Bài giảng Quản lý học - Bài 2: Ra quyết định

BÀI 2

RA QUYẾT ĐỊNH

PGS.TS.Phan kim Chiến

Trường Đại học Kinh tế Quốc dâ n

v1.0

1

TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG: Bộ Y tế dự kiến điều chỉnh giá của 350 dịch vụ y tế

• Trong quá trì nh quản lý, cá c tổ chức, doanh nghiệp và Nhà nước luô n phải đưa ra và

tổ chức thực hiện những quyết định khá c nhau, có những quyết định nhỏ, đơn giản,

có những quyết định lớn, phức tạp, có nhiều yếu tố khô ng chắc chắn. Một giá m đốc

doanh nghiệp quyết định thưởng cho nhó m nghiên cứu đem lại cho doanh nghiệp

một khoản lợi nhuận lớn. Quyết định này khô ng phải là quyết định khó khăn, mọi cá i

đã rõ ràng, kết quả đã khẳng định, nằm trong quyền hạn, chí nh sá ch đã ban hành,

được mọi người ủng hộ. Khô ng phải lúc nào cá c nhà quản lý cũng được đưa ra cá c

quyết định dễ chịu như vậy.

• Mấy hô m nay (24/9/2011) dư luận cả nước đang xô n xao trước đề nghị điều chỉnh

giá 350 dịch vụ y tế của Bộ Y tế, với mức giá cao nhất tăng gấp 10 lần giá hiện tại.

Việc đưa ra quyết định này của Chí nh phủ là khô ng dễ. Có nhiều mục tiêu cần xem

xé t, ảnh hưởng của quyết định là rất rộng, có nhiều yếu tố ảnh hưởng, đời sống của

người dâ n đang gặp khó khăn do lạm phá t leo cao, nhiều tí nh toá n, câ n nhắc cần

thực hiện, nhiều phương á n cần xem xé t để lựa chọn phương á n điều chỉnh tốt nhất.

v1.0

2

TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG: Bộ Y tế dự kiến điều chỉnh giá của 350 dịch vụ y tế

1. Ý kiến của anh(chị) có đồng tình với Bộ Y tế không? Vì sao?

2. Mục tiêu của quyết định này?

3. Những tác động có thể có của quyết định này?

4. Các phương án cần xem xét?

5. Phương án tối ưu là gì?

6. Cách thức ra quyết định như thế nào?

v1.0

3

MỤC TIÊU

• Nắm được khá i niệm,vai trò , đặc điểm, hì nh thức thể hiện,các loại và yêu cầu đối với

quyết định quản lý.

• Hiểu và vận dụng được cá c căn cứ đề ra quyết định quản lý.

• Hiểu và thực hành được cá c bước của quá trì nh quyết định

• Nắm và sử dụng được một số phương phá p và kỹ thuật ra quyết định quản lý.

v1.0

4

NỘI DUNG

Tổng quan về quyết định quản lý

Quy trình quyết định quản lý

Phương pháp và kỹ thuật ra quyết định quản lý

v1.0

5

1. TỔNG QUAN VỀ QUYẾT ĐỊNH QUẢN LÝ

1.1. Khái niệm và đặc điểm của quyết định quản lý

1.2. Phân loại quyết định quản lý

1.3. Yêu cầu đối với quyết định quản lý

1.4. Căn cứ ra quyết định

v1.0

6

1.1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA QUYẾT ĐỊNH QUẢN LÝ

• Khá i niệm: Quyết định quản lý là phương á n

hợp lý nhất trong cá c phương á n có thể để

xử lý vấn đề theo mục tiêu và những điều

kiện, mô i trường của hệ thống trong hiện tại

và tương lai.

• Đặc điểm:

➢ Là sản phẩm của hoạt động quản lý;

➢ Chủ thể là cá nhâ n hoặc tập thể;

➢ Phạm vi tá c động rộng;

➢ Gắn liền với thu thập và xử lý thô ng tin.

v1.0

1.2. PHÂN LOẠI QUYẾT ĐỊNH QUẢN LÝ

• Theo thời gian: Quyết định dài hạn, trung hạn, ngắn hạn.

• Theo tí nh chất vấn đề của quyết định: Quyết định chuẩn tắc, khô ng chuẩn tắc.

• Theo mức độ tổng quá t: Quyết định chiến lược/chiến thuật/tác nghiệp.

• Theo cơ quan ra quyết định: Quyết định QLNN/Quyết định của cá c tổ chức.

• Theo số người cần ra quyết định: Quyết định tập thể/Quyết định cá nhâ n.

v1.0

1.3. YÊU CẦU ĐỐI VỚI QUYẾT ĐỊNH QUẢN LÝ

• Tí nh hợp phá p

• Tí nh khoa học

• Tí nh hệ thống

• Tí nh tối ưu

• Tí nh linh hoạt

• Tí nh cô đọng, dễ hiểu

• Tí nh thời gian, có chủ thể chịu trá ch nhiệm

v1.0

1.4. CĂN CỨ RA QUYẾT ĐỊNH

• Hệ thống mục tiêu

• Hệ thống phá p luật và thô ng lệ

• Hiệu quả của quyết định

• Cá c nguồn lực có thể huy động

• Mô i trường quyết định

v1.0

2. QUY TRÌNH QUYẾT ĐỊNH QUẢN LÝ

• Phâ n tí ch vấn đề

• Xâ y dựng cá c phương á n quyết định

• Đánh giá và lựa chọn phương á n tốt nhất

• Tổ chức thực hiện quyết định

v1.0

BƯỚC 1: PHÂN TÍCH VẤN ĐỀ

• Phá t hiện vấn đề

• Chẩn đoán nguyên nhâ n

• Quyết định giải quyết vấn đề

• Xá c định mục tiêu của quyết định

• Lựa chọn tiêu chí đánh giá

v1.0

BƯỚC 2: XÂY DỰNG CÁC PHƯƠNG ÁN QUYẾT ĐỊNH

• Phương á n của quyết định?

• Cá ch thức tì m cá c phương á n

v1.0

BƯỚC 3: ĐÁNH GIÁ VÀ LỰA CHỌN PHƯƠNG ÁN

• Dự bá o ảnh hưởng của cá c phương á n

• Đánh giá ảnh hưởng

• So sá nh cá c phương á n theo cá c tiêu chí :

➢ Phương phá p phâ n tí ch chi phí – lợi í ch

➢ Phương phá p cho điểm

➢ Phương phá p hệ số

v1.0

BƯỚC 4: TỔ CHỨC THỰC THI QUYẾT ĐỊNH

• Lập kế hoạch thực hiện

➢ Cá nhân/tập thể chịu trá ch nhiệm chỉ đạo

➢ Cá nhân/tập thể phối hợp thực hiện

➢ Cá nhân/tập thể chịu trá ch nhiệm thực hiện

➢ Nguồn lực thực hiện

➢ Thời gian thực hiện

• Thực hiện quyết định

• Kiểm tra việc thực hiện

• Tổng kết và rút kinh nghiệm

v1.0

3. PHƯƠNG PHÁP VÀ KỸ THUẬT RA QUYẾT ĐỊNH

• Phương phá p điều tra, nghiên cứu

• Phương phá p dự bá o khoa học

➢ Dự bá o nhâ n quả

➢ Dự bá o tương tự

➢ Dự bá o trực quan

• Phương phá p chuyên gia

• Phương phá p phâ n tí ch toá n học

• Phương phá p mô phỏng và thực nghiệm

• Phương phá p dựa vào trực giá c

v1.0

TÓM LƯỢC CUỐI BÀI

• Quyết định quản lý là kết quả của quá trình ra quyết định, là phương án hợp lý nhất

trong các phương án có thể, để xử lý vấn đề theo mục tiêu và những điều kiện, môi

trường của hệ thống trong hiện tại và tương lai.

• Quyết định quản lý có bốn đặc điểm căn bản: (1)là sản phẩm của hoạt động quản lý;

(2)chủ thể ra quyết định là những cá nhân hay tập thể có quyền hạn;(3)Phạm vi tác

động của quyết định rộng, thường nhiều nguời, thậm chí cả quốc gia;(4)liên quan

chặt chẽ với hoạt động thu thập và xử lý thông tin.

• Quyết định quản lý phân thành nhiều loại khác nhau, theo những tiêu chí khác nhau:

Theo thời gian, theo mức độ tổng quát, theo chủ thể ra quyết định,…

• Quyết định hợp lý là quyết định đảm bảo các yêu cầu: tính hợp pháp; tính khoa học;

tính thống nhất; tính tối ưu; tính cô đọng, dễ hiểu; tính linh hoạt; tính cụ thể về thời

gian và tính trách nhiệm.

• Quá trình quyết định gồm bốn bước cơ bản: phân tích vấn đề; xây dựng các phương

án; lựa chọn phương án tốt nhất; tổ chức thực hiện quyết định.

• Ra quyết định quản lý cần dựa vào các căn cứ: Hệ thống mục đích và mục tiêu của

tổ chức; hệ thống pháp luật và thông lệ xã hội; lợi ích của các quyết định mang lại;

nguồn lực để thực hiện quyết định; Môi trường quyết định, sự đồng thuận của tập

thể, xã hội.

v1.0

17

GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG

• Quyết định điều chỉnh giá 350 dịch vụ y tế nhằm mục tiêu nâ ng cao chất lượng cá c

dịch vụ y tế.

• Phạm vi ảnh hưởng của quyết định là rất rộng, liên quan đến đông đảo người dâ n,

trong đó có nhó m người dâ n có thu nhập cao, nhó m người dâ n có thu nhập thấp. Có

thể nhó m có thu nhập cao sẽ ủng hộ, nhưng nhó m thu nhập thấp sẽ khô ng ủng hộ vì

vượt quá khả năng chi trả của họ.

• Giá dịch vụ y tế phải được xâ y dựng trên cơ sở khoa học, bù đắp được chi phí ,

nhưng cũng phải phù hợp với điều kiện người dâ n. Nếu giá mới quá thấp thì khô ng

bù đắp đủ chi phí cho cá c cơ sở khá m chữa bệnh; nếu giá mới quá cao thì khô ng

phù hợp với điều kiện của người dâ n.

• Quyết định điều chỉnh giá 350 dịch vụ y tế này phải thống nhất với cá c quy định

trước đây của Chí nh phủ, Bộ y tế.

v1.0

GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG

• Cá c phương á n điều chỉnh: điều chỉnh giá 350 dịch vụ y tế theo cùng 1 tỷ lệ/hay điều

chỉnh theo từng loại khá c nhau/…

• Cá c tiêu chí đánh giá đối với từng phương á n điều chỉnh là gì ? VD: cải thiện chất

lượng dịch vụ, phù hợp với thu nhập của người dâ n, được người dâ n ủng hộ

• Quyết định này có sự đồng thuận của xã hội, cần sự ủng hộ của cá c cơ quan chức

năng khá c. Làm thế nào để có được sự đồng thuận, sự ủng hộ

• Phương á n tối ưu là gì ?

v1.0

CÂU HỎI MỞ

Lấy một ví dụ về quyết định quản lý nhà nước, của tổ chức và quyết định của

doanh nghiệp?

Trả lời:

• Quyết định tăng lương cơ bản từ 950,000 lên 1,050,000 đồng/tháng; Quyết định

giảm thuế TNDN từ 25% xuống 22%.

• Quyết định Đại học KTQD lắp đặt máy chiếu, micro ở tất cả các giảng đường.

• Quyết định của công ty Telcom thực hiện đánh giá nhân viên và chuyển từ trả lương

theo thời gian sang trả lương theo hiệu quả làm việc.

v1.0

Bài giảng Quản lý học - Bài 2: Ra quyết định - Phan Kim Chiến