Chuyên đề Kỹ năng làm việc nhóm - Trương Minh Đức
BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƢ
CỤC PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP
Chuyên đề
KỸ NĂNG LÀM VIỆC NHÓM
(Tài liệu dành cho đào tạo, bồi dƣỡng nguồn nhân lực
cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa)
Biên soạn: TS. Trương Minh Đức
HÀ NỘI - 2012
MỤC LỤC
1.1.1. Khái niệm nhóm và nhóm làm việc.................................................................... 4
1.1.2. Phân loại nhóm. .................................................................................................. 6
Đặc điểm tâm lý của nhóm............................................................................... 8
1.3.1. Sự lan truyền tâm lý............................................................................................ 8
1.3.2. Tâm trạng nhóm.................................................................................................. 9
1.3.3. Dư luận nhóm. .................................................................................................... 9
1.3.4. Hiện tượng a dua theo số đông........................................................................... 9
1.3.5. Mối quan hệ giữa các thành viên trong nhóm. ................................................... 9
1.3.6. Sự tương hợp nhóm. ........................................................................................... 9
1.5.1. Giai đoạn hình thành nhóm. ............................................................................. 11
1.5.2. Giai đoạn xung đột. .......................................................................................... 12
1.5.3. Giai đoạn bình thường hóa. .............................................................................. 12
1.5.4. Giai đoạn hoạt động trôi chảy........................................................................... 12
1.5.5. Giai đoạn kết thúc............................................................................................. 12
CHƢƠNG 2- THÀNH LẬP NHÓM........................................................................... 18
2.1. Cơ sở thành lập nhóm. ................................................................................... 18
Lợi ích của làm việc nhóm. ............................................................................ 12
2.1.1. Xác định lý do thành lập nhóm......................................................................... 18
2.1.2. Xác định các kỳ vọng ở nhóm. ......................................................................... 19
2.1.3. Kiểm tra điều kiện thành lập nhóm .................................................................. 19
Các bƣớc thành lập nhóm.............................................................................. 20
2.2.2. Xác định phạm vi hoạt động của nhóm. ........................................................... 20
2.2.4. Xác định quy mô phù hợp với nhóm. ............................................................... 23
CHƢƠNG 3- LÃNH ĐẠO NHÓM. ............................................................................ 30
3.3.1. Tiếp cận theo hành vi........................................................................................ 33
3.3.2. Tiếp cận theo năng lực...................................................................................... 34
3.3.3. Tiếp cận theo tình huống. ................................................................................. 34
3.4.2. Lựa chọn phong cách lãnh đạo đối với tập thể................................................. 38
TRONG NHÓM................................................................................................................ 47
Khái niệm về phát triển nhóm....................................................................... 47
4.3.1. Xác định các vấn đề cốt lõi của nhóm.............................................................. 48
4.3.2. Nhiệm vụ của người lãnh dạo nhóm................................................................. 48
4.3.3. Đào tạo và phát triển các thành viên trong nhóm............................................. 49
4.4.1. Tạo môi trường làm việc thân thiện. ................................................................ 51
4.4.2. Huy động nguồn nhân lực................................................................................ 51
Kỹ năng giao tiếp hiệu quả .............................................................................. 57
5.1.1. Kỹ năng lắng nghe........................................................................................... 57
5.1.2. Kỹ năng nói và kỹ năng truyền đạt thông tin. ................................................. 59
Giải quyết các xung đột cá nhân. .................................................................. 62
6.1.1. Vai trò của họp nhóm. ...................................................................................... 69
6.1.2. Chuẩn bị cuộc họp. ........................................................................................... 70
6.1.3. Điều hành cuộc họp. ........................................................................................ 71
6.2.1. Xác định nguyên nhân sâu xa của xung đột ..................................................... 72
6.2.2. Các phương pháp giải xung đột....................................................................... 73
6.3.1. Lợi ích của việc phân công nhiệm vụ............................................................... 75
6.3.2. Phân công nhiệm vụ hiệu quả........................................................................... 77
6.4.1. Khái niệm......................................................................................................... 79
6.4.2. Quy trình hướng dẫn......................................................................................... 81
1
3
CHƢƠNG 1: BẢN CHẤT VÀ CÁC ĐẶC TRƢNG CỦA NHÓM
Mục đích chương 1.
Sau khi hoàn thành chương 1 người học nắm được:
- Khái niệm về nhóm và bản chất của nhóm làm việc. Các cách phân loại nhóm
- Phân tích được ý nghĩa, vai trò của các cá nhân đối với hoạt động nhóm
- Đặc điểm tâm lý của một nhóm làm việc
- Các đặc trưng cơ bản của một nhóm làm việc hiệu quả.
- Hiểu rõ được lợi ích của làm việc theo nhóm.
1.1.Khái niệm nhóm và phân loại nhóm.
1.1.1. Khái niệm nhóm và nhóm làm việc.
Nhóm được hiểu là một tập hợp từ hai người trở lên có mối liên hệ với nhau, có
cùng chung một mục đích, cùng sở thích thực hiện một số công việc nào đó thì được
gọi là nhóm. Nhóm tồn tại khi các thành viên trong nhóm tự nguyện tham gia vàò
nhóm và được đối xử bình đẳng như nhau. Giữa họ đều có nhu cầu được trao đổi, liên
hệ với nhau và cùng theo đuổi một mục đích chung. Trong nhóm, mỗi thành viên đều
đảm nhiệm lấy một vị trí, vai trò với một tinh thần tự nguyện.
Ví dụ về nhóm du lich: Các thành viên trong nhóm đều có chung một mục đích
du lịch để được thưởng thức phong cảnh một vùng miền nào đó hoặc tìm hiểu về văn
hóa, lịch sử con người mà mình sẽ tới. Trong nhóm sẽ có sự phân công nhiệm vụ cụ
thể cho mỗi thành viên đảm nhiệm để phục vụ cho cuộc du lịch đó, và mọi người đều
tự nguyện đảm nhiệm vai trò của mình.
Nhóm thành lập có thể tồn tài lâu dài hoặc ngắn hạn phụ thuộc vào mục đích của
nhóm. Khi mục tiêu của nhóm được thực hiện xong thì nhóm có thể tự giải tán, hoặc
chuyển sang một mục tiêu, nhiệm vụ mới.
Nhóm làm việc.
Nhóm làm việc là chủ đề chính sẽ được bàn nhiều trong cuốn sách này. Khái
niệm về nhóm làm việc theo các tác giả của trường Harvard Business School cho rằng:
“. Một nhóm người với kỹ năng bổ sung cùng hoạt động để đạt một mục đích chung.
Một nhóm người cam kết vì một mục đích chung, có mục tiêu hoạt động chung và
phương thức tiếp cận mà họ cùng nhau chịu trách nhiệm”.
4
Chức năng, nhiệm vụ các thành viên trong nhóm được J. Richard Hackman cho
rằng : “Nhiệm vụ và ranh giới của nhóm được xác định rõ ràng, quyền hạn được phân
chia cụ thể để quản lý các quy trình làm việc, và cần phải có một sự ổn định về các
thành viên của nhóm trong một khoảng thời gian nhất định".
Xét về mặt hình thức, nhóm làm việc cũng không khác nhiều với nhóm thông
thường nhưng xét về bản chất thì nhóm làm việc có một số khác biệt như sau:
- Thứ nhất, nhóm làm việc được hình thành trong một tổ chức, do vậy nó phải
chịu sự chi phối về mục tiêu, nhiệm vụ chung của tổ chức đó. Bất kỳ một sự khác biệt
hoặc đối nghịch với mục tiêu và nhiệm vụ của tổ chức thì nhóm làm việc đó không thể
tồn tại hoặc rất khó tồn tại trong tổ chức đó.
- Thứ hai, nhóm làm việc chủ yếu quan tâm đến tính hiệu quả hoạt động chung
của cả nhóm. Bởi vì nhóm được hình thành với mục tiêulà tạo nên sự hiệu quả cao
nhất thông qua sự phối hợp hoạt động chặt chẽ của các thành viên trong nhóm, và khai
thác tối đa tiềm năng của họ để đạt được mục tiêu chung cao nhất.
- Thứ ba, các thành viên trong nhóm ngoài những hiểu biết sâu sắc lĩnh vực mình
phụ trách họ còn có khả năng hỗ trợ, giúp đỡ các thành viên khác trong nhóm khi cần
thiết. Điều này đỏi hỏi các thành viên trong nhóm phải có khả năng hiểu biết công việc
của nhau và phải chia sẻ thông tin cho nhau vì mục đích chung của cả nhóm.
- Thứ tư, nhóm chỉ hình thành khi các thành viên trong nhóm được đối xử thật sự
bình đẳng với nhau. Họ thấy sự cần thiết phải liên hệ, phối hợp và chia sẻ thông tin với
nhau để thực hiện công việc được tốt hơn.
Tổ làm việc
Ngoài ra, chúng ta cũng cần phân biệt khái niệm giữa nhóm làm việc với tổ
làm việc. Tổ làm việc được hình thành trong một tổ chức có thể do nhu cầu của tổ
chức đòi hỏi hoặc có thể do người đứng đầu tổ chức thấy sự cần thiết cần phải thành
lập mà đưa ra quyết định thành lập. Các thành viên trong tổ làm việc không nhất thiết
phải tự nguyện mà nhiều khi do quyết định điều động của tổ chức yêu cầu. Do không
mang tính chất tự nguyện mà bắt buộc, các thành viên có thể cảm nhận thấy không
nhất thiết, hoặc không thấy có nhu cầu cần phải hợp tác, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm
với nhau trong quá trình làm việc. Công việc của mỗi thành viên đã được quy định rõ
về chức năng và nhiệm vụ. Họ thực hiện nhiệm vụ của mình dưới sự chỉ đạo của người
quản lý. Trong tổ làm việc chỉ có sự hợp tác giữa người quản lý với nhân viên (nhiều
khi sự hợp tác này mang tính chất mệnh lệnh hành chính bắt buộc, giữa cấp trên- cấp
dưới mà không mang tính chất tự nguyện). Giữa các nhân viên với nhau ít có tính hợp
tác.
5
Ví dụ: trong các bộ phận phòng ban có hình thành nhiều tổ khác nhau để giải
quyết các mảng công việc của phòng. Trong phòng vật tư có thể có tổ khai thác vật tư,
tổ bảo quản và lưu giữ vật tư, tổ vận chuyển vật tư, tổ làm kế hoạch vật tư,….
Hoạt động theo tổ làm việc có một số ưu điểm nhất định:
Thứ nhất, thông thường trong một tổ có đủ một số kỹ năng cần thiết nhất định để
thực hiện một số mục tiêu do tổ chức đề ra cho tổ.
Thứ hai, nhiệm vụ công việc đề ra cho tổ thực hiện là hợp lý
Thứ ba, người đứng đầu tổ nắm vững được mọi yêu cầu cần thiết để đạt được các
mục tiêu của tổ.
Thứ tư, các quyết định của tổ được thông qua nhanh chóng và được truyền đạt
đến mọi thành viên của tổ kịp thời.
Trong thực tế, hiếm khi có sự phân định rõ ràng về nhóm làm việc và tổ làm việc
mà có sự đan xen giữa hai loại hình này. Tùy theo đặc điểm công việc, vào tình hình tổ
chức mà người ta có thể sử dụng mô hình nhóm làm việc hoặc tổ làm việc hoặc kết
hợp cả hai sao cho hoạt động hiệu quả nhất.
1.1.2. Phân loại nhóm.
Phụ thuộc vào đặc điểm của các thành viên, các mục tiêu mà nhóm theo đuổi và
yêu cầu của tổ chức mà nhóm được thành lập sẽ có những tính chất khác nhau.
Nhìn chung nhóm có thể được phân ra hai loại chính:
* Các nhóm chính thức
Các nhóm chính thức là những nhóm có tổ chức. Chúng thường cố định, thực
hiện các công việc có tính ổn định và có sự phân công rõ ràng. Những người trong
nhóm thường có cùng chung nghề nghiệp chuyên môn và cùng giải quyết các vấn đề
đã được xác định. Các nhóm chính thức có ở mọi cấp độ và được tổ chức ổn định lâu
dài theo chuyên môn nhằm giải quyết các vấn đề chuyên biệt.
* Các nhóm không chính thức.
Đó là những nhóm người tự nguyện tổ chức lại với nhau để giải quyết các vụ
việc có đặc biệt có tính chất tạm thời. Ví dụ: các nhóm thực hiện dự án theo thời vụ,
nhóm bàn thảo về chiến lược công ty,….
Nhóm không chính thức tồn tại trong thời gian ngắn và thường không ổn định,
nhân sự có thể thay đổi thường xuyên tùy thuộc vào yêu cầu công việc
Ngoài cách phân loại trên, nhóm còn có các cách phân loại khác, dưới đây có
thể kể ra một số cách phân loại nhóm điển hình:
* Nhóm chức năng: đó là một nhóm người được thành lập để thực hiện một
chức năng nhiệm vụ nào đó của tổ chức giao phó. Hoạt động của nhóm chức năng chỉ
chịu sự quản lý trực tiếp của một người quản lý chức năng đó mà thôi.
6
* Nhóm chức năng chéo: Nhóm được thành lập từ những thành viên đang hoạt
động trong các chức năng khác nhau của tổ chức. Những thành viên trong nhóm chỉ sử
dụng một phần thời gian của họ hoạt động phục vụ cho nhóm, còn thời gian còn lại họ
vần hoạt động phục vụ cho những công việc thuộc nhóm của họ trước kia.
* Nhóm con hổ (Tiger): Nhóm được thành lập từ những thành viên đang hoạt
động trong các chức năng khác nhau của tổ chức nhưng toàn bộ thời gian của họ được
dành cho hoạt động nhóm. Mục tiêu hoạt động của nhóm là phải đưa ra giải quyết một
vấn đề nào đó của tổ chức bằng mọi giá. .
* Nhóm chuyên nhiệm: Là một nhóm được tổ chức tạm thời với những thành
viên được tập hợp lại để giải quyết một vấn đề cụ thể hoặc khám phá những cơ hội
mới.
* Ủy ban: Là một nhóm đương nhiệm có trách nhiệm xây dựng và điều hành
những tư tưởng, chính sách nhất định hoặc thiết lập các thông lệ.
* Nhóm làm việc tự quản: Nhóm làm việc tự quản là một nhóm nhỏ bao gồm
các nhân viên được trao quyền giải quyết một nhiệm vụ diễn ra liên tục. Trong một
số trường hợp, nhóm bầu chọn trưởng nhóm cùng các thành viên mới và thậm chí
có thể loại bỏ những thành viên không thể đóng góp hay không đáp ứng được tiêu
chuẩn của nhóm. Hình thức nhóm này nhất thiết các thành viên phải cùng làm việc
với nhau trong một thời gian tương đối dài. Các thành viên trong nhóm có quyền tự
do nhất định khi quyết định phương pháp làm việc hiệu quả nhất và tất cả mọi
người đều được khuyến khích tự tìm kiếm các quy trình làm việc tối ưu cũng như
liên tục cải thiện quy trình làm việc của mình.
Nhóm dự án: Khác với nhóm làm việc tự quản, nhóm dự án được tổ chức xoay
quanh một nhiệm vụ đột xuất trong một khoảng thời gian giới hạn. Nhiệm vụ này có
thể mất một tuần, một năm, cũng có thể lâu hơn thế. Sau khi công việc hoàn tất, nhóm
sẽ giải tán. Những dự án có quy mô lớn và lâu dài thường cần đến nhiều thành viên, có
trưởng nhóm lẫn nhà quản lý dự án làm việc toàn thời gian.
1.2. Vai trò cá nhân trong nhóm.
Nhóm được hình thành từ các thành viên tự nguyện tham gia, do vậy tính hiệu
quả của nhóm phụ thuộc phần lớn vào các thành viên của nhóm. Vậy chất lượng hoạt
động của nhóm sẽ phụ thuộc vào:
+ Năng lực của các thành viên trong nhóm. Năng lực của mỗi cá nhân sẽ tạo nên
năng lực chung của cả nhóm. Để tạo nên một nhóm mạnh, người đứng đầu nhóm phải
tập hợp được các thành viên có những năng lực, những điểm mạnh riêng mà nhóm cần
có.
+ Sự đoàn kết nhất trí trong nhóm.
7
Sức mạnh của nhóm được hình thành từ sự nhất trí đồng lòng của tập thể nhóm.
Nhóm có nhiều cá nhân có năng lực cao nhưng không đoàn kết thì nhóm cũng không
thể trở thành nhóm mạnh. Sự thống nhất, đoàn kết nhất trí trong nội bộ nhóm sẽ giúp
cho nhóm tập hợp sức mạnh của mỗi cá nhân thành sức mạnh cộng hưởng của cả
nhóm.
+ Hiệu quả hoạt động nhóm sẽ được nâng cao hơn khi vai trò cá nhân của mỗi
thành viên được đề cao, và phát huy.
Để phát huy khả năng của mỗi cá nhân người lãnh đạo nhóm cần có các hoạt
động thu hút các thành viên tham gia sôi nổi vào các hoạt động nhóm, khuyến khích
mọi người động não tham gia các hoạt động thảo luận, đề xuất ý kiến, trân trọng các ý
kiến đóng góp của các thành viên cho nhóm. Mỗi cá nhân cần dược phân công giao
việc phù hợp với sở trường của họ.
+ Tính hiệu quả của nhóm còn phụ thuộc vào tính đa dạng các thành viên trong
nhóm.
Sự đa dạng các thành viên trong nhóm đảm bảo cho nhóm có thể đảm nhiệm
được nhiều công việc phức tạp và đa dạng. Sự đa dạng này giúp cho hoạt động
của nhóm trở nên mềm dẻo và linh hoạt hơn dễ thích ứng với sự biến động của
môi trường làm việc nhóm.
+ Vai trò cá nhân có thể trở thành nhân tố cản trở hoạt động nhóm
Khi các thành viên trong nhóm không thấy có lợi ích hoặc cảm thấy lợi ích của
bản thân bị vi phạm khi tham gia nhóm, họ sẽ thờ ơ hoặc có những hành động gây ra
cản trở các hoạt động nhóm. Người lãnh đạo nhóm cần phải phát hiện và ngăn chặn
sớm những thành viên có những biểu hiện thờ ơ, hoặc cản trở phá quấy nhóm.
+ Các cá nhân có thái độ đề cao bản thân,
Tính tự kiêu tự đại thích thể hiện cái tôi không lắng nghe người khác đều là
những yếu tố làm cản trở hoạt động nhóm.
1.3. Đặc điểm tâm lý của nhóm.
Sự hình thành tâm lý nhóm xuất phát từ sự tổng hợp tâm lý cá thể của từng thành
viên trong nhóm sẽ tạo nên những nhận thức chung của cả nhóm, xúc cảm của nhóm,
tâm trạng nhóm, nhu cầu hứng thú, nguyện vọng chung của cả nhóm. Tâm lý nhóm
thường rất phức tạp, đa dạng không đồng nhất với những hiện tượng tâm lý tương ứng
với từng thành viên trong nhóm. Các hiện tượng xì xào bán tán, nghi ngờ gây ra sự đố
kỵ khi thông tin không rõ ràng cũng rất dễ xảy ra. Các hiện tượng tâm lý nhóm xuất
hiện một số dạng cơ bản sau:
1.3.1. Sự lan truyền tâm lý.
8
Đó là những hiện tượng tâm lý như vui , buồn, lo lắng nghi ngờ lan truyền từ
người này sang người khác qua giao tiếp trong nhóm.
1.3.2. Tâm trạng nhóm.
Đó là trạng thái tâm lý- xã hội của nhóm, nó phản ánh tính chất, nội dung và xu
hướng tâm lý thực tế của các thành viên trong nhóm đó. Tâm trạng của nhóm có các
dấu hiệu quan trọng mà người lãnh đạo nhóm cần quan tâm:
+ Sự hài lòng hay không hài lòng của các thành viên trong nhóm đối với công
việc chung của nhóm
+ Sự hiểu biết lẫn nhau giữa các thành viên và uy tìn người đứng đầu nhóm.
+ Tình đoàn kết giữa các thành viên trong nhóm.
+ Mức độ tham gia của các thành viên đối với nhóm.
+ Tính tự nguyện của mỗi cá nhân đối với nhóm.
1.3.3. Dư luận nhóm.
Dư luận nhóm là toàn bộ những phán đoán, đánh gia, biểu lộ thái độ của các
thành viên đối với các sự kiện khác nhau trong đời sống nhóm, với các hành vi, cử chỉ
và hoạt động của cả nhóm và cũng như của mỗi thành viên trong nhóm. Dư luận bao
gồm dư luận chính thức và dư luận không chính thức. Dư luận chính thức được những
người có trách nhiệm lan truyền và được đồng tình ủng hộ của đa số. Dư luận không
chính thức thường được hình thành một cách tự phát, ngấm ngầm không công khai.
1.3.4. Hiện tượng a dua theo số đông.
Mỗi cá nhân thường bị chi phối theo ý kiến của số đông trong nhóm. Ý kiến của
mỗi cá nhân bị ảnh hưởng mạnh phụ thuộc vào số lượng các thành viên trong nhóm,
sự thống nhất của các thành viên trong nhóm, ý kiến của người có uy tín trong nhóm
và bản lĩnh, lập trường của cá nhân đó.
1.3.5. Mối quan hệ giữa các thành viên trong nhóm.
Trong nhóm, mỗi thành viên sẽ hình thành nên hai mối quan hệ: quan hệ công
việc (quan hệ chính thức) và quan hệ cá nhân (không chính thức). Quan hệ công việc
và quan hệ cá nhân sẽ tạo nên hệ thống quan hệ trong nhóm. Quan hệ cá nhân được
nảy sinh trên cơ sở phù hợp về tính cách như cùng sở thích, thiện cảm (ác cảm) về
hình thức bên ngoài, cùng quan điểm,..Quan hệ cá nhân trong chừng mực nào đó có
ảnh hưởng đến quan hệ công việc và có ảnh hưởng chung đến quan hệ nhóm.
1.3.6. Sự tương hợp nhóm.
Sự tương hợp nhóm là sự kết hợp thuận lợi nhất những phẩm chất và năng lực
của các thành viên trong nhóm vừa đảm bảo sự hài lòng cá nhân cũng như hiệu quả
hoạt động chung của nhóm cao. Sự tương hợp nhóm bao gồm:
+ Tương hợp về năng lực, tư duy:
9
Nhóm bao gồm những người có năng lực chuyên môn gần tương đương nhau
hoặc có khả năng bổ xung hỗ trợ nhau.
+ Sự tương hợp về thể chất, phẩm chất tâm lý.
Phẩm chất tâm lý như khí chất, tính cách, xu hướng quan điểm,…Thể chất có thể
là chiều cao, sức khỏe, giới tính. Sự tương hợp về thể chất , tâm lý sẽ giúp cho nững
người hoạt động cùng với nhau thuận lợi hơn, dễ dàng chia sẻ quan điểm, tình cảm và
những sự hỗ trợ khác trong công việc.
Sự tương hợp nhóm có vai trò quan trọng quyết định đến năng suất, chất lượng
và hiệu quả công việc của nhóm. Nó tạo nên tâm lý thoải mái, thân mật và sự hài lòng
cho các thành viên trong nhóm. Nhóm có sự tương hợp cao được gọi là nhóm đồng
tính.
1.4. Các đặc trƣng của nhóm làm việc hiệu quả.
Nhóm làm việc hiệu quả khi nó phát huy được toàn bộ sức mạnh của mỗi thành
viên trong nhóm. Nhóm không phải là phép cộng đơn thuần của các cá nhân riêng lẻ,
mà là phép cộng hưởng sức mạnh của cá nhân. Nhờ hoạt động nhóm mà sức mạnh của
mỗi cá nhân được tăng lên gấp bội lần nhờ sự hỗ trợ của các thành viên khác trong
nhóm. Để nhóm làm việc hiệu quả đòi hỏi có một số điều kiện sau đây:
1.4.1. Mục tiêu của nhóm: mục tiêu của nhóm phải đảm bảo SMART đó là:
S: specific: có tính cụ thể, rõ ràng. Tính cụ thể, rõ ràng ở đây được thể hiện ở chỗ
mục tiêu không mơ hồ và mọi thành viên hiểu được mục tiêu của nhóm giống nhau, và
dễ dàng xác định được mục tiêu đó là gì.
M: measure : đo lường được. Các mục tiêu được đề ra cần phải được lượng hóa
cụ thể bằng con số qua các phương pháp: cân đong, đo đếm
A: Agreement: tính đồng thuận. Mục tiêu đề ra cho nhóm phải được sự đồng
thuận chung của cả nhóm.
R: realation: tình phù hợp thực tế, tính khả thi. Điều này nó đảm bảo cho mục
tiêu của nhóm có thể trở thành hiện thực. Một mục tiêu được đề ra có thể rất đẹp,
có nhiều ý nghĩa với cuộc sống nhưng nếu không thực tế, không khả thi thì nó cũng
sẽ trở nên vô dụng
T: Time có giới hạn về thời gian. Bất kỳ một mục tiêu nào được đề ra cần phải có
yếu tố thời gian, nó đảm bảo mục tiêu đáp ứng được yêu cầu và cơ hội của nhóm.
1.4.2. Các thành viên tận tụy với mục tiêu chung của nhóm.
Tính hiệu quả của nhóm phụ thuộc rất nhiều vào sự tận tâm của mỗi thành viên
trong nhóm. Ngoài việc hiểu biết rõ công việc,thì việc nhiệt tình, ý thức trách nhiệm
cao của mỗi thành viên sẽ tạo nên sức mạnh và tính hiệu quả của cả nhóm. Để tăng
cường sự tận tâm của mỗi thành viên đối với nhóm cần:
+ Xác định quy mô của nhóm phù hợp.
10
+ Hoạt động các thành viên trong nhóm cần có sự tương tác cùng nhau. Điều này
có nghĩa là các thành viên cần có mối liên hệ thường xuyên với nhau, trao đổi với nhau
về công việc, để gắn kết họ lại thành một khối thống nhất.
+ Đảm bảo sự ghi nhận cống hiến của các thành viên đối với nhóm.
1.4.3. Tất cả các thành viên trong nhóm đều phải tham gia hoạt động của
nhóm và đều được hưởng lợi từ kết quả của nhóm.
Điều này có ý nghĩa rằng mọi thành viên trong nhóm đều phải có ý thức coi việc
tham gia hoạt động nhóm như là trách nhiệm, nghĩa vụ của bản thân mình, không ai
được quyền từ chối nghĩa vụ đóng góp cho nhóm. Tuy nhiên, thời gian hoạt động cho
nhóm của mỗi thành viên có thể là khác nhau phụ thuộc vào đặc điểm, tính chất công
việc của mỗi thành viên đảm nhiệm. Vai trò của người trưởng nhóm ngoài việc phụ
trách điều phói các hoạt động của các thành viên trong nhóm, họ có thể phụ trách đảm
nhiệm một công việc cụ thể nào đó trong nhóm tùy theo sự thỏa thuận chung của cả
nhóm. Việc gắn lợi ích với các kết quả hoạt động đóng góp của các thành viên là lẽ
đương nhiên, có như vậy nó mới khuyến khích sự đóng góp của các thành viên. Những
lợi ích này có thể là những phần thưởng về tinh thần, những kinh nghiệm được tích lũy
trong công việc hoặc có thể là lợi ích vật chất. Thiếu vắng lợi ích khuyến khích sẽ làm
mất đi động lực phấn đấu của các thành viên.
1.4.4. Có môi trường khuyến khích hoạt động của nhóm.
Nhóm tồn tại không độc lập đơn lẻ mà nó gắn kết chặt chẽ môi trường hoạt động
của nó. Bởi vậy, tính hiệu quả hoạt động của nó không thể tách rời khỏi sự hỗ trợ của
môi trường. Những ủng hộ, hỗ trợ có thể là về cung cấp các nguồn lực cho nhóm như:
tạo điều kiện cho nhóm có thể tìm kiếm, tuyển dụng người phù hợp, hỗ trợ về mặt tài
chính, vật chất, hoặc hỗ trợ về thông tin,vv…hoặc có cơ chế khen thưởng phù hợp cho
nhóm khi nó đạt hiệu quả cao.
1.4.5. Mục tiêu nhóm phải phù hợp với mục tiêu của tổ chức.
Nhóm là một bộ phận không thể tách rời của tổ chức do vậy mục tiêu của nhóm
phải thống nhất với mục tiêu chung của tổ chức. Bất kỳ một khác biệt, thậm chí đối
nghịch với mục tiêu của tổ chức, nhóm sẽ không nhân được sự ủng hộ, thậm chí có thể
bị cản trở mọi hoạt động của mình từ tổ chức.
1.5. Các giai đoạn hình thành và phát triển nhóm.
1.5.1. Giai đoạn hình thành nhóm.
Ban đầu khi hình thành nhóm, các thành viên trong nhóm thường có thái độ thăm
dò, chưa bộc lộ rõ các quan điểm, thái độ của mình. Họ thường rụt rè, giữ gìn trong lời
ăn tiếng nói, và thái độ của mình. Trong giai đoạn mới này hiếm khi xuất hiện các
xung đột. Trong nhóm có xu hướng cản trở những người nổi trội thích trở thành người
lãnh đạo. Mỗi cá nhân khi phát ngôn đều rất hạn chế đưa ra các ý kiến riêng của mình
mà thường đề cập chung chung đến các vấn đề, chủ yếu mang tính thăm dò các thành
viên khác.
11
1.5.2. Giai đoạn xung đột.
Sau giai đoạn hình thành là giai đoạn dễ hình thành các xung đột trong nhóm. Do
sau khi các thành viên trong nhóm đã làm quen với nhau, sẽ hình thành các nhóm nhỏ
hơn thường 2-3 người phù hợp với nhau về sở thích, tính cách và quan điểm sống. Các
nhóm nhỏ này thường hay va chạm với nhau về quan điểm và tính cách. Vì thời gian
tiếp xúc nhau còn ít nên họ thực sự chưa hiểu hết về nhau, chưa thực sự cởi mở trong
giao tiếp. Thậm chí trong một số vấn đề họ cũng chưa nhận thấy được hết lợi ích của
hoạt động nhóm, thường đề cao lợi ích cá nhân của bản thân hoặc nhóm nhỏ của mình.
Đây là giai đoạn rất dễ đổ vỡ trong hoạt động nhóm. Chính vì vậy, vai trò của người
lãnh đạo nhóm trong giai đoạn này là rất quan trọng. Họ có trách nhiệm kết nối được
các thành viên trong nhóm và làm nhiệm vụ trung gian để giải quyết những mâu thuẫn
nảy sinh trong nhóm.
1.5.3. Giai đoạn bình thường hóa.
Đây là giai đoạn mà các thành viên trong nhóm đã bắt đầu nhận thức được lợi ích
từ việc hợp tác cùng nhau trong công việc để giải quyết các vấn đề. Các mối xung đột
trong nhóm bắt đầu giảm đi. Các thành viên trong nhóm đã có thời gian tìm hiểu và
hiểu rõ về nhau qua việc trao đổi công việc và tiếp xúc thường xuyên. Một tinh thần
hợp tác mới bắt đầu xuất hiện. Họ thoải mái trao đổi quan điểm, và không còn giữ thái
độ thủ thế như trước. Điều quan trọng nhất trong giai đoạn này là các thành viên đã bắt
đầu lắng nghe ý kiến của nhau, mạnh dạn trao đổi quan điểm và sẵn sàng chia sẻ thông
tin và kinh nghiệm với các đồng nghiệp.
1.5.4. Giai đoạn hoạt động trôi chảy.
Đây là giai đoạn mang lại hiệu quả cao nhất trong hoạt động nhóm. Khi nhóm
làm việc đã ổn định, sự phân công giữa các thành viên trong nhóm đã đi vào quy trình
cho phép các thành viên của nhóm có thể trao đổi, chia sẻ và hỗ trợ nhau một cách dễ
dàng. Các quyết định của nhóm dễ dàng được thông qua với sự nhất trí cao trong
nhóm. Các ý tưởng mới của các thành viên dễ dàng được đưa ra thảo luận một cách
cởi mở, ít có sự dèm pha, và cản trở.
1.5.5. Giai đoạn kết thúc.
Đây là thời kỳ mà các mục tiêu của nhóm đã được thực hiện xong. Nhóm có thể
tự giải tán hoặc chuyển sang hoạt động một lĩnh vực khác với các mục tiêu mới. Các
thành viên của nhóm sẽ thay đổi để phù hợp với yêu cầu của công việc mới. Kết quả
hoạt động của nhóm sẽ được đánh giá lại để rút kinh nghiệm cho các nhóm khác.
1.6. Lợi ích của làm việc nhóm.
Khi hình thành nên nhóm làm việc và bước vào giai đoạn hoạt động trôi chảy thì làm
việc theo nhóm sẽ đem lại một số lợi ích cơ bản mà chúng ta dễ dàng nhận thấy như sau.
1. Hoạt động nhóm là một môi trường thuận lợi giúp cho các thành viên hướng
tới mục tiêu chung của tổ chức, nỗ lực phấn đấu vì thành công của nhóm và của tổ
12
chức. Khi hoạt động tập thể, họ có điều kiện thảo luận cùng nhau tìm ra phương pháp
tốt nhất để thực hiện các mục tiêu đề ra.
2. Hoạt động nhóm, các thành viên sẽ có cảm giác mình được đối xử tốt hơn,
bình đẳng và được tôn trọng.
3. Khi các thành viên khi cùng góp sức giải quyết một vấn đề chung, họ học hỏi
được nhiều về cách xử lý mọi nhiệm vụ đơn giản hay khó khăn; họ học hỏi từ những
thành viên khác và cả người lãnh đạo. Thúc đẩy quản lý theo nhóm là cách tốt nhất để
phát huy năng lực của các nhân viên
4. Hoạt động theo nhóm các thành viên có nhiều cơ hội phát triển năng lực của
bản thân, thông qua việc học hỏi từ đồng nghiệp bàn bè trong nhóm, từ các
chương trình đào tạo huấn luyện của nhóm và ngay cả chính quá trình thực hiện các
công việc họ đang đảm nhiệm.
5. Hoạt động nhóm tạo mối liên kết gắn bó giữa các thành viên trong tổ chức lại
với nhau, xóa bỏ các hàng rào ngăn cách.
6. Thông qua việc quản lý theo nhóm, các thành viên có thể học hỏi và vận dụng
phong cách lãnh đạo từ cấp trên của mình. Điều đó tạo sự thống nhất về cách quản lý
trong tổ chức.
7. Hoạt động theo nhóm giúp phát huy khả năng phối hợp những bộ óc sáng tạo
để đưa các quyết định đúng đắn
13
CÂU HỎI ÔN TẬP
Chọn các câu trả lời đúng nhất và giải thích tại sao
1/ Ba nhân viên từ các phòng ban khác nhau trong tổ chức cùng đi ăn trưathì có được
coi là nhóm chính thức không?
a. Đúng.
b. Sai.
2/ Điều gì quan trọng đối với các thành viên trong nhóm để đảm bảo những hành động
giao tiếp tích cực của họ?
a. Tình bạn giữa các cá nhân.
b. Sự tin tưởng.
c. Sự chịu đựng
3/ làm việc theo nhóm đóng vai trò rất quan trọng trong việc loại bỏ các rào cản . Đúng
hay sai?
a. Đúng.
b. Sai.
4/ Hành động nào sau đây sẽ tạo ra cơ hội tốt nhất để xây dựng các mối quan hệ giữa
các thành viên trong nhóm?
a. Tổ chức một cuộc họp chính thức cho nhóm.
b. Gửi thư điện tử giới thiệu đến nhóm của bạn từ lúc bắt đầu dự án
c. Mời các thành viên trong nhóm một buổi ăn trưa picnic.
d. Tập làm quen với tên của các thành viên trong nhóm.
5/ Một nhóm làm việc hiệu quả khi các thành viên trong nhóm
a. Hướng tới những mục tiêu khác nhau trong công việc.
b. Hoàn thành các mục tiêu của nhóm một cách hoàn hảo
c. Hiểu lầm về các nhiệm vụ mà nhóm được giao
d. Thấy khó chịu khi không đạt được những kỳ vọng
14
BÀI TẬP TÌNH HUỐNG
Trong xu thế cạnh tranh ngày càng khốc liệt, công ty A đã thực hiện chính sách
kinh doanh tổng hợp với nhiều dự án khác nhau. Một trong những dự án mới được
thành lập để đáp nhu cầu mở rộng kinh doanh của công ty đó là dự án mở rộng thị
trường, tìm kiếm thêm khách hàng mới tiềm năng cho công ty. Anh Mạnh đã được ban
giám đốc công ty chỉ định làm nhóm trưởng của dự án này. Theo điều động phân công
của công ty, nhóm bao gồm 5 thành viên có 3 nam và 2 nữ với các lứa tuổi khác nhau:
anh Mạnh (40 tuổi) trưởng nhóm, chi Mai (42 tuổi)- người đã có 18 năm làm việc tại
công ty, chị Yên (25 tuổi) người mới vào làm công ty sau 2 năm tốt nghiệp trường Đại
học Kinh tế Quốc dân, anh Ngà (53 tuổi) người có kinh nghiệm lâu năm làm việc về
marketing của công ty X mới chuyển về, anh Nam (27 tuổi) mới tốt nghiệp đại học
được tuyển về công ty 6 tháng gần đây.
Cũng như các cán bộ khác của công ty, khi được giao nhiệm vụ mới quan trọng,
anh Mạnh rất phấn khởi và hiểu rằng đây là sự tin cậy của ban giám đốc công ty đối
với anh, và đây cũng là dịp để anh thể hiện năng lực của mình.
Sau khi nhận nhiệm vụ trưởng nhóm, anh Mạnh liền bắt tay vào công việc. Việc
đầu tiên anh hình dung ra các công việc phải làm, sau đó anh trực tiếp giao nhiệm vụ
cho từng thành viên trong nhóm. Quan niệm của anh Mạnh cho rằng: “ Nếu một người
có năng lực thì phải chứng minh bằng kết quả cụ thể đó là tìm kiếm lôi kéo được nhiều
khách hàng về cho công ty”. Riêng bản thân anh Mạnh, anh luôn cố gắng chứng minh
cho mọi người trong nhóm thấy năng lực tìm kiếm khách hàng của mình. Số khách
hàng của anh cư nhích dần lên và giá trị các hợp đồng của mỗi khách hàng cũng lớn
hơn. Anh cảm thấy rất hài lòng , và thường xuyên thông báo tin vui cho mọi người
trong nhóm mỗi khi có khách hàng mới. Lúc đầu mọi người trong nhóm còn háo hức
nghe anh thông báo về khách hàng mới của mình, nhưng lâu dần mọi người cũng cảm
thấy nhàm chán và cho rằng anh chỉ thích “huyênh hoang” và “thể hiện”. Một vài lần
Nam và Yến đã mời anh Mạnh đi tiếp khách hàng của họ nhưng cứ sau những lần như
vậy, khách hàng của họ càng nhận thấy điểm yếu của Yến và Nam trước Mạnh. Họ
cảm thấy tin tưởng hơn nếu được làm khách hàng trực tiếp của Mạnh mặc dù ai cũng
hiểu rằng dù làm việc với ai thì họ cũng là khách hàng của công ty A. Yến cũng thấy
rằng Mạnh có nhiều ưu điểm thật nhưng cô cũng hiểu rằng có một số điều dù cố gắng
cô cũng không học và làm theo anh Mạnh được một mặt do hạn chế của phái nữ và
mặt khác cô chưa thể có gương mặt cứng rắn và sự từng trải như Mạnh. Cô hy vọng
thời gian sẽ cho cô sự từng trải của anh. Còn Nam thì lúc đầu luôn khen Mạnh trước
mọi người và luôn ao ước học và làm theo những gì mà anh Mạnh đã và đang làm.
Tuy nhiên, gần đây Nam thực sự chán nản vì anh Mạnh luôn vạch ra các điểm yếu của
Nam để yêu cầu mọi người thảo luận và rút kinh nghiệm trong các cuộc họp phòng.
Nhiều lúc Nam giải thích rằng đó là sơ xuất vô tình, em không định làm như thế...
15
nhưng Mạnh chỉ kết luận rằng dù thế nào thì đó cũng là sai sót và cần đưa ra để mọi
người rút kinh nghiệm tránh mắc phải và làm phật ý khách hàng. Nam ngày càng chán
nản và có cảm giác như năng lực của mình khó có thể được phát huy tại nhóm này.
Chị Mai và anh Ngà thì có vẻ trầm tĩnh hơn và không bao giờ mời Mạnh đi gặp khách
hàng cùng. Họ luôn cho rằng họ có đủ bản lĩnh và kiến thức để có thể tiếp cận khách
hàng. Tuy nhiên, khách hàng của họ cũng không nhiều, chủ yếu là những khách hàng
truyền thống, lâu năm của công ty. Mỗi khi Mạnh phê bình họ về việc không năng
động tìm khách hàng thì Anh Ngà luôn giải thích rằng có người đi tìm và khai thác
khách hàng bên ngoài thì cũng phải có người ở lại nhóm để kịp thời giải thích các vấn
đề về nghiệp vụ chứ. Đặc biệt trong cơ chế kinh doanh tổng hợp hiện nay, nhóm dự án
mở rộng và khai thác khách hàng liên quan tới nhiều nghiệp vụ khác nhau, không phải
mỗi việc là tìm khách hàng, trao đổi với khách. Mọi người nên hợp tác và hỗ trợ nhau
trong các công việc thì hiệu quả chung của nhóm mới tốt lên. Mỗi lần như vậy, anh
Mạnh chỉ nhắc rằng có lẽ anh cần xem lại cách làm việc và sắp xếp thời gian cho hiệu
quả hơn vì kết quả chung của cả nhóm được tạo nên từ các kết quả của mỗi thành viên.
Đôi khi anh Ngà nói với các đồng nghiệp trong công ty rằng anh Mạnh không thể có
nhiều kinh nghiệm bằng ông trong lĩnh vực này. Lẽ ra vị trí trưởng nhóm dự án phải là
của ông chứ không phải của Mạnh. Và Mạnh không thể lãnh đạo ông được. Ông sẽ chỉ
làm những gì ông thích và đừng nên nghĩ là cải tạo và chỉ đạo ông. Hơn nữa, ông luôn
cho rằng việc theo đuổi doanh thu của Mạnh chỉ là việc làm của một người chỉ biết lợi
nhuận trước mắt mà quên đi mục tiêu lâu dài của dự án. Mạnh đôi lần cũng nghe được
các thông tin phản hồi như vậy nhưng anh không thể nói gì ông Ngà vì anh không có
bằng chứng. Anh không biết nên phải làm việc với ông Ngà thế nào nên đành im lặng
và cho qua. Nhưng tâm trạng của anh thì hết sức nặng nề mỗi khi phải bàn việc gì đó
với ông Ngà và trong các cuộc họp nhóm, Anh biết mình phải làm gì đó nhưng dường
như anh cũng ít có thời gian để nghĩ nhiều về điều này. Khác với ông Ngà, Chị Mai
thường chẳng giải thích gì mỗi khi bị phê bình mà chỉ nhỏ nhẹ nói rằng tôi sẽ cố gắng
và rút kinh nghiệm. Nhưng tháng nào cũng thế, chị Mai kết quả của chị bao giờ cũng
kém. Chị ít khi nói chuyện với các thành viên trong nhóm. Không khí trong nhóm
ngày càng buồn tẻ và mọi người có xu hướng xa nhau hơn, việc ai nguời nấy làm .
Mạnh càng ít họp nhóm hơn và vẫn cố gắng theo đuổi mục tiêu tăng doanh số và hiệu
quả của mình. Anh cho rằng mọi vấn đề sẽ qua đi nếu doanh số của nhóm anh luôn
tăng trưởng. Do đó, anh vẫn làm việc cần mẫn và siêng năng nhằm theo đuổi mục tiêu
của mình.
16
CÂU HỎI THẢO LUẬN
1.Nhóm dự án của anh Mạnh thuộc loại nhóm nào? Nhóm chính thức hay không chính
thức? giải thích thích tại sao? Ngoài cách phân loại trên có thể xếp nhóm của anh
Mạnh thuộc loại gì?
2.Nhóm của anh Mạnh hoạt động có hiệu quả không? Giải thích tại sao?
3.Nhóm của anh Mạnh có những điểm mạnh và điểm yếu gì?
4.Các bài học rút ra
17
CHƢƠNG 2- THÀNH LẬP NHÓM
Mục đích chƣơng 2
Sau khi hoàn thành chương 2 người học nắm được:
- Cơ sở của việc thành lập nhóm
- Các bước thành lập nhóm
- Nội dung quan trọng của các bước thành lập nhóm nhằm đảm bảo cho nhóm làm
việc hiệu quả.
Thực tế đã cho thấy trong một số lĩnh vực, làm việc theo nhóm đã đem lại hiệu
quả cao cho tổ chức. Tuy nhiên không phải lúc nào chúng ta cũng có thể làm việc theo
nhóm mà nó phụ thuộc vào đặc điểm của từng tổ chức cũng như lĩnh vực hoạt động
của tổ chức đó. Do vậy, trước khi thành lập nhóm, chúng ta cần phải cân nhắc cẩn
thận. Qua khảo sát thực tế cho thấy nhóm làm việc có hiệu quả khi hội tụ một số điều
kiện tối thiểu sau đây:
Mụctiêucôngviệcrõràng
Công việc nàykhôngthể hoànthành nếu mọi người khônglàm việc chungvới
nhau
Cócácphần thưởng chonhómxứng đáng.
Nguồntàinguyêndồidào
Nhóm cóthẩm quyền
Nhóm sẽ không làm việc hiệu quả khi:
Mụctiêucôngviệckhôngrõràng
Công việc nàycóthểthực hiệnđộclập
Chỉ cócác phần thưởngdànhchocánhân
Nguồntàinguyênkhan hiếm
Kiểmsoát quảnlý
2.1. Cơ sở thành lập nhóm.
2.1.1. Xác định lý do thành lập nhóm.
Nhóm thực chất là một tổ chức thu nhỏ nên trước khi xây dựng một nhóm, người
lãnh đạo nhóm phải trả lời cho được các câu hỏi sau nhằm xác định lý do thành lập
nhóm: Nhóm được thành lập để làm gì? Với mục đích gì? Nếu không phải là nhóm
18
Tải về để xem bản đầy đủ
87 trang
06/04/2022
7000
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Chuyên đề Kỹ năng làm việc nhóm - Trương Minh Đức", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- chuyen_de_ky_nang_lam_viec_nhom_truong_minh_duc.pdf
