Bài giảng Y tế công cộng & Khuyến cáo chăm sóc sức khỏe người cao tuổi

Y tế công cộng & khuyến cáo

chăm sóc sức khỏe người cao

tuổi

Việt Nam có thể hướng tới:

Tuổi thọ tăng trong điều kiện dân số đang tăng lên ?

Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi – nếu có và khi nào cần?

Tránh triệu chứng mất trí nhớ - khi về già?

GS. Tony Broe

Viện Nghiên cứu Khoa học Thần

kinh-Australia

Các chủ để về

Tuổi thọ - Một cuộc sống khỏe mạnh lâu dài

• Dân số tăng và tuổi thọ tăng

Trên toàn thế giới & Việt nam

• Những tiến bộ trong YTCC ảnh hưởng đến tuổi thọ

người cao tuổi thế nào?

– Các giai đoạn các bệnh dịch và các chuyển biến của con

người:

– YTCC thực hiện giai đoạn đầu- Phòng chống ngăn ngừa

các bệnh truyền nhiễm, bệnh dịch.

– YTCC thực hiện lần tiếp theo- Ngăn ngừa các bệnh không

lây nhiễm như tim, mạch máu, phổi, thận…vv

- YTCC tuổi thọ - phát triển và tăng tuổi thọ qua việc phát

triển trí não và trí tuệ đồng thời giảm chứng mất trí nhớ.

Sự phát triển dân số thế giới

Chỉ bắt đầu tính từ 200 năm trước

1800 - Start of World

Population Growth

Sự tăng dân số thế giới

• Trong nhiều thiên niên kỷ– av. Tuổi thọ hoảng < 25-

30 tuổi – do từ bệnh dịch, bệnh tệt, đói nghèo, suy

dinh dưỡng, bạo lực, chiến tranh dẫn đến dân số Thế

giới thấp

Cho đến khi

• Khoảng từ 200 năm trước – tuổi thọ tăng từ 25 đến

khoảng hơn 70 tuổi (Trung bình 71.8 tuổi) trên toàn

thế giới

• Khoảng từ 100 năm trước- dân số thế giới đã tăng

từ

< 1

tỷ năm

1900 lên

đến

> 7

tỷ

(10

tỷ năm

2100)

Dân số tăng với tốc độ nhanh- kể từ thế kỷ 18.

Vì mọi người có sức khỏe tốt nên sống thọ hơn

Tại sao lại có sức khỏe tốt?

• Những tiến bộ xã hội- sự ra đời của KHKT và công cuộc

đổi mới các ngành công nghiệp

– Nghèo đói và tổn thương giảm trong khi đó được con người

được bổ sung calories trong thực phẩm, nâng cao kiến thức,

thương mại, giầu có hơn và hệ thống quản trị xã hội mới

• Y tế và Y tế công cộng Các chủ đề của chúng tôi hôm nay

– Những tiến bộ trong y học

• Những cuộc cách mạng trong việc nuôi dạy trẻ và giáo dục

– Tăng phát triển trí não và trí tuệ từ trẻ em đến người cao tuổi.

Lão hóa trên thế giới

Nước Anh

Năm 1800- Thời điểm bắt đầu tăng trưởng dân số

25

và người cao tuổi

20

Tăng trưởng dân số

trong 200 năm

15

10

Tỷ lệ người cao tuổi

trong 100 năm

5

1541

1751

1981

0

1751

1921

% số người >60 tuổi - [không tăng trong vòng

450 năm]

(P. Laslett. 1986)

Việt Nam

Tăng dân số và lão hóa

Việt Nam – Tăng dân số nhanh

từ năm 2006 tới 2016

Việt Nam – Tăng dân số

từ năm 1950-2017

Nhưng tỷ lệ tăng dân số bắt đầu giảm = lão hóa

Biểu đồ người trẻ ở Việt Nam- 2010

Wealth

Dividend

20–50 yrs

Biểu đồ người trẻ ở Việt Nam

- năm 2010

• Dân giàu có hơn

• Giảm tỷ lệ sinh sản

• Tăng trưởng dân số

Kết quả là có một lực

lượng lớn lao động trẻ &

và phụ nữ ( Được học

vấn nhiều hơn ) thì có ít

con hơn

Biểu đồ người cao tuổi ở Việt nam– những

năm 2020+

By 2050

2020

Ageing

population

30–60 yrs

Aged 60-90 yrs

Healthier and

better-off

Tại sao dân số lại già đi?

• Người cao tuổi sống lâu hơn –

- Ảnh hưởng từ trí não

– Và cuộc sống mạnh khỏe hơn

• Sức khỏe tốt tăng tuổi thọ

– Người trưởng thành sống dài hơn

– Có nhiều người trưởng thành sống lâu hơn

• Tỷ lệ sinh giảm

– Ít trẻ em hơn

Y tế công cộng và Y tế lâm sàng

• Trọng tâm của Y học lâm sàng là điều trị và chữa bệnh–

các bệnh dịch cấp tính. Điều này rất quant trọng trong điều

trị cho bệnh nhân tại bệnh viện và Phòng khám - nhưng

không cải thiện được sức khỏe người dân.

• Trọng tâm của Y tế công cộng là Phòng ngừa bệnh – Điều

này quan trọng cho toàn bộ người dân hơn là cho mỗi cả

nhân

– YTCC cấp 1 - Nhiễm trùng & Dịch bệnh – Giai đoạn phát triển

từ lúc mới sinh

– YTCC cấp 2 - Các bệnh mãn tính- Giai đoạn trung niên

– YTCC tuổi thọ – Các bệnh về não và trí nhớ – Giai đoạn cao tuổi

Y tế công cộng và Người cao tuổi

• Trọng tâm thứ nhất của YTCC đới với người cao tuổi là phòng bệnh. Điều đó có

nghĩa là:

– Thúc đẩy quá trình lão hóa lành mạnh = lão hóa không gây tổn hại sức

khỏe/tàn tật

– Giảm và ngăn ngừa các bệnh do tuổi tác – như tim, mạch, phổi vv

– Phòng ngừa các bệnh về não cho người già – Chứng mất trí nhớ

• Trọng tâm thứ hai là cung cấp hệ thống y tế và chăm sóc cho người có bệnh về

mãn tính và tàn tật

– Dự phòng bệnh mãn tính cho thanh thiếu niên+---

– Dịch vụ y tá chăm sóc cho người cao tuổi ngoài 75 tuổi

– Các dịch vụ chăm sóc người cao tuổi công cộng và hiệu quả để hỗ trợ

các gia đình.

Các giai đoạn bệnh dịch

và

Chuyển dịch bệnh tật

Các giai đoạn bệnh dịch và chuyển biến

1. Bệnh truyền nhiễm và gây tử vong sớm( thương hàn, tả, sốt rét,

thủy đậu, bệnh lao, chấn thương) kể từ khi phát hiện trường hợp

đầu tiên cho đến thế kỷ 19 tỷ lế sống khoảng 25 tuổi trong lịch sử

và ở tất cả các nước trước thế kỷ thứ 19.

2. Phát triển thành các bệnh “ không lây truyền ” Các bệnh dịch từ

những năm ở thế kỷ 19-20 (Tim, phổi, thận, tiểu đường vv) ở hai

giai đoạn :

1. Mức tuổi thọ trung bình ở Anh tăng từ 25-55 vào cuối Thế kỷ thứ 19

2. Các bệnh dịch đã ảnh hưởng chậm đến người cao tuổi hơn vào thế

kỷ thứ 20.

3. Chuyển qua các bệnh về não “Neurodegenerative” ở thể kỷ 21

(Chứng mất trí nhờ và rối loạn ở não ). Trung bình sống sót ở tuổi

80- 95 ở cuối thể kỷ thứ 21- năm 2060

Các giai đoạn và chuyển dịch bệnh dịch

Cho đến thế kỷ

19: chết sớm

Thế kỷ 20:

Thế kỷ 21:

Tử vong giảm Tử vong chủ yếu

chủ yếu ở trung ở tuổi 80+

niên và cao tuổi

Bệnh truyển nhiễm Bệnh hệ thống

Bệnh về não

Tiêu chảy

Bệnh dịch

Small Pox

Bệnh tả

Bệnh sốt rét

Lao

Cao huyết áp

Bệnh Alzheimer

Bệnh tim, Đột quỵ Bệnh Parkinson

và mạch máu

Bệnh tiểu đường tưởng khác não

Các chứng hoang

Frailty, Rối loạn Gait

& Falls

Bệnh về phổi

Tiến bộ YTCC

Thế kỷ 20

TRì hoãn bệnh dịch

Thế kỷ 19

Giảm bệnh dịch

Thế kỷ 21

Trì hoãn bệnh não

Tác động YTCC lần Tác động YTTC lần 2 YTCC tác động lên “tuổi

1

Tủ lạnh, thực phẩm - ít thọ"

muối, chế độ ăn uống Cách mạng tư tưởng

tốt hơn, giảm hút thuốc -Nuôi dạy con tốt hơn

và dùng rượu; tai nạn; -Giảm tổn thương trẻ

Có nhiều công việc hơn em

Tiêm chủng- Vệ

sinh đường phố,

nhà cửa, chất

thải…

Kỹ sư- Nhà quy

hoạch tuyến phố,

Bác sỹ

và giao thông an toàn -Cách mạng giải phóng

hơn

phụ nữ

Các loại thuốc mới cho -Tăng cường giáo dục

BP, lipids, thuốc tránh -Giảm tổn thương và

Phụ nữ và sinh sản

thai

tăng huyết áp nơi người

trưởng thành

- Bổ sung dưỡng chất

cho não

Cuộc cách mạng giải

phụ nữ

Giảm ô nhiễm Biến đổi