
QUALITY CHARACTERISTICS OF SUOI TA VAI WATER QUALITY
AND CAPACITY USE FOR DOMESTIC WATER SUPPLY
Phong Phet Sisavengsouk, Nguyen Manh Khai
Facultu of Environmental Sciences, VNU Universitu of Science
Dang Xuan Tuong, Tran Cong Viet
Institus for Environmental Technologu and Engineering, Vietnam Union for Science and Technologu
ABSTRACT
is study was conducted to assess the characteristics and quality of Ta Vai-Ha Giang spring water flow
with criteria for domestic use. Results of water analysis in the two seasons, the dry season and the rainy season
of 2017 at 09 monitoring points show that there are 12/32 targets exceeding the permitted standard QCVN
08-MT: 2015 / BTNMT and compared to QCVN 01-1:2018/BYT on drinking and eating water. e cause
of organic pollution (COD, BOD) and TSS is due to the custom of indigenous peoples' toilets, cattle and
poultry, and agricultural production; pollution of heavy metals like Fe and Mn is due to illegal mining on the
watershed. In addition, the criteria for - coliform, e.coli and grease on the stream are also worrisome because
of the potential to cause dissolved oxygen in their water.erefore, from these monitoring results, the study
has proposed to use ultrafiltration membrane technology (UF) in combination with versatile filter materials
(ODM-2F) to treat Ta Vai spring water to become water activities reached QCVN 01-1: 2018/BYT.
Key words: Suoi Ta Vai, ODM-2F material, UF ultrafiltration membrane.
46 Chuyên đề IV, tháng 12 năm 2020
6 trang
21/04/2022
640
Bạn đang xem tài liệu "Đặc điểm chất lượng nước suối Tà Vải và khả năng sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- dac_diem_chat_luong_nuoc_suoi_ta_vai_va_kha_nang_su_dung_cho.pdf
