Chiết tách và nghiên cứu một số tính chất của galactan từ rau câu Gracilaria verrucosa Việt Nam
JST: Engineering and Technology for Sustainable Development
Vol. 1, Issue 1, March 2021, 073-077
Chiết tách và nghiên cứu một số tính chất của galactan từ rau câu
Gracilaria verrucosa Việt Nam
Extraction and Characterization of Galactan from Seaweed Gracilaria Verrucosa of Vietnam
Nguyễn Thu Hà1, Nguyễn Thị Thu Trang1, Toshiaki Ougizawa2, Nguyễn Ngọc Tuệ1*
1Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, Hà Nội, Việt Nam
2Viện Công nghệ Tokyo, Nhật Bản
*Email: tue.nguyenngoc@hust.edu.vn
Tóm tắt
Trong công trình này, chúng tôi nghiên cứu tách galactan từ rau câu Gracilaria verrucosa Việt Nam và khảo
sát những tính chất đặc trưng của nó. Rau câu được ngâm trong nước ở các nhiệt độ khác nhau để thu
được dung dịch chứa galactan, sau đó đông tụ dung dịch và tinh chế để thu galactan ở dạng bột. Các
phương pháp Kjeldahl, phổ hồng ngoại, xác định độ nhớt đặc trưng và đo nhiệt quét vi sai (DSC) được thực
hiện để nghiên cứu đặc trưng cấu trúc và tính chất của sản phẩm. Kết quả cho thấy mẫu galactan thu được
có cấu trúc agar, không chứa nhóm thế sunfat. Mẫu tách trong nước ở 40 oC có hàm lượng protein cao hơn,
độ nhớt và độ bền nhiệt đều cao hơn so với mẫu tách trong nước ở 100 oC.
Từ khóa: Gracilaria verrucosa, galactan, đặc trưng cấu trúc, cấu trúc, độ nhớt đặc trưng, DSC
Abstract
In this study, we extracted galactan from seaweed Gracilaria verrucosa of Vietnam and investigated its
structure and properties. The seaweed was immersed in water in different temperatures to obtain a solution
of galactan. Thereafter, the solution was coagulated and purified to obtain galactan as a powder. Kjeldahl
method, infrared spectroscopy, viscosity determination and differential scanning calorimetry (DSC) were
used to characterize structure and properties of the resulting material. It was found that the obtained
galactan had agar structure without sulfate as a substitute group. Proteins content, intrinsic viscosity and
thermal resistance of the galactan extracted in water at 40 oC were higher than those of the galactan
extracted in water at 100 oC.
Keywords: Gracilaria verrucosa, galactan, structural characterization, intrinsic viscosity, DSC
Thông thường, các mạch galactan này được tạo thành
do sự lặp lại của G-DG hoặc G-LG. Nếu chuỗi
galactan gồm các đơn vị G-DG thì được gọi là cấu
trúc cacrageenan, nếu gồm các đơn vị G-LG thì được
gọi là cấu trúc agar. Đôi khi, các mắt xích DG và LG
có thể tồn tại ở dạng anhidrit tương ứng là 3,6-
anhydro-α-D-galactopyranozơ (DA) và 3,6-anhydro-
α-L-galactopyranozơ (LA). Thí dụ, các cấu trúc có
thể có của agar được trình bày trên hình 1. Một đặc
điểm quan trọng trong cấu trúc galactan tách từ
Rhodophyta nói chung và G. verrucosa nói riêng là
sự tồn tại của các các nhóm thế sắp xếp ngẫu nhiên
trên mạch galactan. Nguyên tử H trong các nhóm OH
của vòng galactopyranozơ thường bị thay thế bởi các
nhóm như metyl, sulfat, pyruvat… Tuỳ thuộc điều
kiện tự nhiên như thời điểm thu hoạch, thời tiết, nhiệt
độ, thổ nhưỡng, rau câu sẽ cho galactan với số nhóm
thế trong mỗi vòng galactopyranozơ rất khác biệt.
Các nhóm thế này quyết định các đặc tính hoá lý
cũng như chất lượng của galactan.
Rau câu chỉ vàng là một loại rong phổ biến ở bờ
biển Việt Nam, có tên khoa học là Gracilaria
verrucosa (G. verrucosa), thuộc ngành rong đỏ
Rhodophyta [1,2]. Từ lâu, loại rau câu này đã được
người dân dùng làm thức ăn. Nhiều món ăn quen
thuộc được chế biến từ rau câu như nộm, thạch hoặc
canh. Theo các tài liệu đã công bố, trong G.
verrucosa chứa các galactan tan tốt trong nước tạo
thành gel [3,4]. Loại galactan này có thể dùng làm
chất tạo đông trong thực phẩm hoặc trong các ngành
kĩ thuật, dùng chế tạo thạch agar làm môi trường nuôi
cấy vi khuẩn, chế thuốc nhuận tràng, làm chất nhũ
hóa…
Cấu trúc của galactan tách từ Rhodophyta cũng
được công bố rộng rãi trong nhiểu công trình nghiên
cứu [5-8]. Các loại mắt xích thường thấy trong các
chuỗi galactan này là ß-D-galactopyranozơ (G), α-D-
galactopyranozơ (DG) và α-L-galactopyranozơ (LG).
Các nghiên cứu về cấu trúc, tính chất của
galactan tách từ G. verrucosa đã được tiến hành khắp
nơi trên thế giới. Tuy nhiên như đã biết, tính chất và
cấu trúc của loại galactan này tách phụ thuộc rất lớn
vào điều kiện sinh trưởng của cây. Ở Việt Nam, các
ISSN 2734-9381
Received: February 14, 2020; accepted: August 01, 2020
73
JST: Engineering and Technology for Sustainable Development
Vol. 1, Issue 1, March 2021, 073-077
nghiên cứu về loài rau câu chỉ vàng chủ yếu nhằm
trong 2 giờ, sau đó lọc, thu được dung dịch 2. Đổ từ
từ dung dịch 2 vào axeton (lấy dư), lọc thu được chất
rắn đông tụ 1. Hoà tan chất rắn này trong nước cất để
thu được dung dịch, tiếp tục đông tụ dung dịch bằng
axeton, thu được chất rắn đông tụ 2. Lặp lại quá trình
này hai lần để làm sạch các tạp chất trong mẫu. Cuối
cùng rửa chất rắn đông tụ 2 bằng axeton, sau đó cho
vào cối sứ, rót thêm dietyl ete và nghiền mịn, thu
được galactan. Sản phẩm dạng bột được làm khô ở 50
oC trong 1 tuần. Quy trình này được trình bày trong
hình 1. Sản phẩm thu được bằng cách đun rau câu ở
phân loại, tìm hiểu ứng dụng của nó trong thực phẩm,
thuốc chữa bệnh [1,9]. Trong công trình này, chúng
tôi tiến hành chiết tách galactan bằng cách ngâm rau
câu trong nước nóng ở các nhiệt độ khác nhau. Sau
đó chúng tôi thực hiện quy trình tinh chế để xác định
rõ cấu trúc và tính chất của sản phẩm. Thành phần,
cấu trúc của galactan được xác định thông qua
phương pháp xác định hàm lượng nitơ và phổ hồng
ngoại FT-IR. Đặc tính nhớt và tính chất nhiệt của
galactan được xác định thông qua phương pháp đo độ
nhớt và nhiệt quét vi sai (DSC). Nghiên cứu này
nhằm khảo sát những đặc điểm về cấu trúc và một số
tính chất của galactan tách từ G. verrucosa, từ đó góp
phần nâng cao giá trị của loại rau câu phổ biến này.
o
o
40 C và ở 100 C được kí hiệu lần lượt là G40 và
G100. Các mẫu được bảo quản trong bình hút ẩm.
CH2OR
H
RO
O
O
CH2OR
H
O
H
H
H
O
H
H
H
OR
H
H
OH
OR
Đơn vị DG – LG
H
CH2OR
H
O
O
RO
H
O
H
O
H
H
H
OR
H
H
OH
H
CH2
O
Đơn vị DG - LA
Hình 1. Các đơn vị trong cấu trúc agar (R có thể là H,
hoặc các nhóm thế như metyl, sunfat, pyruvat).
2. Thực nghiệm
2.1. Nguyên liệu và hoá chất
Hình 2. Quy trình tách galactan từ rau câu.
Rau câu chỉ vàng G. verrucosa được thu hoạch
vào tháng 5 và tháng 6 tại bờ biển tỉnh Nam Định –
Việt Nam. Rau câu thu hoạch xong được rửa sạch đất
cát, ngâm trong dung dịch NaOH 10% trong 8 giờ để
tẩy trắng. Sau đó, rau câu được lấy ra rửa sạch đến
khi nước rửa trung tính, phơi khô dưới ánh sáng mặt
trời trong 24 giờ.
2.3. Nghiên cứu đặc trưng cấu trúc và tính chất
Phổ hồng ngoại (FT-IR) của G40 và G100 được
đo trên máy phổ Jasco FT/IR 480 Plus theo kĩ thuật
ATR. Mẫu được trộn đều với bột KBr, sau đó ép
viên. Quá trình đo được thực hiện ở nhiệt độ phòng,
số vòng quét 64, tần số quét từ 400 đến 4000 cm-1.
Các hoá chất dùng trong nghiên cứu bao gồm:
NaOH (99,9%), axeton (99,5%), dietyl ete (99,5%),
than hoạt tính (99,9%) là sản phẩm của Nacalai
Tesque (Nhật Bản). K2SO4 (99,9%), CuSO4 (99,9%),
H2SO4 (98%) và thuốc thử Nessler là hoá chất của
Merck (Đức). Các hoá chất sử dụng không cần tinh
chế lại.
Hàm lượng niơ trong mẫu được xác định bằng
phương pháp Kjeldahl theo TCVN 9937 : 2013
(tương đương với ISO 5378 : 1978). Lấy khoảng
0,5 gam galactan và 0,75 gam xúc tác (gồm (K2SO4
và CuSO4 với tỉ lệ 97:3 theo khối lượng), trộn đều rồi
cho vào bình hình quả lê. Cho 20 ml dung dịch
H2SO4 98% vào bình, đun trong 2 giờ để đảm bảo vô
cơ hoá hoàn toàn mẫu, nitơ trong mẫu chuyển thành
dạng (NH4)2SO4. Thêm dung dịch NaOH 40% vào
hỗn hợp sau phản ứng và chưng cất, NH3 sinh ra được
thu vào bình hứng chứa 25 ml dung dịch axit sunfuric
0,1N. Lấy V ml dung dịch thu được, thêm nước cất
và 1,0 ml thuốc thử Nessler để thể tích dung dịch là
50 ml. Đo mật độ quang của dung dịch này trên máy
quang phổ V-7200 UV-VIS-NIR tại bước sóng 430
2.2. Quy trình tách galactan từ rau câu
Chúng tôi thử nghiệm tách galactan trong rau
câu G. verrucosa theo hai quy trình: tách ở 40oC và ở
100oC. Trước hết, rau câu được xay nhỏ mịn, ngâm
trong nước cất 8 giờ, sau đó đun nóng (ở 40oC hoặc ở
100oC) trong 30 phút. Lọc bỏ xác rau câu, thu được
dung dịch 1. Thêm than hoạt tính vào dung dịch 1, lắc
74
JST: Engineering and Technology for Sustainable Development
Vol. 1, Issue 1, March 2021, 073-077
nm. Nồng độ nitơ trong mẫu được xác định dựa vào
Bảng 1. Hàm lượng nitơ có trong các mẫu.
Tên mẫu Hàm lượng nitơ (% khối lượng)
G40
đường chuẩn nồng độ amoni sunfat – mật độ quang
được xây dựng từ trước. Tiến hành thí nghiệm tương
tự với mẫu trắng là đường saccarozơ. Hàm lượng nitơ
tổng (% khối lượng) trong mẫu được tính theo công
thức:
0,88
0,21
G100
m − m
1
1
2
3.2. Cấu trúc galactan
N % =
×
(1)
(
)
V
50mo
Để xác định rõ hơn thành phần và cấu trúc của
các mẫu G40 và G100, chúng tôi phân tích phổ FT-IR
của chúng. Phổ FT-IR của mẫu G40 và G100 được
trình bày trong hình 3. Có thể nhận thấy phổ của G40
và G100 tương đối giống nhau. Trên các phổ này đều
xuất hiện một dải tín hiệu rộng trong khoảng từ 3600
đến 2800 cm-1. Dải tín hiệu này có thể quy kết cho
dao động kéo dãn của liên kết O-H. Đây là tín hiệu
quen thuộc xuất hiện trong phổ của các galactan. Bên
cạnh đó, trong các phổ đều xuất hiện vân hấp thụ tại
1083 cm-1, 1056 cm-1 và 987 cm-1. Theo các tài liệu
tham khảo [6,11], các tín hiệu này lần lượt được quy
kết cho dao động kéo dãn của liên kết C-O, liên kết
C-C và nhóm C-O-C trong vòng 3,6-anhydro-α-L-
galactopyranose. Thêm vào đó, trên phổ FT-IR của
G40 và G100 xuất hiện tín hiệu tại 868 cm-1 và
779 cm-1. Đây là tín hiệu đặc trưng của cấu trúc agar
[7]. Như vậy, có thể kết luận rằng galactan đã được
chiết tách thành công từ G. verrucosa và cấu trúc của
chúng chủ yếu là agar.
Trong đó: V là thể tích của phần dung dịch
chưng cất được (ml), mo là khối lượng galactan đã
dùng (g); m1 là khối lượng nitơ trong V ml dung dịch
chưng cất từ mẫu thử đã phân hủy; m2 là khối lượng
nitơ trong V ml dung dịch chưng cất từ mẫu trắng.
Giá trị m1 và m2 đều xác định được từ đường chuẩn,
tính bằng microgram (µg). Mỗi phép đo được lặp lại
3 lần với một mẫu và lấy kết quả trung bình.
Độ nhớt của mẫu được đo bằng nhớt kế
Ubbelohde ở 25oC. Galactan được pha trong nước cất
với các nồng độ khác nhau. Các dung dịch được lần
lượt cho vào nhớt kế, đo thời gian chảy của chất lỏng
giữa hai vạch cố định trên nhớt kế. Độ nhớt riêng của
mẫu galactan được tính theo công thức:
t −to
to
η =
(2)
Trong đó: t là thời gian chảy của dung dịch
galactan (s), to là thời gian chảy của nước cất (s). Mỗi
phép đo được lặp lại 3 lần với một mẫu và lấy kết quả
η
trung bình. Vẽ đồ thị
= f C , ngoại suy đến giá
( )
C
trị C = 0 sẽ thu được giá trị độ nhớt đặc trưng của
mẫu.
Nhiệt quét vi sai (DSC) được đo trên máy DSC
7020 (SII NanoTechnology Inc.). Mẫu được nén
trong chén nhôm tiêu chuẩn và hàn kín. Phép đo được
tiến hành từ nhiệt độ phòng tới 250oC, tốc độ gia
nhiệt là 10oC/phút.
3. Kết quả và thảo luận
3.1. Hàm lượng nitơ trong mẫu
Bảng 1 trình bày kết quả xác định hàm lượng
nitơ tổng có trong các mẫu. Kết quả khảo sát cho thấy
mẫu galactan chiết ở nhiệt độ thấp (mẫu G40) có hàm
lượng nitơ cao gấp hơn 4 lần mẫu chiết ở nhiệt độ cao
(mẫu G100). Hàm lượng nitơ tỉ lệ thuận với hàm
lượng protein, từ đó có thể suy ra mẫu G40 có hàm
lượng protein cao hơn G100. Điều này có thể giải
thích là do ở nhiệt độ cao, protein trong rau câu đã
phân huỷ một phần, nên galactan tách từ rau câu sẽ có
hàm lượng protein thấp. Protein trong rau câu thường
đóng vai trò quan trọng, thí dụ là chất chống oxy hoá
[10]. Như vậy, từ kết quả thí nghiệm có thể suy ra
rằng việc đun sôi rau câu trong nước làm giảm đáng
kể giá trị của galactan.
Hình 3. Phổ FT-IR của mẫu (a) G100, (b) G40.
75
JST: Engineering and Technology for Sustainable Development
Vol. 1, Issue 1, March 2021, 073-077
Điểm khác biệt quan trọng trong phổ FT-IR của
vậy, độ nhớt rút gọn của G40 cao gấp hơn 2 lần so
với G100.
G40 và G100 là: trên phổ của G40 xuất hiện hai đỉnh
peak ở 1643 và 1420 cm-1, trong khi đó trên phổ của
G100 hầu như không thấy tín hiệu này. Theo tài liệu
đã công bố, những tín hiệu này có thể quy kết cho dao
động của các nhóm amin bậc I và bậc II trong protein
[11]. Điều này chứng tỏ sự tồn tại của protein trong
G40, phù hợp với kết quả thu được trong phần xác
định hàm lượng nitơ.
Theo các nghiên cứu đã công bố, trong dung
dịch nước, các mạch galactan cuộn lại, thể tích các
cuộn này càng lớn thì độ nhớt của dung dịch càng cao
[5]. Như vậy, từ kết quả về độ nhớt ta suy ra rằng các
cuộn polysacarit trong dung dịch G40 có thể tích lớn
hơn so với dung dịch G100. Đặc tính này có thể liên
quan đến thành phần protein có trong G40. Khi có
protein, các cuộn galactan có thể mang điện tích
(thường là điện tích âm). Do các điện tích đẩy nhau
dẫn đến thể tích cuộn galactan tăng lên so với cuộn
không mang điện tích. Đặc tính nhớt của dung dịch
cũng liên quan đến khả năng tạo gel của các sản
phẩm này. Có thể suy ra rằng, G40 dễ dàng tạo gel
hơn G100.
Tính chất nhiệt là một đặc tính quan trọng, quyết
định phạm vi ứng dụng của của loại galactan này.
Chúng tôi nghiên cứu tính chất nhiệt của G40 và
G100 thông qua giản đồ DSC, được thể hiện trên hình
5.
3.4. Tính chất nhiệt của galactan
Hình 4. Đồ thị biểu diễn mối liên hệ giữa độ nhớt rút
gọn và nồng độ của dung dịch. : G100, : G40.
Có thể nhận thấy sự khác biệt tương đối rõ rệt
giữa tính chất nhiệt của G100 và G40. Trên đường
DSC của G100 chỉ thấy một peak gây ra bởi quá trình
Trong phổ của cả G40 và G100, các tín hiệu đặc
trưng của nhóm thế sunfat và nhóm thế pyruvic hoàn
toàn không xuất hiện. Như vậy, agar tách từ rau câu
theo phương pháp này có cấu trúc mắt xích tương đối
đồng đều, không chứa có nhiều nhóm thế phức tạp.
Trong công trình đã công bố, Sekkal và cộng sự đã
dùng quy trình tương tự như trong bài báo này để tách
galactan từ G. verrucosa thu hoạch tại Pháp. Kết quả
từ phổ FT-IR cho thấy sản phẩm galactan đó có cấu
trúc phức tạp, hàm lượng nhóm sunfat rất cao. Trong
khi đó, các mẫu galactan do chúng tôi tách G.
verrucosa của Việt Nam hầu như không chứa nhóm
sunfat, do đó khả năng tạo gel sẽ rất cao [13].
o
toả nhiệt tại 198,8 C. Có thể suy ra rằng quá trình
này là phản ứng phân huỷ bởi nhiệt của G100. Trên
đường DSC của G40, chúng tôi nhận thấy 2 tín hiệu.
Tín hiệu thứ nhất gây ra do quá trình thu nhiệt, xảy ra
o
tại nhiệt độ 122,5 C; tín hiệu thứ hai gây ra do quá
o
trình toả nhiệt, có đỉnh peak tại 223,2 C. Dựa vào
đặc điểm thành phần, cấu trúc của G40, có thể kết
luận rằng tín hiệu thứ nhất tại 122,5 oC tương ứng với
sự chuyển pha của protein trong G40. Tín hiệu thứ
hai có đỉnh peak tại 223,2oC được quy kết cho quá
trình phân huỷ của mẫu G40. Điều đáng chú ý là
nhiệt độ phân huỷ của G40 cao hơn hẳn so với G100.
Có thể thấy rằng do sự khác biệt trong cấu trúc của
G40 (trong thành phần có hàm lượng protein tương
đối cao) đã làm cho độ bền nhiệt của G40 cao hơn
hẳn so với G100.
3.3. Độ nhớt của dung dịch galactan
Đồ thị biểu diễn liên hệ giữa độ nhớt rút gọn
η
(đại lượng
)
và nồng độ của các dung dịch galactan
C
được biểu diễn trên hình 4. Đối với mẫu G40, mối
liên hệ này có sự phù hợp khá tốt với phương trình:
η
= 25847C + 79,756 (R2 = 0,9885)
(3)
C
Trong khi đó, mối liên hệ giữa độ nhớt rút gọn
và nồng độ của dung dịch G100 phù hợp khá tốt với
phương trình trình:
η
=14422C +38,303 (R2 = 0, 0,9897)
(4)
C
Từ các đồ thị này, suy ra độ nhớt rút gọn của
G40 và G100 lần lượt là 79,756 và 38,303 (L/g). Như
Hình 5. Giản đồ DSC của (a) G100 và (b) G40.
76
JST: Engineering and Technology for Sustainable Development
Vol. 1, Issue 1, March 2021, 073-077
[6] M. Lahaye, C. Rochas, Chemical structure and
4. Kết luận
Chúng tôi đã thu được galactan từ rau câu
physico-chemical properties of agar, Hydrobiologia
221 (1991) 137-148.
G. verrucosa mọc tại bờ biển miền bắc Việt Nam
bằng cách chiết với nước ở hai nhiệt độ khác nhau.
Kết quả cho thấy galactan thu được có cấu trúc agar,
không chứa các nhóm thế trong vòng
galactopyranozơ. Mẫu tách ở nhiệt độ thấp có chứa
nhiều protein hơn, độ nhớt cao hơn và độ bền nhiệt
tốt hơn so với mẫu tách ở nhiệt độ cao.
[7] A.I. Usov, Structural analysis of red seaweed
galactans of agar and carrageenan groups, Food
Hydrocolloids 12 (1998) 301-308.
[8] C.A. Stortz, A.S. Cerezo, Novel findings in
carrageenans, agaroids and “hybrid” red seaweed
galactans, Curr. Top. Phytochem. 4 (2000) 121-134.
[9] D.H. Dang, M.H. Hoang, N.S. Pham, Seaweeds from
Vietnam used for functional food, medicine and
biofertilizer. J. Appl. Phycol. 19 (2007) 817-826.
Lời cảm ơn
Nghiên cứu này được tài trợ bởi Trường Đại học
Bách khoa Hà Nội trong đề tài mã số T2018-PC-234.
[10] B.W.S. Souza, M.A. Cerqueira, A. I. Bourbon, A.C.
Pinheiro, J.T. Martins, J.A. Teixeira, M.A. Coimbra,
A.A. Vicente, Chemical characterization and
antioxidant activity of sulfated polysaccharide from
the red seaweed Gracilaria birdiae, Food
Hydrocolloids 27 (2012) 287-292.
Tài liệu tham khảo
[1] V.K. Do. Status of production and utilization of
seaweed in Vietnam. Proceedings of the Regional
Workshop on the Culture & Utilization of Seaweeds,
Philippines. FAO. 1990.
[11] E.G. Ordónez, P. Rupérez, FTIR-ATR spectroscopy
as a tool for polysaccharide identification in edible
brown and red seaweeds, Food Hydrocolloids 25
(2011) 1514-1520.
[2] T.V. Nguyen, N.H. Le, S.M. Lin, F. Steen, O. De
Clerck, A checklist of marine seaweeds of Vietnam,
Bot. Mar. 56 (2013) 207-227.
[12] M. Sekkal, J-P Huvenne, P. Legrand, B. Sombret, J-C.
Mollet, A. Mouradi-Givernaud, M-C. Verdus, Direct
structure identification of polysaccharides from red
algae by FTIR microspectrometry I: Localization of
agar in Gracilaria verruscosa sections, Mikrochim.
Acta 112 (1993) 1-10.
[3] E. Murano, Chemical structure and quality of agars
from Gracilaria, J. Appl. Phyco. 7 (1995) 245-254.
[4] R. Iyer, O. De Clerck, J.J. Bolton, V.E.
Coyne, Morphological and taxonomic studies of
Gracilaria and Gracilariopsis species (Gracilariales,
Rhodophyta) from South Africa, S. Afr. J. Bot. 70
(2004) 521-539.
[13] T.T.T. Thanh, H. Yasunaga, R. Takano, H. Urakawa,
K. Kajiwara, Molecular characteristics and gelling
properties of carrageenan family 2. Tri-sulfated and
tetra-sulfated carrageenans, Polym. Bull. 47 (2001)
305-312.
[5] M. Lahaye, Chemistry and physico-chemistry of
phycocolloids, Cah. Biol. Mar. 42 (2001) 137-157.
77
5 trang
18/04/2022
1620
Bạn đang xem tài liệu "Chiết tách và nghiên cứu một số tính chất của galactan từ rau câu Gracilaria verrucosa Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- chiet_tach_va_nghien_cuu_mot_so_tinh_chat_cua_galactan_tu_ra.pdf
