Ảnh hưởng thời gian kích thích hormone lên đặc tính sinh hóa của dịch tương cá chẽm mõm nhọn Psammoperca waigiensis

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

ẢNH HƯỞNG THỜI GIAN KÍCH THÍCH HORMONE LÊN ĐẶC TÍNH SINH

HÓA CỦA DỊCH TƯƠNG CÁ CHẼM MÕM NHỌN Psammoperca waigiensis

EFFECTS OF TIME AFTER HORMONAL STIMULATION ON BIOCHEMICAL FEATURES

OF SEMINAL PLASMA IN WAIGIEU SEAPERCH Psammoperca waigiensis

Lê Minh Hoàng, Nguyễn Văn Minh,

Phạm Quốc Hùng và Ngô Văn Mạnh

Viện Nuôi trồng thủy sản, Đại học Nha Trang

Tác giả liên hệ: Lê Minh Hoàng (Email: hoanglm@ntu.edu.vn)

Ngày nhận bài: 01/11/2020; Ngày phản biện thông qua: 17/11/2020; Ngày duyệt đăng: 24/12/2020

TÓM TẮT:

Mục tiêu của nghiên cứu này nhằm đánh giá ảnh hưởng của thời gian kích thích hormone với

domperidone (DOM), luteinizing hormone releasing hormone analog (LHRHa) và human chorionic

gonadotropin (HCG) lên đặc tính sinh hóa của dịch tương cá chẽm mõm nhọn Psammoperca waigiensis

sau thời gian tiêm 72h. Cá đực được tiêm ở gốc vây bụng với 0.9% nước muối sinh lý (đối chứng) hoặc

tiêm một liều đơn DOM (20 mg/kg khối lượng cá (KL)) hoặc LHRHa (20, 50, hoặc 80 µg/kg KL) hoặc

HCG (500, 1000, hoặc 1500 IU/kg KL). Tinh dịch được thu trước khi tiêm hormone (0 h) để đánh giá đặc

tính sinh hóa dịch tương đầu tiên và thu tại thời điểm sau 24 h, 48 h, và 72 h sau khi tiêm hormone để

đánh giá ảnh hưởng của hormone lên đặc tính sinh hóa của dịch tương. Kết quả thí nghiệm của nghiên

cứu này cho thấy rằng việc tiêm kích thích hormone như được trình bày ở trên làm thay đổi hàm lượng

ion Na⁺nhưng các đặc tính hóa sinh còn lại của dịch tương thay đổi không đáng kể. Như vậy có thể kết

luận rằng việc tiêm hormone kích thích lên cá đực trong nghiên cứu này làm đặc tính sinh hóa thay đổi

không đáng kể.

Từ khóa: Cá chẽm mõm nhọn, kích thích hormone, đặc tính sinh hóa, LHRHa, HCG, DOM

ABSTRACT:

The objective of the present study was to assess the effects of time after stimulation with

domperidone (DOM), luteinizing hormone releasing hormone analog (LHRHa) and human chorionic

gonadotropin (HCG) on biochemical features of seminal plasma in Waigieu seaperch Psammoperca

waigiensis over period 72h post injection. Male broodﬁshes were injected pectoral ﬁn corner with

either 0.9% saline solution (control) or a single dose of DOM (20 mg/kg body weight (BW)) or LHRHa

(20, 50, or 80 µg/kg BW) or HCG (500, 1000, or 1500 IU/kg BW). Milt samples were collected before

hormone induction (0 h) to assess original milt properties condition, and at 24 h, 48 h, and 72 h post

injection (p.i.) to examine the effects of hormone treatments on aspects of spermiation. Results showed

that the treatment with saline solution or DOM or LHRHa did not signiﬁcantly alter seminal plasma

biochemical properties.

Keywords: Waigieu seaperch, hormonal stimulation, biochemical features, LHRHa, HCG, DOM

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

hormone cho sinh sản nhân tạo cá được dùng

phổ biến vì nó có thể làm gia tăng hoạt động

rụng trứng ở cá cái và tiết tinh ở cá đực. Tính

cho đến thời điểm này, nhiều loại hormone sẵn

có trên thị trường và được ứng dụng nghiên

cứu trên nhiều loại cá thuộc các họ trong

bộ cá vược (Perciformes) như: Cichlidae,

Percichthyidae, Moronidae, Centropomidae,

Đặc tính sinh hóa của dịch tương ở cá có

thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như dinh

dưỡng, các yếu tố môi trường (nhiệt độ, ánh

sáng, độ mặn), mùa vụ sinh sản, stress, di

truyền và thậm chí việc tiêm hormone kích

thích sinh sản lên cá đực (Bobe and Labbé

2010, Hajirezaee et al. 2010). Việc kích thích

58 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Channidae, Sparidae, Carangidae,

Số 4/2020

hormone khác nhau như (Thyroxin (T4),

LHRHa, carp pitutary extract (CPE), HCG or

DOM) lên một số đặc tính huyết tương của

cá chẽm mõm nhọn cái. Bên cạnh đó Le and

Brown (2016) đã nghiên cứu ảnh hưởng của

hormone lên đặc tính lý học và hình thái của

tinh trùng cá chẽm mõm nhọn. Tuy nhiên vẫn

chưa có nghiên cứu nào thực hiện để đánh giá

ảnh hưởng của hormone lên đặc tính sinh hóa

của dịch tương của loài cá này. Vì thế, mục

tiêu của nghiên cứu này là nhằm đánh giá ảnh

hưởng của thời gian kích thích hormone với

domperidone (DOM), luteinizing hormone

releasing hormone analog (LHRHa) và human

chorionic gonadotropin (HCG) lên đặc tính

sinh hóa của dịch tương trên cá chẽm mõm

nhọn Psammoperca waigiensis sau thời gian

tiêm hormone 72h.

Sciaenidae, Serranidae, Rachycentridae,

Scombridae, Lutjanidae. Hơn nữa, hoạt

động tiết tinh và rụng trứng của nhiều loài cá

biển kể cả họ cá chẽm (Centropomidae hay

Latidae) có thể được gia tăng do kích thích

hormone và chủ yếu là human chorionic

gonadotropin (HCG), luteinizing hormone

releasing hormone analog (LHRHa) và

domperidone (DOM) (Pham et al. 2007a,

Mañanós et al. 2009, Mylonas et al. 2010,

Pham et al. 2010b, Mehdi and Ehsan 2013,

Elakkanai et al. 2015, Pham and Le 2016).

Kết quả của những nghiên cứu này cho rằng

các loại hormone kích thích phù hợp với từng

loài cá nhất định để kích thích hoạt động tiết

tinh như làm tăng các đặc tính hóa sinh của

dịch tương.

Cá chẽm mõm nhọn, Psammoperca

waigiensis (Cuvier and Valenciennes, 1828),

là một loài cá biển thuộc họ cá chẽm (Latidae

hay Centropomidae) nằm trong bộ cá vược

(Perciformes). Loài cá này được phân bố ở

vùng biển nhiệt đới thuộc châu Á Thái Bình

Dượng và châu Úc (Shimose and Tachihara

2006, Pham et al. 2012). Cùng với các loài

cá biển nhiệt đới khác đã được nuôi lâu dài

tại Việt Nam như cá mú (Epinephelus spp),

cá bớp (Rachycentron canadum), cá hồng

bạc (Lutjanus erythropterus), cá hồng Mỹ

(Scyaenops ocellatus), cá chẽm trắng (Lates

calcarifer) và cá chim vây vàng (Trachinotus

blochii). Cá chẽm mõm nhọn đã thu hút sự

chú ý như là đối tượng nuôi biển mới bởi

vì có giá trị kinh tế cao, ưa chuộng trên thị

trường và có khả năng thích ứng với phạm vi

rộng của các yếu tố môi trường (Nguyen et

al. 2003, Shimose and Tachihara 2006, Pham

et al. 2007a, Pham et al. 2007b, Pham et al.

2010b, Pham et al. 2012). Đây cũng là loài

cá có thể sinh sản trong điều kiện nuôi nhốt

mà không cần kích thích hormone nhưng

kết quả sinh sản thấp (Nguyen et al. 2003).

Mùa vụ sinh sản của loài cá này diễn ra giữa

tháng 4 và tháng 10 đối với cá cái và giữa

tháng 3 và tháng 11 đối với cá đực (Pham

et al. 2012). Pham et al. (2007a) và (2010a)

báo cáo ảnh hưởng của việc sử dụng các loại

2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU

2.1. Cá đực và thu tinh dịch

Cá chẽm mõm nhọn trưởng thành được

đánh bắt bằng hoạt động câu và lặn tại Vịnh

Nha Trang giữa tháng 2 đến tháng 11 năm

2012. Sau đó, cá được vận chuyển đến lồng

nuôi 4×4×3m đặt trong ao nuôi tại trại thực

nghiệm nuôi Hải sản Cam Ranh, Khánh Hòa.

Mặt trên của lồng được bao phủ bởi lưới bảo

vệ cá nhãy ra ngoài. Cá bố mẹ được cho ăn

hàng ngày với cá tạp được bổ sung vitamin

E với khẩu phần cho ăn là 5% khối lượng

cơ thể cá cho đến khi cá thành thục để tiến

hành thí nghiệm. Kích cỡ cá đực sử dụng

cho các thí nghiệm được trình bày ở Bảng 1.

Cá đực được gây mê bằng Ethylene glycol

monophenylether với liều lượng là 200 ppm

trước khi thu tinh dịch. Tinh dịch được thu

bằng cách ấn nhẹ nhàng bụng cá từ phía trước

ra phía sau. Tinh dịch chảy ra cho thẳng vào

ống nhựa 1.5 ml có đậy nắp. Trong quá trình

thu tinh dịch, bụng cá và xung quanh lỗ huyệt

sinh dục được lau bằng khăn sạch để tránh

lẫn tạp tinh dịch với nước tiểu, phân, máu

và nhớt cá. Ồng tinh dịch sau khi thu xong

ngay lập tức bảo quản trên đá lạnh cho đến

khi sử dụng phân tích các thông số đặc tính

hóa sinh.

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 59

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

Bảng 1. Khối lượng (KL, g) và chiều dài (CD, cm) của cá chẽm mõm nhọn Psammoperca

waigiensis sử dụng cho thí nghiệm

NMSL

(n=4)

DOM

(n=4)

LHRHa (µg/kg KL)

50 (n=4)

HCG (IU/kg KL)

1000 (n=4)

20 (n=4)

550,0±129,1

26,8±1,4

80 (n=4)

575,0±86,6

27,0±1,1

500 (n=4)

525,0±150,0

26,5±1,6

1500 (n=4)

562,5±149,3

26,6±1,4

KL 562,5±137,7

587,5±175,0

26,9±1,7

587,5±103,1

27,0±1,1

537,5±137,7

26,5±1,4

CD

26,8±1,4

DOM: domperidone (20 mg/kg KL); LHRHa: luteinizing hormone releasing hormone analog; HCG: and human chorionic

gonadotropin; NMSL: nước muối sinh lý 0.9%.

2.2. Thiết kế thí nghiệm

thì tiến hành tách phần dịch tương ở phía trên

rồi tiến hành xác định pH và áp xuất thẩm

thấu. pH được xác định bằng máy đo pH (pH

test, Romania). Nồng độ thẩm thấu được

xác định bằng máy đo áp suất thẩm thấu

(Advandced Instruments Inc., USA). Các đặc

tính hóa sinh của dịch tương được xác định

bằng máy Fuji Dri-Chem 3500 (Fujiﬁlm Co.

Ltd., Japan).

Tất cả thí nghiệm được thực hiện giữa

tháng 3 đến tháng 5 (Thời điểm cá thành thục

sinh dục) tại lồng nuôi cá bố mẹ. Tại thời điểm

bắt đầu thí nghiệm (0h), 32 con cá đực được

chọn ngẫu nhiên cho quá trình thu tinh như

được mô tả ở trên. Sau đó, 28 con cá đực được

lựa chọn ngẫu nhiên để tiêm vào gốc vây bụng

với từng loại hormone như 20 mg/kg khối

lượng (KL) domperidone (DOM) hoặc 20, 50,

80 µg/kg KL luteinizing hormone releasing

hormone analog (LHRHa) (Lam Hua Dragon

Co. Ltd., Hong Kong) hoặc 500, 1000, 1500

IU/kg KL human chorionic gonadotropin

(HCG) (Ningbo Renjian Pharmaceutical

Co.,Ltd, China). Liều lượng hormone được

sử dụng trong nghiên cứu này là dựa vào các

nghiên cứu trước trên các loài cá biển nuôi

vùng nhiệt đới (Pham et al. 2007a, Mañanós

et al. 2009, Le and Brown 2016, Pham and

Le 2016). 04 con cá đực còn lại được tiêm

nước muối sinh lý 0,9% như là thí nghiệm đối

chứng. Cá đực sau khi tiêm xong thì mỗi con

được lưu giữ tại các lồng lưới nhỏ (1×1×3m)

riêng biệt để dễ dàng cho thao tác thu thập

tinh dịch. Cá đực sau đó được gây mê để thu

tinh dịch như mô tả ở trên sau thời điểm 24,

48 và 72 h sau khi tiêm hormone. Đặc tính

sinh hóa của dịch tượng được xác định dựa

theo các nghiên cứu của Le et al. (2011) và Le

et al. (2014).

2.4. Xử lý số liệu thống kê

Số liệu được tính toán và trình bày dưới

dạng GTTB ± SD (độ lệch chuẩn) đối với chiều

dài và khối lượng cá thí nghiệm. Các số liệu

đặc tính hóa sinh của dịch tương được trình

bày dưới dạng GTTB ± SEM (sai số chuẩn

trung bình). Để xác định sự khác nhau đặc tính

sinh hóa của dịch tương, phương sai một yếu

tố (one-way ANOVA) và phép thử Duncan

(P<0,05) được sử dụng từ phần mềm SPSS

phiên bản 22.0.

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO

LUẬN

Kết quả ở các Bảng 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 và

9 cho thấy rằng: Có sự thay đổi đáng kể

nồng độ Na⁺, K⁺(p<0,05) nhưng lại không

có sự thay đổi đáng kể nồng độ các ion Cl^-,

Mg²⁺, Ca²⁺, protein tổng số, nồng độ thẩm

thấu cũng như pH (p>0,05) trong dịch tương

cá chẽm mõm nhọn sau khi được kích thích

bởi HCG với liều lượng 1000 IU/kg tại thời

điểm thu mẫu sau 48h và so với DOM (20

mg/kg), LHRHa (20, 50, 80 µg/kg), HCG

(500, 1000, 1500 IU/kg) và nước muối sinh

lý (đối chứng) tại các thời điểm 0h, 24h, 48h

và 72h.

2.3. Phân tích đặc tính sinh hóa của dịch tương

Đặc tính hóa sinh của dịch tượng bao

gồm (ion Na, K, Ca, Mg, Cl và protein tổng

số), pH và áp suất thấm thấu. Để tiến hành

xác định các đặc tính sinh hóa này, tinh dịch

cho vào 1,5 eppendorf tube rồi sau đó li tâm

(15.000 rpm) khoảng 10 phút. Sau khi li tâm

Vai trò của Hormone lên sinh sản của các

loài cá xương đã được tổng hợp bởi nhiều

nghiên cứu nhằm để đảm bảo đủ lượng tinh

60 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

dịch cho sinh sản nhân tạo (Mañanós et al.

2009, Mylonas et al. 2010, Mehdi and Ehsan

2013, Elakkanai et al. 2015). LHRHa, HCG

và DOM là một trong những loại Hormone

thường dùng để kích thích rụng trứng và

tiết tinh ở các loài cá cái và cá đực. Hơn

nữa, sự phát triển tuyến sinh dục và sinh

sản như rụng trứng ở cá cái và tiết tinh ở cá

đực dưới sự điều khiển ba cấp độ của vùng

dưới đồi – tuyến yên – tuyến sinh dục. Bởi

vì các cơ quan này có sự tương tác với nhau

trong quá trình sinh sản ở cá. Có rất nhiều

phương pháp kích thích hormone được sử

dụng trên các loại cá và tùy theo loài cá mà

loại và liều lượng hormone khác nhau (Zohar

and Mylonas 2001, Mañanós et al. 2009,

Mylonas et al. 2010, Pham et al. 2010b,

Zohar et al. 2010, Mehdi and Ehsan 2013,

Elakkanai et al. 2015). Một nghiên cứu của

Pham et al. (2010a) thí nghiệm tiêm HCG

1500 IU/kg BW và LHRHa 50 µg/kg BW ở

cá cái cá chẽm mõm nhọn tại thời điểm 48 h

p.i. cho kết quả nâng cao tỷ lệ đẻ nhưng lại

giảm tỷ lệ thụ tinh so với thyroxin (T4) 0.5

mg/kg. Một nghiên cứu khác gần đây của Le

and Brown (2016) cho rằng tiêm HCG 1000

IU/kg BW lên cá đực cá chẽm mõm nhọn tại

thời điểm 48 h p.i thu được thể tích tinh dịch,

tổng số tinh trùng, hoạt lực tinh trùng cũng

như thời gian hoạt lực tinh trùng cao hơn so

với các nghiệm thức thí nghiệm khác. Nghiên

cứu này cho thấy hàm lượng ion Na⁺thay đổi

đáng kể ở các nghiệm thức thí nghiệm nhưng

cá ion và thành phần sinh hóa của dịch tương

thay đổi không đáng kể sau khi tiêm các loại

hormone ở các liều lượng khác nhau. Trong

khi đó báo cáo của Linhart et al. (2003) và

Verma et al. (2009) cho rằng thành phần sinh

hóa của dịch tương cá thay đổi sau khi tiêm

hormore.

Bảng 2. Nồng độ ion Na⁺(mmol/l) trong dịch tương cá chẽm mõm nhọn Psammoperca

waigiensis sau khi được kích thích bởi các hormone

Kết quả được biểu diễn dưới dạng GTTB±SE. Giá trị với các ký tự khác nhau được hiểu là sai khác có ý nghĩa (chữ thường cho hàng,

chữ hoa cho cột) (ANOVA, p<0,05). TG: Thời gian; DOM: domperidone; LHRHa: luteinizing hormone releasing hormone analog; HCG:

human chorionic gonadotropin.

Bảng 3. Nồng độ ion K⁺(mmol/l) trong dịch tương cá chẽm mõm nhọn Psammoperca

waigiensis sau khi được kích thích bởi các hormone

Kết quả được biểu diễn dưới dạng GTTB±SE. Giá trị với các ký tự khác nhau được hiểu là sai khác có ý nghĩa (chữ thường cho hàng,

chữ hoa cho cột) (ANOVA, p<0,05). TG: Thời gian; DOM: domperidone; LHRHa: luteinizing hormone releasing hormone analog; HCG:

human chorionic gonadotropin; NMSL: nước muối sinh lý (đối chứng).

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 61

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

Bảng 4. Nồng độ ion Cl^-(mmol/l) trong dịch tương cá chẽm mõm nhọn Psammoperca

waigiensis sau khi được kích thích bởi các hormone

Kết quả được biểu diễn dưới dạng GTTB±SE. Giá trị với các ký tự giống nhau được hiểu là sai khác không có ý nghĩa (ANOVA, p>0,05).

TG: Thời gian; DOM: domperidone; LHRHa: luteinizing hormone releasing hormone analog; HCG: human chorionic gonadotropin;

NMSL: nước muối sinh lý (đối chứng).

Bảng 5. Nồng độ ion Mg²⁺(mmol/l) trong dịch tương cá chẽm mõm nhọn Psammoperca

waigiensis sau khi được kích thích bởi các hormone

Kết quả được biểu diễn dưới dạng GTTB±SE. Giá trị với các ký tự giống nhau được hiểu là sai khác không có ý nghĩa (ANOVA, p>0,05).

TG: Thời gian; DOM: domperidone; LHRHa: luteinizing hormone releasing hormone analog; HCG: human chorionic gonadotropin;

NMSL: nước muối sinh lý (đối chứng).

Bảng 6. Nồng độ ion Ca²⁺(mmol/l) trong dịch tương cá chẽm mõm nhọn Psammoperca

waigiensis sau khi được kích thích bởi các hormone

Kết quả được biểu diễn dưới dạng GTTB±SE. Giá trị với các ký tự giống nhau được hiểu là sai khác không có ý nghĩa (ANOVA, p>0,05).

TG: Thời gian; DOM: domperidone; LHRHa: luteinizing hormone releasing hormone analog; HCG: human chorionic gonadotropin;

NMSL: nước muối sinh lý (đối chứng).

Bảng 7. Protein tổng số (g/l) trong dịch tương cá chẽm mõm nhọn Psammoperca waigiensis

sau khi được kích bởi các hormone

Kết quả được biểu diễn dưới dạng GTTB±SE. Giá trị với các ký tự giống nhau được hiểu là sai khác không có ý nghĩa (ANOVA, p>0,05).

TG: Thời gian; DOM: domperidone; LHRHa: luteinizing hormone releasing hormone analog; HCG: human chorionic gonadotropin;

NMSL: nước muối sinh lý (đối chứng).

62 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

Bảng 8. Nồng độ thẩm thấu (mOsm/kg) trong dịch tương cá chẽm mõm nhọn Psammoperca

waigiensis sau khi được kích thích bởi các hormone

Kết quả được biểu diễn dưới dạng GTTB±SE. Giá trị với các ký tự giống nhau được hiểu là sai khác không có ý nghĩa (ANOVA, p>0,05).

TG: Thời gian; DOM: domperidone; LHRHa: luteinizing hormone releasing hormone analog; HCG: human chorionic gonadotropin;

NMSL: nước muối sinh lý (đối chứng)

Bảng 9. pH trong dịch tương cá chẽm mõm nhọn Psammoperca waigiensis sau khi được kích

thích các hormone

Kết quả được biểu diễn dưới dạng GTTB±SE. Giá trị với các ký tự giống nhau được hiểu là sai khác không có ý nghĩa (ANOVA, p>0,05).

TG: Thời gian; DOM: domperidone; LHRHa: luteinizing hormone releasing hormone analog; HCG: human chorionic gonadotropin;

NMSL: nước muối sinh lý (đối chứng).

Morisawa (1985) báo cáo rằng nồng độ

ion Na⁺trong dịch tương cá xương nằm trong

khoảng 75 – 175 mM/l. Nồng độ ion Na⁺cao

nhất trên cá chẽm mõm nhọn ở nghiên cứu này

là 151,48±1,80mM/l do được kích thích bởi

HCG 1000 IU/kg tại thời điểm thu mẫu sau

72h và thấp nhất là 138,63±1,80 mM/l do được

kích thích bởi HCG 500 IU/kg tại thời điểm thu

mẫu sau 24h, nằm trong khoảng như Morisawa

(1985) đã báo cáo; cao hơn so với nồng độ Na⁺

trong dịch tương cá rô 124 mM/l (Lahnsteiner

et al. 1995), cá hồi 46,21 mM/l (Bozkurt et al.

2011), tuy nhiên lại thấp hơn so với cá da trơn

164 mM/l (Tan-Fermin et al. 1999). Nồng độ

ion K⁺sau khi được kích thích bởi các hormone

trong nghiên cứu này dao động trong khoảng

16,43±0,72 đến 18,28±0,26 (mM/l), tương

đương với nồng độ K⁺trong dịch tương cá da

trơn 18 mM/l (Tan-Fermin et al. 1999), cao

hơn so với nồng độ K⁺trong dịch tương cá rô

10 mM/l (Lahnsteiner et al. 1995), và thấp hơn

so với cá chép 70 mM/l (Morisawa et al. 1983)

và cá hồi 46 mM/l (Bozkurt et al. 2011). Sự gia

tăng đáng kể ion Na⁺, K⁺trong nghiên cứu này

tương tự với kết luận của Linhart et al. (2003)

trong nghiên cứu trên cá Polyodon spatula rằng

việc kích thích sinh sản bằng bột tuyến yên cá

chép (Carp pituitary powder) và LHRHa dẫn

đến sự khác biệt nồng độ các ion trong dịch

tương; Seiﬁ và ctv (2011) cũng kết luận rằng

nồng độ Na⁺, K⁺, Cl^-, protein tổng số trong dịch

tương đều thay đổi đáng kể (p<0,01) bởi việc

sử dụng các hormone khác nhau (Ovaprim,

HCG, cPG) trên thí nghiệm giữa cá chép được

nuôi nhốt và cá chép được đánh bắt ngoài tự

nhiên. Tuy nhiên kết quả nghiên cứu này lại

trái ngược với kết quả nghiên cứu trên cá tầm

thìa Polyodon spatula của Linhart et al. (2003).

Nồng độ Ca²⁺, Mg²⁺thay đổi không đáng kể

bởi việc sử dụng các hormone LHRHa (20, 50,

80 ug/kg), HCG (500, 1000, 1500 IU/kg), DOM

20mg/kgsovớitiêmnướcmuốisinhlý(NMSL).

Kết quả này tương tự với kết quả nghiên cứu của

Seiﬁ et al. (2011) trên thí nghiệm giữa cá chép

được nuôi nhốt và cá chép được đánh bắt ngoài

tự nhiên được kích thích bởi các hormone khác

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 63

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

nhau (Ovaprim, HCG, cPG). Cũng giống như

vậy, các thông số dịch tương trên cá Cirrhinus

mrigala cũng được báo cáo rằng có sự ảnh

hưởng đáng kể bởi việc tiêm hormone Ovaprim

(sGnRH + Domperidon) kích thích sinh sản trên

cá đực (Verma et al. 2009).

Nồng độ thẩm thấu trong dịch tương cá

Barbus shapeyi cũng thay đổi đáng kể bởi việc

kích thích các hormone khác nhau, nồng độ

thẩm thấu cao nhất được quan sát thấy trên cá

này là do được kích thích bởi LHRHa2 (10 µg/

kg) tại thời điểm sau 16h tiêm là 320,67±2,96

(Kalbassi et al. 2014). Trong khi đó ở nghiên

cứu này, việc tiêm LHRHa không dẫn đến

nồng độ thẩm thấu cao nhất, nồng độ thẩm

thấu cao nhất trong dịch tương cá chẽm mõm

nhọn được quan sát thấy trong nghiên cứu là

344,25±4,35 do được tiêm bỏi HCG 1000 IU/

kg sau 48h (p>0,05).

pH trong dịch tương cá chẽm mõm nhọn

thay đổi không đáng kể bởi việc kích thích bằng

các hormone sinh sản so với nước muối sinh lý,

dao động trong khoảng 7,60±0,08 do được kích

thích bởi LHRHa 20 µg/kg đến 7,85±0,13 do

được kích thích bởi HCG 1000 IU/kg. pH trong

dịch tương cá bơn đuôi vàng tăng cao sau khi

được kích thích bởi GnRHa (Clearwater and

Crim 1998). Nghiên cứu của (Seiﬁ et al. 2011)

đã báo cáo rằng pH trong dịch tương thay đổi

đáng kể (p<0,01) sau khi được kích thích bởi

hormone cPG 3 mg/kg sau 12h, HCG 1500 IU/

kg sau 12h, Ovaprim (sGnRHa+domperidon)

0,5 ml/kg sau 24h so với NMSL 0,7% ở nhóm

cá chép được nuôi nhốt và nhóm cá chép được

thu ngoài tự nhiên.

4. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT Ý KIẾN

Tóm lại, nghiên cứu ảnh hưởng của hormone

lên đặc tính sinh hóa cá chẽm mõm nhọn đực

được thể hiện thông qua thay đổi hàm lượng

ion Na+ mà không làm ảnh hưởng đến các

đặc tính sinh hóa khác trong dịch tương. Kết

quả nghiên cứu này cho thấy có sự ảnh hưởng

không đáng kể của loại, liều lượng, thời gian

sau khi tiêm các loại hormone kích thích sinh

sản lên đặc tính sinh hóa dịch tương cá chẽm

mõm nhọn đực.

Tuy nhiên, như đã thảo luận ở trên việc sử

dụng Thyroxin (T4) với liều lượng 0,5 mg/kg

thông qua chế độ ăn hoặc tiêm có kết quả tốt

hơn về tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ đẻ so với HCG

và LHRHA. Vì vậy cần thực hiện thêm nhiều

thí nghiệm hơn nữa với nghiệm thức sử dụng

T4 lên đặc tính sinh hóa đối với cá chẽm mõm

nhọn đực.

5. LỜI CÁM ƠN

Nghiên cứu này được tài trợ bởi Quỹ

phát triển khoa học và công nghệ quốc gia

(NAFOSTED) trong đề tài mã số 106.05-

2017.343. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn

đến NAFOSTED đã tài trợ kinh phí để thực

hiện nghiên cứu này.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Le, M.H., Lim, H.K., Min, B.H., Lee, J.U., Chang, Y.J., 2011. Semen properties and spermatozoan structure

of yellow croaker, Larimichthys polyactis. The Israeli Journal of Aquaculture - Bamidgeh, 1-8.

2. Pham, Q. H., Nguyen, T. A., Kjørsvik, E., Nguyen, D. M., Arukwe, A., 2012. Seasonal reproductive cycle in

Waigieu seaperch (Psammoperca waigiensis). Aquaculture Research.43, 815-830.

3. Pham, Q. H., Nguyen, T. A., Nguyen, D. M., Arukwe, A., 2010a. Sex steroid levels, oocyte maturation

and spawning performance in Waigieu seaperch (Psammoperca waigiensis) exposed to Thyroxin, Human

Chorionic Gonadotropin, Luteinizing Hormone Releasing Hormone and Carp Pituitary Extract. Comparative

and Biochemistry Physiology, Part A: Molecular & Integrative Physiology.155, 223-230.

4. Pham, Q. H., Nguyen, T. A., Nguyen, D.M., 2007a. Could Domperidone via oral administration enhance ﬁnal

64 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

oocyte maturation and ovulation and in the long-term affect egg and larval quality in sand bass (Psammoperca

waigiensis)? Aquaculture Asia Vol XII No 4, October -December 2007, 35-38.

5. Pham, Q. H., Nguyen, T. A., Nguyen, D.M., 2007b. Holding salinity during the breeding season effects

ﬁnal oocyte maturation and egg quality in sand bass (Psammoperca waigiensis, Cuvier & Valencienes 1828).

Aquaculture Asia Vol XII No 3, July-September 2007, 37-39.

6. Shimose,T.,Tachihara, K., 2006.Age, growthandreproductivebiologyoftheWaigieuseaperchPsammoperca

waigiensis (Perciformes: Latidae) around Okinawa Island, Japan. Ichthyology Research.53, 166-171.

7. Bobe, J., Labbé, C., 2010. Egg and sperm quality in ﬁsh. General and Comparative Endocrinology.165,

535–548.

8. Bozkurt, Y., Gretmen, F., Kokcu, O., Erçin, U., 2011. Relationships between seminal plasma composition

and sperm quality parameters of the Salmo trutta macrostigma (Dumeril, 1858) semen: with emphasis on

sperm motility. Czech J Anim Sci.56, 355-364.

9. Clearwater, S.J., Crim, L.W. , 1998. Gonadotropin releasing hormone-analogue treatment increases sperm

motility, seminal plasma pH and sperm production in yellowtail ﬂounder Pleuronectes ferrugineus. Journal of

Fish Physiology and Biochemistry.19, 349-357.

10. Elakkanai, P., Francis, T., Ahilan, B., Jawahar, P., Padmavathy, P., Jayakumar, N., Subburaj, A., 2015. Role

of GnRH, HCG and kisspeptin on reproduction of ﬁshes. Indian Journal of Science and Technology.8, 1-10.

11. Hajirezaee, S., Amiri, B.M., Mirvagheﬁ, A., 2010. Fish milt quality and major factors inﬂuencing the milt

quality parameters: A review. African Journal of Biotechnology.9, 9148-9154.

12. Kalbassi, M.R., Lorestani, R.., Marammazi, J.G., 2014. Improvement of Sperm Quality Indices of Benni

Fish (Barbus sharpeyi) by Application of LHRHA2 and Metoclopramide. J Agr Sci Tech.16, 91-104.

13. Lahnsteiner, F., Berger, B., Weismann, T., Patzner, R., 1995. Fine Structure and Motility of Spermatozoa

and Composition of the Seminal Plasma in the Perch. J Fish Biol 47, 492-508.

14. Le, M.H., Brown, Paul B., 2016. Effects of time after hormonal stimulation on milt properties in Waigieu

seaperch Psammoperca waigiensis. The Israeli Journal of Aquaculture - Bamidgeh.68, 1-10.

15. Le, M.H., Nguyen, T.H.N., Pham, P.L., 2014. Semen properties of waigieu seaperch Psammoperca

waigiensis. The Israeli Journal of Aquaculture - Bamidgeh.66, 7 pages.

16. Linhart, O., Mims, S.D., Boris Gomelsky, B., Hiott, A.E., Shelton, W.L., Cosson, J. , 2003. Ionic

composition and osmolality of paddleﬁsh (Polyodon spathula, Acipenseriformes) seminal ﬂuid. Aquaculture

International.11, 357-68.

17. Mañanós, E., Duncan, N., Mylonas, C.C. Reproduction and control of ovulation, spermiation and spawning

in cultured ﬁsh. In: Cabrita E, Robles V, Herráez MP, editors. Methods in Reproductive Aquaculture: Marine

and Freshwater Species. USA: CRC Press, Taylor & Francis Group, Boca Raton, FL, USA; 2009. p. 3-80.

18. Mehdi, Y., Ehsan, M.S., 2013. A review of the control of reproduction and hormonal manipulations in

ﬁnﬁsh species. International Journal of Agricultural Research and Reviews.1, 15-21.

19. Morisawa, M., 1985. Initiation Mechanism of Sperm Motility at Spawning in Teleosts. Zool Sci 2, 605-615.

20. Morisawa, M., Suzuki, K., Morisawa, S., 1983. Effects of Potassium and Osmolality on Spermatozoan

Motility of Salmonid Fishes. J Exp Biol.107, 105-113.

21. Mylonas, C.C., Fostier, A., Zanuy, S., 2010. Broodstock management and hormonal manipulations of ﬁsh

reproduction. General and Comparative Endocrinology.165, 516-534.

22. Nguyen, T.N., Luc, M.D., Nguyen, D.T., 2003. Studies on artiﬁcial seed breeding of waigieu seaperch

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 65

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản

Số 4/2020

Psammoperca waigiensis (Cuvier andValenciennes, 1828). Components of scientiﬁc research and technological

developmentbetweentheUniversityofFisheriesand SUMAManagement, MinistryofFisheries. inVietnamese.

23. Pham, Q.H., Kjørsvik, E., Nguyen, T.A., Nguyen, D.M., Arukwe, A., 2010b. Reproductive cycle in female

Waigieu seaperch (Psammoperca waigiensis) reared under different salinity levels and the effects of dopamine

antagonist on steroid hormone levels. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology.383 137–145.

24. Pham, Q.H., Le, M.H., 2016. Effects of thyroxin and domperidone on oocyte maturation and spawning

performances in the rabbit ﬁsh (Siganus guttatus). Journal of the World Aquaculture Society.Accepted.

25. Seiﬁ, T., Imanpoor, M.R., Golpour, A., 2011. The effect of different hormonal treatment on semen quality

parameters in cultured and wild carp. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Siences.11, 595 - 602.

26. Tan-Fermin, J.D., Miura, T., Adachi, S., Yamauchi, K., 1999. Seminal Plasma Composition, Sperm Motility

and Milt Dilution in the Asian Catﬁsh Clarias macrocephalus (Gunther). Aquaculture.171, 323-338.

27. Verma, D.K., Routray, P., Nanda, P.K., Sarangi, N., 2009. Seasonal variation in semen: characteristics and

biochemical composition of seminal plasma of mrigal, Cirrhinus mrigala Asian Fisheries Science.22, 429-443.

28. Zohar, Y., Muñoz-Cueto, J.A., Elizur, A., Kah, O., 2010. Neuroendocrinology of reproduction in teleost

ﬁsh. General and Comparative Endocrinology.165, 438-455.

29. Zohar, Y., Mylonas, C.C., 2001. Endocrine manipulations of spawning in cultured ﬁsh: from hormones to

genes. Aquaculture.197, 99-136.

66 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG